در سال‌های اخیر، پرونده‌های مرتبط با دستگیری دختر و پسر در مکان‌هایی چون خودرو، خانه یا پارک، به یکی از موضوعات پرتکرار در محاکم قضایی کشور تبدیل شده است. بسیاری از افراد، به‌ویژه جوانان، ممکن است به‌دلیل عدم آگاهی از قوانین، در موقعیت‌هایی قرار گیرند که آن‌ها را در معرض اتهام رابطه نامشروع قرار دهد.
اما آیا صرف نشستن یک دختر و پسر نامحرم در ماشین یا حضور در خانه‌ای خصوصی، جرم تلقی می‌شود؟ قانون چه می‌گوید و رویه قضایی چگونه عمل می‌کند؟ در این مقاله، به‌صورت دقیق و مستند، ابعاد حقوقی این مسئله را در سه موقعیت رایج یعنی ماشین، خانه و پارک بررسی خواهیم کرد و حدود دخالت قانونی پلیس، تفسیر ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی و شرایط اثبات جرم را تحلیل می‌کنیم.
حکم دستگیری دختر و پسر در ماشین چیست؟
در نگاه نخست، نشستن یک دختر و پسر نامحرم در یک خودرو، عملی روزمره به‌نظر می‌رسد که نمی‌تواند عنوان مجرمانه‌ای داشته باشد. اما در برخی موارد، همین وضعیت منجر به دستگیری، توقیف خودرو و حتی تشکیل پرونده قضایی شده است. در این بخش، هم به نص صریح قانون و هم به رویه عملی پلیس و دادگاه‌ها می‌پردازیم.
📌 قانون چه می‌گوید؟ (ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی)
مطابق با ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی:
«هرگاه زن و مردی که بین آن‌ها علقه زوجیت نیست، مرتکب روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا شوند، به شلاق تا نود و نه ضربه محکوم خواهند شد…»
نکته مهم این است که صرف حضور دو نامحرم در خودرو، جرم تلقی نمی‌شود؛ مگر اینکه این حضور همراه با «اعمال منافی عفت» مانند بوسیدن، در آغوش گرفتن، لمس بدن و… باشد.
❌ اما در عمل چه می‌شود؟
در عمل، پلیس و نیروهای گشت، گاهی از مسیر دیگری وارد ماجرا می‌شوند. اگر دختر یا پسر در خودرو، بدون حجاب کامل، با پوشش مغایر عرف یا بدون روسری دیده شوند، مأمور می‌تواند از طریق قوانین مربوط به بی‌حجابی یا بدحجابی اقدام کند. در چنین شرایطی:
- خودرو ممکن است توقیف شود.
- سرنشینان به دلیل «رفتار خلاف عفت عمومی» احضار یا بازداشت می‌شوند.
- ممکن است پرونده‌ای با عنوان «بدحجابی در خودرو» تشکیل گردد که جدا از مسئله رابطه نامشروع است.
✅ چه زمانی پلیس حق بازداشت دارد؟
پلیس تنها در شرایط زیر می‌تواند وارد عمل شود:
- مشاهده جرم مشهود مانند لمس، بوسه، معاشقه.
- وجود شکایت یا گزارش مردمی درباره رفتارهای مشکوک.
- مشاهده وضعیت ظاهری ناهنجار یا خلاف عرف اجتماعی، مانند کشف حجاب در خودرو.
در غیر این صورت، بدون حکم قضایی، بازداشت، تفتیش یا انتقال افراد به کلانتری غیرقانونی محسوب می‌شود.
⚖️ خودرو: فضای شخصی یا عمومی؟
در حقوق ایران، خودرو یک فضای نیمه‌خصوصی تلقی می‌شود. یعنی هرچند متعلق به شخص است، اما چون در معابر عمومی تردد می‌کند، مشمول برخی محدودیت‌هاست. بنابراین اعمالی که در خانه جرم نیستند، ممکن است در خودرو، به دلیل رویت عمومی، مصداق جرم تلقی شوند.
برای نتیجه گیری می توان گفت اگرچه نشستن دختر و پسر نامحرم در خودرو، ذاتاً جرم نیست، اما رفتار آن‌ها، پوشش ظاهری، محل توقف خودرو، ساعت شبانه‌روز و رویه مأموران می‌تواند در شکل‌گیری پرونده تأثیرگذار باشد. آگاهی از این موارد، از سوءبرداشت‌های احتمالی جلوگیری خواهد کرد.
حکم دستگیری دختر و پسر در پارک از منظر قانون مجازات اسلامی
پارک‌ها به‌عنوان فضاهای عمومی، یکی از رایج‌ترین مکان‌هایی هستند که دختران و پسران برای گفت‌وگو یا گذران وقت در آن حضور دارند. اما این حضور تا چه اندازه از نظر قانون مجاز است و چه زمانی می‌تواند منجر به دخالت پلیس یا تشکیل پرونده قضایی شود؟
📌 قانون در مورد حضور دختر و پسر در پارک چه می‌گوید؟
بر اساس ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی، اگر زن و مردی که با یکدیگر رابطه زوجیت ندارند، مرتکب رابطه نامشروع یا اعمال منافی عفت مانند تقبیل (بوسیدن)، مضاجعه یا دیگر رفتارهای مشابه شوند، تا ۹۹ ضربه شلاق تعزیری برای آنان در نظر گرفته می‌شود.
✅ اما صرف نشستن یا قدم‌زدن دختر و پسر در پارک، ذاتاً جرم محسوب نمی‌شود، مگر اینکه رفتار آن‌ها با شئونات عمومی یا عفت جامعه در تضاد باشد.
❌ وقتی که حضور ساده هم ممکن است منجر به بازداشت شود
در عمل، ماجرا همیشه به این سادگی نیست. رفتار پلیس و مأموران در شهرهای مختلف می‌تواند کاملاً متفاوت باشد:
-
در برخی شهرستان‌ها و شهرهای کوچک، صرف حضور یک دختر و پسر در فضایی خلوت یا نشستن در کنار هم—even بدون هیچ رفتار خاصی—ممکن است با حساسیت بالا همراه باشد و به دخالت گشت ارشاد یا پلیس امنیت اخلاقی منجر شود.
-
در مقابل، در شهرهای بزرگ مانند تهران و کرج رویه عملی پلیس نرم‌تر و کمتر مداخله‌گر است، به‌ویژه اگر رفتار افراد در چارچوب عرف عمومی باشد و مزاحمتی برای دیگران ایجاد نکند. اما در شهرهای مذهبی مانند مشهد یا قم ممکن است شرایط کاملا متفاوت باشد.
⚖️ معیار اصلی: نوع رفتار و موقعیت مکانی
در مجموع، آنچه می‌تواند تعیین‌کننده باشد، نه صرف حضور، بلکه رفتار طرفین، نوع پوشش، محل نشستن (خلوت یا عمومی)، ساعت شبانه روز و بازخورد محیطی است. هرچه رفتار به فضای خصوصی نزدیک‌تر باشد، احتمال برخورد پلیسی بیشتر می‌شود.
📝 دادگاه به چه چیزی توجه می‌کند؟
اگر گزارش پلیس تنها حاوی حضور دو نامحرم در پارک باشد و هیچ رفتار منافی عفت گزارش نشده باشد، پرونده فاقد ارزش اثباتی است و معمولاً مختومه می‌شود. اما اگر گزارش شامل رفتارهایی مانند لمس، بغل کردن یا شواهد تصویری باشد، ممکن است قاضی، حکم به مجازات دهد.
آیا حضور دختر و پسر نامحرم در خانه جرم است؟
حضور یک دختر و پسر نامحرم در یک خانه، بدون اینکه بین آن‌ها رابطه زوجیت وجود داشته باشد، یکی از حساس‌ترین موقعیت‌هایی است که می‌تواند منجر به اتهام رابطه نامشروع شود. اما آیا صرف بودن یک دختر و پسر در خانه جرم است؟ آیا پلیس می‌تواند به این موضوع ورود کند؟ در این بخش به بررسی دقیق این موقعیت می‌پردازیم.
📌 قانون در مورد حکم دستگیری دختر و پسر در خانه چه می گوید؟
بر اساس ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی، فقط در صورت وقوع عمل منافی عفت یا رابطه نامشروع غیر از زنا می‌توان افراد را مجازات کرد. بنابراین:
صرفاً بودن یک دختر و پسر در یک خانه (مثلاً خانه یکی از آن‌ها یا خانه دوست مشترک)، اگر هیچ رفتاری خلاف شرع یا عرف رخ نداده باشد، جرم نیست اما در عمل، محل وقوع ماجرا تأثیر قابل‌توجهی در نوع برخورد دارد:
-
در برخی شهرهای کوچک یا مذهبی، به‌ویژه شهرهای دانشجویی با جو سنتی، ممکن است حتی صرف حضور دختر و پسر در یک خانه بدون دیگران، بدون انجام رفتار مشهود، نیز موجب دخالت پلیس، احضار والدین یا تشکیل پرونده شود.
-
در مقابل، در شهرهای بزرگ تا زمانی که شواهد عینی از رابطه خلاف شرع وجود نداشته باشد، برخوردی صورت نمی‌گیرد و صدور حکم ورود به منزل بابت رابطه نامشروع بسیار نادر است مگر اینکه شدت جرم و ناهنجاری های ایجاد شده زیاد باشد در غیر اینصورت این موضوع با تذکر شفاهی ختم به خیر می‌شود.
بنابراین، اگرچه قانون در کل کشور یکسان است، اما سطح حساسیت اجرایی و برداشت مأموران و قضات محلی، بسته به فرهنگ، بافت اجتماعی و سابقه شهر متفاوت است.
❌ خلوت در فضای بسته؛ زمینه‌ای برای سوءظن
در مواردی که دو نامحرم در یک خانه تنها هستند، قضات و ضابطان قضایی ممکن است وجود خلوت (خلوه) را زمینه‌ای برای احتمال وقوع جرم یا رابطه بدانند؛ حتی اگر شواهد مستقیمی وجود نداشته باشد.
در نتیجه:
- اگر پلیس با دستور قضایی وارد خانه شود و دو نامحرم را تنها بیابد، ممکن است پرونده‌ای تحت عنوان “ظن به رابطه نامشروع” یا “خلوت با نامحرم” تشکیل شود.
- این امر، به‌ویژه زمانی محتمل‌تر است که ساعت حضور در خانه نامتعارف باشد (مثلاً شبانه) یا دخالت همسایه‌ها یا گزارش مردمی وجود داشته باشد.
⚠️ خلوت با نامحرم در رویه قضایی
اگرچه قانون به‌صراحت خلوت را جرم نمی‌داند، اما در رویه قضایی ایران، برخی قضات خلوت را یکی از قرائن وقوع جرم می‌دانند. به‌ویژه در مواردی که:
-
خانه مورد نظر دربسته و بدون شاهد باشد؛
-
شواهدی مانند لباس نامناسب، پیامک‌های خصوصی یا گزارش مأموران موجود باشد.
در چنین شرایطی، حتی بدون مشاهده مستقیم رفتار مجرمانه، ممکن است قاضی با تفسیر موسع از ماده ۶۳۷، حکم تعزیری صادر کند.
✅ چه زمانی حضور در خانه جرم نمی‌شود؟
اگر شرایط زیر برقرار باشد، احتمال صدور حکم بسیار کاهش می‌یابد:
- هر دو طرف زیر یک سقف در چارچوب کاری یا در حضور دیگران باشند.
- هیچ رفتار منافی عفتی در گزارش پلیس درج نشده باشد.
- توضیحات طرفین قانع‌کننده و هماهنگ با شواهد باشند (مثلاً کار گروهی، کمک‌رسانی، پروژه درسی).
- هیچ اقراری از سوی طرفین مبنی بر رابطه غیرشرعی صورت نگرفته باشد.
دخالت پلیس در رابطه دختر و پسر در مکان‌های عمومی
یکی از سوالات رایج در برخورد با مواردی مانند نشستن دختر و پسر در ماشین، پارک یا حتی خانه، این است که پلیس تا چه حد اجازه دخالت دارد؟ آیا پلیس بدون حکم می‌تواند افراد را بازداشت یا مورد بازجویی قرار دهد؟ این موضوع اهمیت زیادی دارد؛ چراکه در بسیاری از پرونده‌ها، میزان قانونی بودن رفتار پلیس خود موضوع شکایت و اعتراض قرار می‌گیرد.
⚖️ ضابط قضایی کیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
بر اساس قانون، پلیس در این نوع پرونده‌ها، ضابط قضایی محسوب می‌شود؛ یعنی کسی که مجاز است در جرایم مشهود ورود کند، دلایل جرم را حفظ نماید و متهم را به مراجع قضایی معرفی کند.
اما این اختیار محدود به چارچوب‌های مشخص قانونی است و ورود خارج از این چارچوب، می‌تواند نقض حریم خصوصی افراد تلقی شود.
📌 پلیس چه زمانی حق دخالت دارد؟
پلیس فقط در شرایط زیر مجاز به دخالت و بازداشت است:
-
مشاهده جرم مشهود (مثل بوسه، لمس بدنی، رفتار خلاف عفت در انظار عمومی)
-
دریافت گزارش مردمی معتبر و مستند مبنی بر رفتار نامناسب
-
صدور حکم قضایی برای ورود به حریم خصوصی مانند منزل یا تفتیش خودرو
✅ اگر هیچ‌کدام از موارد بالا وجود نداشته باشد، بازداشت یا تفتیش بدون مجوز قضایی، غیرقانونی است.
❌ موارد تخلف و تجاوز از حدود قانونی
در برخی پرونده‌ها دیده شده که:
- پلیس افراد را صرفاً به‌دلیل نشستن در خودرو یا «همراه بودن» بدون رفتار مشهود، بازداشت کرده است.
- در برخی موارد، تماس با والدین یا ضبط تلفن همراه افراد بدون مجوز قضایی انجام شده.
- گاهی مأموران، تعهدنامه‌هایی با عنوان رابطه نامشروع از افراد گرفته‌اند؛ بدون اینکه جرم ثابت شده باشد.
این موارد می‌تواند مبنای شکایت به بازرسی ناجا یا دادسرای انتظامی ضابطین قضایی باشد.
🔍 نمونه عملی: برخورد با بی‌حجابی به‌جای رابطه نامشروع
در بسیاری از موارد، پلیس برای ورود به ماجرا، از پوشش ظاهری (بی‌حجابی یا بدحجابی) استفاده می‌کند. مثلاً در خودرویی که دختر و پسر نشسته‌اند، اگر خانم حجاب شرعی نداشته باشد، پلیس خودرو را به استناد «بدحجابی در خودرو» توقیف کرده و سرنشینان را احضار می‌کند. در چنین مواردی:
- موضوع پرونده از «رابطه نامشروع» به «بی‌حجابی» تغییر می‌کند؛
- اما همچنان می‌تواند زمینه‌ساز تشکیل پرونده جانبی در خصوص رابطه باشد، اگر شواهد تکمیلی ارائه شود.
نقش قاضی و تفسیر قضایی در اثبات یا رد رابطه نامشروع
در پرونده‌هایی که به اتهام رابطه نامشروع یا اعمال منافی عفت میان دختر و پسر نامحرم مطرح می‌شوند، نقش قاضی بسیار کلیدی و تعیین‌کننده است. چرا که در بسیاری از این موارد، نه شواهد عینی محکمه‌پسند وجود دارد و نه اقرار مستقیمی از سوی طرفین؛ در نتیجه، این قاضی است که باید با تفسیر شواهد، تصمیم بگیرد آیا جرم واقع شده یا خیر.
⚖️ چرا تشخیص رابطه نامشروع به قاضی سپرده شده است؟
در ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی، تعریف رابطه نامشروع به‌صورت حصری بیان نشده. قانون صرفاً از عباراتی چون “روابط نامشروع یا اعمال منافی عفت” نام برده، بدون آنکه تمامی مصادیق را مشخص کند.
به همین دلیل:
-
قاضی باید مصادیق را تفسیر کند؛ یعنی مشخص کند آیا رفتار مشاهده‌شده یا گزارش‌شده، مصداق رابطه نامشروع است یا خیر.
-
ممکن است دو قاضی، برای دو پرونده مشابه، دو حکم متفاوت صادر کنند.
📌 معیارهای رایج در تفسیر قضات
در عمل، قضات برای تشخیص صحت اتهام رابطه نامشروع به موارد زیر توجه می‌کنند:
-
گزارش پلیس یا گشت ارشاد
-
رفتار، پوشش و محل حضور دختر و پسر
-
ساعت حضور در محل و خلوت بودن فضا
-
پیام‌ها یا تماس‌های خصوصی، در صورت کشف قانونی
-
اقرار یا اظهارات طرفین در بازجویی اولیه یا دادگاه
🔍 به‌عنوان مثال، اگر پلیس گزارش کند که دختر و پسری در خودرویی در پارکینگ خلوت در حال بوسه یا لمس یکدیگر بوده‌اند، حتی اگر طرفین انکار کنند، قاضی می‌تواند بر اساس گزارش ضابط قضایی، رأی به محکومیت صادر کند.
✅ چه چیزهایی باعث تبرئه می‌شود؟
-
عدم وجود شواهد عینی
-
انکار صریح طرفین
-
عدم هماهنگی بین گزارش پلیس و واقعیت ماجرا
-
ارائه توضیحات قانع‌کننده و مستدل
-
عدم تایید شواهد توسط شاهد یا فیلم معتبر
در چنین شرایطی، قاضی ممکن است حکم برائت بدهد یا پرونده را مختومه اعلام کند.
❗ نکته مهم
در مواردی که فشار اجتماعی یا شکایت خانواده‌ها وجود دارد (مثلاً والدین دختر یا پسر)، ممکن است قاضی ترجیح دهد حکم خفیف‌تری مانند تعهد کتبی یا تذکر شفاهی صادر کند تا هم واکنش عمومی مدیریت شود و هم سابقه کیفری برای طرفین ثبت نشود.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون حکم دستگیری دختر و پسر در پارک، خانه یا در ماشین را مشاهده می فرمایید که توسط ایران لگال پاسخ داده شده است:
❓ اگر دختر و پسری شب را بیرون از خانه باشند و پدر دختر بعداً آن‌ها را پیدا کند و از پسر شکایت کند که دخترش را دزدیده، و دادگاه قرار منع تعقیب صادر کند، آیا پدر دختر می‌تواند اعتراض کند؟ هدف او از اعتراض اطمینان از عدم همبستری آن‌ها است.
✅ بله، پدر دختر طبق قانون آیین دادرسی کیفری حق اعتراض به قرار منع تعقیب را دارد. در صورت اعتراض، دادگاه تجدیدنظر موظف به بررسی دوباره پرونده است. البته اثبات همبستری نیاز به دلیل قوی، اقرار یا شهادت معتبر دارد و صرف شک و تردید نمی‌تواند مبنای محکومیت قرار گیرد.
❓ دو جوان کم‌سن‌وسال با یکدیگر رابطه دوستی داشتند. دختر به پسر گفته بود که او را به قرار ملاقات ببرد و با رضایت خودش رفت. بعد از اینکه پدر دختر متوجه شد، علیه پسر شکایت آدم‌ربایی کرد. در حالی‌که دختر با رضایت خود رفته بود. حالا پسر در بازداشت است و خانواده دختر ادعا می‌کنند که ربوده شده است. چه باید کرد؟
✅ هر ادعایی باید با دلایل مستند و معتبر ثابت شود. اگر دختر با رضایت خود در قرار ملاقات شرکت کرده باشد، این موضوع باید از طریق اظهارات صریح دختر، پیام‌ها یا شهادت اشخاص ثالث اثبات گردد. در این صورت می‌توان از اتهام آدم‌ربایی دفاع کرد و احتمالاً منتهی به صدور قرار منع تعقیب خواهد شد.
❓ من و دخترخاله‌ام شب در ماشین نشسته بودیم و فقط در حال صحبت درباره مسائل خانوادگی بودیم. پلیس ما را متوقف کرد و به کلانتری برد. الان می‌گن ممکنه به جرم رابطه نامشروع پرونده تشکیل بشه. آیا واقعاً نشستن دو نفر فامیل در ماشین هم جرم حساب میشه؟
✅ صرف نشستن دو نفر با نسبت فامیلی در خودرو جرم محسوب نمی‌شود، مگر اینکه رفتار مشکوک، خلاف عرف یا منافی عفت عمومی مشاهده شده باشد. اگر پلیس دلیل موجه یا گزارش خاصی نداشته باشد و هیچ رفتار ناپسندی صورت نگرفته باشد، تشکیل پرونده فاقد مبنای قانونی است و احتمال صدور قرار منع تعقیب زیاد است.
❓ ما سه نفر بودیم: من، دوستم (پسر) و یکی از هم‌کلاسی‌های دختر در پارک نشسته بودیم. هیچ رفتار خاصی هم انجام ندادیم. اما یکی از مأموران گفت چون شما دختر و پسر باهم نشستید، باید بیاید کلانتری. آیا در این حالت پلیس می‌تونه ما رو بازداشت کنه؟
✅ نشستن گروهی در پارک، مادامی که رفتار خلاف عرف یا مشهودی صورت نگرفته باشد، هیچ منع قانونی ندارد. پلیس تنها در صورت مشاهده جرم مشهود یا داشتن دستور قضایی می‌تواند اقدام به بازداشت کند. اگر هیچ نوع لمس بدنی، رفتار عاشقانه یا ارتباط خصوصی نبوده، بازداشت فاقد وجاهت قانونی است و می‌توان نسبت به آن شکایت کرد.