پاره شدن سینوس دندان یا همان سینوس ماگزیلاری، یکی از عوارض جدی و کمتر شناخته‌شده در روند درمان‌های دندان‌پزشکی است که می‌تواند به آسیب‌های ماندگار و گاه جراحی‌های پرهزینه منجر شود. در مواردی که این آسیب به‌دلیل قصور دندان‌پزشک رخ داده باشد، امکان دریافت دیه وجود دارد، اما نحوه ارزیابی و میزان دیه به نوع آسیب، گزارش پزشکی قانونی و نظر دادگاه بستگی دارد.
در این مقاله به بررسی حقوقی و فنی دیه پاره شدن سینوس، نقش قصور پزشک، نحوه اعتراض به نظریه پزشکی قانونی و ارقام دقیق سال ۱۴۰۴ خواهیم پرداخت.
دیه پاره شدن سینوس دندان چیست؟
آسیب به سینوس دندان به‌ویژه سینوس ماگزیلاری که در بالای ریشه دندان‌های فک بالا قرار دارد معمولاً در جریان درمان‌های دندان‌پزشکی مانند عصب‌کشی، کشیدن دندان یا جراحی‌های ناحیه فک به‌وجود می‌آید. اگر حین این فرایندها، مخاط سینوس پاره شود یا دیواره استخوانی آن آسیب ببیند، بسته به شدت آسیب، مشمول پرداخت دیه می‌شود.
🔹 پاره شدن مخاط سینوس بدون شکستگی استخوان
اگر صرفاً مخاط سینوس پاره یا سوراخ شود و در سی‌تی‌اسکن شواهدی از شکستگی استخوان مشاهده نشود، این آسیب طبق تبصره ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی در زمره جراحات سر و صورت (شِجاج) طبقه‌بندی می‌شود.
در چنین حالتی، میزان دیه بسته به عمق جراحت به صورت درصدی از دیه کامل انسان تعیین می‌شود:
- حارصه (خراش سطحی): ۱٪ دیه کامل
- دامیه (خون‌ریزی از بافت نرم): ۲٪
- متلاحمه (پارگی عمیق‌تر): ۳٪
- سمحاق (رسیدن به غشاء استخوان): ۴٪
- موضحه (آشکار شدن استخوان): ۵٪ دیه کامل انسان
در اکثر پرونده‌های مرتبط با پارگی سینوس، در صورتی که فقط مخاط پاره شده باشد، پزشکی قانونی یکی از این جراحات را تشخیص داده و دیه‌ای در بازه ۲ تا ۵ درصد در نظر می‌گیرد.
دیه آسیب سینوس بر اثر قصور دندان‌پزشک
در صورتی که پاره شدن سینوس دندان ناشی از بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی دندان‌پزشک باشد، بحث قصور پزشکی و مسئولیت جبران خسارت (از جمله دیه) مطرح می‌شود. بسیاری از آسیب‌های سینوس در اثر تزریق مواد، فشار زیاد حین عصب‌کشی، یا سوراخ شدن کف سینوس در حین درمان دندان‌های خلفی ایجاد می‌شود و چنانچه استانداردهای علمی رعایت نشده باشد، مصداق قصور خواهد بود.
🔍 رابطه قصور دندان‌پزشک و مسئولیت پرداخت دیه
طبق ماده ۴۹۵ قانون مجازات اسلامی، پزشک (از جمله دندان‌پزشک) زمانی از مسئولیت پرداخت دیه معاف است که:
- اقدامات او مطابق اصول پزشکی باشد؛
- از بیمار یا ولی او رضایت آگاهانه گرفته باشد؛
- قصوری در روند درمان اتفاق نیفتاده باشد.
اما اگر مشخص شود که پزشک از روش‌های متعارف علمی تخطی کرده یا ابزار و مواد درمانی را به‌درستی کنترل نکرده (مثلاً ورود مواد به سینوس)، مسئول جبران خسارت وارده است. البته در نظر داشته باشید که تخلفات پزشکی مشمول مرور زمان می شود و باید تا مهلت مقرر برای شکایت اقدام کنید.
در نهایت، چنانچه پزشکی قانونی تأیید کند که آسیب به سینوس ماگزیلاری ناشی از قصور بوده، فرد زیان‌دیده می‌تواند بابت جراحت وارده، دیه یا ارش مطالبه کند.
انواع آسیب‌های سینوس دندان و نحوه محاسبه دیه
نوع آسیب وارد شده به سینوس دندان در میزان دیه تأثیر مستقیم دارد. قانون مجازات اسلامی برای بسیاری از آسیب‌ها به‌ویژه در ناحیه سر، صورت و فک، معیارهای مشخصی در نظر گرفته است. در آسیب‌های مربوط به سینوس ماگزیلاری، بسته به اینکه جراحت صرفاً نرم بافتی باشد یا به شکستگی استخوان بیانجامد، نوع دیه متفاوت خواهد بود.
🔍 جراحت ساده و پارگی مخاط سینوس
اگر فقط لایه نرم (مخاط) کف سینوس دندان دچار پارگی شود و استخوان آسیب نبیند بر اساس تبصره ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، این جراحت در ردیف جراحات سر و صورت (شجاج) قرار می‌گیرد. دیه آن بر اساس نوع جراحت مشخص می‌شود (دامیه، متلاحمه، سمحاق، موضحه و…).
در این حالت، پزشکی قانونی معمولاً درصدی بین ۲ تا ۵ درصد دیه کامل را تعیین می‌کند.اگر عوارضی مثل ترشح دائمی، درد مداوم یا سینوزیت ایجاد شود، امکان تعیین ارش تکمیلی وجود دارد.
🔍 شکستگی دیواره سینوس و فک بالا (هاشمه و منقله)
در مواردی که آسیب وارد شده باعث شکستگی دیواره استخوانی سینوس یا فک بالا شود، دیه متفاوت است:
- طبق ماده ۷۰۹ و ماده ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی، این نوع آسیب‌ها به‌عنوان شکستگی استخوان سر و صورت محسوب می‌شود.
- اگر شکستگی بدون جابه‌جایی درمان شود، به آن هاشمه گفته می‌شود که برابر است با ۱۰٪ دیه کامل (حدود ۱۶۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴)
- اگر برای درمان نیاز به جراحی و جابه‌جایی قطعات استخوان باشد، به آن منقله گفته می‌شود که برابر است با ۱۵٪ دیه کامل (حدود ۲۴۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴)
- اگر شکستگی پیچیده یا همراه با آسیب به عصب، زیبایی یا تنفس باشد، ممکن است دیه بیشتری به صورت ارش در نظر گرفته شود.
دیه جراحی سینوس و جابجایی استخوان فک
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های افراد پس از آسیب سینوس، مسئله جراحی و تأثیر آن بر دیه است. ممکن است به دلیل عفونت شدید، سوراخ‌شدگی مزمن یا آسیب به ساختارهای استخوانی، نیاز به جراحی سینوس یا بازسازی فک باشد. در چنین شرایطی، اگر حین جراحی، استخوان جابجا شود یا شکستی جدید ایجاد گردد، امکان مطالبه دیه‌ی جداگانه مطرح می‌شود.
🔍 آیا می‌توانم دیه جراحی سینوس را بگیرم؟
پاسخ بستگی به ماهیت آسیب و نقش جراحی دارد.اگر خود جراحی صرفاً برای درمان باشد و منجر به آسیب جدیدی نشود، برای آن دیه‌ای جدا پرداخت نمی‌شود. اما اگر در جریان جراحی، آسیب جدیدی مثل جابجایی استخوان، شکستگی فک، تخریب بافت یا صدمه به عصب ایجاد شود و این موضوع توسط پزشکی قانونی تأیید شود، این آسیب جدید مشمول دیه جداگانه یا ارش خواهد بود.
بر اساس ماده ۴۸۶ قانون مجازات اسلامی، هرگونه آسیبی که مستند به تقصیر پزشک باشد و منجر به نقص، عیب یا شکستگی شود، قابل مطالبه است. در مثال مورد بحث، اگر جابجایی استخوان فک در حین جراحی سینوس به‌عنوان آسیب جدید و ناشی از قصور پزشک جراح شناسایی شود، امکان گرفتن دیه منقله یا ارش مکمل وجود دارد.
نقش پزشکی قانونی در تعیین دیه پاره شدن سینوس دندان
در پرونده‌های مربوط به دیه، نظر پزشکی قانونی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد؛ به‌ویژه در مواردی مانند آسیب به سینوس ماگزیلاری که به‌سادگی قابل مشاهده نیست و نیاز به تصویر‌برداری و بررسی تخصصی دارد. پزشکی قانونی با بررسی مستندات پزشکی، تصاویر سی‌تی‌اسکن، شرح عمل و سوابق درمان، نوع جراحت را مشخص می‌کند و بر اساس آن، درصدی از دیه کامل یا ارش را پیشنهاد می‌دهد.
🔹 مراحل بررسی توسط پزشکی قانونی
- معاینه حضوری بیمار: برای مشاهده علائم بالینی، تورم، آثار عفونت، زخم و محل جراحی.
- بررسی مدارک تصویری (CT Scan): تشخیص دقیق محل آسیب، احتمال شکستگی دیواره سینوس، جابجایی استخوان فک، یا پارگی مخاط سینوس.
- مقایسه قبل و بعد از جراحی (در صورت وجود تصاویر اولیه): برای تشخیص اینکه آیا آسیب جدیدی در حین درمان به‌وجود آمده یا خیر.
- صدور نظریه مکتوب: تعیین نوع جراحت (مثلاً جراحت سطحی یا شکستگی منقله)، درصد آسیب نسبت به دیه کامل و اعلام میزان دقیق دیه یا ارش.
📌 نکته مهم: اگر نظریه پزشکی قانونی ناقص، مبهم یا اشتباه باشد، شاکی می‌تواند درخواست ارجاع به کمیسیون تخصصی پزشکی قانونی یا اعتراض به نظریه اولیه پزشکی را ثبت کند که در هدینگ بعدی توضیح خواهیم داد.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون دیه پاره شدن سینوس دندان مطرح شده است:
❓من حین عصب‌کشی دندان بالا دچار پارگی سینوس شدم و بعدش سینوزیت گرفتم. دندان‌پزشکم گفت طبیعی‌ست، اما الان جراحی هم انجام دادم. می‌تونم دیه بگیرم؟
✅ بله، اگر پاره شدن سینوس ماگزیلاری ناشی از قصور دندان‌پزشک باشد و این موضوع در گزارش پزشکی قانونی تأیید شود، شما می‌توانید دیه دریافت کنید. به‌ویژه اگر عوارضی مثل سینوزیت، ترشحات مزمن یا نیاز به جراحی ایجاد شده باشد، امکان دریافت ارش یا حتی دیه شکستگی وجود دارد. پیشنهاد می‌شود گزارش پزشکی قانونی و مدارک درمانی را به وکیل متخصص ارائه دهید.
❓من به‌خاطر ورود مواد پرکننده دندان به داخل سینوس، مجبور شدم سینوسم رو جراحی کنم. حین جراحی استخوان فکم هم جابجا شد. پزشکی قانونی فقط دیه پارگی اولیه رو داده، میشه دوباره درخواست بررسی کرد؟
✅ بله، اگر جابجایی استخوان فک به‌عنوان آسیب جدید ناشی از درمان شناخته شود و در گزارش اولیه پزشکی قانونی لحاظ نشده باشد، می‌توانید به نظریه اعتراض کرده و درخواست بررسی در کمیسیون تخصصی دهید. در صورتی که این جابجایی منجر به شکستگی یا نقص در عملکرد فک شده باشد، ممکن است دیه منقله یا ارش جدید برایتان در نظر گرفته شود.
❓ برای دیه پاره شدن سینوس چه مدارکی باید به پزشکی قانونی ببرم؟
✅ برای بررسی دقیق توسط پزشکی قانونی، بهتر است مدارکی مثل سی‌تی‌اسکن، گرافی دندان قبل و بعد از آسیب، شرح عمل جراحی، گواهی پزشک متخصص فک و صورت یا گوش و حلق و بینی و خلاصه پرونده دندان‌پزشکی اولیه را همراه داشته باشید. این مدارک می‌تواند نوع آسیب، علت آن و ارتباط با قصور دندان‌پزشک را بهتر روشن کند.