در پرونده‌های کیفری مرتبط با جرایم مالی مانند کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت و تحصیل مال نامشروع، هدف اصلی بسیاری از شاکیان، بازگرداندن اموال از دست‌رفته است. اینجاست که مفهوم «رد مال» وارد عمل می‌شود. رد مال، یکی از مهم‌ترین سازوکارهای جبران خسارت است که به موجب آن، دادگاه مرتکب جرم را ملزم به بازگرداندن عین مال، معادل آن یا پرداخت قیمت روز آن می‌کند.
در این مقاله، با نگاهی جامع به مفهوم رد مال، جرایم مشمول آن، نحوه اجرای حکم در کلاهبرداری، شرایط اعسار، تأثیر رضایت شاکی و ضمانت اجراهای مرتبط می‌پردازیم. اگر با جرمی مواجه شده‌اید که مال شما را از بین برده، یا می‌خواهید بدانید چگونه می‌توان مال را از کلاهبردار بازپس گرفت، این مقاله راهنمایی کاربردی برای شماست.
رد مال چیست؟ تعریف، مبنا و تفاوت با جبران خسارت
رد مال یعنی بازگرداندن عین مال، مثل آن یا قیمت روز آن به صاحب اصلی، در صورت برداشت یا تصرف غیرقانونی. این حکم معمولاً در جرایمی مانند کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت و تحصیل مال نامشروع صادر می‌شود. اگر مال موجود نباشد، دادگاه محکوم‌علیه را ملزم به پرداخت معادل آن طبق نرخ روز می‌کند. رد مال، علاوه بر مجازات کیفری، ابزاری برای جبران خسارت مالی زیان‌دیده است.
📌 تعریف حقوقی رد مال
بر اساس رویه قضایی و تحلیل حقوقدانان، رد مال عبارت است از:
«الزام شخص متصرف غیرقانونی به بازگرداندن عین مال، و در صورت فقدان آن، مثل یا قیمت آن به نرخ روز به مالک قانونی.»
رد مال در بسیاری از احکام کیفری به‌عنوان بخشی از مجازات و یا جبران خسارت مطرح می‌شود، این امر نشان‌دهندهٔ آن است که در نظام حقوق کیفری ایران، جبران زیان‌دیده از جرم، صرفاً به مجازات مرتکب محدود نمی‌شود، بلکه بازگرداندن اموال نیز جزئی جدایی‌ناپذیر از دادرسی کیفری است.
⚖️ مبنای قانونی رد مال
مبنای اصلی رد مال را می‌توان در قانون مدنی (ماده ۳۱۲) و قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری یافت. مطابق ماده ۳۱۲ قانون مدنی:
«هرگاه مال مغصوب، مثلی باشد و مثل آن پیدا نشود، غاصب باید قیمت حین‌الاداء را بدهد.»
همچنین ماده ۱ قانون تشدید مقرر می‌دارد:
«در صورت کلاهبرداری، علاوه بر مجازات، مرتکب باید اصل مال را به صاحب آن بازگرداند.»
📝 این قوانین نشان می‌دهند که رد مال نه‌تنها برای اجرای عدالت، بلکه برای احقاق حقوق قربانی جرم ضروری است.
❌ تفاوت رد مال با جبران خسارت
اگرچه رد مال و جبران خسارت هردو به جبران حقوق مالی زیان‌دیده مربوط می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی دارند:
| رد مال | جبران خسارت |
|---|---|
| برگرداندن عین مال، مثل یا قیمت روز آن | پرداخت خسارات ناشی از جرم یا زیان وارده |
| در مرحله صدور حکم کیفری درج می‌شود | معمولاً نیاز به دادخواست حقوقی جداگانه دارد |
| هدف آن، احیای حق مالکیت است | هدف آن، جبران تبعات مالی و معنوی جرم است |
انواع رد مال: عین، مثل و قیمت، تفاوت‌ها و شرایط
در زمان رسیدگی به جرایم مالی یا دعاوی مربوط به تصرف غیرقانونی اموال، دادگاه باید تعیین کند که چه نوع «رد مالی» قابل اجراست. بسته به اینکه مال موجود باشد یا خیر، و اینکه از نوع «مثلی» است یا «قیمی»، نوع الزام متفاوت خواهد بود. این تنوع در رد مال به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
۱. رد عین مال: بازگرداندن همان مال به صاحب آن
اگر عین مال کماکان موجود باشد، اصل بر این است که همان مال به صاحب آن بازگردانده شود. این ساده‌ترین و شفاف‌ترین نوع رد مال است.
📌 مثال: اگر فردی یک دستگاه لپ‌تاپ را از طریق کلاهبرداری به دست آورده و هنوز آن را نفروخته باشد، دادگاه حکم میدهد همان لپ‌تاپ به مالک واقعی بازگردانده شود.
۲. رد مثل مال: تحویل معادل همان نوع از مال
وقتی مال از نوع مثلی باشد و اصل آن از بین رفته یا در دسترس نباشد، دادگاه به رد مثل مال حکم میدهد. مال مثلی، به‌موجب ماده ۹۵۰ قانون مدنی، مالی است که اشباه و نظایر آن زیاد و رایج باشد (مانند گندم، برنج، نفت، پول رایج کشور و …).
📌 مثال: اگر کسی ۱۰ تن گندم را از طریق حیله‌گری تصاحب کرده و گندم‌ها تلف شده باشد، دادگاه حکم میدهد ۱۰ تن گندم معادل همان کیفیت به زیان‌دیده داده شود.
۳. رد قیمت مال (رد قیمی): پرداخت معادل ریالی بر اساس نرخ روز
اگر مال قیمی باشد (مانند طلا، جواهرات، ملک، یا اشیای منحصر به فرد) و مثل آن در دسترس نباشد یا وجود نداشته باشد، دادگاه حکم به پرداخت قیمت روز مال میدهد. ملاک قیمت‌گذاری، نظر کارشناس رسمی دادگستری است.
📌 مثال: اگر یک سارق، گردنبند طلایی را به سرقت برده و بعداً آن را فروخته باشد، دادگاه او را ملزم می‌کند قیمت روز همان گردنبند را بپردازد؛ حتی اگر در زمان وقوع جرم، قیمت طلا بسیار کمتر بوده باشد.
| نوع رد مال | شرط لازم | نتیجه |
|---|---|---|
| رد عین | مال موجود باشد | همان مال به مالک بازمی‌گردد |
| رد مثل | مال مثلی باشد و عین موجود نباشد | معادل همان مال داده می‌شود |
| رد قیمت (قیمی) | مال قیمی باشد یا مثل آن موجود نباشد | قیمت روز آن پرداخت می‌شود |
در چه جرایمی حکم به رد مال صادر می‌شود؟
حکم به «رد مال» معمولاً در جرایمی صادر می‌شود که عنصر مادی آن، برداشت غیرقانونی اموال دیگران یا ورود ضرر مالی به غیر باشد. در این دسته از جرایم، دادگاه نه‌تنها مرتکب را به مجازات تعزیری (مثل حبس یا جزای نقدی) محکوم می‌کند، بلکه او را ملزم می‌نماید که مال برداشته شده را نیز به صاحب اصلی آن بازگرداند. در این بخش، مهم‌ترین جرایمی که حکم به رد مال در آن‌ها صادر می‌شود را بررسی می‌کنیم:
✅ کلاهبرداری (ماده ۱ قانون تشدید)
در جرم کلاهبرداری، فرد با توسل به وسایل متقلبانه، مال دیگری را به ناحق تصاحب می‌کند. طبق قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری، مجرم علاوه بر حبس و جزای نقدی، موظف به رد اصل مال به صاحب آن نیز هست. این موضوع، یکی از مصادیق مهم رد مال در نظام کیفری ایران به شمار می‌رود.
✅ سرقت (مواد ۶۵۱ و ۶۶۰ قانون مجازات اسلامی)
در جرم سرقت، اصل مال بدون رضایت و از طریق ربایش مخفیانه برداشته می‌شود. در این‌گونه پرونده‌ها، رد مال مسروقه به صاحب اصلی از ارکان جبران ضرر است و همراه با مجازات‌های کیفری مانند حبس یا شلاق اجرا می‌شود.
✅ خیانت در امانت (ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی)
در این جرم، مال با رضایت مالک به امانت‌گیرنده سپرده شده اما بعداً وی آن را تصاحب یا تلف کرده است. در صورت اثبات خیانت در امانت، دادگاه مرتکب را به رد مال یا معادل آن محکوم می‌کند.
✅ تحصیل مال نامشروع (ماده ۲ قانون تشدید)
عنوان مجرمانه تحصیل مال نامشروع، شامل مواردی می‌شود که شخص از طریق نامشخص یا غیرقانونی مالی به دست آورده اما نتوان مصداق دقیق جرم دیگری را به آن نسبت داد. در این جرم، رد مال به صاحب واقعی یا خزانه دولت (در صورت عدم شناسایی مالک) الزامی است.
✅ اختلاس (ماده ۵ قانون تشدید)
اختلاس، جرمی است که در آن کارمند دولت یا مأمور به خدمت عمومی، اموال دولتی یا عمومی را به نفع خود یا دیگری برداشت می‌کند. در صورت محکومیت، مجرم باید اصل اموال اختلاس‌شده را بازگرداند و در صورت تعذر، معادل ریالی آن پرداخت گردد.
در تمام جرایم مالی و جرایمی که با نقل و انتقال غیرمجاز مال همراه هستند، اصل جبران ضرر و بازگرداندن مال به صاحب آن، از اصول مسلم دادرسی است. به همین دلیل، رد مال نه‌تنها در قانون صراحت دارد، بلکه در رویه قضایی نیز به‌طور جدی اجرا می‌شود.
رد مال در جرم کلاهبرداری به نرخ روز: محاسبه و رویه عملی
در پرونده های مروبط به کلاهبرداری، صرف صدور حکم حبس یا جزای نقدی به عنوان حکم کلاهبرداری برای جبران ضرر مالی شاکی کافی نیست. قانون‌گذار برای بازگرداندن حقوق از دست‌رفته افراد، مجرم را ملزم به رد مال می‌کند. اما چالشی که اغلب در این پرونده‌ها ایجاد می‌شود، زمانی است که عین مال دیگر وجود ندارد یا ارزش آن به‌مرور زمان تغییر کرده است. در این شرایط، دادگاه به «رد مال به نرخ روز» حکم میدهد.
📌 منظور از رد مال به نرخ روز در کلاهبرداری چیست؟
زمانی‌که مال موضوع کلاهبرداری از بین رفته یا مصرف شده باشد، امکان بازگرداندن عین آن وجود ندارد. اگر مال مثلی باشد، باید مثل آن به شاکی داده شود، و اگر مثل آن نیز موجود نباشد یا مال قیمی باشد (مثل طلا، ملک، خودرو)، دادگاه محکوم را ملزم می‌کند معادل ریالی آن را بر اساس ارزش روز پرداخت کند.
به بیان ساده، اگر در زمان وقوع جرم یک قطعه طلا معادل ۲۰ میلیون تومان ارزش داشته و هنگام اجرای حکم به ۴۰ میلیون تومان رسیده باشد، ملاک پرداخت ۴۰ میلیون تومان است، نه قیمت سابق. این اصل در ماده ۳۱۲ قانون مدنی نیز تأیید شده است. شما می توانید برای محاسبه آنلاین خسارت به ارزش نرخ روز از ابزار حقوقی ایران لگال به صورت رایگان استفاده نمایید.
📝 مثال کاربردی
فرض کنید شخصی در سال ۱۳۹۹ با فریب، یک خودرو را به مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان از فردی کلاهبرداری کرده است. در زمان اجرای حکم در سال ۱۴۰۴، قیمت همان خودرو به ۶۰۰ میلیون تومان رسیده است. اگر خودرو فروخته یا تخریب شده باشد، دادگاه به کارشناس رسمی ارجاع میدهد تا قیمت روز خودرو را مشخص کند، و سپس مجرم موظف است ۶۰۰ میلیون تومان را به شاکی بپردازد.
🔍 نقش کارشناس رسمی دادگستری
در تعیین قیمت روز، مرجع اصلی کارشناس رسمی دادگستری است. دادگاه یا واحد اجرای احکام، با توجه به نوع مال (طلا، ارز، خودرو، ملک و…) موضوع را به کارشناس ارجاع میدهد و از کارشناس می‌خواهد ارزش فعلی مال را بر اساس قیمت بازار اعلام کند. این گزارش ملاک صدور یا اجرای حکم است.
✅نحوه اجرای حکم رد مال در کلاهبرداری چگونه است؟
اجرای حکم رد مال در کلاهبرداری پس از صدور رأی قطعی، توسط اجرای احکام کیفری انجام می‌شود. ابتدا اموال محکوم‌علیه از طریق استعلام (بانک، ثبت، راهور…) شناسایی و توقیف می‌شود.
اگر عین مال موجود باشد به شاکی بازگردانده می‌شود، در غیر این صورت قیمت روز آن بر اساس نظر کارشناس رسمی محاسبه و از محل فروش اموال توقیفی یا دارایی‌های شناسایی‌شده پرداخت می‌گردد. در صورت امتناع از پرداخت، ضمانت‌هایی مانند ممنوع‌الخروجی، توقیف بیشتر اموال یا بازداشت نیز اعمال می‌شود.
❌ اهمیت نرخ روز برای جلوگیری از ضرر شاکی
محاسبه بر اساس نرخ روز، راهکاری برای جلوگیری از تضییع حقوق شاکی در شرایط تورمی و نوسانات بازار است. بدون این قاعده، ممکن بود مجرمان با تأخیر در اجرای حکم، ارزش مال را به نفع خود تغییر دهند. به همین دلیل رویه قضایی ایران نیز بر پرداخت به نرخ روز تأکید جدی دارد.
رد مال و رضایت شاکی: حدود تأثیر در فرآیند کیفری
در جرایم مالی مانند کلاهبرداری، حتی اگر شاکی رضایت دهد یا گذشت کند، دادگاه موظف است در صورت اثبات جرم، حکم به رد مال (بازگرداندن مال یا معادل آن) صادر کند. رضایت شاکی ممکن است موجب تخفیف در مجازات حبس یا جزای نقدی شود، اما حق‌الناس از بین نمی‌رود. رد مال جنبه مالی و ترمیمی دارد و مستقل از رضایت پیگیری می‌شود مگر اینکه شاکی صراحتاً گذشت کامل از حق خود را اعلام کند.
📌 آیا رضایت شاکی مانع صدور حکم رد مال می‌شود؟
خیر. حتی اگر شاکی رضایت دهد و گذشت کند، در جرایم غیرقابل گذشت مانند کلاهبرداری، دادگاه مکلف است به دعوا رسیدگی و در صورت اثبات جرم، حکم به رد مال صادر کند. رضایت شاکی در چنین پرونده‌هایی، صرفاً ممکن است باعث تخفیف در مجازات تعزیری در صورت وجود جهات تخفیف شود اما تأثیری در سقوط الزام به رد مال ندارد.
✅ رضایت شاکی در جرایم قابل گذشت
در برخی جرایم که از نوع قابل گذشت هستند (مانند برخی انواع خیانت در امانت یا تحصیل مال نامشروع)، رضایت شاکی می‌تواند کل دعوا را متوقف کند. اما اگر شاکی صرفاً به شرط بازپرداخت مال رضایت دهد، همچنان دادگاه اجرای رد مال را پیگیری خواهد کرد.
📌 نکته مهم:
حتی اگر شاکی بخشی از مال را دریافت کرده باشد و رضایت بدهد، دادگاه می‌تواند بابت باقیمانده مال، حکم به رد آن بخش صادر کند؛ مگر اینکه شاکی صراحتاً از کل مطالبه‌اش گذشت کرده باشد.
📝 رضایت در مرحله اجرای حکم
گاهی پیش می‌آید که شاکی پس از صدور حکم، با محکوم‌علیه توافق می‌کند (مثلاً بر سر پرداخت اقساطی یا بخشودگی بخشی از مبلغ). در این صورت، شاکی باید توافق یا رضایت‌نامه کتبی را به واحد اجرای احکام ارائه دهد تا رویه اجرایی متوقف یا تعدیل شود.
❌ سوءبرداشت رایج: رضایت، به معنی بازگشت خودکار مال نیست
بسیاری تصور می‌کنند صرف رضایت شاکی به معنی پایان پرونده است. اما اگر مال هنوز به شاکی بازگردانده نشده باشد و او نیز گذشت نکرده باشد، اجرا ادامه پیدا می‌کند. به‌ویژه در کلاهبرداری، که هدف اصلی دادگاه جبران ضرر شاکی است، نه فقط مجازات مجرم.
📌 جمع‌بندی این بخش:
- رضایت شاکی در جرایم مالی می‌تواند موجب تخفیف مجازات شود، اما رد مال همچنان الزام‌آور است.
- رد مال، جنبه‌ی حق‌الناس دارد و قابل مصالحه کامل تنها با توافق کتبی شاکی است.
- حتی پس از رضایت، دادگاه بررسی می‌کند که آیا اموال به‌طور کامل بازگشته‌اند یا خیر.
اعسار از رد مال: امکان تقسیط و شرایط پذیرش
در بسیاری از پرونده‌های کلاهبرداری، متهم پس از صدور حکم به «رد مال»، مدعی می‌شود که توان مالی پرداخت نقدی مال یا معادل آن را ندارد. در چنین شرایطی، متهم می‌تواند از سازوکار قانونی «اعسار» استفاده کند. اما این فرآیند قوانین خاص خود را دارد و به‌سادگی پذیرفته نمی‌شود. در این بخش، نحوه درخواست، شرایط پذیرش و آثار اعسار از رد مال را بررسی می‌کنیم.
✅ اعسار چیست و چه تفاوتی با ورشکستگی دارد؟
اعسار در لغت به معنای ناتوانی مالی است. از نظر حقوقی، وقتی فرد توان پرداخت بدهی (در اینجا رد مال) را نداشته باشد، می‌تواند با ارائه دادخواست اعسار، تقاضای پرداخت اقساطی یا تعویق پرداخت را داشته باشد.
اعسار با ورشکستگی متفاوت است؛ اعسار مربوط به اشخاص حقیقی است، ولی ورشکستگی ویژه تجار است.
📝 مراحل درخواست اعسار از رد مال
-
ثبت دادخواست اعسار در دادگاه صادرکننده حکم کیفری
-
ارائه مدارک مالی مانند:
-
گواهی موجودی یا عدم موجودی حساب‌ها
-
لیست اموال منقول و غیرمنقول
-
فیش حقوقی (در صورت داشتن شغل)
-
اجاره‌نامه، فاکتورهای هزینه‌ای و…
-
-
شهادت حداقل دو شاهد که وضعیت مالی شخص را تأیید کنند
-
رسیدگی دادگاه و بررسی صحت مدارک
📌 در صورتی که دادگاه اعسار را بپذیرد، ممکن است پرداخت رد مال را تقسیط کند (مثلاً ماهانه ۵ میلیون تومان) یا مدت مشخصی برای پرداخت کامل تعیین نماید.
⚖️ نکته مهم:
اعسار از رد مال فقط در صورتی پذیرفته می‌شود که محکوم‌علیه هیچ‌گونه دارایی قابل توقیف نداشته باشد یا دارایی او برای تأمین مبلغ کافی نباشد. اگر حتی یک ملک، خودرو، یا حساب بانکی قابل برداشت داشته باشد، اعسار رد خواهد شد.
❌ محدودیت‌های اعسار در پرونده‌های کلاهبرداری
- اعسار از رد مال به معنی سقوط حکم نیست، فقط زمان و شیوه پرداخت تغییر می‌کند.
- اگر محکوم‌علیه با وجود توان مالی، اعسار صوری ارائه دهد و بعداً اثبات شود، ممکن است با اتهام جدیدی مانند کتمان مال یا فرار از دین مواجه شود.
- در صورت عدم پرداخت اقساط مقرر، شاکی می‌تواند اجرای مجدد حکم یا توقیف اموال پنهان‌شده را درخواست کند.
مجازات و پیامدهای امتناع از اجرای حکم رد مال
پس از صدور و قطعیت حکم «رد مال» در جرم کلاهبرداری، محکوم‌علیه (کلاهبردار) موظف است مفاد حکم را اجرا کند و مال یا معادل آن را به شاکی بازگرداند. اما در مواردی، محکوم از اجرای حکم طفره می‌رود یا اموال خود را پنهان می‌کند. قانون برای چنین وضعیتی، ضمانت اجراهای مشخصی پیش‌بینی کرده است که در ادامه بررسی می‌کنیم.
✅ رد مال اجرا نشده یعنی چه؟
اگر محکوم‌علیه:
- عین مال را برنگرداند
- معادل ریالی را پرداخت نکند
- یا از اجرای اقساط تعیین‌شده امتناع کند
به‌معنای نقض حکم دادگاه است و واحد اجرای احکام می‌تواند اقدامات قانونی بازدارنده را آغاز کند.
📌 ضمانت اجراهای قانونی برای عدم رد مال
-
ممنوع‌الخروجی محکوم‌علیه
اجرای احکام می‌تواند با استناد به ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، از خروج فرد از کشور جلوگیری کند تا مانع فرار مالیاتی یا خروج سرمایه شود. -
توقیف دارایی‌های جدید یا پنهان‌شده
در صورت شناسایی اموال دیگر (خودرو، ملک، حساب بانکی، سهام و…) حتی اگر در اختیار افراد ثالث باشد، امکان توقیف و فروش آن‌ها وجود دارد. -
بازداشت محکوم‌علیه (در بخش مالی، نه مجازات کیفری)
طبق قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، در صورتی که فرد توان پرداخت داشته باشد و عمداً از پرداخت خودداری کند، بازداشت تا پرداخت بدهی امکان‌پذیر است. -
ابطال معاملات صوری برای فرار از دین
اگر محکوم‌علیه اموال خود را به نام دیگری منتقل کرده باشد، شاکی می‌تواند دعوی فرار از دین اقامه کند و با اثبات صوری بودن معامله، حکم ابطال آن را بگیرد. -
اعمال محرومیت‌های اجتماعی یا تجاری
در برخی موارد خاص (مانند شرکت‌ها یا مدیران)، امتناع از اجرای حکم ممکن است منجر به محرومیت از فعالیت اقتصادی یا برخورد با شخصیت حقوقی شود.
🔍 آیا امتناع از رد مال، جرم جدید است؟
خیر. صرفِ امتناع از اجرای حکم، جرم جدید نیست اما باعث محرومیت از آزادی، توقیف اموال و اقدامات سنگین اجرایی می‌شود. البته اگر در این مسیر، فریب دادگاه یا ارائه اسناد جعلی انجام شود، ممکن است جرم جدیدی مانند جعل، استفاده از سند مجعول یا کتمان مال نیز مطرح شود.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون رد مال را مشاهده می فرمایید:
❓ من در یک معامله ملکی فریب خوردم و متوجه شدم سند جعلی بوده؛ چطور می‌تونم رد مال بگیرم؟
✅ در این وضعیت که با یک کلاهبرداری ملکی مواجه شدید، ابتدا باید شکایت کیفری به دادسرای محل وقوع جرم ارائه دهید. پس از اثبات جرم و صدور حکم، دادگاه کلاهبردار را ملزم به رد مال (بازگرداندن پول یا ملک) می‌کند. اگر مال موجود نباشد، دادگاه حکم به پرداخت معادل ریالی آن به نرخ روز خواهد داد. پیشنهاد می‌شود از ابتدا با یک وکیل کیفری باتجربه همراه باشید تا مدارک و روند شکایت به‌درستی تنظیم شود.
❓ برادرم در دادگاه به رد مال محکوم شده اما واقعاً توان پرداخت نداره. می‌تونه تقسیط بگیره؟
✅ بله، اگر توان مالی برای پرداخت یک‌جای مبلغ رد مال وجود نداشته باشد، محکوم‌علیه می‌تواند با ارائه دادخواست اعسار از محکوم‌به و مدارک مستند (لیست اموال، گواهی حساب بانکی، شهادت شهود و…) از دادگاه درخواست پرداخت قسطی کند. اگر دادگاه اعسار را بپذیرد، مبلغ به صورت ماهانه یا دوره‌ای قسط‌بندی می‌شود. اما اگر اموال پنهان‌شده‌ای شناسایی شود، ممکن است با رد اعسار یا توقیف اموال مواجه شود.
❓توسط شخصی از من کلاهبرداری شده و رضایت دادم، ولی هنوز پولم رو پس نداده. می‌تونم دوباره اقدام کنم؟
✅ اگر رضایت شما مشروط به بازگرداندن مال بوده و این اتفاق نیفتاده، می‌توانید از طریق اجرای احکام، ادامه‌ی اجرای حکم رد مال را پیگیری کنید. رضایت بدون بازگشت مال، تاثیری در حذف حق شما برای مطالبه رد مال ندارد؛ مگر اینکه در رضایت‌نامه صراحتاً از حق مالی‌تان نیز گذشت کرده باشید. در غیر این صورت، هنوز می‌توانید اموال محکوم را توقیف کرده یا درخواست اجرای حکم بدهید.