جرم سرقت از مغازه؛ مجازات دزدی کوچک و بزرگ و دزدی توسط شاگرد

سرقت از مغازه یکی از رایج‌ترین جرایمی است که در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. این نوع سرقت نه‌تنها شامل دزدی‌های سازمان‌یافته توسط سارقین حرفه‌ای می‌شود، بلکه در بسیاری موارد توسط کارگران، شاگردان و حتی افراد آشنا با فروشگاه و صاحب آن نیز رخ می‌دهد. قانون‌گذار برای پیشگیری از این جرایم و حفظ امنیت مالی فروشندگان، مجازات‌های مشخصی برای انواع مختلف سرقت از مغازه در نظر گرفته است.

این مقاله با هدف بررسی دقیق جرم سرقت از مغازه، مجازات سرقت از فروشگاه، دزدی شاگرد یا کارگر مغازه و نحوه اثبات این نوع جرایم تهیه شده است. در ادامه، ضمن بررسی مواد قانونی مرتبط، به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا دزدی شاگرد مغازه سرقت است یا خیانت در امانت؟ همچنین نمونه‌ای از شکواییه سرقت از مغازه ارائه می‌شود تا مراحل شکایت برای مالباختگان شفاف‌تر گردد. این مقاله به طور کامل بر اساس قوانین کیفری و آیین دادرسی ایران تنظیم شده و برای آشنایی عموم با حقوق قانونی خود در برابر این نوع سرقت‌ها نگارش شده است.

جرم سرقت از مغازه چیست؟

سرقت از مغازه به معنای ربودن یا برداشتن اموال و کالاهایی است که در مالکیت صاحب مغازه یا فروشگاه قرار دارد. این نوع سرقت ممکن است توسط افراد غریبه، مشتریان، کارمندان یا حتی کارگران و شاگردان مغازه صورت بگیرد. بر اساس قوانین کیفری ایران، سرقت از مغازه هیچ تفاوتی با سایر اشکال سرقت ندارد و چنانچه شخصی بدون اجازه مالک، اقدام به برداشتن اموال کند، مرتکب جرم سرقت شده است.

عنصر اصلی این جرم همان ربایش یا تصاحب مال غیر بدون رضایت مالک است که به‌طور معمول با قصد محروم کردن صاحب مال از اموالش همراه است. نکته مهم این است که حتی اگر سرقت در مغازه تنها یک قلم جنس کم‌ارزش یا کوچک باشد، باز هم از نظر قانونی، عنوان سرقت به آن اطلاق می‌شود.

⚖️ارکان قانونی جرم سرقت از مغازه

جرم سرقت بر اساس قانون مجازات اسلامی دارای دو رکن اصلی است:

1. رکن مادی: یعنی عمل ربایش یا برداشتن مال به‌صورت فیزیکی و بدون اجازه مالک.

2. رکن معنوی یا روانی: یعنی سوء نیت و قصد مرتکب برای تملک مال دیگری.

برای تحقق این جرم، اثبات این دو رکن ضروری است. بنابراین اگر فردی به قصد بردن مال و محروم کردن مالک آن، اقدام به ربودن اجناس فروشگاه نماید، حتی اگر بعداً دستگیر شود یا مال را پس بدهد، باز هم جرم سرقت محقق شده و قابل تعقیب کیفری است.

📌انواع سرقت از مغازه

سرقت از مغازه می‌تواند در اشکال مختلفی اتفاق بیفتد:

• سرقت توسط مشتری یا شخص ناشناس

• سرقت توسط کارمند یا شاگرد مغازه

• سرقت در زمان تعطیلی فروشگاه توسط افراد متفرقه

هرکدام از این موارد می‌تواند مشمول احکام متفاوتی باشد که در ادامه مقاله به‌طور مفصل به آن می‌پردازیم.

مجازات سرقت از فروشگاه در قانون

قانون مجازات اسلامی برای سرقت از فروشگاه، مجازات‌های مشخصی در نظر گرفته است که بر اساس نوع، شیوه و شرایط وقوع سرقت تعیین می‌شود. در این بخش، ابتدا تفاوت میان سرقت حدی و سرقت تعزیری را توضیح می‌دهیم و سپس مجازات هر کدام را بررسی خواهیم کرد.

📌سرقت حدی یا تعزیری؟

سرقت از فروشگاه معمولاً سرقت تعزیری محسوب می‌شود مگر اینکه شرایط خاص ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی در آن وجود داشته باشد که به آن سرقت حدی گفته می‌شود. سرقت حدی شرایط بسیار سخت‌گیرانه‌ای دارد؛ مانند برداشتن مال از حرز، به‌صورت مخفیانه و به حد نصاب ارزش مال. در عمل، سرقت‌های ساده از مغازه‌ها کمتر مشمول سرقت حدی می‌شوند و بیشتر در قالب سرقت تعزیری بررسی می‌شوند.

تفاوت سرقت حدی و تعزیری در این است که سرقت حدی شرایط سخت‌گیرانه‌ تری نسبت به سرقت تعزیری دارد که قاضی می‌تواند مجازات آن را کم یا زیاد کند.

📌 مجازات سرقت از فروشگاه در قالب سرقت تعزیری

مطابق ماده ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی:

«در صورتی که سرقت مقرون به شرایط سرقت حدی نباشد، مرتکب به حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

این مجازات شامل موارد زیر می‌شود:

• دزدی ساده از فروشگاه بدون آزار، تهدید یا خشونت

• برداشتن کالا بدون استفاده از وسایل خاص مثل کلید تقلبی یا اسلحه

• سرقت توسط یک نفر و در روز

شرایط تشدید مجازات دزدی از مغازه و افزایش محکومیت

هرچند سرقت از مغازه به طور معمول مشمول مجازات‌های تعزیری سبک‌تر است، اما در برخی شرایط، قانون‌گذار برای سارق مجازات‌های سنگین‌تری پیش‌بینی کرده است. این شرایط به اصطلاح در قانون سرقت مشدد نامیده می‌شود و مجازات آن به مراتب شدیدتر از دزدی‌های ساده است.

📌مهم‌ترین شرایطی که باعث تشدید مجازات سرقت از مغازه می‌شود

1. وقوع سرقت در شب
   سرقتی که در تاریکی شب انجام می‌شود، از نگاه قانون خطرناک‌تر است و موجب تشدید مجازات خواهد شد.

2. همدستی دو نفر یا بیشتر در سرقت
   اگر سرقت توسط دو یا چند نفر به‌صورت گروهی یا دسته‌جمعی انجام شود، مجازات آن شدیدتر خواهد بود.

3. استفاده از اسلحه یا تهدید
   چنانچه سارقان در جریان دزدی از مغازه از سلاح سرد یا گرم استفاده کنند یا صاحب مغازه یا افراد حاضر را تهدید نمایند، مجازات سنگین‌تری در انتظار آن‌هاست.

4. بالا رفتن از دیوار، تخریب یا شکستن حرز، استفاده از کلید تقلبی
   اگر سارق برای ورود به مغازه از دیوار بالا برود، حرز (قفل، حفاظ و…) را بشکند یا از کلید جعلی استفاده کند، این اقدامات سرقت را مشدد می‌کند.

5. استفاده از لباس مأموران دولتی یا عنوان جعلی
   چنانچه سارق با پوشیدن لباس مأمور یا استفاده از عنوان جعلی مانند مأمور اداره‌ای وارد مغازه شود، این رفتار موجب تشدید مجازات خواهد بود.

⚖️مجازات قانونی در این شرایط

مطابق ماده 651 قانون مجازات اسلامی، در صورتی که سرقت از مغازه با این شرایط همراه باشد:

سارق به حبس از 5 تا 20 سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شود.

اگر در جریان سرقت به کسی آسیب یا جراحت وارد شود، یا سارقین مسلح باشند، مجازات بر اساس ماده 652 و 654 قانون تشدید می‌شود که می‌تواند تا 15 سال حبس و 74 ضربه شلاق برسد که شامل مجازات جرایمی نظیر جرم تیراندازی و جرم حمل اسلحه و موارد دیگر بر اساس میزان خشونت استفاده شده خواهد بود.

مجازات دزدی‌های کوچک از مغازه یا فروشگاه

این روزها بسیاری از دزدی‌های کوچک از فروشگاه‌ها به خصوص در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند افق کوروش، جانبو و امثال این‌ها اتفاق می‌افتد. معمولاً در این سرقت‌ها اجناسی مثل مواد غذایی، تنقلات، شوینده‌ها و اقلام کم‌ قیمت مورد سرقت قرار می‌گیرند.

دزدی‌های کوچک از مغازه یا فروشگاه‌ها، حتی اگر ارزش مالی ناچیزی داشته باشند (مثلاً دزدیدن یک بسته آدامس یا چند عدد خوراکی)، از نگاه قانون همچنان سرقت محسوب می‌شود و جرم است. میزان ارزش مالی اموال در تعیین نوع مجازات تأثیر دارد، اما جرم را از بین نمی‌برد.

⚖️مجازات دزدی‌های کوچک چیست؟

مطابق ماده 104 قانون مجازات اسلامی اگر ارزش مال مسروقه کمتر از 20 میلیون تومان باشد، این جرم از نوع قابل گذشت است؛ یعنی اگر شاکی رضایت دهد، تعقیب متوقف می‌شود.
در غیر این صورت، مرتکب به استناد ماده 661 قانون مجازات اسلامی به:

• حبس از 3 ماه و یک روز تا 2 سال

• و تا 74 ضربه شلاق تعزیری
  محکوم خواهد شد.

با این حال در سرقت‌های کوچک، دادگاه معمولاً مجازات سبک‌تری مثل حبس تعلیقی، جزای نقدی یا تذکر و تعهد کتبی را در نظر می‌گیرد، مخصوصاً اگر شخص سابقه کیفری نداشته باشد.

جرم و مجازات دزدی شاگرد یا کارگر مغازه چیست؟

در بسیاری از پرونده‌های کیفری، دزدی از مغازه نه توسط افراد غریبه، بلکه توسط کارگران، شاگردان یا حتی افراد آشنا با محیط کار انجام می‌شود. به همین دلیل این موضوع از دیدگاه حقوقی حساسیت بیشتری دارد. سوال بسیاری از مالباختگان این است که آیا سرقت شاگرد یا کارگر سرقت محسوب می‌شود یا خیانت در امانت؟

📌تفاوت سرقت و خیانت در امانت در این نوع پرونده‌ها

برخی تصور می‌کنند اگر کارگر یا شاگرد از مغازه جنسی ببرد، چون رابطه کاری و اعتماد وجود دارد، این موضوع دیگر سرقت محسوب نمی‌شود. اما قانون چنین تفکیکی ندارد.

در صورتی که اموال مغازه به شاگرد یا کارگر سپرده نشده باشد و او به‌صورت مخفیانه یا بدون اطلاع صاحب کار از آن اموال بردارد، این رفتار از نظر قانون، سرقت است نه خیانت در امانت.

اما اگر کارفرما مال یا اموال را عمداً به شاگرد یا کارگر خود سپرده باشد (به‌عنوان امانت یا وظیفه شغلی) و فرد مورد نظر آن را به نفع خود تصاحب کند یا پس ندهد، این عمل خیانت در امانت محسوب می‌شود.

⚖️ماده قانونی مرتبط با سرقت توسط کارگر یا شاگرد مغازه

مطابق بند ۵ ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی:

«اگر شخصی شاگرد یا کارگر باشد و از محل کار خود (خانه، دکان، انبار و …) سرقت کند، مجازات وی حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود.»

این ماده به صراحت بیان می‌کند که دزدی شاگرد یا کارگر مغازه سرقت است نه خیانت در امانت؛ مگر اینکه اموال به‌عنوان امانت رسمی در اختیار او قرار گرفته باشد.

⚖️مجازات خیانت در امانت توسط کارگر یا شاگرد مغازه

در مواردی که اموال به‌عنوان امانت سپرده شده و سوء‌استفاده‌ای رخ دهد، مطابق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی:

مرتکب به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم می‌شود.

نحوه اثبات سرقت از مغازه + دلایل و مدارک لازم

اثبات سرقت از مغازه در محاکم کیفری مانند هر جرم دیگری نیازمند ارائه دلایل معتبر و قانونی است. طبق قانون آیین دادرسی کیفری، برای اثبات جرم سرقت از مغازه، باید حداقل یکی از ادله اثبات دعوا در امور کیفری فراهم باشد.

📌 مهم‌ترین دلایل اثبات سرقت از مغازه

1. اقرار متهم: اگر فردی که سرقت کرده است، در مراحل بازجویی یا در دادگاه به این عمل اعتراف کند، این اقرار مهم‌ترین دلیل اثبات جرم محسوب می‌شود.
2. شهادت شهود: اگر شاهدانی حاضر باشند که وقوع سرقت را دیده باشند یا اطلاعات معتبری درباره آن داشته باشند، شهادت آن‌ها از ادله معتبر قانونی است.
3. علم قاضی: گاهی اوقات قاضی از مجموع قرائن، مستندات و شواهد، به یقین می‌رسد که سرقت اتفاق افتاده است؛ این علم قاضی هم برای صدور حکم کافی است.
4. فیلم دوربین مداربسته یا مدارک فنی: در موارد بسیاری، فیلم دوربین‌های مغازه اصلی‌ترین و قوی‌ترین دلیل اثبات سرقت است. تصاویر و صداها می‌توانند ادعای سرقت را به اثبات برسانند.
5. اثر انگشت یا سایر روش‌های علمی (مانند آزمایش پلیس فنی): در برخی پرونده‌ها، از شیوه‌های علمی مثل انگشت‌نگاری یا بررسی آثار به جا مانده در محل جرم استفاده می‌شود.

❗ نکته مهم:

در صورتی که ادعای سرقت از مغازه فاقد دلیل معتبر باشد، امکان دارد متهم از اتهام تبرئه شود و حتی شاکی به جرم تهمت و افترا تحت تعقیب قرار گیرد. بنابراین قبل از شکایت، از استحکام مدارک و دلایل خود اطمینان حاصل کنید.

نمونه متن شکواییه سرقت از مغازه چگونه تنظیم می‌شود؟

برای شکایت از سرقت مغازه، اولین اقدام تنظیم شکواییه رسمی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادسرا ارسال می‌شود. در این شکواییه باید تمام جزئیات واقعه، مدارک و دلایل به‌طور شفاف درج شود.

به: دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان …
از: آقای / خانم … (نام شاکی)
نشانی: …
موضوع: شکایت به جرم سرقت از مغازه

با سلام و احترام
اینجانب مالک مغازه … واقع در نشانی … می‌باشم. در تاریخ … متوجه شدم شخصی به نام … (نام متهم در صورت شناسایی) بدون اجازه وارد مغازه شده و اقدام به برداشتن کالا / اموال به ارزش تقریبی … ریال کرده است.
دلایل و مستندات بنده شامل موارد زیر است:
فیلم دوربین مداربسته
 شهادت شهود
اقرار کتبی یا شفاهی متهم (در صورت وجود)

لذا با استناد به مواد 656 و 661 قانون مجازات اسلامی، تقاضای تعقیب کیفری و مجازات متهم، همچنین جبران خسارت وارده را دارم.

با احترام
نام و امضا شاکی
تاریخ: …

مراحل شکایت و پیگیری حقوقی جرم سرقت از مغازه

برای پیگیری جرم سرقت از مغازه، مالباخته باید مراحل قانونی را گام‌به‌گام طی کند تا بتواند ضمن اثبات جرم، خسارت خود را نیز از طریق مراجع قضایی جبران نماید. این مراحل کاملاً بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری پیش می‌رود.

1. ✅تنظیم شکواییه 
   در اولین قدم، شاکی باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکواییه رسمی خود را با ذکر مشخصات، تاریخ سرقت، میزان اموال سرقت شده و سایر اطلاعات ثبت کند.

2. ✅ارجاع پرونده به دادسرا
   پس از ثبت شکایت، پرونده به دادسرای محل وقوع جرم ارسال می‌شود تا مقام قضایی (بازپرس یا دادیار) رسیدگی اولیه را آغاز کند.

3. ✅ارائه دلایل و مدارک توسط شاکی
   در این مرحله، شاکی باید کلیه مدارک و مستندات خود شامل فیلم‌های دوربین مداربسته، شهادت شهود یا سایر اسناد را به مقام قضایی ارائه دهد.

4. ✅انجام تحقیقات پلیسی و احضار یا دستگیری متهم 
   در صورت نیاز، پرونده به کلانتری یا پلیس آگاهی ارجاع داده می‌شود تا تحقیقات تکمیلی انجام شود. در این مرحله، متهم شناسایی، احضار یا بازداشت خواهد شد.

5. ✅صدور کیفرخواست توسط دادسرا
   اگر دلایل ارائه شده کافی باشد، دادسرا کیفرخواست صادر می‌کند و پرونده جهت صدور حکم به دادگاه کیفری فرستاده می‌شود.

6. ✅رسیدگی در دادگاه کیفری 
   در نهایت، قاضی کیفری با بررسی دلایل، اظهارات طرفین و مستندات، رای صادر می‌کند. در صورت احراز جرم، حکم کیفری و مجازات قانونی تعیین می‌شود.

سوالات متداول

در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون جرم سرقت از مغازه و مجازات آن را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی تلفنی مطرح شده است:

❓ آیا برداشتن بندرخت از مغازه‌ای که از آن طلب دارم به عنوان سرقت محسوب می‌شود؟
✅ برای اینکه عملی به عنوان سرقت محسوب شود، باید شرایط خاصی از جمله قصد تملک مال دیگری بدون رضایت او وجود داشته باشد. در صورتی که بتوانید ثابت کنید که بندرخت را به عنوان ضمانت طلب خود برداشته‌اید و نیت سرقت نداشته‌اید، ممکن است بتوانید از خود دفاع کنید.

❓ فروشنده‌ام در مغازه دزدی کرده و اکنون وثیقه گذاشته و آزاد شده است. چگونه می‌توانم خسارت را محاسبه کنم و ادعای خسارت کنم؟
✅ برای اثبات میزان خسارت، شما باید فهرستی از اجناس و مبالغ گمشده را ارائه دهید. در صورت وجود شواهد کافی مانند فیلم‌های دوربین مداربسته، می‌توانید با پلیس و کارشناسان حقوقی همکاری کنید تا ادعای خود را به اثبات برسانید. بهتر است به کمک وکیل، مدارک خود را جمع‌آوری کرده و با دقت بیشتری به پرونده بپردازید.

❓ نگهبان پاساژی بدون اجازه وارد مغازه شده و چیزهای کوچکی مثل قند و چای برداشته است. جرم او چیست؟
✅ اگر نگهبان بدون اجازه وارد مغازه شده باشد و اقدام به برداشتن اموالی، هرچند کم‌ارزش، کرده باشد، ممکن است جرم ورود به عنف و سرقت جزئی را مرتکب شده باشد. ورود بدون اجازه به مغازه، حتی اگر درب آن باز باشد، می‌تواند به عنوان ورود به عنف تلقی شود و در صورت اثبات، مجازات قانونی برای او تصویب خواهد شد.

❓ چگونه می‌توانم از شاگردی که اجناس مغازه‌ام را دزدیده شکایت کنم؟
✅ برای شروع فرآیند شکایت، باید به دادسرا مراجعه کرده و مدارکی که نشان‌دهنده سرقت توسط شاگردتان باشد، ارائه دهید. این مدارک می‌تواند شامل فیلم‌های دوربین مداربسته، شهادت شاهدان و سایر اسناد مرتبط باشد. شکایت کیفری را مطرح کنید تا بتوانید مراحل قانونی پیگیری شود.

❓ شاگردم ادعا می‌کند که مغازه را دزد زده و تعداد وسایل دزدیده‌شده را کمتر از واقعیت اعلام کرده است. آیا می‌توانم از او شکایت کنم؟
✅ شما می‌توانید از شاگردتان شکایت کنید، اما باید شواهد و مدارک کافی برای اثبات ادعای خود داشته باشید. اگر نتوانید ادعای خود را اثبات کنید، ممکن است با اتهام تهمت و افترا مواجه شوید. بهتر است قبل از اقدام قانونی، با یک وکیل مشورت کنید تا مطمئن شوید پرونده شما به درستی پیش می‌رود.