تغییر نام کوچک؛ شرایط، مدارک، مراحل قانونی و هزینه سال ۱۴۰۴

نام کوچک هر فرد، یکی از عناصر اصلی هویت او به‌شمار می‌رود که در تمام مراحل زندگی، از صدور شناسنامه گرفته تا مدارک تحصیلی، بانکی و حتی گواهی‌نامه رانندگی، نقش بنیادینی ایفا می‌کند. بر همین اساس، انتخاب نام مناسب از وظایف اولیه والدین محسوب می‌شود. با این حال، ممکن است فرد پس از رسیدن به سن قانونی، به دلایل مختلفی همچون نارضایتی شخصی، تحقیرآمیز بودن نام، عدم تناسب فرهنگی یا جنسیتی، یا حتی تغییر جنسیت، تمایل به تغییر نام کوچک خود داشته باشد.

قانون ثبت احوال کشور، به موجب ماده ۲۰ و تبصره‌های آن، شرایطی را برای امکان تغییر نام در شناسنامه پیش‌بینی کرده است. در واقع، این فرآیند نه‌تنها نیاز به طی مراحل اداری و ارائه مدارک خاص دارد، بلکه در برخی موارد مستلزم اقناع هیأت حل اختلاف ثبت احوال یا حتی طرح دعوا در دادگاه عمومی حقوقی نیز خواهد بود. همچنین، برخی اسامی مذهبی یا مقدس از شمول تغییر خارج شده و تنها در شرایط خاص با نام دیگری قابل جایگزینی هستند.

در این مقاله به‌طور کامل به بررسی نحوه تغییر نام کوچک، موارد و شرایط مجاز، لیست اسامی قابل تغییر، مدارک و مراحل اداری و قضایی، هزینه‌ها، نحوه ثبت درخواست، فرم‌های مربوطه و وضعیت مدارک هویتی پس از تغییر نام خواهیم پرداخت. همچنین به پرسش‌های رایج در این حوزه پاسخ داده شده تا مسیر تغییر اسم برای متقاضیان با شفافیت بیشتری همراه شود.

تغییر نام کوچک در شناسنامه چگونه امکان‌پذیر است؟

تغییر نام کوچک در شناسنامه، در نظام حقوقی ایران تحت ضوابط مشخص و در شرایط خاصی امکان‌پذیر است. اصل بر این است که اسامی ثبت‌شده در شناسنامه‌ها ثابت و غیرقابل تغییر باشند تا از سوءاستفاده‌های احتمالی مانند فرار از مسئولیت‌های حقوقی یا جعل هویت جلوگیری شود. اما قانون‌گذار برای موارد استثنایی که فرد دلیل موجهی برای نارضایتی از نام کوچک خود داشته باشد، امکان تغییر نام را فراهم کرده است.

افرادی که خواستار تغییر نام کوچک خود هستند، ابتدا باید بررسی کنند که آیا نام آن‌ها جزو نام‌های ممنوع یا قابل تغییر محسوب می‌شود یا نه. اگر چنین باشد، می‌توانند بر اساس ضوابط مقرر در قانون ثبت احوال (ماده ۲۰ و تبصره‌های آن) یا از طریق دادگاه حقوقی محل اقامت، اقدام به ثبت درخواست تغییر نام نمایند.دو مسیر برای این درخواست وجود دارد:

🔹1. مراجعه مستقیم به اداره ثبت احوال

در صورتی که تغییر نام مطابق با مصادیق نام‌های مجاز باشد (مثلاً نام مستهجن، تحقیرآمیز، نامتناسب با جنسیت و…)، فرد می‌تواند به اداره ثبت احوال مراجعه کرده و از طریق هیأت حل اختلاف، تغییر نام خود را درخواست کند.

🔹2. طرح دعوا در دادگاه حقوقی

اگر درخواست تغییر نام توسط ثبت احوال رد شود یا شرایط متقاضی خاص و خارج از چارچوب‌های شناخته‌شده باشد (مانند درخواست تغییر نام مذهبی یا خاص فرهنگی)، فرد باید دادخواستی رسمی به دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خود ارائه دهد. دادگاه در صورت احراز شرایط قانونی و موجه بودن علت، می‌تواند اداره ثبت احوال را ملزم به تغییر نام کند.

در هر دو حالت، ارائه دلایل موجه، مدارک هویتی و تکمیل فرم درخواست الزامی است. همچنین در برخی موارد، مانند تغییر جنسیت یا تشرف به دین اسلام، ارائه مدارک تأییدیه یا حکم دادگاه نیز مورد نیاز خواهد بود.

شرایط قانونی و موارد مجاز تغییر نام کوچک

برای اینکه شخص بتواند نام کوچک خود را به‌طور قانونی تغییر دهد، باید شرایطی خاص را داشته باشد که در قانون ثبت احوال و دستورالعمل‌های اجرایی آن به‌روشنی تعیین شده است. قانون‌گذار با هدف حفظ انسجام هویتی، محدودیت‌هایی برای تغییر نام در نظر گرفته اما در عین حال به متقاضیانی که دلیل منطقی و حقوقی داشته باشند، اجازه این اقدام را داده است.

📌 چه کسانی می‌توانند درخواست تغییر نام بدهند؟

مطابق مقررات، اشخاص زیر می‌توانند برای تغییر نام کوچک خود اقدام کنند:

• افراد ۱۸ سال به بالا با ارائه شناسنامه و مدارک هویتی

• افراد زیر ۱۸ سال تنها در صورت داشتن حکم رشد

• پدر یا جد پدری برای فرزندان زیر ۱۸ سال

• سرپرست قانونی، مانند قیم، وصی یا امین با ارائه مدارک احراز سمت قانونی

⚖️ چه مواردی در قانون به‌عنوان دلایل مجاز تغییر نام شناخته می‌شوند؟

طبق ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره‌های آن، اسامی خاصی قابل تغییر هستند. در ادامه مواردی که تغییر آن‌ها مجاز است را مشاهده می‌کنید:

• نام‌های موهن یا زننده
  مانند: “گرگعلی”، “کنیز”، “گت آقا” که ممکن است موجب تحقیر فرد در جامعه شوند.

• نام‌های نامتناسب با جنس
  مانند: انتخاب نام «اشرف» برای مرد یا «ماشاءالله» برای زن.

• نام‌های مذهبی در موارد خاص
  چنانچه تغییر از یک نام مذهبی به نام مذهبی دیگر باشد و نام جدید از فراوانی بیشتری برخوردار باشد، ممکن است مورد موافقت قرار گیرد.

• اشتباه در ثبت یا اشتباه املایی
  مانند: “منیجه” به جای “منیژه”، “زهراب” به جای “سهراب”.

• وجود کلمات زائد یا بی‌معنا در نام
  مانند حذف پیشوند های “غلام”، “قلی”، “آقاخانم”، “مشهدی” و امثال آن.

• هم‌نام بودن اعضای خانواده
  مثل هم‌نامی فرزند با پدر یا مادر یا هم‌نام بودن دو برادر یا خواهر در یک خانواده.

• افرادی که تغییر جنسیت داده‌اند
  در این حالت، با ارائه حکم دادگاه مبنی بر تغییر جنس در اسناد سجلی، تغییر نام نیز قابل انجام است.

• افرادی که دین خود را تغییر داده‌اند
  مثلاً افرادی که به دین اسلام گرویده‌اند و نامشان با فرهنگ اسلامی ناسازگار است.

• دارندگان نام‌های بیگانه و غیرمتعارف
  مانند نام‌هایی از فرهنگ‌های بیگانه که با فرهنگ و عرف ایرانی-اسلامی ناسازگار است، مثل: ژاکاردو، وانوشکا.

در صورت احراز یکی از این شرایط، متقاضی می‌تواند فرآیند تغییر نام را پیگیری کند؛ مشروط بر آنکه با دلایل و مدارک کافی بتواند مراجع قانونی را قانع کند.

لیست اسامی مجاز برای تغییر نام طبق قانون ثبت احوال

سازمان ثبت احوال کشور، بر اساس ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و با نظارت شورای عالی ثبت احوال، فهرستی از اسامی ممنوع و قابل تغییر را تدوین کرده است. این فهرست شامل نام‌هایی است که به دلایل فرهنگی، مذهبی، جنسیتی یا عرفی، مناسب دانسته نمی‌شوند و دارندگان آن‌ها می‌توانند در صورت تمایل نسبت به تغییر آن‌ها اقدام نمایند.

✅ گروه اول: اسامی توهین‌آمیز، زننده یا تحقیرآمیز

این دسته شامل نام‌هایی است که در عرف جامعه، موجب تمسخر، تحقیر یا آسیب به شخصیت فرد می‌شود:

• کنیز
• گت آقا
• صدتومانی
• گدا
• سگعلی
• گداعلی
• فخرالدوله
• جعفرخان
• گرگعلی
• قوچعلی

✅ گروه دوم: نام‌های نامتناسب با جنسیت

برخی از اسامی در فرهنگ عمومی جامعه به جنس خاصی تعلق دارند. استفاده آن‌ها برای جنس مخالف، نامتعارف تلقی می‌شود:

• اشرف (برای مردان)
• اکرَم (برای مردان)
• ماشاءالله (برای زنان)
• نصرت (برای زنان)
• شاهد (برای مردان)

✅ گروه سوم: نام‌هایی با پسوند یا پیشوند زائد

برخی پیشوندها و پسوندهای متداول در گذشته اکنون زائد و غیرضروری تلقی شده و امکان حذف آن‌ها وجود دارد:

• غلام، قلی، ذوالف
• گرگ، قوچ
• میرزا، بیگ، خان، بیگم
• آقاخانم، آقابالا، شاهزاده

✅ گروه چهارم: اسامی با اشتباه نگارشی یا تلفظی

در گذشته به دلیل عدم تسلط مأمور ثبت یا اختلاف لهجه‌ها، برخی نام‌ها به اشتباه ثبت شده‌اند:

• زهراب ← سهراب
• منيجه ← منيژه
• اسمعیل ← اسماعیل
• اسحق ← اسحاق
• رحمن ← رحمان

✅ گروه پنجم: اسامی بیگانه یا مغایر با فرهنگ بومی

این اسامی عموماً ریشه در فرهنگ‌های خارجی دارند و ممکن است با هویت ایرانی-اسلامی ناسازگار تلقی شوند:

• چنگیز
• خونریز
• شاهدوست
• وانوشکا
• ژاکاردو
• آغاسی
• ماریا
• لات

⚠️ توجه مهم:

تشخیص نهایی در خصوص مجاز بودن تغییر هر نام، بر عهده «شورای عالی ثبت احوال» است. این شورا می‌تواند با بررسی عرف، زمان و مکان، در خصوص تغییر یا ممنوعیت یک نام نظر نهایی را اعلام کند.

📌 نکات تکمیلی:

• نام مذهبی خاص (مثل عباس، حسین، زهرا، فاطمه) تنها در صورت تغییر به نام مذهبی دیگر و با فراوانی بالاتر قابل تغییر است.
• پیشوند «عبد» اگر به غیر از صفات پروردگار اضافه شده باشد (مثلاً عبدالشمس)، قابل حذف است.
• نام‌های ایام هفته (مثل جمعه، شنبه) و نام‌های مستعار (مثلاً حسین معروف به کامبیز) قابل تغییر هستند.

مدارک لازم برای ثبت درخواست تغییر نام کوچک

برای انجام فرآیند تغییر نام کوچک، ارائه برخی مدارک و تکمیل فرم‌های قانونی ضروری است. بسته به این‌که درخواست از طریق اداره ثبت احوال یا دادگاه حقوقی پیگیری شود، ممکن است مدارک مورد نیاز کمی متفاوت باشد؛ اما اصول کلی آن به‌شرح زیر است:

✅ مدارک مورد نیاز برای افراد بالای ۱۸ سال

اگر فرد متقاضی ۱۸ سال یا بیشتر داشته باشد، می‌تواند شخصاً و مستقیماً برای تغییر نام اقدام کند. مدارک لازم عبارت‌اند از:

• اصل شناسنامه متقاضی

• دو نسخه کپی از تمام صفحات شناسنامه

• تکمیل فرم درخواست تغییر نام (دریافتی از ثبت احوال یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی)

• فیش واریزی هزینه بررسی (طبق تعرفه سال جاری)

• در صورت نیاز: استشهادیه محلی یا گواهی‌هایی که دلیل تغییر نام را توجیه کند (مثل مدارک مربوط به تحقیر شدن، مشکلات فرهنگی یا اجتماعی)

✅ مدارک مورد نیاز برای افراد زیر ۱۸ سال

برای افراد زیر ۱۸ سال، درخواست باید از سوی یکی از نمایندگان قانونی ارائه شود. مدارک لازم عبارت‌اند از:

• اصل شناسنامه کودک

• شناسنامه پدر، جد پدری یا قیم قانونی

• حکم رشد (اگر فرد بین ۱۵ تا ۱۸ سال باشد و بخواهد به تنهایی اقدام کند)

• مدارک نمایندگی قانونی در صورت وجود قیم یا وصی (مثلاً حکم قیمومت)

✅ مدارک اضافه در صورت طرح دعوا از طریق دادگاه

اگر متقاضی از مسیر قضایی و از طریق دادگاه حقوقی اقدام کند، باید این مدارک را نیز ضمیمه کند:

• نمونه دادخواست تغییر نام (خطاب به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه)

• دلایل موجه از جمله:

  • استشهادیه محلی با امضا و اثر انگشت چند نفر

  • مدارک هویتی دال بر دوگانگی در استفاده از نام (مانند اسناد بانکی یا تحصیلی با نام مستعار)

  • مدارک پزشکی یا روان‌پزشکی (در صورت نیاز)

• هزینه دادرسی طبق تعرفه دعاوی غیرمالی

• اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه متقاضی

⚠️ نکات مهم:

• اگر وکیل یا نماینده قانونی قصد ثبت درخواست را دارد، ارائه اصل وکالتنامه رسمی یا مدارک نمایندگی قانونی الزامی است.
• در صورت رد درخواست توسط ثبت احوال، متقاضی می‌تواند با همین مدارک به دادگاه حقوقی مراجعه کرده و الزام ثبت احوال به تغییر نام را بخواهد.

هزینه تغییر نام کوچک و تعرفه‌های قانونی آن (تعرفه ۱۴۰۴)

بر اساس تعرفه رسمی سال ۱۴۰۴ برای خدمات ثبت احوال و قضایی، هزینه تغییر نام کوچک به شرح زیر است. این هزینه بسته به شیوه اقدام (از طریق ثبت احوال یا با حکم قضایی) و نوبت تغییر متفاوت است:

📌 تغییر نام در نوبت اول

• تغییر نام و نام خانوادگی (نوبت اول – تجویز سازمان ثبت احوال):
  ۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۵۰۰ هزار تومان)

• تغییر نام و نام خانوادگی (نوبت اول – با حکم محاکم قضایی):
  ۷,۵۰۰,۰۰۰ ریال (۷۵۰ هزار تومان)

🔁 تغییر نام در نوبت دوم یا بازگشت به نام قبلی

• تغییر نام و نام خانوادگی (نوبت دوم):
  ۷,۵۰۰,۰۰۰ ریال (۷۵۰ هزار تومان)

👨‍👩‍👧‍👦 تغییر نام برای فرزندان زیر ۱۸ سال

• تغییر نام و نام خانوادگی با استناد به تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال (فرزندان زیر ۱۸ سال):
  ۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۵۰۰ هزار تومان)

✉️ تایید اجازه‌نامه برای درخواست تغییر نام توسط دارنده حق قانونی

• تأیید اجازه‌نامه از دارنده حق تقاضای نام خانوادگی:
  ۱,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۱۰۰ هزار تومان)

🔍 پاسخ به استعلام نشانی افراد

• پاسخ به استعلام نشانی افراد (مرتبط با درخواست تغییر نام):
  ۵۰۰,۰۰۰ ریال (۵۰ هزار تومان)

⚠️ نکات مهم:

• هزینه‌ها صرف‌نظر از تأیید یا رد درخواست، غیرقابل استرداد هستند.
• در صورت طرح دعوا در دادگاه، علاوه بر مبالغ بالا، هزینه دادرسی به عنوان دعوای غیرمالی نیز اضافه می‌شود. برای محاسبه آنلاین هزینه های دادرسی می توانید از ابزار حقوقی ایران لگال به صورت رایگان استفاده نمایید.
• تعرفه‌های ذکر شده، تنها برای سال ۱۴۰۴ معتبرند و ممکن است در سال‌های آتی افزایش یابند.

مراحل قانونی و اداری تغییر اسم در ثبت احوال و دادگاه

فرآیند تغییر نام کوچک، بسته به شرایط متقاضی و نوع نام، می‌تواند از طریق ثبت احوال یا مراجع قضایی (دادگاه عمومی حقوقی) پیگیری شود. در ادامه، هر دو مسیر به تفکیک توضیح داده شده است.

🔷 مسیر اول: تغییر نام از طریق اداره ثبت احوال

در صورتی که نام متقاضی در فهرست اسامی مجاز قرار داشته باشد، تغییر آن از طریق ثبت احوال و بدون مراجعه به دادگاه امکان‌پذیر است. روند کار به شرح زیر است:

1. مراجعه حضوری یا اینترنتی به اداره ثبت احوال
   از طریق سایت sabteahval.ir یا مراجعه به دفاتر ثبت احوال.

2. تکمیل فرم درخواست تغییر نام کوچک
   فرم مخصوص تغییر نام را دریافت و تکمیل می‌کنید.

3. ارائه مدارک مورد نیاز
   شامل اصل شناسنامه، کارت ملی، استشهادیه (در صورت نیاز)، و فیش واریزی.

4. بررسی درخواست در هیأت حل اختلاف ثبت احوال
   این هیأت متشکل از سه نفر بوده و موظف است در مورد تغییر نام تصمیم‌گیری کند.

5. صدور رأی موافقت یا مخالفت با تغییر نام
   در صورت موافقت، نام جدید در شناسنامه ثبت شده و سند جدید صادر می‌گردد.

🔷 مسیر دوم: تغییر نام از طریق دادگاه حقوقی

اگر درخواست متقاضی توسط ثبت احوال رد شود، یا اگر نام مورد نظر در دسته اسامی غیرقابل تغییر تلقی شود (مانند برخی نام‌های مذهبی)، مسیر قانونی از طریق دادگاه طی می‌شود:

1. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
   دادخواست خطاب به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه تنظیم می‌شود.

2. ارائه دلایل موجه برای تغییر نام
   مانند تحقیر شدن با نام فعلی، استفاده از نام مستعار، مغایرت با جنسیت، تشرف به دین اسلام، یا تغییر جنسیت.

3. برگزاری جلسه رسیدگی در دادگاه حقوقی
   قاضی با بررسی مدارک و دلایل، در مورد موجه بودن درخواست تصمیم می‌گیرد.

4. صدور حکم دادگاه مبنی بر الزام ثبت احوال به تغییر نام
   در صورت موافقت دادگاه، حکم الزام‌آور برای اداره ثبت احوال صادر می‌شود.

5. ارجاع مجدد به ثبت احوال جهت ثبت نام جدید
   پس از اجرای حکم، ثبت احوال موظف به صدور شناسنامه جدید با نام تازه خواهد بود.

🟢مدت زمان صدور شناسنامه جدید پس از تغییر نام

پس از تأیید نهایی، فرآیند اداری تغییر نام در ثبت احوال حدود ۲ تا ۳ هفته زمان می‌برد. سپس فرد می‌تواند از طریق دفاتر پیشخوان دولت برای تعویض شناسنامه اقدام کند. شناسنامه جدید حدوداً تا دو ماه بعد صادر و ارسال می‌شود.

فرم درخواست تغییر نام کوچک را از کجا دریافت کنیم؟

یکی از مهم‌ترین مراحل در فرآیند تغییر نام کوچک، تکمیل فرم رسمی درخواست تغییر نام است که اطلاعات هویتی متقاضی و دلایل او برای تغییر نام را در بر می‌گیرد. این فرم هم در فرآیند اداری (ثبت احوال) و هم در فرآیند قضایی (دادگاه) استفاده می‌شود و ارائه آن بدون نقص و با مدارک پشتیبان الزامی است. سه راه برای دریافت فرم درخواست تغییر نام وجود دارد:

1. دریافت حضوری از اداره ثبت احوال
   متقاضی می‌تواند با مراجعه حضوری به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه، فرم تغییر نام را دریافت کند.

2. دریافت از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
   اگر تغییر نام از مسیر قضایی دنبال می‌شود، دفاتر خدمات قضایی فرم مخصوص تنظیم دادخواست را ارائه می‌دهند.

3. دانلود اینترنتی از سایت سازمان ثبت احوال
   با مراجعه به پورتال رسمی ثبت احوال به نشانی www.sabteahval.ir، امکان دانلود فرم درخواست تغییر نام وجود دارد.

وضعیت مدارک هویتی بعد از تغییر اسم چگونه خواهد بود؟

پس از تأیید و ثبت تغییر نام کوچک در سازمان ثبت احوال، مسئله‌ای که برای بسیاری از متقاضیان اهمیت ویژه‌ای دارد، وضعیت سایر مدارک هویتی و رسمی آن‌هاست. پرسش رایجی که مطرح می‌شود این است که آیا تغییر نام در شناسنامه به تنهایی کافی است؟ یا سایر مدارک نیز باید اصلاح شوند؟

پاسخ این است که تغییر نام کوچک، نیازمند به‌روزرسانی سایر مدارک هویتی نیز هست تا از بروز مشکلات قانونی، بانکی، تحصیلی و اداری در آینده جلوگیری شود.

🆔 وضعیت شناسنامه پس از تغییر نام

• شناسنامه جدید صادر شده و نام جدید در صفحات مربوط درج می‌شود.

• در صفحه «توضیحات شناسنامه»، تغییر نام قید می‌شود.

• شناسنامه قدیمی باطل شده و نسخه جدید حدود ۲ ماه بعد صادر خواهد شد.

• دریافت شناسنامه جدید از طریق دفاتر پیشخوان دولت انجام می‌شود.

💳 کارت ملی و سایر مدارک هویتی

تغییر نام در شناسنامه، به معنای لزوم تغییر کارت ملی و مدارکی است که نام فرد در آن ثبت شده است:

• کارت ملی: باید با مراجعه به دفاتر پیشخوان، درخواست صدور کارت جدید داده شود.

• گواهی‌نامه رانندگی: نیاز به مراجعه به پلیس +۱۰ برای اصلاح نام.

• پاسپورت (گذرنامه): باید مجدداً با اطلاعات جدید صادر شود؛ مخصوصاً در سفرهای بین‌المللی حیاتی است.

• دفترچه بیمه: باید با نام جدید هماهنگ شود.

🎓 وضعیت مدارک تحصیلی

برخلاف مدارک هویتی، مدارک تحصیلی مانند دیپلم، کارنامه یا مدرک دانشگاهی معمولاً تغییر نمی‌کنند مگر با دستور خاصی از مرجع صادرکننده. اما در بسیاری موارد، ارائه گواهی تغییر نام از ثبت احوال برای اثبات تغییر به مراکز تحصیلی کافی است.

🛂 نکته مهم برای دارندگان مدارک بین‌المللی

اگر شخصی دارای مدارک بین‌المللی یا اقامت در کشور خارجی باشد، بهتر است ترجمه رسمی گواهی تغییر نام را دریافت کرده و برای تطبیق اسناد به مراجع ذی‌ربط کشور مقصد ارائه دهد.

آیا امکان تغییر اسامی مذهبی وجود دارد؟

تغییر اسامی مذهبی یکی از چالش‌برانگیزترین و حساس‌ترین موارد در موضوع تغییر نام کوچک است. چرا که بسیاری از این نام‌ها ریشه در اعتقادات دینی و فرهنگ مذهبی جامعه دارند و قانون ثبت احوال نیز در این زمینه محدودیت‌هایی را در نظر گرفته است.

با این حال، در برخی شرایط استثنایی، امکان تغییر اسامی مذهبی نیز وجود دارد؛ البته این موضوع نیاز به بررسی دقیق، ارائه دلایل موجه، و در بسیاری موارد صدور حکم دادگاه حقوقی دارد.

بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال:

انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی گردد و همچنین عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.

این تبصره به صراحت، حفظ شأن نام‌های مقدس را الزامی می‌داند. بنابراین، نام‌هایی چون محمد، فاطمه، علی، زهرا، حسین، عباس و… که در فرهنگ اسلامی دارای جایگاه ویژه‌ای هستند، در حالت عادی غیرقابل تغییر تلقی می‌شوند.

🟢 مواردی که ممکن است با تغییر موافقت شود

برخی استثنائات که در آن‌ها احتمال پذیرش درخواست تغییر نام مذهبی وجود دارد:

1. تغییر نام مذهبی به نام مذهبی دیگر

• مثال: تغییر نام «عباس» به «محمدرضا» یا «زهرا» به «ریحانه»
• شرط اصلی: نام جدید باید همچنان مذهبی باشد و در فهرست نام‌های معتبر و رایج قرار گیرد.

1. نام‌های مذهبی با بار منفی یا موجب تمسخر

   • در مواردی نادر، اگر نام مذهبی به دلیلی در منطقه‌ای خاص مورد تمسخر یا آزار قرار گیرد، با ارائه مدارک مستند ممکن است با تغییر آن موافقت شود.

2. نام مذهبی غیرمشهور یا خاص فرقه‌ای

   • برخی نام‌ها اگرچه مذهبی‌اند، اما استفاده از آن‌ها در عرف جامعه رایج نیست و ممکن است فرد را دچار مشکل کند.

❗ چه زمانی باید از دادگاه اقدام کرد؟

در صورتی که ثبت احوال با درخواست تغییر نام مذهبی مخالفت کند، متقاضی می‌تواند:

• با دادخواست تغییر نام به دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت مراجعه کند.
• مدارک لازم، دلایل شخصی و اجتماعی و در صورت وجود مستندات روان‌شناختی یا اجتماعی را ضمیمه کند.
• قاضی در صورت احراز مصلحت و عدم مغایرت با قوانین، می‌تواند دستور تغییر نام را صادر کند.

نمونه دادخواست تغییر نام کوچک به همراه نکات مهم

در صورتی که درخواست تغییر نام کوچک از طریق اداره ثبت احوال رد شود، یا متقاضی بخواهد نامی را تغییر دهد که در دسته اسامی غیرمجاز برای تغییر قرار دارد (مانند برخی اسامی مذهبی)، باید از مسیر قضایی اقدام کند. این اقدام شامل تنظیم و ارائه دادخواست رسمی تغییر نام به دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت است.

در ادامه، یک نمونه دادخواست کاربردی به‌همراه نکات مهم برای تنظیم آن ارائه می‌شود:

ریاست محترم دادگاه عمومی و انقلاب شهرستان …………..

با سلام و احترام؛

اینجانب ……………. فرزند …………. دارای شناسنامه شماره …………. صادره از …………. و کد ملی ……………..، متولد …………، به استحضار می‌رسانم که از بدو تولد با نام ……………. در اسناد سجلی ثبت گردیده‌ام. این در حالی است که در عرف خانوادگی و اجتماعی به نام ……………. شناخته می‌شوم و نام فعلی در مدارک سجلی موجب مشکلات روانی، اجتماعی و اداری برای اینجانب شده است.

لذا با عنایت به اینکه نام درخواستی از نظر قانونی فاقد منع و دارای معنا و مفهوم متعارف و مذهبی می‌باشد، و با استناد به مواد ۲۰ قانون ثبت احوال و ۹۹۵ قانون مدنی، تقاضای صدور حکم مبنی بر الزام اداره ثبت احوال …………. به تغییر نام اینجانب از …………. به …………. را دارم.

دلایل و مستندات:
1. تصویر شناسنامه و کارت ملی
2. استشهادیه محلی با امضای حداقل ۳ نفر
3. گواهی از محل کار/تحصیل مبنی بر شناخته شدن به نام جدید
4. در صورت لزوم، معرفی شهود برای حضور در دادگاه

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی: ……………..
شماره تماس: ……………..
امضا: ……………..

نکات مهم در تنظیم دادخواست

• دادگاه صالح: دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت فعلی متقاضی یا محل صدور شناسنامه.
• خوانده: اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه.
• خواسته: الزام اداره ثبت احوال به تغییر نام کوچک از … به …
• نوع دعوا: غیرمالی؛ مشمول هزینه دادرسی به‌عنوان دعوای غیرمالی.
• پیوست‌ها: کپی مدارک شناسایی، استشهادیه، مدارک مؤید دوگانگی نام، اگر وجود دارد.

سوالات متداول

در ادامه این مطلب سوالات متداول پیرامون تغییر نام را مشاهده می فرمایید:

❓ آیا می‌توانم نام کوچکم را برای بار دوم تغییر دهم؟
✅ به طور کلی تغییر نام کوچک برای بار دوم از نظر قانونی امکان‌پذیر نیست، مگر در شرایط خاص و با ارائه دلایل موجه. برای اطلاعات بیشتر و بررسی امکان تغییر مجدد، می‌توانید به اداره ثبت احوال مراجعه کنید.

❓ در صورت داشتن دو نام متفاوت در مدارک قانونی و شهرت به نام دیگر، چگونه می‌توان نام کوچک را تغییر داد؟
✅ اگر در شناسنامه یک نام و در محیط‌های اجتماعی با نام دیگری شناخته می‌شوید، می‌توانید با ارائه استشهادیه و مدارک مستند درخواست تغییر نام بدهید. موفقیت این درخواست بستگی به مدارک و شرایط ارائه شده دارد.

❓ آیا برای تغییر نام کوچک باید فاقد سوابق کیفری یا چک‌های برگشتی بود؟
✅ برای تغییر نام کوچک، داشتن یا نداشتن سوابق کیفری و چک‌های برگشتی به طور مستقیم تأثیری بر درخواست تغییر نام ندارد. درخواست‌ها بر اساس معیارهای دیگری بررسی می‌شوند.

❓ آیا می‌توان نام کوچک را از امین‌الله به امین تغییر داد؟
✅ برای تغییر نام کوچک، می‌توانید به اداره ثبت احوال مراجعه کرده و درخواست خود را به واحد نام و نام خانوادگی ارائه دهید. پس از بررسی توسط کمیسیون، معمولاً در مدت زمانی کوتاه، پاسخ ارائه می‌شود که احتمال موافقت بالا است.

❓ نحوه نگارش استشهادیه برای تغییر نام کوچک چگونه است؟
✅ برای نگارش استشهادیه تغییر نام کوچک، می‌توانید از متنی که در مطلب قرار داده ایم استفاده نمایید. توجه داشته باشید که مشورت با وکیل در این حوزه نیز می تواند به شما کمک نماید.

❓ آیا بعد از تغییر نام کوچک مشکلی برای من به وجود می‌آید؟
✅ تغییر نام کوچک معمولاً مشکلات پیچیده‌ای به دنبال ندارد. ممکن است در برخی مدارک یا سوابق، نیاز به به‌روزرسانی اطلاعات باشد، اما این مسئله با پیگیری و هماهنگی قابل حل است.