گاهی در تصادفات رانندگی یا نزاع‌های خیابانی، استخوان نه می‌شکند و نه خرد می‌شود، بلکه فقط «ترک برمی‌دارد»؛ آسیبی که شاید از نگاه عامه چندان جدی نباشد، اما در حقوق کیفری و بیمه، موضوعی کاملاً دقیق و با آثار مالی مشخص است. مطابق قانون مجازات اسلامی، برای ترک برداشتن استخوان نیز دیه مستقلی در نظر گرفته شده که با محاسبه‌ای چندمرحله‌ای و بر اساس رأی وحدت‌رویه دیوان عالی کشور، قابل پرداخت است.
در سال ۱۴۰۴، با توجه به افزایش نرخ دیه کامل انسان به ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان، مبلغ دیه ترک خوردن استخوان نیز به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان می‌رسد. این مقاله به صورت کامل، با استناد به بند پ ماده ۵۶۹، آرای وحدت رویه، و جداول قانونی، به بررسی دقیق دیه ترک برداشتن استخوان در دست و پا (و سایر اعضا) در سال ۱۴۰۴ می‌پردازد؛ تا مخاطبان با محاسبه، مطالبه و حتی دادرسی این نوع آسیب آشنا شوند.
مبنای قانونی دیه ترک برداشتن استخوان و نحوه محاسبه
آسیب‌هایی مثل شکستگی، دررفتگی یا حتی ترک‌خوردگی استخوان، همگی در قانون مجازات اسلامی مشمول پرداخت دیه یا ارش هستند. اما برخلاف تصور رایج، ترک‌خوردگی استخوان، نه یک آسیب جزئی بلکه یک موضوع کاملاً جدی از نظر حقوقی است که درصد مشخصی از دیه عضو آسیب‌دیده را به خود اختصاص می‌دهد.
📌 دیه ترک استخوان؛ نه شکستگی است و نه خراش ساده
بر اساس ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی، ترک برداشتن استخوان هر عضو، معادل چهارپنجم دیه شکستگی همان عضو است. اما این همه ماجرا نیست؛ زیرا «شکستگی» در خود قانون به دو حالت تقسیم می‌شود:
- شکستگی‌ای که با عیب بهبود پیدا می‌کند
- شکستگی‌ای که بدون عیب درمان می‌شود
و چون قانون، مرجع ترک را شکستگی می‌داند، در رأی وحدت‌رویه شماره ۷۸۲ دیوان عالی کشور (۱۳۹۸/۰۹/۱۹) تصریح شده که دیه ترک برداشتن استخوان، چهار پنجم دیه شکستگی التیام یافته بدون عیب است. یعنی قبل از محاسبه دیه ترک، باید دیه شکستگی بدون عیب را محاسبه کرده و سپس ۴/۵ آن را به‌عنوان دیه ترک در نظر بگیریم.
⚖️ فرمول قانونی محاسبه دیه ترک استخوان
بر اساس قوانین و رأی وحدت رویه:
- شکستگی استخوان عضو = ۲۰٪ دیه همان عضو
- شکستگی بدون عیب = ۸۰٪ × ۲۰٪ = ۱۶٪ دیه عضو
- ترک استخوان = ۸۰٪ × ۱۶٪ = ۱۲٫۸٪ دیه عضو
📝 نتیجه نهایی: دیه ترک برداشتن استخوان هر عضو = ۱۲٫۸٪ دیه همان عضو و اگر عضوی مانند «دست» یا «پا» باشد که در قانون نصف دیه کامل انسان را دارد، در نهایت:
دیه ترک استخوان دست یا پا = ۶٫۴٪ دیه کامل انسان
در سال ۱۴۰۴ که دیه کامل انسان معادل ۱٬۶ میلیارد تومان است، این عدد برابر با ۱۰۲,۴۰۰,۰۰۰ تومان برای هر مورد ترک‌خوردگی در دست یا پا (در ماه‌های عادی – در ماه‌های حرام، ممکن است افزایش یابد)
میزان دیه ترک استخوان دست در سال ۱۴۰۴
دست انسان از اجزای مهم حرکتی است و آسیب به آن در بسیاری از تصادفات، نزاع‌ها و سقوط‌ها دیده می‌شود. اگر آسیب در حد «شکستگی» باشد، قانون مجازات اسلامی برای آن درصد مشخصی از دیه برای شکستگی دست در نظر گرفته؛ اما اگر فقط «ترک» در استخوان ایجاد شده باشد، قانون نیز به‌صورت مستقل دیه مشخص کرده است.
بر اساس ماده ۵۶۹ و رأی وحدت‌رویه ۷۸۲، دیه ترک استخوان دست در سال ۱۴۰۴ معادل ۶٫۴٪ دیه کامل انسان خواهد بود.
✅ دیه ترک برداشتن استخوان کف دست
استخوان کف دست (متاکارپ‌ها) از جمله نواحی شایع آسیب‌دیدگی در نزاع‌هاست. ترک برداشتن این استخوان‌ها اگر بدون جابه‌جایی و عیب التیام یابد، دیه آن معادل ۱۰۲,۴۰۰,۰۰۰ تومان است. این عدد دقیقاً معادل ۶٫۴٪ دیه کامل در سال ۱۴۰۴ است.
✅ دیه ترک خوردن مچ دست
در تصادفات موتوری یا افتادن با دست باز، مچ دست در معرض ترک یا شکستگی قرار دارد. مچ دست نیز بخشی از عضو «دست» محسوب می‌شود و مطابق قانون اگر ترک بردارد و بدون عیب التیام یابد و گزارش پزشکی قانونی «ترک» را تأیید کند، میزان دیه ۱۰۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است و اگر این ترک منجر به عوارض ماندگار مثل محدودیت حرکت یا درد مزمن شود، علاوه بر دیه ترک، ممکن است ارش نقص عضو یا عیب دائمی هم تعلق گیرد.
📝 نکته:
در تعیین دیه ترک مچ یا کف دست، سمت چپ یا راست بودن تفاوتی ندارد. در قانون مجازات اسلامی، دیه اعضای چپ و راست برابر است مگر اینکه یکی از آن‌ها زائد (اضافی) یا فلج باشد که در آن صورت موضوع ارش جداگانه مطرح می‌شود.
میزان دیه ترک استخوان پا در سال ۱۴۰۴
پا، یکی از حیاتی‌ترین اندام‌های حرکتی بدن است و ترک‌خوردگی استخوان در این عضو به‌ویژه در تصادفات و سقوط‌ها بسیار شایع است. با توجه به اینکه دیه هر پا معادل نصف دیه کامل انسان است، در صورت ترک برداشتن یکی از استخوان‌های پا، باید همان فرمول محاسبه دیه ترک را (بر اساس بند پ ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی و رأی وحدت‌رویه ۷۸۲) به‌کار برد. طبق محاسبات قبلی دیه ترک استخوان پا در سال ۱۴۰۴ برابر با ۶٫۴٪ دیه کامل انسان یعنی ۱۰۲٬۴۰۰٬۰۰۰ تومان خواهد بود.
در نظر داشته باشید که شما می توانید محاسبه آنلاین دیه آسیب به استخوان را با استفاده از ابزار حقوقی ایران لگال به صورت رایگان انجام دهید.
✅ دیه ترک ساق پا و قوزک
اگر ترک‌خوردگی در استخوان ساق پا (تیبیا یا فیبولا) یا در قوزک ایجاد شود و آسیب بدون عیب التیام یابد، دیه آن همان ۱۰۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان خواهد بود. این آسیب در تصادفات رانندگی (به‌ویژه موتورسواری یا برخورد با سپر خودرو) بسیار رایج است.
🔍 طبق جداول منتشرشده در منابع حقوقی:
- دیه شکستگی ساق پا: ۱۰٪ دیه کامل (۱۶۰ میلیون تومان)
- دیه ترک ساق پا: ۴/۵ از ۸٪ = ۶٫۴٪ دیه کامل = ۱۰۲٬۴۰۰٬۰۰۰ تومان
✅ دیه ترک پاشنه یا انگشتان پا
-
پاشنه پا: اگر ترک‌خوردگی در استخوان پاشنه (کالکانه) رخ دهد و مشمول بند پ ماده ۵۶۹ باشد، همین میزان دیه برای آن نیز در نظر گرفته می‌شود.
-
انگشتان پا:
ترک برداشتن انگشت پا تابع میزان دیه آن انگشت است. طبق ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی: - دیه هر انگشت پا = ۱/۲۰ دیه کامل = ۸۰ میلیون تومان
- دیه ترک انگشت پا = ۴/۵ از ۸۰٪ از آن = حدود ۵۱٫۲ میلیون تومان
اگر ترک فقط در یک بند انگشت ایجاد شود، محاسبه بر اساس یک‌سوم دیه همان انگشت انجام می‌شود و در نهایت، دیه ترک آن بند نیز با همین فرمول کاهش می‌یابد.
📝 نکته:
در موارد خاص، ترک‌خوردگی در استخوان‌های کف پا، پاشنه یا قوزک اگر باعث اختلال در راه رفتن یا درد مزمن شود، ممکن است قاضی علاوه بر دیه ترک، ارش تکمیلی نیز تعیین کند. نظر پزشکی قانونی در این زمینه تعیین‌کننده است.
مقایسه دیه ترک استخوان در برابر شکستگی بدون عیب
یکی از سوالات مهم در پرونده‌های مربوط به دیه این است که «ترک استخوان» با «شکستگی استخوان بدون عیب» چه تفاوتی دارد؟ هر دو آسیب در ظاهر مشابه به نظر می‌رسند، اما از دیدگاه قانونی و پزشکی تفاوت‌هایی دارند که بر میزان دیه قابل پرداخت تأثیرگذار است.
⚖️ تعریف قانونی و تفاوت در دیه
| نوع آسیب | تعریف | درصد دیه کامل | دیه در سال ۱۴۰۴ |
|---|---|---|---|
| شکستگی با عیب | استخوان شکسته و با عوارض ماندگار مثل بدشکلی جوش خورده | ۲۰٪ | ۳۲۰ میلیون تومان |
| شکستگی بدون عیب | استخوان شکسته ولی کاملاً بهبود یافته و بدون مشکل جوش خورده | ۱۶٪ | ۲۵۶ میلیون تومان |
| ترک‌خوردگی | آسیب سطحی و خطی در استخوان، بدون شکستگی کامل | ۱۲٫۸٪ | ۲۰۴ میلیون تومان برای عضو کامل / ۱۰۲٫۴ میلیون تومان برای دست یا پا |
در نتیجه «ترک» نسبت به «شکستگی بدون عیب»، درجه خفیف‌تری از آسیب محسوب می‌شود و قانونگذار برای هر یک مرز جداگانه‌ای در دیه تعیین کرده تا عدالت در جبران خسارات بدنی رعایت شود.
🔍 نکته پزشکی و حقوقی
تشخیص ترک یا شکستگی بدون عیب کاملاً در اختیار پزشکی قانونی است. گاهی اوقات، ترک استخوان در رادیولوژی ساده دیده نمی‌شود و نیاز به MRI یا سی‌تی‌اسکن دارد. اگر مجنی‌علیه ادعای ترک کند اما پزشکی قانونی آن را تأیید نکند، ممکن است موضوع صرفاً در حد کبودی یا کوفتگی تشخیص داده شده و دیه تعلق نگیرد یا به صورت ارش محاسبه شود.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون ترک برداشتن استخوان دست و پا مطرح شده است:
❓من در یک تصادف موتور سیکلت، مچ دستم ترک برداشت ولی پزشک گفت نیاز به گچ گرفتن نداره. آیا دیه به من تعلق می‌گیره؟
✅ بله. اگر پزشکی قانونی وجود ترک در استخوان را تأیید کند، حتی اگر گچ گرفته نشده باشد یا نیازی به جراحی نداشته باشد، شما مشمول دریافت دیه ترک استخوان هستید. در سال ۱۴۰۴، این دیه برای مچ دست (جزو دست محسوب می‌شود) برابر با ۱۰۲٬۴۰۰٬۰۰۰ تومان خواهد بود، مشروط بر اینکه ترک بدون عیب درمان شده باشد.
❓در درگیری محلی، پای من آسیب دید و دکتر گفت فقط استخوانم ترک برداشته. حالا طرف مقابل می‌گه چون شکستگی نیست دیه‌ای نداره. این درسته؟
✅ خیر. ترک برداشتن استخوان پا هم دقیقاً مشمول دیه است. طبق قانون و رأی دیوان، دیه ترک استخوان پا ۴/۵ شکستگی بدون عیب است که در سال ۱۴۰۴ معادل ۱۰۲ میلیون تومان است. حتی اگر پا نشکسته باشد، صرف ترک خوردن هم دیه دارد، به شرط تأیید پزشکی قانونی.
❓ ۴. من در اثر افتادن از پله به دلیل سهل انگاری فردی، استخوان ساق پای چپم ترک برداشت. الان بعد از ۲ ماه کاملاً خوب شده. آیا در صورتی که هیچ عیبی باقی نمونده باشه باز هم دیه می‌دن؟
✅ بله. طبق قانون، اگر ترک خوردگی استخوان به‌طور کامل و بدون عیب درمان شود، همچنان مشمول دیه ترک استخوان هستید. در مورد ساق پا (که جزئی از «پا» محسوب می‌شود)، دیه ترک آن در سال ۱۴۰۴ معادل ۱۰۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است. تأکید می‌شود: حتی بدون عارضه ماندگار، قانون دیه ترک را به‌صراحت پذیرفته است.