آسیب به استخوان ترقوه یکی از صدمات شایع در تصادفات، درگیری‌های فیزیکی و سقوط هاست که نه‌تنها باعث درد و اختلال حرکتی می‌شود، بلکه از منظر حقوقی نیز پیامدهای مالی قابل توجهی دارد. در نظام حقوقی ایران، برای هر نوع صدمه به این استخوان حساس ـ از جمله شکستگی، ترک‌خوردگی، دررفتگی و حتی قطع کامل دیه‌ای مشخص در نظر گرفته شده است.
در این مقاله، به‌صورت مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم که دیه شکستگی، ترک، دررفتگی یا از بین رفتن استخوان ترقوه در سال ۱۴۰۴ دقیقاً چقدر است، چه تفاوتی بین درمان با عیب و بدون عیب وجود دارد، و آیا استفاده از پلاتین در درمان تأثیری بر میزان دیه دارد یا نه. همچنین نقش پزشکی قانونی و ارش در موارد خاص را مرور می‌کنیم.
دیه ترقوه در سال ۱۴۰۴؛ از شکستگی تا قطع
برای محاسبه دیه هر نوع آسیب به استخوان ترقوه، باید ابتدا به مواد قانونی مرتبط در «کتاب دیات» قانون مجازات اسلامی مراجعه کرد. قانون‌گذار در مواد ۶۵۵، ۶۵۶ و ۶۵۷، انواع آسیب‌هایی که ممکن است به این استخوان وارد شود از جمله قطع، شکستگی، ترک، دررفتگی و سوراخ‌شدن را به‌تفکیک تعیین کرده و برای هر کدام درصدی مشخص از دیه کامل انسان را در نظر گرفته است.
📌 دیه قطع یا از بین بردن استخوان ترقوه (ماده ۶۵۵)
از آنجایی که ترقوه در دو سمت بدن (چپ و راست) وجود دارد و قانون نیز لفظ «هر کدام» را به‌کار برده، در صورت آسیب به یک طرف، تنها نیمی از دیه کامل تعلق می‌گیرد. اما اگر آسیب به‌گونه‌ای باشد که هر دو سمت آسیب دیده باشند، دیه کامل اعمال خواهد شد.
- اگر هر دو استخوان ترقوه قطع شوند یا از بین بروند ⇒ دیه کامل = ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- اگر یکی از استخوان‌های ترقوه از بین برود ⇒ نصف دیه کامل = ۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
📌 دیه شکستگی ترقوه (ماده ۶۵۶)
ملاک اصلی در تشخیص نوع درمان، نظر پزشکی قانونی است. اگر استخوان به حالت طبیعی بازگردد و هیچ محدودیت عملکردی یا تغییر شکل ظاهری نداشته باشد، درمان «بدون عیب» محسوب می‌شود. اما در صورتی که پس از بهبودی، درد مزمن، بدشکلی استخوان، محدودیت حرکت یا نیاز به درمان دائمی وجود داشته باشد، دادگاه آن را «درمان با عیب» تلقی کرده و حکم به نصف دیه کامل خواهد داد بنابراین:
- اگر شکستگی بدون عیب درمان شود ⇒ ۴ درصد دیه کامل = ۶۴,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- اگر شکستگی با عیب درمان شود یا درمان نشود ⇒ نصف دیه کامل = ۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
⚖️ دیه ترقوه چپ و راست؛ آیا تفاوتی وجود دارد؟
خیر. در قانون مجازات اسلامی، برای ترقوه چپ و راست هیچ تفاوتی از نظر مبلغ دیه وجود ندارد. هر استخوان ترقوه (چه در سمت راست بدن باشد و چه در سمت چپ) به‌صورت مستقل محاسبه شده و میزان دیه آن برابر است.
ترک برداشتن ترقوه چقدر دیه دارد؟
ترک خوردن استخوان ترقوه، معمولاً آسیب خفیف‌تری نسبت به شکستگی کامل محسوب می‌شود، اما از نظر قانونی همچنان مستوجب پرداخت دیه است. ماده ۶۵۷ قانون مجازات اسلامی به‌طور دقیق میزان دیه برای این نوع آسیب را سی و دو هزارم دیه کامل مشخص کرده است. این ماده همچنین شامل سایر صدمات احتمالی مانند موضحه، دررفتگی و سوراخ شدن ترقوه نیز هست که در بخش‌های بعدی به آن‌ها می‌پردازیم.
✅ محاسبه دیه ترک خوردن ترقوه در سال ۱۴۰۴
- دیه ترک خوردن یک استخوان ترقوه: ۳۲‰ دیه کامل معادل ۵۱,۲۰۰,۰۰۰ تومان
- دیه ترک خوردن هر دو ترقوه: ۶۴‰ دیه کامل معادل ۱۰۲,۴۰۰,۰۰۰ تومان
📌 نکته: مانند سایر انواع آسیب‌ها، در این مورد نیز ملاک اصلی نظر پزشکی قانونی است. ترک‌خوردگی باید از نظر علمی و پزشکی تشخیص داده شود؛ صرف ادعای درد یا احتمال ترک، برای مطالبه دیه کافی نیست. رادیولوژی یا تصویربرداری پزشکی، از ابزارهای اصلی اثبات این نوع صدمه هستند.
📝 در مواردی که ترک‌خوردگی با علائم ظاهری مانند تورم یا کبودی همراه باشد، ممکن است ارش جداگانه‌ای نیز برای جبران این عوارض در نظر گرفته شود که میزان آن به نظر کارشناسی پزشکی قانونی بستگی دارد.
دیه دررفتگی و سوراخ شدن ترقوه
علاوه بر ترک‌خوردگی و شکستگی، صدمات دیگری همچون دررفتگی مفصل ترقوه یا حتی سوراخ‌شدن استخوان ترقوه نیز در قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده‌اند. این موارد در ماده ۶۵۷ ق.م.ا آمده‌اند و برای هر یک، درصدی از دیه کامل مشخص شده که در صورت اثبات پزشکی، قابل مطالبه خواهند بود. همچنین توجه داشته باشید که اصولا ممکن است آسیب به ترقوه با آسیب دیدگی دنده ها نیز همراه باشد، در این موارد دیه شکستگی دنده های قفسه سینه جداگانه محاسبه خواهد شد.
📌 متن ماده ۶۵۷ (بخش دررفتگی و سوراخ شدن)
«دیه دررفتگی آن، بیست هزارم و دیه سوراخ شدن آن، ده هزارم دیه کامل است.»
✅ محاسبه دیه در سال ۱۴۰۴:
- دیه دررفتگی هر استخوان ترقوه۲۰‰ دیه کامل معادل ۳۲,۰۰۰,۰۰۰ تومان است
- دیه سوراخ شدن هر استخوان ترقوه:۱۰‰ دیه کامل معادل ۱۶,۰۰۰,۰۰۰ تومان است
نکته مهم: دررفتگی معمولاً به معنی جابه‌جایی مفصلی سر استخوان ترقوه از محل طبیعی خود است و تنها زمانی مشمول دیه می‌شود که این جابه‌جایی به‌صورت پزشکی تأیید شود. اگر دررفتگی به‌صورت همزمان با شکستگی یا ترک اتفاق افتاده باشد، هرکدام از این صدمات به‌صورت جداگانه مشمول دیه یا ارش خواهند بود.
همچنین در مواردی که سوراخ‌شدگی استخوان به دلیل ضربه شدید یا شلیک گلوله، جسم برنده یا تیز ایجاد شده باشد، این آسیب نیز دارای دیه مستقل است و میزان آن طبق ماده ۶۵۷، ده‌هزارم دیه کامل یعنی ۱۶ میلیون تومان خواهد بود. اگر هر دو ترقوه دچار این نوع صدمات شوند، مبالغ فوق دو برابر محاسبه می‌شود.
دیه شکستن ترقوه با پلاتین؛ آیا دیه بیشتری دارد؟
دیه شکستن ترقوه با پلاتین، بر اساس نتیجه درمان تعیین می‌شود، نه صرفاً وجود پلاتین. اگر استخوان ترقوه پس از جراحی و کارگذاری پلاتین بدون عیب درمان شود، دیه آن ۴٪ دیه کامل معادل ۶۴ میلیون تومان است. اما اگر با عیب درمان شود یا عارضه‌ای باقی بماند، دیه به ۵۰٪ دیه کامل یعنی ۸۰۰ میلیون تومان افزایش می‌یابد.
📌 ملاک قانونی دیه ترقوه: عیب‌دار بودن یا نبودن درمان
بر اساس ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی، ملاک اصلی برای تعیین میزان دیه شکستگی ترقوه، نه وجود پلاتین یا جراحی، بلکه نتیجه درمان است:
«شکستن هر یک از استخوان‌های ترقوه، در صورتی که بدون عیب درمان شود، موجب چهار درصد دیه کامل و در صورتی که درمان نشود یا با عیب درمان شود، موجب نصف دیه کامل است.»
در برخی موارد خاص، اگر عوارضی که در قانون دیه مشخص ندارند (مثل درد مزمن، عفونت محل پلاتین، محدودیت بلندمدت حرکتی) باقی بمانند، ارش به‌عنوان دیه تکمیلی و غیرمقدر، با نظر پزشکی قانونی و قاضی تعیین می‌شود.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون دیه ترقوه مطرح شده است:
❓ من در تصادف موتور افتادم و ترقوه سمت راستم شکست. عمل جراحی کردم و پلاتین گذاشتن ولی پزشک گفته کامل جوش خورده. دیه من چقدر میشه؟
✅ اگر شکستگی ترقوه شما با پلاتین درمان شده ولی بدون عیب و عارضه جوش خورده باشد، مطابق ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی، دیه شما ۴ درصد دیه کامل یعنی ۶۴ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴ خواهد بود. صرف وجود پلاتین باعث افزایش دیه نمی‌شود مگر اینکه عوارضی باقی مانده باشد.
❓ در درگیری‌ای که برادرم داشت، ترقوه چپش ترک برداشت. پزشکی قانونی هم ترک را تایید کرده. می‌خوایم بدونیم چقدر دیه می‌دن؟
✅ طبق ماده ۶۵۷ قانون مجازات اسلامی، ترک خوردن هر استخوان ترقوه معادل ۳۲ هزارم دیه کامل است. بنابراین در سال ۱۴۰۴، دیه ترک ترقوه چپ ۵۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان محاسبه می‌شود. اگر هر دو ترقوه ترک برداشته باشد، این مبلغ دو برابر خواهد شد.
❓ من ترقوه‌ام شکسته ولی هنوز بعد از سه ماه موقع بالا بردن دستم درد دارم. این درد تأثیری در دیه داره؟
✅ بله. اگر درد یا محدودیت حرکتی شما نشان‌دهنده این باشد که استخوان با عیب درمان شده، در آن صورت دیه از ۴٪ افزایش یافته و به ۵۰٪ دیه کامل یعنی ۸۰۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴ می‌رسد. نظر نهایی را پزشکی قانونی اعلام می‌کند؛ توصیه می‌شود مجدداً برای ارزیابی دقیق‌تر مراجعه کنید.