«بَذلِ مهریه در طلاقِ توافقی» از حساس‌ترین بخش‌های مذاکرات پیش از ثبت طلاق است؛ جایی که زن و شوهر درباره مالی‌ترین حقِ دوران زوجیت تصمیم می‌گیرند و کوچک‌ترین ابهام در واژه‌ها می‌تواند بعدها به دعوا و زیان‌های جدی منتهی شود. در طلاق توافقی معمولاً دو مسیر دیده می‌شود: یا طلاق بر پایه‌ی خلع/مُبارات با پرداخت «ما‌بَذل» از سوی زوجه به زوج پیش می‌رود، یا طرفین به‌جای «بذل» از نهادهای دیگری مانند ابراء، هبه یا صلح برای تعیین تکلیف مهریه استفاده می‌کنند.
هرکدام آثار و ریسک‌هایی متفاوت دارند؛ از امکان رجوع زوجه به ما‌بَذل در ایام عِدّه گرفته تا بی‌اثر شدن توافق‌های مالی در صورت عدم اجرای گواهی عدم امکان سازش در مهلت قانونی. این مقاله، مخصوصِ طلاق توافقی نوشته شده و با نگاه کاربردی، تفاوت‌ها، سناریوهای پرتکرار (مثل پیش از نزدیکی، مهریه‌های ترکیبی یا پرداخت پلکانی)، خطاهای قراردادی رایج در دفترخانه و چک‌لیست بندهای حیاتی توافق‌نامه را مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهد تا بتوانید کم‌خطرترین و دقیق‌ترین ساختار حقوقی را برای مهریه در طلاق توافقی انتخاب کنید.
بذل مهریه در طلاق توافقی دقیقاً یعنی چه؟
در طلاق توافقی، زوجین برای جدایی با هم به تفاهم می‌رسند و درباره تمام حقوق مالی و غیرمالی مثل مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، اجرت‌المثل و جهیزیه به توافق می‌رسند. یکی از رایج‌ترین مسائل در این میان، بذل مهریه یا همان بخشیدن مهریه از سوی زوجه در ازای رضایت شوهر به طلاق است.
بذل مهریه در این‌گونه طلاق‌ها معمولاً با رضایت دو طرف و به قصد تسریع در فرایند جدایی انجام می‌شود. در بسیاری از موارد، زن برای جلب موافقت مرد برای طلاق، بخشی یا کل مهریه خود را به او می‌بخشد یا حتی اموال دیگری مانند خودرو یا پول نقد را به او واگذار می‌کند. این واگذاری، در ادبیات حقوقی «بذل» نامیده می‌شود و از جنس عقود معوض است نه صرفاً گذشتن از حق.
📌 اصطلاح فقهی و قانونی: فِدیه یا ما‌بَذل
در طلاق توافقی از نوع خُلع یا مُبارات، مالی که زن به مرد می‌دهد «فِدیه» یا «ما‌بَذل» نام دارد و همان چیزی است که طلاق بر مبنای آن جاری می‌شود. این موضوع مطابق ماده ۱۱۴۶ و ۱۱۴۷ قانون مدنی در قالب طلاق‌های بائن مطرح است.
✅ در خلع: زن از شوهر کراهت دارد و مالی را برای طلاق می‌دهد.
✅ در مبارات: طرفین از یکدیگر کراهت دارند و باز هم مالی توسط زن داده می‌شود.
📝 بنابراین، در طلاق توافقی نیز اگر چنین مالی از سوی زن داده شود، آن طلاق به‌صورت بائن و یا خلع یا مبارات محسوب می‌شود و مهریه‌ای که زن واگذار کرده، همان ما‌بَذل یا فدیه است.
خلع و مُبارات در طلاق توافقی؛ فِدیه (ما‌بَذل) چگونه کار می‌کند؟
در بسیاری از طلاق‌های توافقی، شکل اجرای طلاق از نظر قانونی به یکی از دو نوع خلع یا مبارات تبدیل می‌شود؛ چرا که این دو طلاق، امکان جاری شدن بر اساس بذل مهریه توسط زن را فراهم می‌کنند. شناخت تفاوت این دو نوع طلاق، در فهم درست آثار بذل مهریه و امکان یا عدم امکان رجوع به آن در آینده بسیار اهمیت دارد.
⚖️ طلاق خلع چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
بر اساس ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی، «طلاق خلع» زمانی رخ می‌دهد که زن از شوهرش کراهت دارد و برای جلب رضایت او برای طلاق، مالی (معمولاً مهریه یا بخشی از آن) را به شوهر می‌بخشد. در اینجا، زن ایجاب می‌دهد: مثلاً می‌گوید «مهریه‌ام را می‌بخشم، طلاقم بده» و شوهر نیز قبول می‌کند.
📌 ویژگی مهم طلاق خلع:
زن می‌تواند در ایام عده، به مالی که بخشیده (ما‌بَذل) رجوع کند. اگر این رجوع اتفاق بیفتد، طلاق خلع به طلاق رجعی تبدیل می‌شود و شوهر نیز حق پیدا می‌کند به زن رجوع کند.
⚖️ طلاق مبارات چیست و چه تفاوتی با خلع دارد؟
در طلاق مبارات، برخلاف خلع، کراهت دوطرفه است. یعنی زن و شوهر هردو تمایلی به ادامه زندگی ندارند. طبق ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی، مالی که زن می‌بخشد، نباید بیشتر از مهریه‌اش باشد.
📌 تفاوت با خلع:
- در خلع: زن فقط از شوهر کراهت دارد و می‌تواند بیشتر از مهریه ببخشد.
- در مبارات: هر دو از هم کراهت دارند و زن فقط می‌تواند تا سقف مهریه‌اش بذل کند.
✅ نقش خلع و مبارات در طلاق توافقی
هرچند در فرم دادخواست طلاق توافقی، عنوانی به نام “خلع” یا “مبارات” نوشته نمی‌شود، اما در متن توافق‌نامه‌ای که زوجین امضا می‌کنند و در دادگاه ارائه می‌دهند، اگر زن چیزی را در قبال طلاق ببخشد، طلاق از نوع خلع یا مبارات خواهد بود.
- 🔍 اگر در توافق‌نامه ذکر شود که «زوجه تمامی مهریه خود را در ازای طلاق می‌بخشد»، آن طلاق «خلع» محسوب می‌شود.
- 🔍 اگر گفته شود «زوجه نیمی از مهریه‌اش را به دلیل عدم تمایل متقابل، بذل می‌کند»، طلاق «مبارات» تلقی خواهد شد.
مهلت ۳ ماهه گواهی عدم امکان سازش؛ اگر اجرا نشود، تکلیف بذل چیست؟
در طلاق توافقی، پس از بررسی توافق‌نامه و سایر مدارک توسط دادگاه، رأی تحت عنوان “گواهی عدم امکان سازش” صادر می‌شود. این گواهی به‌معنای صدور مجوز رسمی برای ثبت طلاق در دفترخانه است؛ اما نکته‌ی بسیار مهمی که بسیاری از زوجین و حتی برخی مشاوران نادیده می‌گیرند، اعتبار محدود زمانی این گواهی است.
🔍 مهلت اجرای گواهی عدم امکان سازش
طبق قانون، گواهی عدم امکان سازش تنها تا سه ماه از تاریخ صدور اعتبار دارد. اگر زوجین در این مدت در صورت پشیمان شدن از طلاق توافقی به دفترخانه مراجعه نکنند و صیغه طلاق جاری نشود (به هر دلیل) ، گواهی اعتبار خود را از دست می‌دهد.
📌 این سه ماه به‌عنوان یک مهلت قطعی تلقی می‌شود و پس از آن، زوجین برای طلاق باید مجدداً مراحل دادگاه را طی کنند.
❌ اثر حقوقی عدم اجرای گواهی؛ بذل منتفی می‌شود
اگر در جریان طلاق توافقی، زوجه در قبال طلاق، بخشی از مهریه یا مالی را بذل کرده باشد (مثلاً در توافق‌نامه نوشته شده: «زوجه در قبال طلاق ۵۰۰ سکه از مهریه خود را می‌بخشد») اما طلاق در مهلت ۳ ماهه ثبت نشود، اصل طلاق محقق نشده و بذل نیز بی‌اثر می‌گردد.
⚖️ دیوان عالی کشور در رأی شماره 1394/10/28 صراحتاً اعلام می‌کند:
«در صورتی که در راستای اجرای حکم دادگاه مبنی بر طلاق توافقی، زوجه بخشی از مهریه خود را بذل کند، اما ظرف مدت ۳ ماه، صیغه طلاق جاری نشود، این امر به منزله عدول طرفین از توافق است و از آنجا که اصل طلاق، مبنای این توافق بوده و محقق نشده، توافق مربوط به بذل مهریه نیز فاقد اثر است.»
📝 نکته بسیار مهم قراردادی
اگرچه بسیاری از توافق‌نامه‌ها به‌صورت عادی (دست‌نویس) یا حتی با امضای طرفین تنظیم می‌شوند، اما:
- اگر طلاق واقع نشود (در دفترخانه جاری نشود)، آن توافق‌نامه اعتبار اجرایی نخواهد داشت.
- حتی اگر زوجه سند عادی مبنی بر «دریافت مهریه» امضا کرده باشد، در صورت عدم تحقق طلاق، آن سند هم فاقد ارزش خواهد بود.
📌 بنابراین لازم است هر توافق مالی‌ای که به طلاق گره خورده، فقط همزمان با اجرای طلاق در دفترخانه به مرحله اجرا برسد.
رجوع زوجه به ما‌بَذل در ایام عِده؛ آثار، زمان‌بندی و اختلاف‌نظرها
یکی از مهم‌ترین و در عین حال مبهم‌ترین بخش‌های حقوقی در طلاق توافقی از نوع خلع یا مبارات، حق رجوع زوجه به مالی است که در قبال طلاق بذل کرده است. قانون مدنی این امکان را برای زن فراهم کرده تا در ایام عده، از تصمیم خود بازگردد و دوباره مهریه‌ای را که بخشیده مطالبه کند. این موضوع در عین سادگی، پیچیدگی‌های عملی و حقوقی فراوانی دارد.
⚖️ مبنای قانونی حق رجوع زوجه به ما‌بَذل
مطابق با ماده ۱۱۴۶ و ۱۱۴۷ قانون مدنی، طلاق خلع و مبارات تا زمانی که زن به عوض طلاق (ما‌بَذل) رجوع نکرده باشد، طلاق بائن محسوب می‌شود.
اما اگر زن در مدت عده به ما‌بَذل رجوع کند، طلاق به رجعی تبدیل می‌شود و در نتیجه، زوج نیز حق پیدا می‌کند به زوجه رجوع کند.
✅ این رجوع، یک ایقاع است و از تفاوت های طلاق رجعی و بائن در رجوع به حساب می آید؛ یعنی زن یک‌طرفه و بدون نیاز به رضایت شوهر می‌تواند این اقدام را انجام دهد.
📌 شرط اصلی رجوع زوجه: وجود عده
حق رجوع به ما‌بَذل فقط در ایام عده ممکن است؛ و اگر به دلایلی عده‌ای در کار نباشد (مثلاً طلاق قبل از نزدیکی یا زن یائسه باشد)، امکان رجوع وجود ندارد. در این موارد، طلاق همچنان بائن باقی می‌ماند و زوجه راهی برای بازگشت به مهریه ندارد.
🔍 زمان‌بندی و نحوه رجوع؛ چگونه باید انجام شود؟
از نظر رویه، زوجه باید رجوع خود را:
- به صورت اظهارنامه رسمی اعلام کند،
- و یا با حضور در دفترخانه طلاق و ثبت درخواست، رجوع را ابراز نماید.
❌ اگر زن فقط در ذهن خود رجوع کند یا شفاهی بگوید، اثر حقوقی ندارد.
❗ نقش اطلاع‌رسانی به شوهر؛ محل اختلاف است
برخی دادگاه‌ها معتقدند:
اگر زن در ایام عده رجوع کند اما شوهر تا پایان عده از این رجوع مطلع نشود، شوهر دیگر نمی‌تواند رجوع کند و طلاق بائن باقی می‌ماند، اما زن همچنان مهریه‌اش را طلبکار است.
📌 این موضوع یکی از ریسک‌های بزرگ طلاق توافقی برای مرد است:
ممکن است زن در روزهای پایانی عده رجوع کند، مرد متوجه نشود، و در نتیجه نه تنها طلاق واقع شود، بلکه مرد دوباره بدهکار مهریه شود!
📝 توصیه عملی برای پیشگیری از اختلاف
برای جلوگیری از رجوع ناگهانی زوجه به ما‌بَذل در عده، بهترین راهکار آن است که:
- در متن توافق‌نامه طلاق توافقی صراحتاً قید شود که زوجه حق رجوع به ما‌بَذل را از خود ساقط می‌نماید.
- یا اینکه مهریه از طریق نهادهایی مانند ابراء یا صلح غیرقابل رجوع ساقط گردد.
بذل در طلاق توافقی در برابر «حق طلاق» یا «حضانت»
در طلاق توافقی، زوجین می‌توانند در مورد تمامی حقوق مالی و غیرمالی مانند مهریه، نفقه، حضانت فرزند، اجرت‌المثل و جهیزیه توافق کنند. اما سؤال مهمی که در پرونده‌های طلاق توافقی زیاد مطرح می‌شود این است که آیا زن می‌تواند مهریه خود را در برابر گرفتن حضانت فرزند یا در ازای گرفتن وکالت طلاق (حق طلاق) بذل کند؟
بررسی این مسئله مستلزم شناخت دقیق از قابلیت اسقاط یا انتقال این حقوق در چارچوب قانون مدنی و حمایت خانواده است.
⚖️ بذل مهریه در قبال دریافت حق طلاق؛ ممکن ولی مشروط
مطابق قانون، حق طلاق به صورت پیش‌فرض با مرد است. با این حال، مرد می‌تواند در قالب وکالت در طلاق، این اختیار را به زن بدهد.
📌 در طلاق توافقی، زن و مرد می‌توانند توافق کنند که:
- زن، مهریه خود را به شوهر ببخشد (بذل کند)،
- و شوهر در قبال آن، به زن وکالت در طلاق بلاعزل بدهد.
✅ این نوع توافق، از منظر حقوقی معتبر است و در دفاتر اسناد رسمی قابل ثبت می‌باشد. اما باید رعایت موارد زیر در سند لحاظ شود:
- وکالت در طلاق بلاعزل باشد (زوج نتواند آن را پس بگیرد در غیر اینصورت امکان ابطال حق طلاق وجود خواهد داشت)،
- وکالت شامل اسقاط حق تجدیدنظرخواهی و فرجام‌خواهی باشد (برای جلوگیری از اعتراض مرد بعد از صدور حکم).
- امکان توکیل به غیر وجود داشته باشد (زن بتواند به وکیل دادگستری وکالت دهد)،
📝 اگر این موارد رعایت نشود، ممکن است مرد بعداً وکالت را عزل کند یا رأی دادگاه را با اعتراض بی‌اثر کند.
❌ بذل مهریه در ازای گرفتن حضانت فرزند؛ چرا باطل است؟
بر اساس ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، حضانت فرزند حق و تکلیف همزمان والدین است و نمی‌توان آن را معامله یا اسقاط کرد. به همین دلیل:
- توافقی که در طلاق توافقی انجام می‌شود مبنی بر اینکه «زن مهریه‌اش را می‌بخشد و در ازای آن حضانت فرزند را می‌گیرد»، از منظر حقوقی قابل‌ابراء نیست.
- قاضی خانواده موظف است در مورد حضانت، صرفاً مصلحت کودک را در نظر بگیرد، نه توافق والدین یا معاملات مالی بین آن‌ها.
⚖️ بنابراین:
حتی اگر زن در طلاق توافقی مهریه خود را در ازای واگذاری حضانت بذل کرده باشد، دادگاه می‌تواند این توافق را نادیده بگیرد و حضانت را به دیگری بسپارد.
🔍 جمع‌بندی این بخش
| نوع توافق | اعتبار حقوقی | نکات مهم |
|---|---|---|
| بذل مهریه در ازای حق طلاق | ✅ معتبر | فقط در صورت تنظیم رسمی و رعایت بلاعزلی و توکیل |
| بذل مهریه در ازای حضانت فرزند | ❌ نامعتبر | چون حضانت قابل معامله یا واگذاری قطعی نیست |
ریسک‌های بذل، ابراء، هبه و صلح در طلاق توافقی در صورت اختلاف
طلاق توافقی، همان‌طور که از نامش پیداست، بر پایه‌ی تفاهم و توافق دو طرف استوار است. اما درست به همین دلیل، یکی از پرریسک‌ترین حوزه‌های حقوق خانواده نیز به شمار می‌رود؛ چرا که هر توافقی، تا زمانی معتبر است که اجرا شده باشد. اگر یکی از طرفین قبل از ثبت رسمی طلاق در دفترخانه پشیمان شود یا دبه کند، ممکن است تمام توافق‌های مالی از جمله بخشیدن مهریه هم بی‌اثر شود.
در این میان، چهار ابزار حقوقی برای تعیین تکلیف مهریه در طلاق توافقی استفاده می‌شوند:
- بذل
- ابراء
- هبه
- صلح
هرکدام مزایا و ریسک‌های خاص خود را دارند. در ادامه، این ابزارها را از نظر «ریسک بازگشت یا پشیمانی طرفین» بررسی می‌کنیم:
❌ بذل مهریه در طلاق توافقی؛ خطر رجوع در ایام عده
در طلاق توافقی از نوع خلع یا مبارات، اگر زن در قبال طلاق، مهریه را «بذل» کند (مثلاً بنویسد: «در ازای طلاق، تمام مهریه‌ام را می‌بخشم»)، این بذل فقط تا وقتی قطعی است که زن به ما‌بَذل رجوع نکند.
📌 ریسک اصلی:
اگر زن در ایام عده رجوع کند، طلاق از «بائن» به رجعی تبدیل می‌شود و مرد فقط در همان مدت کوتاه فرصت رجوع به زن را خواهد داشت؛ اگر این فرصت از دست برود، مهریه دوباره بر ذمه مرد برمی‌گردد و زن هم دیگر زن او نیست.
✅ بنابراین اگر مرد قصد دارد که طلاق با قطعیت کامل اجرا شود، بذل ساده کافی نیست؛ باید در سند رسمی قید شود:
«زوجه حق رجوع به ما‌بَذل را از خود ساقط نمود.»
❌ ابراء؛ غیرقابل رجوع ولی با ریسک بی‌اطلاعی طرفین
در ابراء، زن مهریه خود را کاملاً ساقط می‌کند؛ یعنی دین شوهر را از بین می‌برد. این روش غیرقابل رجوع است و معمولاً ایمن‌ترین روش برای مرد است. اما ریسک آن بیشتر متوجه زن است، خصوصاً اگر بدون دریافت وکالت در طلاق یا امتیاز قابل توجهی، مهریه‌اش را ابراء کند.
📌 ریسک پنهان:
بسیاری از زنان بدون اطلاع از اثر قطعی ابراء، در طلاق توافقی می‌نویسند: «ابراء کردم»؛ در حالی که دیگر هیچ راه بازگشتی ندارند، حتی اگر طلاق منتفی شود یا مرد وکالت طلاق را پس بگیرد.
⚠️ هبه؛ دو پهلو و پرابهام در طلاق توافقی
عباراتی مثل «مهریه‌ام را بخشیدم» یا «به شوهرم هدیه دادم»، در زبان عامیانه هبه محسوب می‌شود. اما در حقوق، هبه قابل رجوع است و حتی در هبه کردن ارث نیز قابلیت برگشت ارث بخشیده شده وجود دارد؛ مگر در صورتی که:
- معوض باشد،
- شوهر مال را دریافت کرده باشد (قبض)،
- یا زن از رجوع صرف‌نظر کرده باشد.
📌 ریسک کاربرد هبه این است که اگر هبه در سند رسمی نوشته شود ولی وضعیت قبض یا معوض بودن مشخص نباشد، بعدها زن می‌تواند مدعی رجوع شود و پرونده جدیدی را باز کند.همچنین ممکن است دادگاه، هبه را به علت عدم تعیین دقیق موضوع، بی‌اثر بداند.
⚠️ صلح مهریه؛ قطعی ولی پیچیده
صلح یکی از عقود لازم و محکم در قانون مدنی است. اگر زن با شوهر صلح کند (مثلاً بنویسد: «در قبال دریافت ۲۰۰ میلیون تومان، از کل مهریه خود صلح می‌کنم»)، دیگر نه خودش می‌تواند برگردد، نه مرد.
📌 ریسک صلح در طلاق توافقی:
اگر صلح به‌درستی تنظیم نشود یا اجرا نشود (مثلاً مرد مبلغ را نپردازد و زن طلاق نگیرد)، کل توافق زیر سؤال می‌رود و امکان طرح دعوی مجدد وجود دارد.
📊 جدول مقایسه‌ای ریسک رجوع در طلاق توافقی
| نوع توافق | رجوع‌پذیری | ریسک اصلی | برای چه کسی خطرناک است؟ |
|---|---|---|---|
| بذل | ✅ فقط در ایام عده | رجوع ناگهانی زن به مهریه | برای شوهر |
| ابراء | ❌ غیرقابل رجوع | حذف کامل مهریه بدون بازگشت | برای زن |
| هبه | ⛔ بستگی به شرایط | ابهام در رجوع یا قبول | برای هردو طرف |
| صلح | ❌ غیرقابل رجوع | نیاز به تنظیم دقیق و اجرای درست | برای زن در صورت عدم دریافت معوض |
اشتباهات پرتکرار در بذل مهریه در طلاق توافقی و راه‌های پیشگیری
با اینکه طلاق توافقی ساده‌ترین مسیر جدایی در ظاهر به نظر می‌رسد، اما بیشترین پرونده‌های بازگشتی به دادگاه خانواده، ناشی از اشتباهاتی است که طرفین هنگام بذل مهریه مرتکب می‌شوند. گاهی یک جمله‌ی مبهم در توافق‌نامه، یا استفاده از واژه‌ی نادرست (مثلاً “بخشش” به‌جای “ابراء”)، بعدها باعث مطالبه مجدد مهریه، طرح دعوای رجوع به ما‌بَذل یا شکایت برای فریب در طلاق می‌شود.
در این بخش، مهم‌ترین اشتباهات در نحوه‌ی بذل مهریه در طلاق توافقی را مرور می‌کنیم:
❌ اشتباه اول: استفاده از واژه‌های مبهم مثل «بخشیدم» یا «دریافت کردم»
در بسیاری از توافق‌نامه‌های طلاق توافقی نوشته می‌شود:
«زوجه مهریه خود را بخشیده است»
یا
«زوجه اعلام می‌دارد مهریه خود را دریافت کرده است»
📌 مشکل اینجاست:
- «بخشیدم» می‌تواند هبه، ابراء یا حتی بذل تلقی شود.
- «دریافت کردم» می‌تواند به معنای وفای به عهد یا تسویه کامل باشد، اما مبنای آن مشخص نیست.
✅ راهکار:
در توافق‌نامه باید دقیقاً قید شود:
«زوجه، مهریه خود را در قالب بذل در طلاق خلع، در قبال رضایت زوج به طلاق، به وی واگذار نمود.»
❌ اشتباه دوم: نگفتن نوع طلاق و امکان رجوع زوجه
یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌ها در طلاق توافقی زمانی ایجاد می‌شود که نوع طلاق (خلع، مبارات یا رجعی) ذکر نمی‌شود و زن بعداً از حق رجوع به ما‌بَذل در ایام عده استفاده می‌کند، بدون آنکه مرد خبر داشته باشد.
📌 پیامد:
زن مهریه‌ای که بخشیده بود را پس می‌گیرد و چون طلاق به رجعی تبدیل می‌شود، اگر مرد در مهلت عده رجوع نکند، هم طلاق قطعی می‌شود، هم مهریه دوباره به گردن او می‌افتد.
✅ راهکار:
در سند توافق باید قید شود:
«زوجه ضمن بذل مهریه، حق رجوع به ما‌بَذل در ایام عده را از خود ساقط نمود.»
❌ اشتباه سوم: بی‌توجهی به نحوه پرداخت بذل و زمان اجرا
گاهی زن در توافق‌نامه می‌نویسد:
«مهریه خود را به‌طور کامل بذل می‌نمایم»
اما مرد هنوز طلاق را در دفترخانه ثبت نکرده است.
📌 ریسک:
اگر طلاق توافقی ظرف ۳ ماه ثبت نشود، طبق قانون حمایت خانواده، گواهی عدم امکان سازش بی‌اعتبار می‌شود و در نتیجه، بذل مهریه هم کان‌لم‌یکن تلقی می‌شود.
✅ راهکار:
در توافق‌نامه تصریح شود:
«بذل مهریه مشروط به جاری شدن طلاق در مهلت مقرر قانونی است و در غیر اینصورت، توافق به‌طور کامل منتفی خواهد بود.»
❌ اشتباه چهارم: بذل کلی بدون ذکر اجزای مهریه
اگر مهریه شامل موارد ترکیبی (سکه، وجه نقد، سفر، خودرو و…) باشد و زن بنویسد:
«مهریه خود را بذل نمودم»
ممکن است بعداً نسبت به اقلام خاص مهریه (مثل خودرو یا طلا) ادعای مطالبه کند.
✅ راهکار:
تمام اقلام مهریه باید با ذکر دقیق نوع، تعداد و ارزش نوشته شود و سپس صراحتاً قید گردد:
«زوجه تمامی مهریه مندرج در عقدنامه شامل … را در قبال طلاق به زوج بذل نمود.»
❌ اشتباه پنجم: استفاده همزمان از چند واژه متناقض
نمونه رایج در توافق‌نامه‌ها:
«زوجه ضمن صلح، بذل و ابراء، مهریه خود را اسقاط نمود.»
📌 این عبارت از نظر حقوقی متناقض است و باعث می‌شود دادگاه یا دفترخانه نتوانند تفسیر دقیقی ارائه دهند.
✅ راهکار:
تنها یکی از این نهادها باید انتخاب شود. مثلاً اگر قصد طلاق خلع است:
فقط از واژه «بذل» استفاده شود.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون بذل مهریه در طلاق توافقی را مشاهده می فرمایید:
❓ من در طلاق توافقی، کل مهریه‌ام رو به شوهرم بخشیدم ولی هنوز طلاق تو دفترخونه ثبت نشده. الان پشیمون شدم، می‌تونم منصرف بشم؟
✅ بله. اگر هنوز صیغه طلاق جاری نشده و گواهی عدم امکان سازش در دفترخانه اجرا نشده باشد، شما می‌توانید از بذل مهریه‌تان منصرف شوید. چون توافق به‌شرط اجرای طلاق است و اگر اجرا نشده، بذل هم الزام‌آور نیست. بهتر است انصراف خود را رسمی اعلام کنید تا سوءبرداشت نشود.
❓ من مهریه‌م رو در ازای گرفتن حضانت فرزندم بخشیدم. الان دادگاه حضانت رو به پدر داده. می‌تونم مهریه‌مو پس بگیرم؟
✅ در قانون ایران، حضانت فرزند «حق قابل اسقاط یا معامله» نیست. اگر شما فقط در ازای واگذاری حضانت مهریه را بخشیده‌اید، این توافق از ابتدا اعتبار حقوقی نداشته و ممکن است بتوانید برای بازگشت مهریه اقدام کنید. اما اثبات قصد و نحوه توافق بسیار مهم است؛ بهتر است با وکیل مشورت شود.
❓ موقع طلاق توافقی گفتم مهریه‌م رو می‌بخشم، ولی نگفتم ابراء یا بذل یا صلح. الان بعد از طلاق می‌تونم دوباره مهریه بخوام؟
✅ بستگی دارد به اینکه در سند رسمی طلاق چه عبارتی نوشته شده باشد. اگر فقط نوشته شده «بخشیده‌ام» یا «گذشتم»، ممکن است دادگاه آن را هبه تلقی کند که در برخی شرایط قابل رجوع است. اما اگر صراحتاً نوشته شده باشد «ابراء»، دیگر نمی‌توانید مطالبه کنید. حتماً سند طلاق را بررسی کنید یا با وکیل مشورت کنید.