چاقوکشی یکی از جرایم خشن و نگران‌کننده‌ای است که در سال‌های اخیر در جامعه با رشد قابل‌توجهی همراه بوده است. استفاده از چاقو یا هر نوع سلاح سرد دیگر، به‌عنوان وسیله‌ای برای تهدید، قدرت‌نمایی یا ایجاد رعب و وحشت در میان مردم، علاوه بر آسیب‌های جسمی، نظم عمومی و آرامش جامعه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل قانونگذار در ایران برای مقابله با جرم چاقوکشی، مجازات‌های سخت و بازدارنده‌ای در نظر گرفته است.
در این مقاله به‌طور جامع و کامل به موضوع جرم چاقوکشی، مجازات‌های آن، میزان دیه در سال ۱۴۰۴، تأثیر رضایت شاکی و سایر جزئیات حقوقی مهم می‌پردازیم. همچنین سؤالات رایجی که در این زمینه برای بسیاری از افراد پیش می‌آید، در انتهای مقاله پاسخ داده خواهد شد.
جرم چاقو کشیدن چیست؟
چاقوکشی یکی از مصادیق جرایم خشونت‌آمیز است که در قوانین کیفری ایران تحت عنوان تهدید، قدرت‌نمایی یا ایجاد مزاحمت با سلاح سرد شناخته می‌شود. قانونگذار به دلیل خطرات ناشی از این رفتار و تأثیر آن بر امنیت عمومی، برای مرتکبان این جرم مجازات‌های جدی تعیین کرده است.
📌 تعریف جرم چاقو کشی از نگاه قانون
مطابق ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی، چنانچه شخصی به وسیله چاقو یا هر نوع سلاح سرد دیگری به قصد ایجاد رعب، تهدید، مزاحمت یا قدرت‌نمایی نسبت به سایرین اقدام کند، مشمول عنوان مجرمانه «چاقوکشی» قرار می‌گیرد. این رفتار اگرچه ممکن است به صدمه بدنی منجر نشود، اما به دلیل ایجاد اختلال در نظم عمومی و آرامش جامعه، جرم محسوب می‌شود.
⚖️ چاقوکشی؛ از تهدید تا ارتکاب خشونت
چاقوکشی می‌تواند به دو صورت در قوانین کیفری مورد بررسی قرار گیرد:
۱. چاقوکشی صرفاً برای تهدید یا ایجاد رعب و وحشت
۲. چاقوکشی همراه با ایراد ضرب، جرح یا حتی قتل
در هر دو حالت، مجازات قانونی متفاوت است و بستگی به نوع و شدت ارتکاب جرم دارد. چنانچه چاقوکشی همراه با جراحت یا مرگ باشد، موضوع علاوه‌بر ماده ۶۱۷، مشمول مواد قانونی مربوط به ضرب و جرح عمدی یا قتل نیز خواهد بود.
📝 مصادیق متداول چاقوکشی در دادگاه‌ها
-
کشیدن چاقو برای ترساندن دیگران در اماکن عمومی
-
استفاده از چاقو برای ایجاد نزاع و درگیری
-
قدرت‌نمایی و ایجاد مزاحمت برای مردم یا افراد خاص
-
تهدید به آسیب یا قتل با چاقو
مجازات چاقوکشی طبق قانون مجازات اسلامی
هنگامی‌که فردی با چاقو یا سلاح سرد در جامعه ایجاد ترس و تهدید می‌کند، قانونگذار با توجه به شرایط و نوع عمل ارتکابی، برای او مجازات‌های مختلفی در نظر گرفته است. این مجازات‌ها بر پایه شدت جرم، آثار اجتماعی و میزان آسیب وارده تعیین می‌شوند.
📌 ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی؛ مبنای اصلی مجازات چاقوکشی
مطابق این ماده:
«هر کس به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر، تظاهر یا قدرت‌نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود، در صورتی که از مصادیق محاربه نباشد، به حبس از شش ماه تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»
📌 مجازات‌های تعیین‌شده برای جرم چاقوکشی
-
حبس تعزیری: از ۶ ماه تا ۲ سال
-
شلاق تعزیری: تا ۷۴ ضربه
-
محرومیت از حقوق اجتماعی: در موارد خاص
-
پرداخت دیه: در صورت وقوع جراحت یا آسیب
🔍 مجازات در صورت تشخیص محاربه بودن چاقوکشی
اگر چاقوکشی به‌گونه‌ای انجام شود که مصداق محاربه باشد (یعنی استفاده از سلاح برای برهم زدن امنیت عمومی، ایجاد رعب گسترده یا تهدید علیه جان، مال یا ناموس مردم)، مجازات‌ها بسیار شدیدتر است. مطابق ماده ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی، مجازات محاربه می‌تواند شامل یکی از موارد زیر باشد:
-
اعدام
-
صَلب (به صلیب کشیدن)
-
قطع دست راست و پای چپ
-
نفی بلد (تبعید)
📝 ملاک تشخیص بین چاقوکشی ساده و محاربه
قاضی با بررسی وضعیت جرم، محل وقوع، نیت مجرم، و آثار روانی و اجتماعی آن تصمیم می‌گیرد که رفتار انجام‌شده مشمول ماده ۶۱۷ (تعزیر ساده) است یا ماده ۲۸۲ (محاربه).
دیه چاقوکشی در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در پرونده‌های مربوط به چاقوکشی مطرح می‌شود، تعیین میزان دیه در صورت وارد آمدن آسیب بدنی به قربانی است. میزان دیه بر اساس شدت و نوع جراحت مشخص می‌شود و هر سال توسط قوه قضاییه مبلغ جدید آن اعلام می‌گردد.
توجه داشته باشید که می توانید با استفاده از ابزار حقوقی ایران لگال اقدام به محاسبه آنلاین دیه جراحات در سال 1404 به صورت رایگان نمایید. کافیست نوع جنایت را جراحات تعیین کنید.
📌 مبنای تعیین دیه در چاقوکشی
دیه در جرم چاقوکشی زمانی مطرح می‌شود که استفاده از چاقو منجر به ایجاد جراحت، شکستگی یا آسیب جسمانی در فرد آسیب‌دیده شود. میزان دیه بسته به نوع جراحت و عضو آسیب‌دیده متفاوت است.
🔍 میزان دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۴
بر اساس اعلام رسمی قوه قضاییه:
-
دیه کامل در ماه‌های عادی سال ۱۴۰۴: ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان
-
دیه کامل در ماه‌های حرام سال ۱۴۰۴ (محرم، رجب، ذی‌القعده، ذی‌الحجه): ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان
📌 نمونه‌هایی از دیه جراحات معمول چاقوکشی در سال ۱۴۰۴
✅ دیه چاقو به پهلو:
-
خراش سطحی (حارصه): ۱/۱۰۰ دیه کامل = ۱۶ میلیون تومان
-
جراحت سطحی با خونریزی (دامیه): ۲/۱۰۰ دیه کامل = ۳۲ میلیون تومان
-
جراحت عمیق (متلاحمه): ۳/۱۰۰ دیه کامل = ۴۸ میلیون تومان
-
جراحت به پوست استخوان (سمحاق): ۴/۱۰۰ دیه کامل = ۶۴ میلیون تومان
✅ دیه در جراحات شدیدتر (شکستگی یا نفوذ به ارگان حیاتی):
-
شکستگی بدون جراحی (هاشمه): ۱۰/۱۰۰ دیه کامل = ۱۶۰ میلیون تومان
-
شکستگی همراه با جابجایی استخوان (منقله): ۱۵/۱۰۰ دیه کامل = ۲۴۰ میلیون تومان
📝 دیه فوت ناشی از چاقوکشی:
در صورتی که چاقوکشی منجر به فوت شود، مرتکب به پرداخت دیه کامل انسان در همان سال محکوم می‌شود.
تأثیر رضایت شاکی در پرونده‌های چاقوکشی
یکی از سؤالات متداول در پرونده‌های چاقوکشی این است که آیا رضایت شاکی می‌تواند باعث بسته شدن پرونده شود؟ پاسخ این سؤال بستگی به ماهیت جرم دارد. هرچند رضایت شاکی می‌تواند در مجازات مؤثر باشد، اما در برخی موارد جرم جنبه عمومی دارد و حتی با رضایت شاکی، پرونده مختومه نمی‌شود.
در جرایمی که منجر به صدمه بدنی یا خسارت مالی شده است، شاکی می‌تواند با اعلام رضایت کتبی در دادگاه، از حق خود گذشت کند. این رضایت می‌تواند موجب سقوط دیه یا توقف شکایت خصوصی شود.
📌 تهدید با چاقو جزء جرایم غیرقابل گذشت است
بر اساس رویه قضایی و نص صریح قانون، تهدید با چاقو از آن دسته جرایمی است که به دلیل ابعاد اجتماعی و امنیتی آن، جنبه عمومی دارد و قابل گذشت محسوب نمی‌شود. به همین علت حتی در صورت رضایت شاکی، دادگاه مکلف است به تعقیب و صدور حکم علیه مرتکب ادامه دهد. به این معنی که حتی اگر شاکی خصوصی از شکایت خود صرف نظر کند یا رضایت دهد، مجرم همچنان تحت تعقیب قرار می‌گیرد و مجازات می‌شود.
📝 آثار رضایت شاکی در رأی نهایی دادگاه
-
تخفیف در مجازات: قاضی می‌تواند با استناد به ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی، مجازات متهم را تخفیف دهد.
-
عدم تأثیر بر مجازات جنبه عمومی: حتی با رضایت شاکی، حبس یا شلاق بابت جنبه عمومی جرم همچنان قابل اجراست.
🔍 مواردی که رضایت شاکی بیشترین تأثیر را دارد
-
در پرونده‌هایی که چاقوکشی منجر به جرح شده است، شاکی می‌تواند از دریافت دیه گذشت کند.
-
اگر جرم چاقوکشی در حد تهدید و بدون صدمه بوده باشد، رضایت شاکی می‌تواند تخفیف خوبی برای مجرم به همراه داشته باشد.
جرم چاقوکشی همراه با تهدید چه حکمی دارد؟
چاقوکشی زمانی که همراه با تهدید باشد، علاوه بر جرم قدرت‌نمایی با سلاح سرد، مشمول ماده قانونی مربوط به تهدید نیز خواهد بود. این نوع رفتارها اغلب موجب تشویش اذهان عمومی و سلب آرامش قربانی می‌شود، به همین دلیل قانونگذار مجازات‌های مستقلی برای آن در نظر گرفته است.
📌 ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی در خصوص تهدید با چاقو
«هر کس دیگری را به هر نحو به قتل، ضررهای نفسی، شرافتی، مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان تهدید کند، اعم از این که به این وسیله تقاضای وجه یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را کرده یا نکرده باشد، به شلاق تا ۷۴ ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال محکوم می‌شود.
🔍 زمانی که تهدید با چاقو همراه می‌شود
چنانچه تهدید شخص همراه با نمایش چاقو یا استفاده از آن باشد، قانون علاوه بر مجازات تهدید، به موضوع قدرت‌نمایی با سلاح سرد نیز ورود می‌کند و مجازات‌ها به‌صورت تجمیعی یا تشدیدی اعمال خواهد شد.
📌 مجازات‌های پیش‌بینی‌شده
✅ حبس: از دو ماه تا دو سال
✅ شلاق: تا ۷۴ ضربه
✅ تشدید مجازات در صورت ارتباط تهدید با اخاذی یا زورگیری
📝 در صورت تحقق جرم محاربه
اگر تهدید با چاقو همراه با اقدام برای ارعاب گسترده مردم یا بر هم زدن امنیت عمومی باشد، می‌تواند از مصادیق محاربه تلقی شود که مجازات‌های بسیار سنگینی از جمله اعدام یا حبس ابد دارد.
مجازات چاقوکشی برای افراد زیر ۱۸ سال
وقتی فردی زیر ۱۸ سال مرتکب جرم چاقوکشی می‌شود، قانونگذار به دلیل سن پایین، رشد فکری ناکامل و شخصیت در حال تکامل این افراد، مجازات‌های متفاوتی نسبت به بزرگسالان برای آن‌ها در نظر گرفته است. این مجازات‌ها بیشتر بر مبنای اصلاح و تربیت و نه تنبیه سختگیرانه است.
براساس ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی، مجازات نوجوانان و اطفال به‌صورت مراحل سنی تقسیم می‌شود و بسته به نوع جرم، شدت جرم و سن مرتکب، تصمیم قضایی اتخاذ می‌شود.
📝 مجازات افراد ۹ تا ۱۵ سال تمام شمسی
-
اخذ تعهد کتبی مبنی بر عدم تکرار جرم
-
تذکر، اخطار و سرزنش رسمی دادگاه
-
نگهداری در کانون اصلاح و تربیت در موارد ضروری
-
خدمات عمومی رایگان در برخی موارد
📌 مجازات افراد ۱۵ تا ۱۸ سال تمام شمسی
✅ نگهداری در کانون اصلاح و تربیت:
-
از ۲ تا ۵ سال در جرائم با تعزیر درجه ۱ تا ۳
-
از ۱ تا ۳ سال در جرائم با تعزیر درجه ۴
-
از ۳ ماه تا ۱ سال یا جزای نقدی یا خدمات عمومی در تعزیر درجه ۵
✅ پرداخت جزای نقدی در تعزیر درجه ۷ و ۸
⚖️ چاقوکشی منجر به مرگ یا محاربه توسط افراد زیر ۱۸ سال
در صورت ارتکاب قتل یا محاربه با چاقو توسط فرد زیر ۱۸ سال:
-
اگر مجازات، قصاص یا حد باشد، اجرای آن تا سن ۱۸ سالگی به تعویق می‌افتد.
-
چنانچه عدم رشد فکری در زمان ارتکاب اثبات شود، حکم قصاص یا حد اجرا نمی‌شود.
🔍 چاقوکشی افراد زیر ۹ سال
به دلیل عدم بلوغ فکری و کیفری، افراد زیر ۹ سال در صورت ارتکاب چاقوکشی فاقد مسئولیت کیفری هستند و هیچ مجازاتی برای آنان در نظر گرفته نمی‌شود.
راه‌های اثبات جرم چاقوکشی در دادگاه
اثبات جرم چاقوکشی در دادگاه، مانند سایر جرایم کیفری، نیازمند ارائه دلایل و مستندات قانونی است که نزد قاضی از اعتبار کافی برخوردار باشد. این دلایل می‌تواند از طرق مختلف و طبق قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری ارائه شود.
📌 مهم‌ترین ادله اثبات جرم چاقوکشی
✅ شهادت شهود
یکی از رایج‌ترین راه‌های اثبات جرم چاقوکشی، شهادت افراد حاضر در صحنه است. در صورتی که شاهدان معتبر وقوع جرم را دیده باشند، شهادت آنان می‌تواند برای اثبات جرم کافی باشد.
✅ اعتراف متهم
اقرار صریح مرتکب به انجام چاقوکشی، چه در کلانتری و چه در دادگاه، از قوی‌ترین دلایل محسوب می‌شود و می‌تواند مبنای صدور رأی کیفری قرار گیرد.
✅ گزارش‌های پزشکی قانونی
در صورتی که چاقوکشی منجر به جراحت یا صدمه بدنی شده باشد، گزارش پزشکی قانونی در خصوص نوع جراحت، محل آسیب و تطبیق آن با وسیله ارتکاب جرم (چاقو) ارائه می‌شود و به‌عنوان دلیل محکم در دادگاه مورد استناد قرار می‌گیرد.
✅ تصاویر، فیلم یا مدارک الکترونیکی
ارائه فیلم دوربین‌های مداربسته، عکس از صحنه جرم یا حتی ضبط صدای تهدید یا حمله از جمله مدارک قابل قبول برای اثبات جرم چاقوکشی است.
✅ کشف ابزار جرم (چاقو یا سلاح سرد)
یافتن چاقو یا سلاح سرد در نزد متهم یا در صحنه جرم، به‌عنوان یکی از دلایل مادی ارتکاب جرم در نظر گرفته می‌شود.
✅ علم قاضی
علم قاضی که از مجموع قرائن، شواهد و مستندات موجود در پرونده به‌دست می‌آید، می‌تواند مبنای صدور حکم باشد؛ حتی اگر برخی از دلایل فوق ناقص باشند.
نمونه متن شکواییه برای جرم چاقوکشی
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان …
با سلام و احتراماینجانب … فرزند … به شماره ملی … به نشانی … به استحضار می‌رسانم:
در تاریخ … حدود ساعت …، آقای/خانم … فرزند … با در دست داشتن چاقو به قصد تهدید و ایجاد رعب و وحشت، در خیابان/محل … به من حمله‌ور شد و ضمن استفاده از الفاظ رکیک و تهدید به آسیب جسمی، اقدام به قدرت‌نمایی با چاقو نمود. اینجانب از این حادثه دچار ترس شدید شده و همچنین آسیب جسمی / جراحت نیز به اینجانب وارد شده است (در صورت وجود جراحت به این نکته اشاره شود و مدارک پیوست گردد).ضمن شکایت از نامبرده به اتهام تهدید با چاقو، اخلال در نظم عمومی، ایجاد مزاحمت و قدرت‌نمایی با سلاح سرد، تقاضای رسیدگی، مجازات قانونی ایشان، اخذ تامین کیفری مناسب و در صورت وارد شدن خسارت بدنی، پرداخت دیه مطابق نظریه پزشکی قانونی را از آن مقام محترم دارم.
با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی: …
شماره ملی: …
نشانی: …
شماره تماس: …
تاریخ: …
امضاء: …
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون جرم چاقو کشی را مشاهده می فرمایید:
❓ تقریباً یک ماه پیش یکی از آشنایان ما با کسی دعوا کرد و چاقو کشید، اما هیچ ضربه‌ای وارد نکرد و هیچ خونریزی هم رخ نداد. دوربین هم در محل دعوا بوده. می‌خواستم بدانم حکم این کار چیست؟
✅ در این موارد، حتی اگر چاقو کشیدن منجر به جراحت نشود، به دلیل تهدید و اقدام به ایجاد ترس و وحشت، مجازات سنگینی در نظر گرفته می‌شود. ممکن است با قرار بازداشت و مجازات‌هایی نظیر حبس و شلاق روبرو شود.
❓ اگر فقط چاقو را در دست بگیریم و قصد درگیری نداشته باشیم، آیا این جرم محسوب می‌شود؟
✅ بله، داشتن چاقو در شرایطی که می‌تواند به عنوان تهدید تلقی شود، جرم محسوب می‌شود. این امر بدون توجه به نیت فرد، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد ترس و نگرانی عمومی باشد.
❓ برادرم چاقوکشی کرده و فرار کرده است. اگر شاکی رضایت دهد، آیا جنبه عمومی این جرم برادر ۱۶ ساله‌ام را زندانی می‌کند؟
✅ حتی اگر شاکی رضایت دهد، جنبه عمومی جرم همچنان برقرار است و ممکن است به تصمیم قاضی بر اساس شرایط خاص پرونده و سن فرد وابسته باشد. در مواردی که جرم جنبه عمومی دارد، قاضی ممکن است مجازات‌هایی نظیر حبس در نظر بگیرد.
❓ من ۱۶ ساله‌ام و در مدرسه با ناظرم دعوا کردم و چاقو کشیدم اما کسی آسیب ندید. اگر تهدیدات عملی نمی‌شد، چه عواقبی داشت؟
✅ حتی اگر از چاقو استفاده نشود، اقدام به چاقوکشی جرم محسوب می‌شود. چنین رفتارهایی می‌تواند منجر به اقدامات قانونی و مجازات‌هایی مانند حبس شود، زیرا تهدید جدی در نظر گرفته می‌شود.
❓ اگر در جرم چاقوکشی شاکی رضایت دهد و هیچ آسیبی نرسیده باشد و مجرم هم سابقه نداشته باشد، آیا فرد آزاد می‌شود یا همچنان مجازات می‌شود؟
✅ در این شرایط، معمولاً تأثیر رضایت شاکی می‌تواند به کاهش مجازات کمک کند، اما به دلیل جنبه عمومی جرم، ممکن است همچنان مجازاتی در نظر گرفته شود. تصمیم نهایی با قاضی است که بر اساس سیاست‌های قضایی و شرایط پرونده اقدام کند.