در طلاق توافقی، همه‌چیز بر پایه توافق زن و شوهر بنا می‌شود؛ از تصمیم به جدایی گرفته تا تعیین تکلیف مسائل مالی مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و حضانت فرزندان. اما یکی از پرسش‌های مهم و گاه مبهمی که ذهن بسیاری از زنان را پس از صدور گواهی عدم امکان سازش درگیر می‌کند، این است که آیا بعد از طلاق توافقی هم می‌توان مهریه را مطالبه کرد یا این حق به‌طور کامل از بین رفته است؟
در این مقاله، با رویکردی کاملاً تخصصی و کاربردی، به بررسی شرایط، قوانین و مسیرهای قانونی دریافت مهریه پس از طلاق توافقی خواهیم پرداخت. از موضوعاتی مانند تفاوت مهریه در انواع طلاق، نقش توافق‌نامه، رجوع به بذل، موانع قانونی و روش‌های مطالبه تا ضمانت اجرا و شرایط خاص مهریه عندالاستطاعه را پوشش می‌دهیم.
آیا دریافت مهریه بعد از طلاق توافقی امکان‌پذیر است؟
دریافت مهریه بعد از طلاق توافقی امکان‌پذیر است؛ به شرطی که زن مهریه را در توافق‌نامه رسمی نبخشیده یا ابراء نکرده باشد. اگر در زمان طلاق توافقی مقرر شده باشد که مهریه به‌صورت قسطی یا در آینده پرداخت شود، زن می‌تواند پس از طلاق از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده برای دریافت مهریه اقدام کند. فقط در صورتی امکان مطالبه از بین می‌رود که زن در ازای طلاق، مهریه را بذل کرده و عده نیز سپری شده باشد.
❌ مواردی که امکان دریافت مهریه بعد از طلاق وجود ندارد
- اگر زن به‌صورت رسمی و غیرقابل‌رجوع، مهریه خود را ابراء کرده باشد.
- اگر زن در عوض طلاق، مهریه را بذل کرده باشد و عده گذشته باشد.
- اگر مهریه قبل از طلاق به‌صورت کامل پرداخت شده باشد و سندی از دریافت آن وجود داشته باشد.
🔍تا چند سال بعد از طلاق می‌توان مهریه را مطالبه کرد؟
در قانون ایران، برای مطالبه مهریه پس از طلاق، محدودیت زمانی مشخصی وجود ندارد. مهریه یک حق مالی است و در صورتی که زن آن را ابراء یا ببخشد، از بین می‌رود؛ اما صرف گذشت زمان، باعث از بین رفتن حق مهریه نمی‌شود. بنابراین زن می‌تواند حتی سال‌ها بعد از طلاق، در صورت باقی بودن حق، اقدام به مطالبه مهریه کند.
🔍 آیا ازدواج مجدد زن مانع گرفتن مهریه بعد از طلاق می‌شود؟
خیر، ازدواج مجدد زن هیچ تأثیری بر حق او برای دریافت مهریه ازدواج قبلی ندارد. مهریه یک حق مالی مستقل است و زن در صورتی که آن را نبخشیده یا ابراء نکرده باشد، حتی پس از ازدواج مجدد نیز می‌تواند آن را از همسر سابق خود مطالبه کند. این موضوع شامل مهریه کامل، اقساط پرداخت‌نشده یا مهریه معوق نیز می‌شود.
✅ نتیجه این بخش:
گرفتن مهریه بعد از طلاق توافقی ممکن است؛ اما بستگی دارد به اینکه در زمان طلاق، چه چیزی را در توافق نامه طلاق توافقی امضا کرده‌اید. اگر مهریه را نبخشیده‌اید و تعهد پرداخت آن هنوز باقی است، شما همچنان می‌توانید اقدام قانونی برای وصول آن انجام دهید.
شرایط قانونی گرفتن مهریه بعد از طلاق توافقی
در طلاق توافقی، گرفتن مهریه بعد از ثبت طلاق تنها در صورتی امکان‌پذیر است که زن با رعایت شرایط قانونی، همچنان مالک حق خود بر مهریه باشد. این شرایط با توجه به محتوای توافق‌نامه طلاق، وضعیت حقوقی مهریه و زمان‌بندی مطالبه آن مشخص می‌شود. بنابراین، برای اینکه زن بتواند بعد از طلاق توافقی مهریه خود را دریافت کند، لازم است این موارد را دقیق بشناسد.
⚖️ مهریه نباید ابراء یا بخشیده شده باشد
ابراء یعنی زن به صورت رسمی و بدون هیچ شرطی، مهریه را از ذمه مرد ساقط کند. اگر زن مهریه را ابراء کرده باشد، امکان رجوع یا مطالبه مجدد وجود ندارد. همچنین اگر زن در متن توافق‌نامه، تمام مهریه را بخشیده باشد و این توافق در دادگاه ثبت شده باشد، گرفتن مهریه بعد از طلاق ممکن نخواهد بود.
⚖️ بذل مهریه در طلاق خلع و شرایط رجوع
در بسیاری از طلاق‌های توافقی، زن برای جلب رضایت مرد به طلاق، بخشی از مهریه یا تمام آن را در طلاق توافقی بذل می‌کند. اگر این بذل، در قالب طلاق خلع انجام شود، زن فقط تا پایان مدت عده می‌تواند به مهریه‌ای که بخشیده، رجوع کند. البته اگر زن یائسه یا باکره (غیرمدخوله) باشد، عده ندارد و بنابراین، حق رجوع نیز از بین می‌رود.
⚖️ مهریه باید در توافق‌نامه تعیین تکلیف نشده باشد
اگر در توافق‌نامه، درباره مهریه سکوت شده باشد یا توافق مشخصی بر بخشش یا پرداخت آن صورت نگرفته باشد، زن همچنان می‌تواند پس از طلاق برای دریافت مهریه اقدام کند. اما اگر به‌صراحت قید شده باشد که مهریه «پرداخت شده»، «بخشیده شده» یا «اقساط‌بندی شده»، دادگاه براساس همان مفاد عمل خواهد کرد.
📌 نکته: در توافق‌نامه‌های حرفه‌ای، معمولاً وضعیت مهریه با جملاتی مانند «زوجه کل مهریه خود را ابراء نمود» یا «زوج متعهد شد ۱۰۰ سکه را به صورت اقساط پرداخت کند» مشخص می‌شود. اگر چنین عباراتی در سند شما هست، باید آن‌ها را به‌دقت بررسی کنید.
⚖️ زن باید اهلیت قانونی داشته باشد
زن باید هنگام مطالبه مهریه، از اهلیت قانونی برخوردار باشد. یعنی بالغ، عاقل و رشید باشد. اگر محجور باشد، وکیل یا ولی قانونی‌اش باید اقدام کند.
رجوع به مهریه بعد از طلاق توافقی؛ فقط در چه مواردی ممکن است؟
گاهی در طلاق توافقی، زن برای جلب رضایت شوهر به جدایی، مهریه خود را به او بذل می‌کند. اما بعد از طلاق، ممکن است زن از این تصمیم در طلاق توافقی پشیمان شود و بخواهد مهریه را دوباره مطالبه کند. اینجاست که موضوع رجوع به مهریه بعد از بذل مطرح می‌شود. قانون مدنی در این مورد شرایطی خاص را تعیین کرده است و فقط در برخی موارد محدود، رجوع به مهریه ممکن خواهد بود.
⚖️ امکان رجوع در طلاق خلع
اگر مهریه در قالب طلاق خلع بذل شده باشد، زن می‌تواند تا پایان عده از بذل خود رجوع کند. به‌عبارت ساده‌تر، تا زمانی که هنوز طلاق نهایی نشده (یعنی زن در عده است)، حق دارد از تصمیمش برگردد و مهریه‌ای را که بخشیده بود، دوباره مطالبه کند. این رجوع باید رسمی، ثبت‌شده و اعلام‌شده باشد.
⚖️ زن یائسه یا غیرمدخوله: بدون عده، بدون رجوع
طبق ماده ۱۱۵۵ قانون مدنی، زن یائسه یا غیرمدخوله (با زن نزدیکی نشده) عده ندارد. بنابراین در این موارد، رجوع از بذل مهریه هم ممکن نیست؛ زیرا با ثبت طلاق، همه چیز قطعی می‌شود و دیگر فرصتی برای بازگشت به وضعیت قبلی وجود ندارد.
📌 نکته کاربردی: چگونه رجوع کنیم؟
زن باید برای رجوع از بذل، در مدت عده به دفترخانه‌ای که طلاق را ثبت کرده مراجعه کند و درخواست رجوع خود را ثبت نماید. پس از آن، طلاق از حالت بائن خارج شده و رجعی می‌شود و شوهر نیز می‌تواند به زن رجوع کند. اگر این مراحل انجام نشود، مهریه برای همیشه از بین خواهد رفت.
⚖️ بذل بعد از دریافت مهریه؛ امکان رجوع؟
اگر زن ابتدا مهریه را گرفته و سپس آن را بذل کرده باشد (مثلاً سکه‌ها را تحویل گرفته و بعد به شوهر بخشیده باشد)، فقط در صورتی امکان رجوع وجود دارد که عین آن مال (مثلاً همان سکه‌ها) هنوز موجود باشد. در غیر این صورت، رجوع ممکن نیست.
روش‌های وصول مهریه بعد از طلاق توافقی؛ ثبت یا دادگاه؟
پس از طلاق توافقی، اگر مهریه به‌طور کامل پرداخت نشده باشد و زن بخواهد آن را دریافت کند، دو مسیر قانونی اصلی برای اقدام وجود دارد: اجرای ثبت اسناد رسمی و طرح دعوا در دادگاه خانواده. هر کدام از این مسیرها ویژگی‌ها، سرعت و ضمانت اجرای خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب، به شرایط مالی مرد، نوع مهریه و وجود اسناد رسمی بستگی دارد. توجه داشته باشید که زن می تواند مهریه را دریافت کند بدون اینکه طلاق بگیرد و صرفا این دو مسیر برای وصول مهریه می باشد.
⚖️ اقدام از طریق اجرای ثبت
اگر مهریه در عقدنامه رسمی (سند ازدواج) درج شده باشد، زن می‌تواند بدون نیاز به مراجعه به دادگاه، مستقیماً از دفترخانه ازدواج درخواست صدور اجراییه ثبت کند.
📌 مراحل اقدام:
- مراجعه به دفترخانه‌ای که عقد در آن ثبت شده است؛
- درخواست صدور اجراییه مهریه؛
- ارسال اجراییه به اداره ثبت اسناد محل اقامت زوج؛
- ابلاغ اجراییه به مرد برای پرداخت مهریه در مهلت قانونی (۱۰ روز کاری)؛
- در صورت عدم پرداخت، توقیف اموال دارای سند رسمی (مانند خودرو، ملک، حساب بانکی)؛
- امکان فروش اموال از طریق مزایده برای تأمین مهریه.
📝 مزایا:
- بدون نیاز به دادگاه و زمان‌بری کمتر؛
- امکان توقیف مستقیم اموال ثبت‌شده.
❌ محدودیت:
- فقط اموالی که سند رسمی دارند قابل توقیف برای مهریه می باشند؛
- امکان پیگیری حقوقی گسترده مانند جلب ندارد.
⚖️ اقدام از طریق دادگاه خانواده
اگر مرد مالی به نام خود در اداره ثبت نداشته باشد یا زن بخواهد حکم قضایی قطعی برای مهریه بگیرد، باید از طریق دادگاه خانواده اقدام کند.
📌 مراحل اقدام:
- ثبت‌نام در سامانه ثنا و مراجعه به دفاتر خدمات قضایی؛
- تنظیم دادخواست مطالبه مهریه (پیوست: عقدنامه، کارت ملی، توافق‌نامه طلاق در صورت وجود)؛
- ارجاع به دادگاه خانواده و تشکیل جلسه رسیدگی؛
- صدور حکم محکومیت زوج به پرداخت مهریه؛
- امکان توقیف اموال و حتی صدور قرار جلب برای تا سقف ۱۱۰ سکه.
📝 مزایا:
- امکان صدور رأی برای انواع مهریه؛
- امکان جلب مرد در صورت عدم پرداخت تا ۱۱۰ سکه.
❌ محدودیت:
- روند زمان‌برتر نسبت به اجرای ثبت؛
- نیاز به پرداخت هزینه دادرسی (که البته قابل مطالبه از مرد است).
⚖️ نکته مهم درباره اقساط مهریه
اگر در طلاق توافقی، پرداخت مهریه به‌صورت اقساط تعیین شده باشد و مرد از پرداخت اقساط خودداری کند، زن می‌تواند:
- از دفترخانه تقاضای صدور اجراییه برای اقساط معوقه کند
- یا از دادگاه بخواهد باقیمانده مهریه حال شود و یک‌جا دریافت کند.
سوالات متداول
در این بخش از مقاله سوالات متداول پیرامون گرفتن مهریه بعد از طلاق توافقی را مشاهده می فرمایید:
❓من سال ۱۴۰۰ طلاق توافقی گرفتم و در توافق‌نامه نوشته شد که مهریه‌ام را همسر سابقم طی ۲۰ قسط بدهد. الان ۸ قسط رو نداده، می‌تونم اقدام کنم؟
✅بله، اگر اقساط مهریه در توافق‌نامه مشخص شده باشند و پرداخت نشده باشند، شما می‌توانید از طریق دفترخانه طلاق درخواست صدور اجراییه کنید یا از دادگاه بخواهید باقیمانده مهریه را حال و یک‌جا دریافت کنید. حتی امکان توقیف اموال یا حقوق همسر سابق‌تان نیز وجود دارد.
❓در طلاق توافقی مهریه‌ام رو بخشیدم ولی الآن پشیمون شدم. هنوز از عده‌م نگذشته. می‌تونم مهریه‌مو پس بگیرم؟
✅اگر طلاق شما از نوع خلع بوده و مهریه را در ازای طلاق بذل کرده‌اید، تا زمانی که در عده هستید، می‌توانید به بذل مهریه رجوع کنید. این کار باید به‌صورت رسمی در دفترخانه طلاق ثبت شود. در این صورت طلاق به رجعی تبدیل می‌شود و شوهر نیز حق رجوع پیدا می‌کند.
❓من سه سال بعد از طلاق توافقی ازدواج کردم، ولی همسر سابقم فقط نصف مهریه رو داده بود. آیا هنوز می‌تونم بقیه مهریه رو بگیرم؟
✅بله، ازدواج مجدد مانع دریافت مهریه ازدواج قبلی نمی‌شود. اگر مهریه شما ابراء یا به‌طور کامل بخشیده نشده باشد و توافقی مبنی بر عدم پرداخت باقیمانده وجود نداشته باشد، همچنان می‌توانید برای دریافت باقیمانده مهریه اقدام قانونی کنید.