در کشور ایران، مصرف و خرید و فروش مشروبات الکلی جرم محسوب می‌شود و قانون برای آن مجازات‌های مشخصی در نظر گرفته است. با این حال، یکی از سؤالات رایج این است که اگر کسی ساقی مشروب را لو بدهد، آیا پلیس واقعاً وارد عمل می‌شود یا نه؟
در واقع بسیاری از شهروندان، چه از روی دلسوزی و چه از روی ناراحتی یا آسیب‌دیدگی از فعالیت یک ساقی، اقدام به گزارش می‌کنند اما نتیجه‌ای نمی‌بینند. در این مقاله، بررسی می‌کنیم که پلیس در چه شرایطی با فروشندگان مشروبات الکلی برخورد می‌کند، آیا صرف گزارش تلفنی کفایت می‌کند یا نیاز به دلایل و مستندات جدی‌تری وجود دارد.
آیا پلیس با گزارش فروشنده مشروبات برخورد می‌کند؟
در ظاهر امر، به نظر می‌رسد که اگر کسی ساقی مشروب را معرفی یا لو بدهد، پلیس باید فوراً وارد عمل شود. اما در عمل، شرایط کمی متفاوت است. قانون و رویه عملی ضابطین قضایی ایجاب می‌کند که برای ورود به موضوعاتی مانند فروش، تولید یا نگهداری مشروبات الکلی، صرفاً یک تماس یا گزارش شفاهی کافی نباشد. به عبارت دیگر، پلیس برای پیگیری گزارش‌ها باید مستندات و دلایلی داشته باشد که وقوع جرم را محتمل یا قریب‌الوقوع جلوه دهد.
📌 برخورد اولیه پلیس در برابر گزارش‌های فردی
تجربه نشان می‌دهد که در بسیاری از مواقع، پلیس در اولین تماس با گزارش‌دهنده، صرفاً اطلاعات اولیه را ثبت کرده و اقدام فوری انجام نمی‌دهد. این مسئله مخصوصاً زمانی صادق است که گزارش‌دهی بدون مدرک یا شاهد صورت گیرد و فقط بر پایه شک و حدس شخصی باشد. در چنین شرایطی، پلیس نه اختیار قانونی دارد و نه توان عملیاتی برای ورود به محل یا بازداشت فرد مظنون.
اما این به معنای بی‌توجهی مطلق نیست؛ گزارش اولیه در سیستم ثبت می‌شود و اگر مشابه آن از سوی دیگران یا همان فرد تکرار گردد، احتمال ورود نهادهای قضایی به ماجرا بیشتر خواهد شد.
📌 نقش گزارش‌های متعدد یا شاکی خصوصی در پیگیری جدی
پلیس زمانی با جدیت بیشتری وارد ماجرا می‌شود که:
- گزارش‌دهی از سوی چند فرد مختلف تکرار شود
- شاکی خصوصی وجود داشته باشد که بتواند شهادت دهد یا ضرر و زیان خود را اثبات کن
- خرید و فروش مشروبات الکلی به صورت علنی یا مشهود در حال وقوع باشد (مانند فروش در معابر عمومی، یا استفاده از مشروبات در مکان‌های عمومی)
در چنین شرایطی، پلیس می‌تواند پس از هماهنگی با مقام قضایی، اقدامات بازدارنده یا تحقیقی انجام دهد؛ از جمله بازرسی از محل، بازداشت موقت، یا ضبط مشروبات مکشوفه.
دلایل لازم برای اقدام توسط پلیس
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که با یک تماس ساده با پلیس ۱۱۰ و اعلام اینکه فلان فرد ساقی مشروب است یا در خانه‌اش مشروبات نگهداری می‌شود، مأموران فوراً وارد عمل شده و آن فرد را بازداشت می‌کنند. اما این تصور با واقعیت فاصله دارد. پلیس برای ورود به یک ملک خصوصی، تفتیش وسایل شخصی یا بازداشت افراد نیاز به شرایط خاص قانونی و مجوز قضایی دارد.
⚖️ جرم مشهود چیست و چه تفاوتی با جرم غیرمشهود دارد؟
یکی از مفاهیم کلیدی در این زمینه «جرم مشهود» است. طبق قانون، جرم مشهود جرمی است که در لحظه وقوع قابل مشاهده باشد یا آثار آن بلافاصله پس از وقوع باقی مانده باشد. مثلاً اگر پلیس فردی را در حال فروش مشروبات در خیابان ببیند، می‌تواند بدون حکم قضایی او را بازداشت کند. اما اگر صرفاً از طریق تلفن کسی ادعا کند که در خانه همسایه‌اش مشروب وجود دارد، این جرم «غیرمشهود» محسوب می‌شود و برای ورود، حتماً نیاز به حکم قضایی دارد.
⚖️ آیا پلیس بدون مدرک می‌تواند وارد منزل شود؟
خیر. نه‌تنها در موضوع مشروبات الکلی بلکه در سایر موارد مشابه مانند رابطه دختر و پسر در یک خانه، یا شکایت از صدای موسیقی بلند، پلیس بدون مجوز و بدون وجود شرایط خاص قانونی حق ورود به منزل یا محل خصوصی افراد را ندارد. حتی اگر شخص تماس‌گیرنده مطمئن باشد که در خانه‌ای جرم در حال وقوع است، اثبات آن نیازمند مستنداتی است که توسط پلیس و با هماهنگی مقام قضایی بررسی و تأیید شود.
در صورت بروز حادثه، گزارش ساقی با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود
گاهی مسئله صرفاً یک گزارش ساده از فروش مشروبات نیست. در مواردی دیده شده که فردی مشروب را از یک ساقی خریداری کرده و به‌دلیل تقلبی بودن یا ترکیبات خطرناک موجود در آن، دچار مسمومیت شدید، نابینایی، آسیب جسمی یا حتی فوت شده است. در چنین شرایطی، مسئله فقط برخورد با فروشنده نیست؛ بلکه وارد حوزه جرایم جدی و حتی قتل غیرعمد می‌شود.
📌 ساقی مشروب در این موارد با اتهامات سنگین‌تری روبرو خواهد شد
در صورتی که فردی به دلیل مصرف مشروب دست‌ساز دچار حادثه شده یا جان خود را از دست بدهد، خانواده یا شخص آسیب‌دیده می‌توانند علیه فروشنده شکایت کیفری مطرح کنند. در این موارد ساقی به دلیل:
- فروش کالای غیرمجاز
- قتل غیرعمد یا ایراد صدمه بدنی
- فروش مشروبات الکلی (موضوع ماده ۷۰۲ قانون مجازات اسلامی)
محکوم خواهد شد. دادگاه در چنین شرایطی علاوه بر حبس و شلاق، ممکن است حکم به پرداخت دیه و جزای نقدی چند برابری نیز صادر کند.
⚠️ اما مصرف‌کننده نیز بی‌مجازات نمی‌ماند
بسیاری تصور می‌کنند چون شکایت کرده‌اند یا آسیب دیده‌اند، از مجازات معاف خواهند شد؛ در حالی که مصرف مشروبات الکلی طبق ماده ۲۶۵ قانون مجازات اسلامی خود یک جرم مستقل است و شخص مصرف‌کننده به ۸۰ ضربه شلاق حدی محکوم خواهد شد.
بنابراین، حتی در صورت گزارش و پیگیری قضایی علیه ساقی، شاکی نیز بابت شرب خمر تحت تعقیب قرار خواهد گرفت.
شماره‌های گزارش ساقی مشروب و نحوه پیگیری قانونی
در مواردی که افراد قصد دارند فروشنده یا ساقی مشروب را به پلیس معرفی کنند، راه‌هایی برای ارائه گزارش در نظر گرفته شده است. با این حال، همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، صرف تماس یا اعلام شفاهی کافی برای اقدام پلیسی نیست، مگر اینکه جرم مشهود باشد یا گزارش با شواهد و اطلاعات دقیق همراه باشد.
📌 شماره‌های تماس برای گزارش ساقی مشروب
افراد می‌توانند از طریق شماره‌های رسمی زیر، موارد مرتبط با خرید، فروش، نگهداری یا تولید مشروبات الکلی را گزارش دهند:
-
۱۱۰: شماره عمومی پلیس برای گزارش فوری
-
۰۰۴۶۷۷۱۱۴۱۴۰۰: شماره گزارش از خارج کشور (در صورت وجود شرایط خاص)
گزارش شما در این سامانه‌ها ثبت می‌شود اما پیگیری آن منوط به بررسی و تأیید توسط ضابطین قضایی و هماهنگی با مقام قضایی صالح است.
📌 مراجعه حضوری به کلانتری یا اداره پلیس
در صورتی که گزارش‌دهنده اطلاعات دقیق‌تری از جمله:
-
آدرس محل فروش یا نگهداری مشروب
-
مشخصات فرد مظنون
-
تصاویر یا مدارک معتبر
در اختیار داشته باشد، می‌تواند به‌صورت حضوری به کلانتری محل مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت نماید. در این صورت، روند رسیدگی رسمی آغاز شده و در صورت اثبات، با فروشنده برخورد قانونی خواهد شد.
در چه مواردی پلیس با قاطعیت وارد عمل می‌شود؟
همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، پلیس برای ورود به حریم خصوصی افراد یا برخورد با مظنونان به فروش یا نگهداری مشروبات الکلی، نیاز به دلایل کافی و مجوز قضایی دارد. با این حال، در برخی شرایط خاص، ضابطین قضایی می‌توانند با سرعت و قاطعیت بیشتری وارد عمل شوند و نیازی به طی مراحل طولانی تحقیقاتی نیست.
📌 فروش گسترده مشروبات الکلی در سطح محله یا منطقه
اگر گزارش‌های متعدد و معتبری به دست پلیس برسد که نشان‌دهنده توزیع سازمان‌یافته یا گسترده مشروبات الکلی توسط یک شخص یا باند باشد، پلیس می‌تواند با هماهنگی مقام قضایی برای ورود به محل و بازرسی اقدام نماید.
این موارد ممکن است شامل قاچاق مشروبات خارجی نیز بشود که طبق ماده ۷۰۳ قانون مجازات اسلامی (اصلاحی ۱۳۸۷/۸/۲۲) وارد نمودن مشروبات به کشور را قاچاق دانسته و برای آن مجازات حبس از ۶ ماه تا ۵ سال، تا ۷۴ ضربه شلاق و جریمه نقدی معادل ۱۰ برابر ارزش کالا در نظر گرفته است.
📌 مصرف مشروب در اماکن عمومی یا مستی در خیابان
بارزترین مصداق جرم مشهود، استفاده از مشروبات الکلی در مکان‌های عمومی مانند خیابان، پارک یا حتی خودروهای در حال حرکت است. در این شرایط پلیس می‌تواند به‌صورت مستقیم و فوری فرد را بازداشت کرده و موضوع را به مرجع قضایی گزارش دهد.
بر اساس ماده ۷۰۱ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات):
«هر کس متجاهراً و به نحو علن در اماکن و معابر و مجامع عمومی مشروبات الکلی استعمال نماید، علاوه بر اجرای حد شرعی شرب خمر به دو تا شش ماه حبس تعزیری محکوم می‌شود.»
📌 شکایت همسایگان و ایجاد مزاحمت‌های علنی
چنانچه فروش یا مصرف مشروبات در یک مکان خاص موجب ایجاد مزاحمت، سر و صدای شبانه یا برهم زدن نظم عمومی شود، گزارش ساکنان محل می‌تواند بهانه‌ای قانونی برای ورود پلیس به ماجرا باشد. طبق ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، هر کس با هیاهو یا حرکات غیرمتعارف موجب اخلال در نظم عمومی شود، به ۳ ماه تا ۱ سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
در این حالت، اقدام مأموران با استناد به جرم مشهود و اختلال در نظم عمومی صورت می‌گیرد و نیازی به مراحل مقدماتی پیچیده نیست.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون لو دادن ساقی مشروب با مشاهده می فرمایید:
❓من از ساقی محلی که به چند نفر مشروب دست‌ساز فروخته، شماره دارم. اگر به پلیس اطلاع بدم، کاری انجام می‌دن یا باید حتماً آدرس داشته باشم؟
✅ صرف داشتن شماره ممکنه برای شروع بررسی اولیه کفایت کنه، اما در عمل پلیس برای اقدام عملی نیاز به اطلاعات دقیق‌تری مثل آدرس یا حداقل نشانه‌های قابل استناد داره. پیشنهاد می‌شه در گزارش اولیه، حداکثر اطلاعات ممکن مثل محل تقریبی، ساعت رفت‌وآمد، مدل خودرو یا موارد مشابه هم ارائه بشه.
❓یکی از دوستانم بعد از مصرف مشروب خانگی بینایی‌اش رو از دست داده. اگر شکایت کنه، ساقی محکوم می‌شه؟ حتی اگه اون دوستم خودش هم جرم کرده؟
✅ بله، در چنین مواردی اگر ساقی شناسایی بشه و بین مصرف مشروب و آسیب وارد شده رابطه علت و معلولی اثبات بشه، می‌تونه به اتهام فروش کالای مضر، ایجاد صدمه بدنی و فروش مشروبات محکوم بشه. البته فراموش نکنیم که خودِ مصرف‌کننده هم به جرم شرب خمر طبق ماده ۲۶۵ قانون مجازات اسلامی، مشمول ۸۰ ضربه شلاق خواهد شد.
❓اگر چند نفر به‌صورت جداگانه از یک ساقی شکایت کنن ولی هیچ‌کس مستقیماً مدرک ارائه نده، پلیس رسیدگی می‌کنه؟
✅ در صورتی که گزارش‌ها متعدد و از منابع مختلف باشه، پلیس با جمع‌بندی اطلاعات و بررسی تطبیقی، ممکنه موضوع را به عنوان یک احتمال جدی پیگیری کنه. در این مرحله احتمالاً از مقام قضایی تقاضای صدور دستور بازرسی یا تحقیق می‌شه. اما تا وقتی شواهدی مثل فیلم، عکس، یا شهادت نباشه، ورود فوری صورت نمی‌گیره.
❓اگر شوهری دائم از ساقی خاصی مشروب بخره و همسرش بخواد ناشناس اون ساقی رو گزارش بده، امکانش هست هویت همسر فاش نشه؟
✅ بله، در تماس با پلیس ۱۱۰ یا سامانه‌هایی مثل ۱۱۴ می‌تونید گزارش رو بدون ذکر نام و مشخصات کامل ارائه بدید. با این حال، اگر موضوع به مرحله رسیدگی قضایی برسه و نیاز به شهادت شاکی باشه، ممکنه هویت فرد گزارش‌دهنده مشخص بشه، مگر اینکه موضوع به شکل عمومی و با گزارشات دیگر هم اثبات شده باشه.