اسیدپاشی یکی از رفتارهای خشن و ناپسند در جامعه است که می‌تواند نه تنها به جسم انسان‌ها، بلکه به اموال آن‌ها نیز آسیب جدی وارد کند. در سال‌های اخیر، یکی از اشکال رایج این جرم، اسیدپاشی روی ماشین افراد به دلایل مختلفی همچون خصومت شخصی، تهدید، انتقام یا حتی برای ترساندن مالک خودرو بوده است. قانون‌گذار ایران با درک آسیب‌های روانی، مالی و اجتماعی این نوع رفتار مجرمانه، مجازات‌هایی مشخص برای آن در نظر گرفته است. برخلاف تصور عموم که گمان می‌کنند اسیدپاشی فقط زمانی جرم محسوب می‌شود که علیه بدن انسان باشد، قانون مجازات اسلامی برای اسیدپاشی روی اشیاء و خودروها نیز ضمانت اجرای کیفری پیش‌بینی کرده است.
در این مقاله به بررسی کامل مجازات اسیدپاشی روی ماشین، شیوه اثبات جرم، نقش شاهد و دوربین مداربسته، مرجع صالح برای رسیدگی، و تأثیر گذشت شاکی بر روند پرونده خواهیم پرداخت.
مجازات اسیدپاشی روی ماشین طبق قانون مجازات اسلامی
در قوانین کیفری ایران، اسیدپاشی بر اموال از جمله خودرو، یکی از مصادیق تخریب عمدی اموال منقول محسوب می‌شود. قانون‌گذار در این خصوص، احکام مشخصی را در فصل بیست و پنجم قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) آورده است که به طور مستقیم به این نوع رفتار مجرمانه اشاره دارد.
📌 ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی
بر اساس این ماده:
«هر کس عمداً اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید یا از کار بیندازد، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»
این ماده به روشنی نشان می‌دهد که اسیدپاشی روی خودرو که باعث از بین رفتن رنگ، قطعات بدنه یا سایر بخش‌های ماشین شود، مصداق بارز تخریب عمدی است و مرتکب آن مشمول مجازات کیفری می‌شود.
📌 تفاوت تخریب و احراق در تعیین مجازات
در مواردی که اسید مورد استفاده خاصیت اشتعال‌پذیری داشته باشد (مانند روغن ترمز یا اسیدهای آتش‌گیر) و این عمل موجب آتش‌سوزی خودرو شود، ممکن است جرم ارتکابی تحت عنوان “احراق” بررسی شود. در این صورت، ماده ۶۷۶ قانون مجازات اسلامی قابل استناد است که مقرر می‌دارد:
«هر کس عمداً اموال منقول متعلق به دیگری را آتش بزند، به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.»
بنابراین دادگاه با توجه به ماهیت آسیب، می‌تواند رفتار مرتکب را در قالب تخریب یا احراق ارزیابی کند و مجازات متناسب با نتیجه جرم را صادر نماید.
📌 تفاوت جرم تخریب با جرم تلف مال
هر چند در ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی به هر سه عنوان تخریب، تلف و از کار انداختن اشاره شده است، اما نکته مهم اینجاست که در اسیدپاشی روی ماشین، بسته به شدت و نوع آسیب، ممکن است هر سه عنوان بر رفتار مرتکب منطبق باشد:
-
اگر قطعه‌ای از خودرو به‌کلی نابود شده باشد → تلف
-
اگر فقط بخشی از بدنه تغییر رنگ داده یا دفرمه شده باشد → تخریب
-
اگر خودرو دیگر قابل استفاده نباشد (مثلاً موتور در اثر اسید از کار افتاده باشد) → از کار انداختن
در هر سه حالت، مرتکب مشمول مجازات حبس از شش ماه تا سه سال خواهد بود.
ارتباط جرم اسیدپاشی با تهدید و جنایات دیگر
اسیدپاشی صرفاً یک رفتار فیزیکی مخرب نیست؛ در بسیاری از موارد، این جرم با قصد ایجاد رعب و وحشت، تهدید، انتقام‌جویی یا حتی آسیب‌رساندن به جان دیگران همراه است. به همین دلیل، قانون‌گذار در بررسی چنین پرونده‌هایی تنها به تخریب اموال اکتفا نکرده و در صورت احراز سایر عناصر، ممکن است عناوین کیفری شدیدتری بر رفتار متهم بار شود.
توجه داشته باشید که شدیدترین مجازات برای جرم اسیدپاشی اجرا خواهد شد و از مواردی است که قانون نسبت به آن هیچ بخششی انجام نمی دهد.
⚖️ تهدید به اسیدپاشی، خود یک جرم مستقل است
اگر شخصی به دیگری اعلام کند که قصد دارد ماشین یا اموالش را با اسید تخریب کند، حتی اگر هنوز اقدامی انجام نداده باشد، همین تهدید طبق قانون جرم‌انگاری شده است. ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی مقرر می‌دارد:
«هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل، ضرر نفسی یا مالی کند، به حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم خواهد شد.»
در نتیجه، تهدید به اسیدپاشی روی ماشین نیز مشمول این ماده بوده و قابل تعقیب کیفری است.
❌ اسیدپاشی منجر به جنایت یا آسیب بدنی
اگر در جریان اسیدپاشی روی خودرو، افرادی داخل ماشین حضور داشته باشند و در اثر پاشیده شدن اسید آسیب ببینند (مثلاً چشم، پوست یا سیستم تنفسی آن‌ها دچار صدمه شود)، جرم ارتکابی از تخریب به سمت جنایات بدنی (قصاص یا دیه) متمایل می‌شود.
همچنین اگر راننده یا سرنشین خودرو در اثر ترس ناشی از اسیدپاشی دچار حادثه‌ای دیگر شود (مانند پریدن از خودرو، تصادف، یا افتادن از ارتفاع)، مسئولیت این اتفاقات به عهده اسیدپاش خواهد بود.
اسیدپاشی با اسیدهای قابل اشتعال و جرم احراق
همه اسیدها صرفاً خاصیت خورندگی ندارند؛ برخی از آن‌ها مانند روغن ترمز یا اسید نیتریک خاصیت اشتعال‌پذیری نیز دارند. چنانچه فردی با استفاده از چنین اسیدی اقدام به پاشیدن روی خودرو نماید و این عمل منجر به آتش‌سوزی یا سوختن بدنه ماشین شود، موضوع فراتر از تخریب ساده بوده و مشمول عنوان “احراق” می‌شود.
🔍 احراق در قانون مجازات اسلامی
مطابق ماده ۶۷۶ قانون در مورد آتش زدن عمدی خودروی دیگران به شرح زیر:
«هر کس اموال منقول متعلق به دیگری را آتش بزند، به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم می‌شود.»
در جرم احراق، عنصر “آتش‌سوزی” از ارکان تحقق جرم است. یعنی باید اثبات شود که خودرو یا بخشی از آن بر اثر اسیدپاشی آتش گرفته یا دچار سوختگی ظاهری شده است.
⚠️ تفاوت تخریب و احراق از منظر قانونی
-
تخریب ممکن است بدون آتش‌سوزی اتفاق افتد (مثلاً خوردگی رنگ بدنه یا از بین رفتن سپر خودرو)
-
احراق حتماً مستلزم وقوع آتش‌سوزی قابل مشاهده است.
در هر صورت، قانون‌گذار برای هر دو رفتار مجازات یکسان (حبس ۶ ماه تا ۳ سال) تعیین کرده اما عنوان مجرمانه آن‌ها متفاوت است.
✅ نکته مهم:
در صورت وجود آثار سوختگی، کارشناسی رسمی دادگستری نقش تعیین‌کننده‌ای در تشخیص احراق یا تخریب دارد و نوع مجازات بر اساس نظر کارشناسی و شواهد موجود توسط قاضی تعیین می‌شود.
نحوه رسیدگی قضایی به جرم اسیدپاشی روی ماشین
رسیدگی به جرایم مرتبط با تخریب یا احراق خودرو با استفاده از اسید تابع مقررات آیین دادرسی کیفری است. این نوع از جرایم در زمره جرایم عمومی قابل گذشت قرار می‌گیرند که رسیدگی به آن‌ها در صلاحیت دادگاه کیفری دو می‌باشد.
📝 شروع رسیدگی: شکایت شاکی خصوصی
رسماً تا زمانی که شاکی خصوصی شکایت خود را مطرح نکند، تعقیب کیفری آغاز نمی‌شود. بنابراین اولین مرحله، ثبت شکایت در دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم است. در این مرحله، پرونده در اختیار بازپرس قرار گرفته و تحقیقات مقدماتی آغاز می‌شود.
⚖️ فرآیند دادرسی:
-
تحقیقات مقدماتی توسط دادسرا
-
اخذ اظهارات شاکی
-
بررسی شواهد موجود (دوربین مداربسته، شهادت شهود، نظریه کارشناسی و…)
-
احضار متهم و اخذ دفاعیات وی
-
-
صدور قرار جلب به دادرسی
اگر دلایل کافی علیه متهم وجود داشته باشد، دادسرا کیفرخواست صادر کرده و پرونده را به دادگاه کیفری دو ارسال می‌کند. -
تشکیل جلسه دادگاه
دادگاه کیفری دو با حضور قاضی به موضوع رسیدگی می‌کند. اگر جرم ارتکابی با هدف مقابله با حکومت اسلامی باشد، دادگاه انقلاب صالح به رسیدگی خواهد بود. -
صدور حکم نهایی
دادگاه پس از بررسی همه جوانب پرونده، ظرف یک هفته پس از ختم دادرسی، حکم را صادر می‌کند. -
اجرای حکم
اگر مجازات صادره حبس باشد، اجرای آن بر عهده قاضی اجرای احکام کیفری خواهد بود. در مواردی هم ممکن است حبس به مجازات جایگزین مثل پابند الکترونیکی (نظام نیمه آزادی) تبدیل شود.
نکات کلیدی در اثبات جرم اسیدپاشی روی خودرو
در جرایم مرتبط با تخریب و احراق، اثبات اینکه چه کسی مرتکب جرم شده و به چه نحوی اقدام کرده اهمیت ویژه‌ای دارد. در خصوص اسیدپاشی روی ماشین، شاکی باید با ارائه ادله معتبر، قاضی را به این باور برساند که اسیدپاشی توسط متهم انجام شده است.
📌 راه‌های اثبات جرم اسیدپاشی روی ماشین
-
🎥 تصاویر دوربین مداربسته
یکی از قوی‌ترین دلایل در این زمینه، فیلم ضبط‌شده از محل وقوع جرم است. اگر در فیلم، چهره متهم یا حضور مشکوک او در زمان حادثه قابل مشاهده باشد، دادگاه آن را به عنوان دلیل مهم در نظر می‌گیرد. -
🧾 شهادت شهود
اظهارات افرادی که وقوع جرم یا شواهد پیش از آن را دیده‌اند، در صورتی که هماهنگ، معتبر و قابل استناد باشد، از مهم‌ترین راه‌های اثبات جرم به شمار می‌رود. -
📄 نظریه کارشناسی رسمی دادگستری
کارشناس رسمی دادگستری (در حوزه خودرو، مواد شیمیایی یا جرم‌شناسی) می‌تواند نوع آسیب، جنس ماده استفاده‌شده و میزان خسارت وارده را بررسی و اعلام نظر کند. -
🗣 اقرار متهم
اگر متهم در مراحل رسیدگی یا در مقابل ضابطان قضایی، به ارتکاب جرم اعتراف کند، این اقرار نیز از دلایل معتبر در نظام حقوقی ایران محسوب می‌شود. -
🚨 جرم مشهود و گزارش ضابطان
در صورتی که اسیدپاشی در منظر عموم یا در حضور مأموران پلیس رخ دهد، پلیس می‌تواند به عنوان ضابط قضایی وارد عمل شده، متهم را دستگیر و گزارش کاملی از صحنه جرم تهیه کند.
آیا مجازات اسیدپاشی روی ماشین قابل گذشت است؟
یکی از سؤالات مهمی که در اغلب پرونده‌های مربوط به اسیدپاشی روی خودرو مطرح می‌شود، قابل گذشت بودن این جرم و یا نبودن آن است. طبق ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، برخی جرایم تنها در صورت شکایت شاکی خصوصی تعقیب می‌شوند و در صورت گذشت او، روند پرونده متوقف می‌گردد. اسیدپاشی روی ماشین نیز از جمله همین جرایم است.
⚖️ اسیدپاشی روی اموال، جرمی قابل گذشت است
مطابق رویه قضایی و نص صریح قانون، تخریب اموال منقول یا غیرمنقول (از جمله خودرو) اگر بدون قصد مقابله با نظام باشد، در زمره جرایم قابل گذشت قرار می‌گیرد. یعنی:
- شکایت شاکی خصوصی برای شروع رسیدگی الزامی است.
- در هر مرحله از دادرسی، اگر شاکی گذشت کند، تعقیب کیفری متوقف می‌شود.
- حتی پس از صدور حکم، گذشت شاکی می‌تواند اجرای مجازات را متوقف کند.
اما نوجه
❗ استثنائات قابل گذشت بودن
اما اگر مشخص شود که اسیدپاشی با هدف ایجاد رعب و وحشت عمومی یا مقابله با حکومت انجام شده باشد، این جرم می‌تواند از حالت قابل گذشت خارج شده و مشمول مجازات‌هایی شدیدتر از جمله محاربه شود که در این صورت نیازی به شکایت خصوصی نیست.
نمونه شکواییه اسیدپاشی روی ماشین
در صورتی که خودرو یا وسیله نقلیه شما هدف حمله اسیدی قرار گرفته و در نتیجه این اقدام مخرب دچار آسیب جدی شده است، می‌توانید از طریق تنظیم شکایت کیفری علیه شخص مرتکب، پیگیری قانونی انجام دهید. شکایت اسیدپاشی روی ماشین نه‌تنها به منظور تعقیب کیفری متهم انجام می‌شود، بلکه این امکان را نیز فراهم می‌سازد که از طریق دادخواست حقوقی، مطالبه خسارات وارده ناشی از این جرم (اعم از خسارت بدنه، افت قیمت خودرو، هزینه رنگ و تعمیر و…) صورت گیرد.
در ادامه، یک نمونه شکواییه کامل و استاندارد با محوریت مواد ۶۷۶ و ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی تنظیم شده که شامل:
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهر]
با احتراماینجانب …………… فرزند …………… به نشانی ……………، بدین وسیله علیه آقای/خانم …………… فرزند …………… به نشانی …………… شکایت خود را به شرح زیر اعلام می‌دارم:
موضوع شکایت:
اسیدپاشی عمدی روی خودرو و تخریب اموال منقول – موضوع ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی
شرح ماجرا:
در تاریخ ………، در حوالی ساعت ………، خودروی شخصی بنده از نوع ……… به شماره پلاک …………… که در محل …………… پارک شده بود، مورد حمله اسیدی توسط شخص مشتکی‌عنه قرار گرفت. این اقدام منجر به آسیب شدید بدنه، تخریب رنگ، خوردگی قطعات و ایجاد خسارت سنگین به خودرو گردید.
با توجه به اینکه بین بنده و مشتکی‌عنه پیش از این نیز پرونده‌ای مفتوح بابت توهین، افترا و فحاشی در شعبه … دادگاه/دادسرا وجود دارد، ظن قوی نسبت به عمدی بودن این عمل وجود دارد.شاهدانی نیز در صحنه حضور داشته‌اند که هویت آن‌ها به شرح زیر است:
۱. …………… (با شماره تماس ……………)
۲. …………… (با شماره تماس ……………)علاوه بر این، فیلم دوربین مدار بسته نصب‌شده در محل وقوع جرم که در اختیار هیئت مدیره ساختمان ………… می‌باشد، نشان می‌دهد که فرد مشتکی‌عنه در زمان وقوع حادثه از محل عبور کرده و تصاویر به‌وضوح قابل شناسایی است.
دلایل و مستندات:
فیلم دوربین مدار بسته
شهادت شهود
گزارش کارشناسی خودرو (در صورت تهیه)
سابقه شکایت قبلی از مشتکی‌عنه
نظریه کارشناس رسمی دادگستری (در صورت وجود)
درخواست:
با عنایت به مطالب فوق و با استناد به ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی، تقاضای:
تعقیب کیفری مشتکی‌عنه به اتهام تخریب اموال با اسیدپاشی
ارجاع پرونده به کارشناس رسمی جهت برآورد میزان خسارت وارده به خودرو
ارجاع پرونده به دادگاه صالح جهت صدور حکم کیفری و پرداخت خسارات
را دارم.
با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی: ……………
امضاء:
تاریخ: ……………
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون جرم اسیدپاشی روی خودرو را مشاهده می فرمایید:
❓اگر اسیدپاشی روی ماشینم در حضور همسایه‌ها اتفاق بیفتد و شاهد داشته باشم، باز هم باید دوربین مداربسته ارائه کنم؟
✅ خیر، وجود شاهد معتبر به‌تنهایی می‌تواند برای اثبات جرم کافی باشد. طبق قانون، شهادت افراد حاضر در صحنه که واقعه را از نزدیک دیده‌اند، از ادله معتبر محسوب می‌شود. البته اگر فیلم دوربین مداربسته هم موجود باشد، روند اثبات جرم و اقناع قاضی بسیار سریع‌تر و دقیق‌تر انجام خواهد شد.
❓من با فردی پرونده توهین و افترا دارم و بعد از جلسه دادگاه، ماشینم اسیدپاشی شده؛ آیا این سابقه می‌تواند به اثبات اتهام کمک کند؟
✅ بله، اگر دشمنی قبلی با متهم وجود داشته باشد و زمان وقوع جرم با آن منازعه مرتبط باشد، دادگاه این موضوع را به عنوان قرینه مؤثر در انتساب جرم در نظر می‌گیرد. به‌ویژه اگر فیلم، شاهد یا سابقه تهدید هم موجود باشد، احتمال صدور رأی به نفع شما افزایش خواهد یافت.
❓اگر اسیدپاشی فقط باعث تغییر رنگ ماشین شود و آسیب عمیق نباشد، باز هم جرم محسوب می‌شود؟
✅ بله، حتی اگر آسیب وارد شده سطحی باشد، چون این عمل به قصد تخریب و تلف مال انجام شده، مشمول ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی است. هر نوع تغییر در ظاهر خودرو که ناشی از عمل مجرمانه باشد، مصداق تخریب عمدی محسوب می‌شود.
❓اگر متهم در دادگاه همه چیز را انکار کند ولی پسرش بگوید “پدرم آن زمان از کوچه عبور کرده”، آیا این گفته قابل استناد است؟
✅ بله، در حقوق ایران اظهارات افراد نزدیک به متهم در صورتی که با سایر دلایل مثل فیلم دوربین یا شهادت دیگران هماهنگ باشد، می‌تواند در اقناع وجدان قاضی مؤثر واقع شود. البته صرف عبور از کوچه اثبات کننده جرم نیست، اما اگر با سایر قرائن همراه باشد، ارزش اثباتی خواهد داشت.