در بسیاری از دعاوی حقوقی و پرونده‌های کیفری و خانوادگی، نقش کارشناسان رسمی دادگستری بسیار پررنگ است. قاضی برای صدور رأی عادلانه، نیازمند نظر تخصصی این کارشناسان است؛ از ارزیابی املاک گرفته تا تعیین نفقه و حتی بررسی مسائل فنی و مالی. اما موضوع مهمی که همواره برای طرفین دعوا و حتی وکلا مطرح است، تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری است.

این تعرفه‌ها بر اساس مصوبات قانونی تعیین می‌شوند و در بازه‌های زمانی به‌روزرسانی می‌گردند. از آنجا که تعرفه مصوب جدیدی برای سال ۱۴۰۴ منتشر نشده، ملاک عمل همچنان تعرفه اصلاح‌شده سال‌های قبل است که به‌روزرسانی‌هایی نیز داشته است. در این مقاله، به‌طور کامل با این تعرفه‌ها، مواد قانونی مربوطه، و نحوه محاسبه آن‌ها آشنا می‌شوید تا در زمان مراجعه به کارشناس رسمی، از حقوق و تکالیف خود آگاهی کافی داشته باشید.

اصلاحات جدید تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری

تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری، یکی از مهم‌ترین ابزارهای تنظیم روابط مالی بین کارشناسان، مراجع قضایی و طرفین پرونده‌ها محسوب می‌شود. این تعرفه، مبنای محاسبه هزینه‌های کارشناسی در تمامی دعاوی اعم از حقوقی، کیفری، خانواده، ثبتی و … است.

در سال‌های اخیر با توجه به افزایش هزینه‌های زندگی و تورم چشمگیر، اصلاح این تعرفه در دستور کار قوه قضاییه قرار گرفت تا از یک سو حقوق کارشناسان رعایت شود و از سوی دیگر شفافیت و عدالت اقتصادی در فرایندهای قضایی حفظ گردد.

در آخرین اصلاحات اعمال‌شده، بسیاری از مواد تعرفه با افزایش دو برابری مبالغ دستمزد همراه شده و ضوابطی جدید برای محاسبه دستمزدها، نحوه انتخاب کارشناس، شرایط هیات‌های کارشناسی، ارزیابی قراردادهای مالی سنگین و حتی کارشناسی‌های دیجیتال و فضای مجازی اضافه شده است. در ادامه این مقاله، جزئیات این تغییرات را به زبان ساده بررسی خواهیم کرد.

افزایش دو برابری دستمزد کارشناسان

یکی از مهم‌ترین تغییرات اعمال‌شده در تعرفه جدید کارشناسان رسمی دادگستری، افزایش دو برابری دستمزدها در بسیاری از مواد تعرفه بوده است. به استناد مصوبه قوه قضاییه، دستمزدهای مندرج در مواد ۶، ۷، ۹، ۱۴ تا ۱۷، ۱۹ تا ۲۲، ۲۴، ۲۷، ۲۹ تا ۳۲، ۳۴ تا ۳۶، ۳۸ تا ۴۲، ۴۴، ۴۶، ۴۷، ۵۴ و ۵۵، با توجه به تغییرات شدید شاخص قیمت سالانه به میزان دو برابر افزایش یافته‌اند.

این اقدام با هدف جبران کاهش ارزش واقعی دستمزدها در برابر تورم و تأمین انگیزه مالی برای ارائه خدمات کارشناسی دقیق و باکیفیت انجام شده است.
افزایش چشمگیر قیمت‌ها در سال‌های اخیر، منجر به آن شد که دستمزدهای قدیمی کارشناسان دیگر پاسخگوی هزینه‌های جاری آن‌ها نباشد.
از سوی دیگر، افزایش پیچیدگی پرونده‌های قضایی و نیاز به کارشناسی‌های دقیق و تخصصی، اهمیت به‌روزرسانی تعرفه‌ها را دوچندان کرد.

حال با این اصلاح ساختاری، علاوه بر افزایش انگیزه کارشناسان، عدالت در تعیین هزینه‌های کارشناسی نیز بهتر رعایت می‌شود و طرفین دعوا نیز با شفافیت بیشتری از مبالغ کارشناسی مطلع خواهند شد.

در نظر داشته باشید که شما می توانید از محاسبه گر آنلاین تعرفه های کارشناسی به صورت رایگان برای محاسبه هزینه ها استفاده نمایید.

📌 تبصره ۱ (ویژه موضوعات با ارزش بالای ۵۰ هزار میلیارد ریال):

اگر ارزش موضوع کارشناسی ۵۰,۰۰۰ میلیارد ریال یا بیشتر باشد:
✅ شورای عالی کارشناسان و مرکز (با نظر کانون استان) →
✅ انتخاب هیأت کارشناسی + تعیین میزان دستمزد + نحوه پرداخت

گزارش این موارد هر ۳ ماه یک بار به ریاست قوه قضاییه ارسال می‌شود.

📌 تبصره ۲:

✅ اگر کارشناسی شامل موارد متعدد باشد: مجموع مبالغ در گزارش مبنای محاسبه است.
✅ اگر موضوعات مربوط به اشخاص مختلف یا عرصه‌های متفاوت باشد: به طور جداگانه محاسبه می‌شود.

📌 تبصره ۳:

✅ بررسی اختلاف کارفرما – پیمانکار – مهندس مشاور:
✅ دستمزد طبق ماده ۱۱ + ۱۰۰٪ افزایش
✅ اگر قرارداد قدیمی باشد → به روزرسانی با شاخص سالانه
✅ اگر موضوع صرفاً بخشی از قرارداد باشد → دستمزد طبق ماده ۱۱ + ۵۰٪ افزایش

📌 تبصره ۴:

✅ دستمزد تعیین علت و میزان خسارت:
✅ طبق ماده ۱۱ + ۵۰٪ افزایش

📌 تبصره ۵:

✅ بررسی قطعات یدکی، کالا، لوازم مستعمل، محصولات غذایی، دارویی، بهداشتی، ضایعات، قطعات الکترونیک:
✅ طبق ماده ۱۱ + ۵۰٪ افزایش

📌 تبصره ۶:

✅ اگر کارشناسی توسط چند کارشناس از یک رشته انجام شود:
✅ ۳۰٪ کسر از دستمزد هر کارشناس
✅ اگر کارشناسان از رشته‌های مختلف باشند → هر کارشناس دستمزد مستقل طبق تعرفه

📌 تبصره ۷:

✅ ارزیابی دارایی‌های نامشهود (برندها و …) → طبق ماده ۱۱ + ۵۰٪ افزایش

ماده ۱۳ – تعرفه تعیین اجاره‌بها

متن اصلاح‌شده ماده ۱۳ طبق آخرین اصلاحیه مصوب ۱۴۰۲/۰۸/۲۰:

دستمزد تعیین اجاره‌بها برای کلیه رشته‌ها، برای هر واحد یا مجموعه مستقل به شرح زیر تعیین می‌شود:

مقدار اجاره ماهیانه (ریال)	میزان دستمزد کارشناسی (ریال)
تا ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال	مقطوعاً ۶,۰۰۰,۰۰۰ ریال
از ۱۵,۰۰۰,۰۰۱ ریال تا ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال	۲۰ درصد از اجاره ماهیانه
از ۵۰,۰۰۰,۰۰۱ ریال تا ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال	۱۰ درصد از اجاره ماهیانه
از ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۱ ریال به بالا	۴ درصد از اجاره ماهیانه
حداکثر دستمزد ممکن در این ماده	۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال

ماده ۱۸ – الحاق تبصره جدید (حقابه و قدمت منابع آبی)

طبق آخرین اصلاحیه مصوب ۱۴۰۲/۰۸/۲۰، یک تبصره جدید به ماده ۱۸ اضافه شده است:

📌 تبصره الحاقی به ماده ۱۸:

• تعیین میزان حقابه هر فرد از منابع آبی:
  ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال (مبلغ ثابت)

• تعیین قدمت منابع آبی:
  ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال (مبلغ ثابت)

ماده ۲۸ – دستمزد تعیین نفقه، اجرت‌المثل، نحله، مهرالمثل و موارد مشابه

طبق آخرین اصلاحیه مصوب ۱۴۰۲/۰۸/۲۰، ماده ۲۸ به شرح زیر اصلاح شده است:

📌 متن ماده ۲۸ (اصلاح‌شده):

دستمزد تعیین نفقه جاریه زوجه و اقارب،
نفقه معوقه،
اجرت‌المثل،
نحله،
مهرالمثل
و سایر موارد مشابه، در هر مورد، بر مبنای ماده ۱۱ این تعرفه محاسبه خواهد شد.

✅ یعنی محاسبه دستمزد در این موارد مطابق همان درصدها و سقف‌های ماده ۱۱ انجام می‌شود.

ماده ۳۱ – ارزیابی وسائط نقلیه زمینی موتوری (الحاق بند جدید)

طبق آخرین اصلاحیه مصوب ۱۴۰۲/۰۸/۲۰، یک بند جدید (بند ۴) به ماده ۳۱ الحاق شده است:

📌 متن بند الحاقی به ماده ۳۱:

۴- ارزیابی وسائط نقلیه زمینی موتوری،
مطابق با ماده ۱۱ این تعرفه انجام می‌شود.

✅ یعنی ارزیابی انواع خودروها، کامیون‌ها، موتورسیکلت‌ها، ماشین‌آلات راه‌سازی، کشاورزی و … بر مبنای همان جدول درصدهای ماده ۱۱ محاسبه خواهد شد.

ماده ۴۱ – الحاق دو تبصره جدید

طبق آخرین اصلاحیه مصوب ۱۴۰۲/۰۸/۲۰، دو تبصره جدید به ماده ۴۱ اضافه شده است:

📌 تبصره ۱:

در مورد پلاک‌های خارج از محدوده (شهرها یا مناطق تحت طرح جامع یا تفصیلی)،
به مبالغ مازاد تا ۲۰ درصد افزوده می‌شود.

📌 تبصره ۲:

در خصوص اراضی و املاک دارای اسناد عادی:
هر قطعه یک پلاک محسوب می‌شود.

ماده ۴۳ – اصلاح و الحاق تبصره (جانمایی نقشه‌های هوایی)

طبق آخرین اصلاحیه مصوب ۱۴۰۲/۰۸/۲۰، ماده ۴۳ اصلاح و یک تبصره جدید به آن الحاق شده است:

📌 متن اصلاح‌شده ماده ۴۳:

دستمزد تشخیص حدود ثبتی،
رسیدگی به اختلاف املاک،
ترسیم کروکی،
پیاده‌سازی پلاک مورد نظر و تشخیص حدود آن در املاک:

• برای املاک تا یک هکتار → حداقل ۸,۰۰۰,۰۰۰ ریال

• در صورتی که مساحت ملک بیش از یک هکتار باشد:
  به ازای هر هکتار مازاد → ۲۰٪ به دستمزد اضافه می‌شود.

• حداکثر دستمزد در این ماده: ۴۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال

📌 تبصره الحاقی:

در صورت نیاز به ارائه جانمایی بر روی نقشه‌های هوایی:
مبلغ ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به دستمزدهای فوق اضافه می‌شود.

ماده ۴۵ – الحاق تبصره ۳ (کارشناسی اسناد دیجیتال و فضای مجازی)

طبق آخرین اصلاحیه مصوب ۱۴۰۲/۰۸/۲۰، تبصره ۳ به ماده ۴۵ اضافه شده است:

📌 تبصره ۳:

دستمزد تشخیص اصالت اسناد دیجیتالی،
امضای الکترونیکی،
پیام‌های متنی، صوتی و تصویری در فضای مجازی،
حملات سایبری و امنیت شبکه،
و عملکرد ماینرها:

• حداقل دستمزد: ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال

• حداکثر دستمزد: بر اساس ماده ۹ این تعرفه محاسبه خواهد شد.

ماده ۵۱ – اصلاح دستمزد تشخیص اراضی (دایر، بایر، موات و منابع ملی)

طبق آخرین اصلاحیه مصوب ۱۴۰۲/۰۸/۲۰، ماده ۵۱ به شرح زیر اصلاح شده است:

📌 متن اصلاح‌شده ماده ۵۱:

دستمزد تشخیص اراضی (دایر، بایر، موات) و تشخیص منابع ملی و مستثنیات:

• برای اراضی با مساحت تا ۱,۰۰۰ متر مربع → ۸,۰۰۰,000 ریال

• برای هر ۱,۰۰۰ متر مربع مازاد → ۱۰٪ به دستمزد اضافه می‌شود.

• برای اراضی بالاتر از یک هکتار → به ازای هر هکتار مازاد، ۵٪ به دستمزد اضافه می‌شود.

جدول خلاصه تعرفه‌های مهم دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری