تجدیدنظرخواهی یکی از مهم‌ترین حقوق اصحاب دعوا در نظام دادرسی ایران است که به موجب آن، امکان بررسی مجدد آرای صادره توسط مرجع بالاتر فراهم می‌شود. اگرچه رأی دادگاه بدوی پایان یک مرحله دادرسی است، اما در بسیاری از موارد، طرف ناراضی از حکم می‌تواند از راه‌های قانونی نظیر تجدیدنظر، به این رأی اعتراض کند.
دادخواست تجدیدنظر، ابزار کلیدی برای آغاز این فرآیند است و باید طبق تشریفات قانونی، در مهلت مقرر و با دلایل مستند تنظیم شود. در این مقاله، به‌صورت دقیق و عملی، ۵ نمونه مهم از دادخواست‌های تجدیدنظر را بررسی و ارائه می‌کنیم.
نمونه دادخواست تجدید نظر خواهی (عمومی)
در بسیاری از دعاوی، بعد از صدور حکم بدوی، طرف ناراضی می‌تواند از حق قانونی تجدیدنظر خواهی استفاده کند. این دادخواست باید مطابق تشریفات خاصی تنظیم شود و در مهلت قانونی تقدیم گردد. معمولاً در امور حقوقی، کیفری، خانواده و مالی، امکان تجدیدنظر در محدوده تعیین‌شده‌ای از سوی قانونگذار پیش‌بینی شده است.
📌 شرایط لازم برای تجدیدنظرخواهی
- رأی باید قابل اعتراض و تجدیدنظر باشد (بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی یا کیفری)
- تاریخ ابلاغ رأی مشخص و در مهلت ۲۰ روز (یا ۲ ماه برای مقیم خارج) باشد
- دلایل تجدیدنظر مشخص و مستند باشند
- هزینه دادرسی مرحله تجدیدنظر پرداخت یا اعسار ارائه شود
📝 نمونه متن دادخواست تجدید نظر خواهی (فرم عمومی)
ریاست محترم دادگاه تجدیدنظر استان …
با سلام و احترام
اینجانب ……… فرزند ……….. به نشانی ……………… به استناد ماده ۳۳۱ و ۳۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی، نسبت به دادنامه شماره ……. مورخ ……. صادره از شعبه …….. دادگاه عمومی (حقوقی/خانواده/کیفری) شهرستان ……….، در پرونده کلاسه ……..، به طرفیت آقای/خانم …………، اعلام تجدیدنظرخواهی می‌نمایم.
دلایل و جهات تجدیدنظر:
۱. عدم توجه دادگاه بدوی به اسناد و مدارک ارائه‌شده توسط اینجانب
۲. عدم رعایت اصول دادرسی عادلانه و تضییع حق دفاع
۳. مخالفت رأی صادره با مفاد قانون و عرف قضایی
۴. ایراد در استنباط دادگاه از مفاد قرارداد/سند/اظهارات طرفینبا عنایت به مراتب فوق و رعایت مهلت قانونی، رسیدگی مجدد و نقض دادنامه معترضٌ‌عنه و صدور رأی شایسته مورد استدعاست.
ضمناً رونوشت دادنامه معترض‌عنه، رسید هزینه دادرسی (یا دادخواست اعسار) و مستندات مربوطه پیوست می‌گردد.
با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی: …………..
امضاء
تاریخ: ……………….
نمونه دادخواست تجدید نظر اعسار از پرداخت محکوم‌به
زمانی که شخصی در دادگاه بدوی دادخواست اعسار از پرداخت محکوم‌به را ارائه می‌دهد (مثلاً مهریه یا بدهی) و دادگاه این درخواست را رد می‌کند یا تقسیط سنگینی تعیین می‌نماید، حق تجدیدنظرخواهی برای او محفوظ است. همچنین در مواردی که طرف مقابل (مثلاً زوجه در دعوای مهریه) به پذیرش اعسار یا میزان اقساط تعیین‌شده اعتراض دارد، می‌تواند به رأی صادره تجدیدنظرخواهی کند.
⚖️ نکات کلیدی در این نوع تجدیدنظر
- قابل تجدیدنظر بودن رأی اعسار: طبق ماده ۳۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی، رأی اعسار از محکوم‌به قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان است.
- سناریوی زوج: دادگاه اعسار را نپذیرفته یا تقسیط سنگینی مقرر کرده، تجدیدنظر برای اثبات عدم توانایی باید انجام شود.
- سناریوی زوجه: دادگاه اعسار را پذیرفته یا اقساط سبک داده، تجدیدنظر برای اعتراض به رأی و اثبات توانایی مالی زوج انجام می شود.
- پیوست‌های مهم: دادنامه بدوی، مدارک مالی (صورتحساب، فیش حقوقی، اجاره‌نامه، املاک)، استشهادیه در صورت لزوم.
📝 نمونه دادخواست تجدیدنظر زوج نسبت به رد اعسار یا تقسیط سنگین مهریه
ریاست محترم دادگاه تجدیدنظر استان …
با سلام و احترام
اینجانب ………. فرزند ………. به نشانی …………..، در خصوص دادنامه شماره …….. مورخ …….. صادره از شعبه …….. دادگاه خانواده شهرستان ……….، در پرونده کلاسه ……..، که طی آن اعسار اینجانب از پرداخت مهریه محکوم‌به (به مبلغ …….. ریال) رد شده یا تقسیطی سنگین تعیین گردیده است، به استناد ماده ۳۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست تجدیدنظر خود را تقدیم می‌دارم.
دلایل تجدیدنظر:
۱. عدم توجه دادگاه بدوی به وضعیت اقتصادی و درآمد محدود اینجانب
۲. فقدان شغل ثابت و عدم دارایی قابل نقد (مطابق مدارک پیوست)
۳. عدم بررسی کامل اسناد مالی و استشهادیه ارائه‌شده
۴. سنگینی اقساط مقرر برخلاف توان واقعی و امکان عملی پرداختمستندات پیوست:
– رونوشت دادنامه
– فیش حقوقی یا مدارک بیکاری
– استشهادیه و گواهی عدم دارایی
– پرینت حساب بانکی
– اجاره‌نامه و سایر هزینه‌های جاریبا عنایت به مراتب فوق، صدور رأی بر نقض دادنامه و پذیرش اعسار یا تقسیط مناسب و متناسب مورد استدعاست.
با احترام
نام و نام خانوادگی: ………………
امضاء
تاریخ: ………………
📝 نمونه دادخواست تجدیدنظر زوجه نسبت به پذیرش اعسار یا تقسیط سبک مهریه
ریاست محترم دادگاه تجدیدنظر استان …
با سلام و احترام
اینجانبه ………. فرزند ………. به نشانی …………..، در خصوص دادنامه شماره …….. مورخ …….. صادره از شعبه …….. دادگاه خانواده شهرستان ……….، در پرونده کلاسه ……..، که طی آن اعسار زوج از پرداخت مهریه مورد پذیرش قرار گرفته یا اقساطی غیرمتناسب و سبک تعیین گردیده است، به استناد ماده ۳۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای تجدیدنظر دارم.
دلایل تجدیدنظر:
۱. عدم توجه دادگاه بدوی به وضعیت مالی واقعی زوج (با استناد به اموال و درآمدهای قابل اثبات)
۲. ارائه اطلاعات ناقص یا نادرست توسط زوج در خصوص توانایی مالی
۳. سبک بودن اقساط مقرر برخلاف شأن مهریه و تضییع حق شرعی و قانونی اینجانب
۴. استنکاف دادگاه از ارجاع به کارشناس جهت برآورد دقیق توان مالی زوجمستندات پیوست:
– رونوشت دادنامه
– مستندات مربوط به املاک، حساب‌های بانکی یا فیش حقوقی زوج
– تصاویر مدارک شغلی یا فعالیت‌های اقتصادی
– پرینت تراکنش‌ها یا اسناد مرتبط دیگربا عنایت به مراتب فوق، تقاضای نقض رأی معترض‌عنه و صدور رأی به رد اعسار یا تقسیط عادلانه و سنگین متناسب با استطاعت مالی زوج را دارم.
با احترام
نام و نام خانوادگی: ………………
امضاء
تاریخ: ………………
نمونه دادخواست تجدید نظر خواهی حقوقی
در دعاوی حقوقی، حق تجدیدنظر نسبت به رأی صادره در صورت دارا بودن شرایط قانونی هم برای خواهان و هم برای خوانده محفوظ است. این نوع دادخواست، یکی از ابزارهای مؤثر در اصلاح آرایی است که به دلایلی مانند بی‌اعتباری مستندات، اشتباه در رسیدگی، نقض قانون یا عدم توجه به دلایل طرفین به‌درستی صادر نشده‌اند.
رأی صادره از دادگاه بدوی در دعاوی مطالبات مالی، در صورتی که از نظر مالی بیش از نصاب قانونی باشد یا از نوع دعاوی غیرمالی قابل تجدیدنظر (مانند حضانت، مطالبه اجرت‌المثل، الزام به تنظیم سند رسمی و…)، مشمول مقررات تجدیدنظر است.
📌 نکات کلیدی در تنظیم دادخواست تجدیدنظر حقوقی
- استناد به جهات پنج‌گانه ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی
- تعیین دقیق تاریخ ابلاغ رأی و رعایت مهلت قانونی (۲۰ روز برای مقیم ایران)
- ارائه دلایل مکتوب و قابل بررسی در تجدیدنظرخواهی
- پیوست‌های لازم: رونوشت رأی، مدارک اثباتی، وکالتنامه (در صورت وجود)
📝 نمونه متن دادخواست تجدید نظر خواهی حقوقی
ریاست محترم دادگاه تجدیدنظر استان …
با سلام و احترام
اینجانب ………. فرزند ………. به نشانی …………..، در خصوص دادنامه شماره …….. مورخ …….. صادره از شعبه …….. دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ……….، در پرونده کلاسه ……..، که طی آن رأی به نفع طرف مقابل صادر گردیده است، به استناد ماده ۳۳۱ و ۳۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست تجدیدنظر خود را تقدیم می‌دارم.
دلایل و جهات تجدیدنظر:
۱. بی‌اعتباری مستندات ارائه‌شده توسط طرف مقابل که اساس رأی صادره قرار گرفته‌اند
۲. عدم توجه دادگاه بدوی به مدارک و دفاعیات اینجانب از جمله قرارداد شماره … و شهادت شهود
۳. نقص در تحقیقات یا رسیدگی ناقص دادگاه نسبت به اصل خواسته و مفاد قرارداد
۴. صدور رأی برخلاف نص صریح قانون در خصوص نحوه محاسبه خسارتبا عنایت به مراتب فوق، تقاضای نقض دادنامه و صدور حکم شایسته به نفع اینجانب مورد استدعاست.
پیوست‌ها:
– رونوشت دادنامه
– تصویر قرارداد رسمی
– شهادت‌نامه یا استشهادیه
– مدارک ابرازی و فنی
– وکالتنامه (در صورت وجود)با احترام
نام و نام خانوادگی: ………………
امضاء
تاریخ: ………………
نمونه دادخواست تجدید نظر خواهی کیفری
تجدیدنظرخواهی در دعاوی کیفری، حق قانونی شاکی خصوصی و متهم (و حتی دادستان در برخی موارد) است تا رأی صادره از دادگاه کیفری را توسط دادگاه تجدیدنظر استان مورد بررسی مجدد قرار دهند. مطابق ماده ۴۲۷ قانون آیین دادرسی کیفری، اصل بر قابلیت تجدیدنظر آراء کیفری است، مگر در مواردی که قانون به صراحت آن را قطعی اعلام کرده باشد (مانند مجازات‌های درجه ۸، یا جرائم دارای جزای نقدی کم‌اهمیت).
📌 نکات مهم در تجدیدنظر کیفری:
- مهلت تجدیدنظر: ۲۰ روز برای افراد مقیم ایران، ۲ ماه برای مقیم خارج
- مرجع تقدیم: دفتر دادگاه صادرکننده رأی، دفتر بازداشتگاه (برای محکومان زندانی)، یا دادگاه تجدیدنظر
- امکان نقض رأی به نفع متهم حتی بدون تجدیدنظرخواهی وی در موارد خاص (ماده ۴۵۰)
- استناد به جهات تجدید نظر خواهی کیفری نظیر نقص تحقیقات، فقدان ادله کافی، یا عدم رعایت اصول دادرسی عادلانه
📝 نمونه دادخواست تجدید نظر کیفری (از سوی متهم)
ریاست محترم دادگاه تجدیدنظر استان …
با سلام و احترام
اینجانب ………. فرزند ………. به نشانی …………..، در خصوص دادنامه شماره …….. مورخ …….. صادره از شعبه …….. دادگاه کیفری دو شهرستان ……….، در پرونده کلاسه ……..، که طی آن به اتهام ………… محکوم به ………… شده‌ام، با استناد به ماده ۴۲۷ قانون آیین دادرسی کیفری، دادخواست تجدیدنظر خود را تقدیم می‌نمایم.
دلایل تجدیدنظرخواهی:
۱. عدم توجه به دلایل و مستندات تبرئه‌کننده اینجانب
۲. نقص تحقیقات و عدم بررسی دقیق گزارش کارشناسی یا نظریه پزشکی قانونی
۳. عدم رعایت تشریفات قانونی در مرحله بازجویی یا دادرسی
۴. فقدان قصد مجرمانه و سوءنیت لازم جهت تحقق جرم انتسابیبا عنایت به مراتب مذکور و مستندات پیوست، تقاضای نقض دادنامه معترض‌عنه و صدور حکم بر برائت اینجانب مورد استدعاست.
ضمائم:
– تصویر دادنامه
– تصویر گزارش پزشکی قانونی/کارشناسی
– مدارک و مستندات تبرئه‌کننده
– نامه یا شهادت شهود در دفاع از متهمبا احترام
نام و نام خانوادگی: ………………
امضاء
تاریخ: ………………
📝 نمونه دادخواست تجدید نظر کیفری (از سوی شاکی خصوصی)
ریاست محترم دادگاه تجدیدنظر استان …
با سلام و احترام
اینجانبه ………. فرزند ………. به نشانی …………..، در خصوص دادنامه شماره …….. مورخ …….. صادره از شعبه …….. دادگاه کیفری دو شهرستان ……….، در پرونده کلاسه ……..، که طی آن متهم ردیف اول، آقای …………، از اتهام ………… تبرئه شده است، با استناد به ماده ۴۲۷ قانون آیین دادرسی کیفری، این دادخواست تجدیدنظر را تقدیم می‌نمایم.
دلایل تجدیدنظر:
۱. عدم توجه دادگاه بدوی به مستندات شکایت، شامل فیلم، شهادت شهود و گزارش کلانتری
۲. تفسیر نادرست از ادله اثباتی به نفع متهم
۳. نادیده گرفتن آثار و تبعات زیان‌بار جرم نسبت به شاکی
۴. عدم بررسی کامل انگیزه و سابقه کیفری متهم در تصمیم‌گیری نهاییمستندات پیوست:
– رونوشت دادنامه
– گزارش رسمی کلانتری
– شهادت‌نامه و استشهادیه
– اسناد و مدارک اثبات جرم
– پرونده پزشکی یا خسارت واردهبا عنایت به دلایل فوق، تقاضای نقض رأی صادره و صدور حکم بر محکومیت متهم مورد تقاضاست.
با احترام
نام و نام خانوادگی: ………………
امضاء
تاریخ: ………………
نمونه دادخواست تجدید نظر مهریه
در این بخش به صورت مشخص، نمونه دادخواست تجدیدنظر نسبت به حکم مهریه را ارائه می‌کنم. این نوع تجدیدنظر بسیار رایج است و معمولاً در این سناریوها مطرح می‌شود:
⚖️ موارد متداول در تجدیدنظر مهریه:
- اعتراض زوج به اصل محکومیت به پرداخت مهریه (مثلاً ادعای عدم وجود عقد، رضایت زوجه، سقوط دین و…)
- اعتراض زوجه به کاهش میزان مهریه یا رد بخشی از آن توسط دادگاه بدوی
- ایراد به تشخیص اشتباه در نوع مهریه (وجه نقد، سکه، عندالاستطاعه، عندالمطالبه)
- اعتراض به محاسبه ارزش مهریه به نرخ روز به صورت اشتباه
- اشتباه دادگاه در احراز وقوع عقد یا زمان مطالبه
📝 نمونه دادخواست تجدید نظر نسبت به حکم مهریه
ریاست محترم دادگاه تجدیدنظر استان …
با سلام و احترام
اینجانب ………. فرزند ………. به نشانی …………..، در خصوص دادنامه شماره …….. مورخ …….. صادره از شعبه …….. دادگاه خانواده شهرستان ……….، در پرونده کلاسه ……..، که طی آن حکم به پرداخت مهریه (به میزان ……. عدد سکه بهار آزادی/معادل ریالی مبلغ …….. ریال) صادر گردیده است، به استناد مواد ۳۳۱، ۳۴۸ و ۳۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی، این دادخواست تجدیدنظر را تقدیم می‌دارم.
دلایل تجدیدنظر:
۱. عدم احراز شرایط قانونی مطالبه مهریه توسط زوجه
۲. عدم توجه دادگاه به ادله اینجانب مبنی بر پرداخت/صلح/ابراء مهریه پیش از اقامه دعوا
۳. محاسبه نادرست نرخ روز مهریه (در صورت تعیین مبلغ ریالی)
۴. عدم توجه به اسناد ارائه‌شده مانند رسید پرداخت مهریه، اقرارنامه رسمی یا گواهی بذل مهریهمستندات پیوست:
– رونوشت دادنامه بدوی
– گواهی یا رسید پرداخت مهریه
– سند صلح‌نامه یا اقرارنامه
– پرینت نرخ سکه به تاریخ رأی یا مطالبه
– گواهی ازدواج (در صورت لزوم اثبات شرایط عقد)با توجه به موارد فوق، تقاضای نقض دادنامه معترض‌عنه و صدور رأی شایسته مورد استدعاست.
با احترام
نام و نام خانوادگی: ………………
امضاء
تاریخ: ………………
🔍 نکته: اگر زوج به استناد ابراء، هبه، صلح یا پرداخت مدعی سقوط مهریه باشد، باید اسناد رسمی یا شهادت شهود را ضمیمه کند. همچنین اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، بار اثبات استطاعت با زوجه است.