ازدواج، یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی و پایه‌ای‌ترین روابط انسانی است که در شرع مقدس اسلام و قوانین مدنی ایران مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در این میان، ازدواج با زن شوهردار از جمله مواردی است که به طور صریح در قرآن و قانون مدنی ممنوع شده و برای آن پیامدهای سنگین شرعی و حقوقی در نظر گرفته شده است.
بر اساس آموزه‌های دینی و مقررات حقوقی، زن در زمان زوجیت تنها به همسر خود تعلق دارد و هرگونه ازدواج یا برقراری رابطه با زن شوهردار ممنوع، باطل و در بسیاری از موارد موجب حرمت ابدی میان آن زن و مرد می‌شود.

در این مقاله قصد داریم به طور دقیق و مرحله به مرحله بررسی کنیم که ازدواج یا صیغه زن شوهردار چه حکمی دارد، چه تفاوتی میان علم و جهل به حرمت نکاح وجود دارد و در نهایت مجازات‌های قانونی و شرعی این عمل چه خواهد بود. با ما همراه باشید تا با تحلیل دقیق مواد قانونی و احکام فقهی، به درک صحیحی از این موضوع برسیم.

علم به حرمت نکاح یعنی چه؟

در فقه اسلامی و قانون مدنی ایران، یکی از شرایط مهم برای تعیین آثار ازدواج با زن شوهردار، علم به حرمت نکاح است. منظور از علم به حرمت نکاح این است که شخصی که قصد ازدواج با زنی را دارد، آگاه باشد که:

1. زن مورد نظر در قید زوجیت فرد دیگری است؛ یعنی ازدواج رسمی و معتبری میان زن و شوهر وجود دارد.
2. ازدواج با زن شوهردار از نظر شرعی و قانونی ممنوع و حرام است؛ یعنی نه تنها خلاف شرع، بلکه خلاف قانون مدنی کشور هم هست.

اگر فرد به هر دو موضوع فوق آگاه باشد (هم به وجود ازدواج زن با مرد دیگری علم داشته باشد و هم بداند که این ازدواج برای او حرام است) و با این وجود اقدام به ازدواج یا صیغه زن نماید، این عمل پیامدهای بسیار سنگینی خواهد داشت؛ از جمله بطلان عقد و ایجاد حرمت ابدی میان زن و مرد.

ازدواج با زن شوهردار در صورت آگاهی از وضعیت تاهل

یکی از واضح‌ترین اصول در حقوق اسلامی و قانون مدنی ایران این است که ازدواج با زن شوهردار کاملاً ممنوع است. اگر مردی با علم و آگاهی به این‌که زنی در قید زوجیت مرد دیگری است و همچنین علم به حرمت این ازدواج داشته باشد، اقدام به ازدواج یا صیغه آن زن نماید، چند نتیجه قطعی پیش می‌آید:

1. بطلان عقد: عقد ازدواج یا صیغه از ابتدا باطل محسوب می‌شود؛ یعنی هیچ اثر حقوقی از جمله زوجیت یا حقوق متقابل ناشی از عقد بین طرفین ایجاد نمی‌شود.

2. ایجاد حرمت ابدی: در چنین حالتی، زن و مرد نسبت به یکدیگر برای همیشه (حرمت ابدی) حرام خواهند شد. به این معنی که حتی پس از طلاق یا فوت همسر زن، دیگر هرگز نمی‌توانند با هم ازدواج کنند.

3. تفاوتی میان ازدواج دائم و موقت نیست: چه عقد دائم باشد چه صیغه موقت (مثلاً حتی صیغه ۹۹ ساله)، حکم یکسان است و این حرمت ابدی برقرار می‌شود.

4. استناد قانونی: این حکم در ماده ۱۰۵۰ قانون مدنی تصریح شده که بیان می‌کند هرکس زن شوهرداری را با علم به وجود رابطه زوجیت و حرمت نکاح برای خود عقد کند، عقد باطل است و آن زن برای همیشه بر آن مرد حرام می‌شود.

5. توجه به دو نوع علم: علم به وجود زوجیت (اینکه زن همسر دارد) و علم به حرمت نکاح (اینکه ازدواج با زن شوهردار ممنوع است) هر دو باید وجود داشته باشد تا حرمت ابدی حاصل شود.

در نتیجه، علم به زوجیت زن و علم به حرمت شرعی این نوع ازدواج، اثر حقوقی بسیار شدیدی دارد و تخطی از این حکم نه تنها عقد را باطل می‌کند بلکه امکان هرگونه ازدواج آتی میان طرفین را به طور قطعی از بین می‌برد.

ازدواج با زن شوهردار در صورت عدم آگاهی از تاهل

گاهی ممکن است مردی بدون اطلاع از متأهل بودن زن یا بدون آگاهی از حرمت شرعی این نوع ازدواج، اقدام به عقد دائم یا موقت با زن شوهردار کند. در این حالت، قانون مدنی در ماده ۱۰۵۱ به‌طور خاص این وضعیت را بررسی کرده است.

طبق ماده ۱۰۵۱ قانون مدنی:

• اگر عقد با جهل نسبت به علقه زوجیت یا حرمت نکاح واقع شده باشد؛
• و نزدیکی (رابطه جنسی) هم صورت گرفته باشد؛
• عقد باطل خواهد بود و حرمت ابدی بین زن و مرد برقرار می‌شود.

اما اگر:

• عقد با جهل نسبت به علقه زوجیت یا حرمت نکاح انجام شده؛

• و نزدیکی اتفاق نیفتاده باشد؛
• در این صورت، عقد باطل است ولی حرمت ابدی میان طرفین ایجاد نمی‌شود.

خلاصه قانون:
➔ اگر کسی ندانسته با زن شوهردار ازدواج کند و رابطه جنسی هم نداشته باشد، فقط عقد باطل می‌شود اما بعداً امکان ازدواج مجدد وجود دارد.
➔ اگر ندانسته ازدواج کند ولی نزدیکی هم انجام شود، حرمت ابدی برقرار خواهد شد و هرگز نمی‌تواند با آن زن ازدواج کند.

این حکم، هیچ تفاوتی بین نکاح دائم و نکاح موقت (صیغه) قائل نیست؛ یعنی حتی اگر صیغه موقت هم باشد، همین قواعد در مورد آن اجرا می‌شود.

آیا زن شوهر دار می‌تواند صیغه شود؟

یکی از پرسش‌هایی که گاه مطرح می‌شود این است که آیا زن شوهردار می‌تواند با مرد دیگری صیغه محرمیت بخواند یا خیر. پاسخ به این سؤال کاملاً روشن و قاطع است:

➔ خیر، زن شوهردار نمی‌تواند با مرد دیگری صیغه محرمیت بخواند.

توضیح بیشتر اینکه:

• زن شوهردار به موجب رابطه زوجیت، متعلق به شوهر خود است و هرگونه عقد نکاح با مرد دیگر (چه دائم و چه موقت) شرعاً و قانوناً باطل است.
• در فرضی که زن شوهردار با مرد دیگری صیغه محرمیت بخواند، این عقد طبق ماده ۱۰۵۰ قانون مدنی باطل است.
• اگر این صیغه با علم به زوجیت و علم به حرمت نکاح باشد، زن برای همیشه بر آن مرد حرام ابدی می‌شود.
• حتی اگر صیغه به‌طور معاطاتی (یعنی بدون الفاظ رسمی، فقط با توافق ضمنی) انجام شود، باز هم باطل است و مشمول همان احکام ماده ۱۰۵۰ و ۱۰۵۱ خواهد شد.

به زبان ساده‌تر:
تا زمانی که زن در عقد ازدواج شوهر قبلی خود باشد (چه در نکاح دائم و چه در نکاح موقت)، اجازه هیچ گونه عقد مجدد یا صیغه محرمیت با مرد دیگری را ندارد.

مجازات ازدواج با زن شوهردار چیست؟

ازدواج با زن شوهردار نه تنها از منظر شرعی حرام و باطل است، بلکه در نظام حقوقی ایران نیز با مجازات‌های کیفری همراه شده است. قانونگذار برای حفظ نظم اجتماعی و جلوگیری از اختلاط نسل و تعرض به حقوق خانواده‌ها، مجازات‌های مشخصی برای این رفتار تعیین کرده است.

بر اساس قوانین کیفری:

• اگر مردی با زن شوهرداری ازدواج کند و این ازدواج به مواقعه (رابطه جنسی) منجر نشود، طرفین به شش ماه تا دو سال حبس تعزیری یا جزای نقدی از سه تا دوازده میلیون ریال محکوم خواهند شد.

• اگر ازدواج با زن شوهردار به مواقعه بیانجامد (یعنی رابطه جنسی برقرار شود)، مرد و زن به عنوان مرتکب زنا تحت پیگرد قرار می‌گیرند و بسته به شرایط، ممکن است به مجازات سنگینی مانند رجم (سنگسار) یا اعدام محکوم شوند.

• در صورت وقوع زنا و عدم امکان اجرای رجم (به هر دلیلی)، اگر اثبات زنا با بینه (شهادت شهود) اثبات شده باشد، اعدام اجرا می‌شود و در غیر این صورت، مجازات صد ضربه شلاق اعمال خواهد شد.

• اگر عاقد (یعنی کسی که عقد را جاری کرده) نیز از وضعیت زن آگاه باشد، خود او هم به شش ماه تا سه سال حبس یا جزای نقدی و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود. اگر عاقد، سردفتر رسمی ازدواج باشد، برای همیشه از شغل خود منع خواهد شد.

بنابراین، ازدواج با زن شوهردار نه تنها از نظر مذهبی گناه بزرگی محسوب می‌شود، بلکه از نظر قانونی نیز آثار بسیار سنگینی به دنبال دارد و باید به شدت از آن پرهیز کرد.

سوالات متداول

در این قسمت سوالات متداول پیرامون ازدواج به زن شوهردار که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال مطرح شده است را مشاهده می فرمایید:

❓ آیا از نظر شرعی و قانونی، پس از طلاق زن شوهرداری که قبل از آن با فردی رابطه نامشروع داشته و حکم شلاق دریافت کرده، امکان ازدواج با همان فرد وجود دارد؟
 ✅ خیر، از نظر شرعی، اگر فردی با زن شوهردار رابطه نامشروع داشته باشد، این زن بر آن مرد حرام ابدی می‌شود و دیگر امکان ازدواج میان آن‌ها وجود ندارد. همچنین از نظر قانونی نیز بر اساس احکام فقهی و قوانین مدنی ایران، این ازدواج ممنوع است و ثبت آن ممکن نمی‌باشد.

❓ آیا مردی که زن دارد و با زن شوهردار رابطه جنسی داشته، می‌تواند پس از طلاق آن زن، با او ازدواج کند؟
 ✅ خیر، چه از نظر شرعی و چه از نظر قانونی، چنین ازدواجی مجاز نیست. رابطه نامشروع با زن شوهردار موجب حرمت ابدی می‌شود و حتی اگر زن از شوهر خود جدا شود، باز هم ازدواج با مردی که با او در زمان ازدواج خیانت کرده است، جایز نخواهد بود.

❓ آیا زن شوهردار می‌تواند با فرد دیگری ازدواج کند؟
 ✅ خیر، زن شوهردار، یعنی زنی که در عقد و نکاح مرد دیگری است، تحت هیچ شرایطی نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند. ازدواج دوم بدون انحلال نکاح اول (طلاق یا فوت شوهر) از نظر شرعی باطل و از نظر قانونی نیز جرم محسوب می‌شود و مجازات دارد.

❓ آیا امکان صیغه‌نامه با زنی که در حال حاضر در رابطه‌ای غیرمشروع است و شوهردار می‌باشد، وجود دارد؟
 ✅ خیر، زنی که هنوز در عقد و نکاح رسمی مرد دیگری است، چه رابطه مشروع و چه غیر مشروع داشته باشد، نمی‌تواند به عقد دائم یا موقت (صیغه) مرد دیگری درآید. چنین عقدی از نظر شرعی باطل و از نظر قانونی جرم بوده و برای طرفین و عاقد نیز مجازات تعیین شده است.

❓ اگر زنی که هنوز در نکاح مرد دیگری است، پیشنهاد فرار و ازدواج با فرد دیگری را بدهد، چه عواقبی دارد و آیا این ازدواج ممکن است؟
 ✅ خیر، تا زمانی که نکاح زن با شوهرش منحل نشده (مثلاً طلاق نگرفته یا شوهر فوت نکرده)، ازدواج او با فرد دیگر حرام است. در صورت اقدام به این ازدواج یا حتی ایجاد رابطه، عواقب بسیار سنگین شرعی (حرمت ابدی) و قانونی (مجازات کیفری) دارد و ممکن است مجازات‌هایی چون حبس یا حتی اعدام بر اساس قوانین جاری کشور اعمال شود.

❓ اگر زنی که در نکاح مردی است، صیغه مرد دیگری شود، تکلیف شوهر اول چیست و قانون در این مورد چه حکمی دارد؟
 ✅ اگر زنی که در عقد مردی است بدون فسخ یا طلاق رسمی، صیغه مرد دیگری شود، این رفتار از نظر شرعی زنا محسوب شده و از نظر قانونی جرم سنگینی تلقی می‌شود. در این حالت شوهر اول می‌تواند به دلیل زنا از طریق شکایت کیفری پیگیری کند و زن و مرد دوم ممکن است به مجازات‌هایی مانند اعدام یا شلاق محکوم شوند. عاقد نیز در صورت آگاهی از وضعیت، مجازات خواهد شد.

در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر می توانید با مشاوران حقوقی ما در ایران لگال تماس حاصل فرمایید.