یکی از دغدغه‌های جدی بسیاری از افراد در مواجهه با نظام قضایی این است که چگونه بفهمند آیا پرونده‌ای علیه آن‌ها در جریان است یا خیر، و آیا تحت تعقیب قضایی قرار گرفته‌اند یا نه. این موضوع به‌ویژه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که فرد نگران دریافت ابلاغیه، تشکیل پرونده، یا صدور حکم بدون اطلاع باشد. برخلاف تصور عمومی، هیچ سامانه‌ای وجود ندارد که صرفاً با وارد کردن «کد ملی» بتواند این موضوع را آشکار کند.
اما راه‌هایی قانونی و رسمی برای بررسی این وضعیت وجود دارد؛ مانند استفاده از سامانه ثنا (ابلاغ الکترونیک)، مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی، یا بررسی وضعیت ممنوع‌الخروجی. در این مقاله به‌صورت دقیق و کاربردی توضیح خواهیم داد که چگونه می‌توان از وضعیت تحت تعقیب بودن مطلع شد و چه مراحلی برای پیگیری رسمی باید طی کرد.
چگونه بفهمیم تحت تعقیب قضایی هستیم؟
برای فهمیدن اینکه تحت تعقیب قضایی هستید، باید وارد سامانه ثنا شوید و ابلاغیه‌های رسمی را بررسی کنید. همچنین می‌توانید با مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی و ارائه مدارک هویتی، از وضعیت پرونده یا احضار مطلع شوید.
📌 بررسی ابلاغیه‌ها از طریق سامانه ثنا (eblagh.adliran.ir)
یکی از اصلی‌ترین راه‌های اطلاع از تحت تعقیب بودن یا درگیر بودن در پرونده‌های قضایی، بررسی ابلاغیه‌های رسمی از طریق سامانه ثنا است. این سامانه که توسط قوه قضاییه راه‌اندازی شده، محل ابلاغ رسمی کلیه احضاریه‌ها، اخطاریه‌ها، قرارها و احکام است.
اگر احضاریه‌ای دریافت کرده‌اید، به‌احتمال بسیار بالا در سامانه ثنا ابلاغ آن ثبت شده است. دریافت پیامک با مضمون «یک ابلاغیه جدید دارید» معمولاً نشانه این است که پرونده‌ای برای شما باز شده یا روند قضایی علیه شما در جریان است. همچنین توجه داشته باشید که یکی از دلایل پنج گانه شروع به تعقیب باید در مورد شما رخ داده باشد که اصلی ترین آن، شکایت شاکی خصوصی است.
📌 پیگیری از طریق خدمات الکترونیک قضایی (adliran.ir)
اگر در سامانه عدل ایران حساب ثنا دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش «خدمات قضایی من» از جزئیات وضعیت خود مطلع شوید. در این بخش می‌توانید:
- خلاصه پرونده‌ها را مشاهده کنید؛
- روند رسیدگی و تاریخ جلسات را پیگیری کنید؛
- نسخه دیجیتال ابلاغیه‌ها را ببینید.
این اطلاعات کاملاً رسمی و معتبر هستند و نشان می‌دهند که آیا شما در پرونده‌ای حضور دارید یا خیر.
🔍 توجه به پیامک‌های رسمی از قوه قضاییه
گاهی اولین نشانه‌ای که فرد متوجه می‌شود درگیر پرونده‌ای شده است، دریافت پیامک از قوه قضاییه با شماره‌های رسمی است. این پیام‌ها اغلب شامل عباراتی مثل «ابلاغیه جدید برای شما ثبت شده است» یا «به سامانه ثنا مراجعه کنید» هستند. در صورت دریافت چنین پیام‌هایی، باید فوراً وارد سامانه ثنا شده و جزئیات را بررسی کنید.
ممنوع‌الخروجی؛ نشانهٔ غیرمستقیم پیگیری قضایی
در بسیاری از موارد، افراد زمانی متوجه می‌شوند که درگیر یک روند قضایی هستند یا تحت تعقیب قرار گرفته‌اند که قصد خروج از کشور دارند و متوجه می‌شوند ممنوع‌الخروج شده‌اند. هرچند ممنوع‌الخروجی به‌تنهایی اثبات‌کننده تحت تعقیب بودن نیست، اما می‌تواند یک نشانه مهم برای وجود پرونده قضایی یا اجرایی فعال باشد.
🔍 ممنوع‌الخروجی چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
بر اساس قوانین کشور، مقام قضایی یا برخی مراجع اجرایی می‌توانند در شرایط خاص، دستور ممنوع‌الخروجی صادر کنند. از جمله موارد متداول:
- وجود پرونده کیفری در جریان و صدور قرار تأمین؛
- جرائم اقتصادی و بدهی‌های مالی سنگین؛
- اجرای مهریه، نفقه یا دیه در پرونده‌های خانوادگی؛
- وجود احکام قطعی اجرا نشده (مانند رأی دیوان عدالت اداری یا دادگاه‌های بدوی/تجدیدنظر).
این ممنوع‌الخروجی ممکن است با یا بدون اطلاع‌رسانی قبلی ثبت شود.
⚖️ ممنوع‌الخروجی الزاماً به معنای تحت تعقیب بودن نیست
باید توجه داشت که هر ممنوع‌الخروجی نشانه‌ی تحت تعقیب بودن نیست. برخی موارد، صرفاً به دلیل مطالبات مالی یا پرونده‌های حقوقی غیرکیفری اتفاق می‌افتد. بنابراین ممنوع‌الخروجی تنها یکی از نشانه‌های غیرمستقیم وجود یک روند قضایی است و باید با سایر شاخص‌ها مانند ابلاغیه‌ها در سامانه ثنا بررسی شود.
گواهی عدم سوءپیشینه چه می‌گوید و چه نمی‌گوید؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که دریافت گواهی عدم سوءپیشینه می‌تواند نشان دهد آیا آن‌ها تحت تعقیب قضایی هستند یا نه. اما در عمل، گواهی سوءپیشینه کارکرد متفاوتی دارد و صرفاً سوابق کیفری قطعی و مؤثر در حقوق اجتماعی را نمایش می‌دهد، نه وضعیت پرونده‌های در جریان یا قرارهای تعقیب صادرشده. در این بخش، این تفاوت‌ها را به‌روشنی بررسی می‌کنیم.
❌ سوءتفاهم رایج: نبود سوءپیشینه ≠ نبود پرونده
باید دقت داشت که نبود سوءپیشینه به معنای عدم وجود پرونده یا تعقیب قضایی نیست. یعنی:
- ممکن است فرد در حال حاضر درگیر یک یا چند پرونده فعال باشد؛
- حتی ممکن است علیه او قرار جلب یا احضار صادر شده باشد؛
- اما چون هنوز محکومیت قطعی کیفری ثبت نشده، گواهی سوءپیشینه او «پاک» باشد.
📌 مثال: شخصی که اخیراً شکایتی علیه او مطرح شده و در مرحله تحقیق در دادسراست، همچنان می‌تواند گواهی عدم سوءپیشینه بگیرد.
📝 مواردی که در گواهی سوءپیشینه نمی‌آید:
- شکایت‌های در حال بررسی در کلانتری یا دادسرا
- احضاریه‌های صادره که هنوز به محکومیت نرسیده‌اند
- محکومیت‌هایی که مشمول مرور زمان شده‌اند
- محکومیت‌هایی که مشمول عفو شده‌اند
- جرائم حقوقی یا مالی که جنبه کیفری نداشته‌اند
استعلام تحت تعقیب بودن با کد ملی
تنها راه معتبر برای بررسی اینکه آیا فرد در معرض احضار، تعقیب قضایی، یا صدور قرار قرار دارد، ورود به سامانه ثنا (eblagh.adliran.ir) است. در این سامانه، شخص با وارد کردن کد ملی و رمز عبور ثنا وارد پروفایل قضایی خود می‌شود و می‌تواند:
- ابلاغیه‌های رسمی (از جمله احضاریه یا قرار جلب) را ببیند؛
- اطلاعات کلی پرونده‌های جاری خود را مشاهده کند؛
- از زمان رسیدگی یا اقدامات لازم آگاه شود.
در واقع، این همان چیزی است که عموم مردم از آن به‌عنوان «استعلام تحت تعقیب بودن با کد ملی» یاد می‌کنند، اما به دلیل نیاز به رمز شخصی و احراز هویت، نمی‌توان آن را استعلام عمومی دانست.
📌 کد ملی به‌تنهایی کافی نیست
اگرچه ورود به سامانه ثنا با کد ملی انجام می‌شود، اما برای دسترسی به اطلاعات باید حتماً:
- قبلاً در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده باشید؛
- مراحل احراز هویت را طی کرده باشید؛
- رمز عبور خود را داشته باشید.
در نتیجه، کد ملی فقط نقش کلید ورود را دارد و به‌تنهایی هیچ استعلامی انجام نمی‌دهد.
❌ سامانه‌ای برای استعلام آزاد وجود ندارد
هیچ سامانه‌ای در ایران وجود ندارد که به‌صورت عمومی و بدون احراز هویت، صرفاً با کد ملی، نشان دهد که شخصی تحت تعقیب قضایی است یا نه. این اطلاعات محرمانه هستند و تنها از طریق حساب رسمی خود فرد در سامانه‌های قوه قضاییه قابل مشاهده‌اند.
آیا می‌توان استعلام تحت تعقیب بودن شخص دیگری را گرفت؟
در فضای اینترنت و حتی بین عموم مردم، این سؤال رایج است که آیا می‌توان با داشتن اطلاعاتی مانند کد ملی، نام و نام خانوادگی یا شماره همراه از تحت تعقیب بودن فرد دیگری مطلع شد؟ در پاسخ باید گفت: قوانین ایران چنین امکانی را به افراد عادی نمی‌دهد و اطلاعات مربوط به تعقیب قضایی، ابلاغیه‌ها و پرونده‌ها، جزو اطلاعات محرمانه شخصی محسوب می‌شوند. در ادامه توضیح می‌دهیم که چه کسانی می‌توانند چنین اطلاعاتی را دریافت کنند و چه مواردی مجاز نیست.
⚖️ اطلاعات قضایی فقط برای خود فرد یا نماینده قانونی
بر اساس مقررات قوه قضاییه، اطلاعات مربوط به وضعیت تحت تعقیب بودن، فقط در اختیار خود شخص قرار می‌گیرد یا در صورت وجود نماینده قانونی (مثلاً وکیل)، به او ارائه می‌شود. حتی اگر شخصی کد ملی یا سایر اطلاعات شناسایی فردی را داشته باشد، بدون احراز هویت و مجوز، امکان دسترسی به این اطلاعات را ندارد.
📌 نکته مهم: ورود به حساب ثنا شخص دیگر بدون اجازه، نقض حریم خصوصی است و می‌تواند تبعات کیفری داشته باشد.
📝 دسترسی وکیل با داشتن وکالت‌نامه معتبر
اگر شخصی به وکیل خود وکالت رسمی داده باشد، آن وکیل می‌تواند از طریق حساب کاربری خودش در سامانه عدل ایران یا ثنا، به اطلاعات ابلاغی و پرونده‌های موکل دسترسی داشته باشد. در مواردی، پیامک ابلاغیه‌ها نیز هم‌زمان برای وکیل ارسال می‌شود. این وکالت می‌تواند حضوری (محضری) یا الکترونیکی باشد که از طریق درگاه ثنا انجام می‌شود.
سوالات متداول
در این قسمت از مطلب سوالات متداول پیرامون اینکه چگونه بفهمیم تحت تعقیب قضایی هستیم مطرح شده است:
❓ من چند سال پیش با کسی دعوای شدید داشتم و شنیدم از من شکایت کرده، اما هیچ احضاریه‌ای نیومده؛ از کجا بفهمم واقعا پرونده‌ای علیه من هست یا نه؟
✅ بهترین کار این است که ابتدا به سامانه ثنا (eblagh.adliran.ir) وارد شوید و ابلاغیه‌هایتان را بررسی کنید. اگر هنوز ثبت‌نام نکرده‌اید، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و احراز هویت شوید. هر ابلاغ رسمی مربوط به شکایت یا احضار، فقط از طریق همین سامانه به شما اطلاع‌رسانی می‌شود. بدون ورود به ثنا، ممکن است از پرونده‌ای که علیه‌تان تشکیل شده بی‌اطلاع بمانید.
❓ برادرم به خاطر یک چک برگشتی درگیر دادگاهه؛ من می‌خوام ببینم تحت تعقیب هست یا نه، میشه با کد ملیش استعلام بگیرم؟
✅ خیر، شما نمی‌تونید با کد ملی یا اطلاعات شخصی برادرتون وضعیت قضایی‌اش رو استعلام بگیرید. اطلاعات پرونده‌ها محرمانه است و فقط خود شخص یا وکیل قانونی او (با داشتن وکالت رسمی) می‌تونه وارد حساب ثنا بشه و وضعیت رو ببینه. اگر نیاز فوری دارید، باید از خودش بخواید که وارد سامانه بشه یا به شما وکالت بده.
❓ می‌خوام برم سفر خارجی و مطمئن نیستم که ممنوع‌الخروج نباشم. راهی هست بفهمم قبل از فرودگاه؟
✅ بله، برای استعلام وضعیت ممنوع‌الخروجی می‌توانید از اپلیکیشن پلیس من استفاده کنید. اونجا با وارد کردن کد ملی و شماره موبایل می‌تونید ببینید که ممنوع‌الخروج هستید یا نه.