جرم خیانت مرد به زن؛ مجازات، طلاق، مهریه و جزئیات قانونی

خیانت مرد به زن یکی از موضوعاتی است که اگرچه در عرف جامعه بار منفی شدیدی دارد، اما در قوانین ایران عنوان مجرمانه مستقلی ندارد. با این حال، برخی رفتارهای مرد متأهل می‌تواند تحت عنوان «رابطه نامشروع» یا حتی «زنا» پیگرد کیفری داشته باشد.

از سوی دیگر، این مسئله می‌تواند مبنایی برای طلاق، گرفتن مهریه، سلب حضانت یا حتی ایجاد محدودیت‌های قانونی برای مرد شود. در این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم خیانت در چه شرایطی جرم محسوب می‌شود، چه مجازاتی دارد و چه حقوقی برای زن ایجاد می‌کند.

جرم خیانت مرد به زن چیست؟

خیانت مرد به زن عنوان مجرمانه مستقلی در قانون ندارد، یعنی در همه موارد قابل مجازات نیست. اما اگر مرد متأهل با زن دیگری رابطه نامشروع یا زنا داشته باشد، طبق قانون مجازات اسلامی قابل پیگرد است. بسته به نوع رابطه، مجازات می‌تواند از ۹۹ ضربه شلاق برای روابط غیرشرعی تا اعدام در صورت اثبات شرایط احصان باشد.

⚖️ خیانت در قانون؛ چه رفتاری مجرمانه است؟

قانون مجازات اسلامی دو نوع رفتار را به‌صورت خاص مجرمانه تلقی می‌کند:

1. رابطه نامشروع (ماده 637): اگر مرد با زنی که همسر او نیست، رابطه‌ای غیر از زنا و اعمال منافی عفت برقرار کند (مثلاً بوسه، در آغوش گرفتن، یا پیامک‌های غیراخلاقی)، به شلاق تعزیری تا ۹۹ ضربه محکوم می‌شود.

2. زنا (ماده 225):رابطه جنسی کامل میان مرد زن‌ دار و زنی که با او رابطه زوجیت ندارد.

پس هرچند عنوان “خیانت مرد به زن” در قانون وجود ندارد، اما اگر رفتار مرد با شرایط یکی از این دو ماده منطبق باشد، می‌توان او را تحت پیگرد کیفری قرار داد.

رابطه نامشروع مرد متأهل؛ مجازات قانونی چیست؟

وقتی مردی متأهل با زنی غیر از همسر خود رابطه برقرار می‌کند، قانون این رفتار را بسته به نوع آن به‌صورت مجزا بررسی و مجازات می‌کند. مهم‌ترین تفاوت قانونی، میان زنا و روابط نامشروع دون زنا است.

⚖️ مجازات رابطه نامشروع دون زنا (ماده ۶۳۷)

اگر رابطه بین مرد و زن نامحرم شامل اعمالی مانند بوسه، در آغوش گرفتن، ارسال پیامک‌های غیراخلاقی یا خوابیدن کنار هم بدون دخول بوده، یعنی رابطه نامشروع کمتر از زنا باشد، این رفتار مشمول ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی است. مجازات چنین روابطی تا ۹۹ ضربه شلاق تعزیری است.

🔍 در مواردی که رابطه با اکراه و زور همراه باشد، تنها فرد اکراه‌کننده مجازات خواهد شد.

⚖️ مجازات زنا (ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی)

اگر رابطه به مرحله زنا برسد (یعنی دخول کامل جنسی بین مرد و زنی که همسر او نیست)، مجازات متفاوت خواهد بود. چنانچه مرد دارای همسر دائمی باشد، زانی محصن تلقی می‌شود و مجازات او به‌صورت زیر است:

• رجم (سنگسار) به عنوان حد اصلی اگر اجرای رجم ممکن نباشد، با پیشنهاد دادگاه و موافقت رئیس قوه قضاییه، اعدام در غیر این صورت، ۱۰۰ ضربه شلاق حدی

❗ این مجازات‌ها حتی بدون شکایت خصوصی هم قابل اجرا هستند، اگر با ادله شرعی اثبات شوند.

شرایط احصان برای مرد؛ چه زمانی حکم رجم یا اعدام صادر می‌شود؟

در قانون مجازات اسلامی، برای اینکه مرد زناکار مستحق شدیدترین مجازات (رجم یا اعدام) شود، باید شرایط خاصی داشته باشد که به آن احصان گفته می‌شود. احصان یعنی مرد شرایط ویژه‌ای دارد که نشان می‌دهد امکان شرعی و قانونی برای رابطه جنسی حلال داشته ولی عمداً سراغ حرام رفته است. در ادامه شرایط احصان را بررسی می‌کنیم:

⚖️ شرط اول: داشتن همسر دائمی

مرد باید دارای همسر دائمی باشد؛ عقد موقت یا صیغه، احصان نمی‌آورد. همچنین ازدواج نباید صرفاً ثبت شده باشد، بلکه زوجین باید واقعاً در یک رابطه‌ی فعال زناشویی باشند.

⚖️ شرط دوم: نزدیکی واقعی با همسر

قانون تصریح کرده است که نزدیکی جنسی از قُبُل در حالت عقل و بلوغ باید بین زوجین اتفاق افتاده باشد. صرف داشتن همسر کافی نیست؛ نزدیکی باید قبلاً واقع شده باشد.

⚖️ شرط سوم: امکان دسترسی به همسر

اگر مرد همسر دائمی داشته باشد ولی به دلایلی مانند مسافرت، بیماری، زندان یا قهر طولانی‌مدت، امکان نزدیکی با همسر وجود نداشته باشد، احصان منتفی است. بنابراین یکی از مهم‌ترین شروط تحقق احصان، در دسترس بودن همسر برای روابط زناشویی است.

✅ نتیجه‌گیری این بخش:

اگر مردی دارای همسر دائم باشد، قبلاً با او نزدیکی کرده و اکنون نیز امکان نزدیکی وجود داشته باشد، در صورت اثبات زنا، به عنوان زانی محصن شناخته می‌شود و ممکن است حکم رجم یا اعدام برایش صادر شود.

نحوه اثبات خیانت مرد به همسر در دادگاه

برای اینکه خیانت مرد به‌صورت قانونی پیگیری شود، ابتدا باید روشن شود که آیا رفتار او مصداق «رابطه نامشروع» یا «زنا» هست یا خیر. قانون مجازات اسلامی در ماده ۱۶۰، چهار روش اصلی برای اثبات جرم را مشخص کرده است که در ادامه بررسی می‌کنیم.

📌 اقرار مرد به خیانت

اگر مرد نزد قاضی چهار بار صراحتاً به ارتکاب زنا یا رابطه نامشروع اقرار کند، این اقرار می‌تواند به‌تنهایی موجب صدور حکم شود. اما باید این اقرار بدون فشار، در شرایط عادی، و نزد قاضی باشد. یک یا دو بار اعتراف کافی نیست.

📌 شهادت شهود مرد

در زنا، اثبات جرم از طریق شهادت چهار مرد عادل امکان‌پذیر است (ماده ۱۹۹ قانون مجازات اسلامی). برای رابطه نامشروع دون زنا، ممکن است دو شاهد عادل یا ترکیب سه مرد و دو زن کفایت کند، البته بستگی به نوع اتهام دارد.

📌 علم قاضی

در بسیاری از پرونده‌ها، اثبات زنا یا رابطه نامشروع از طریق اقرار یا شهادت ممکن نیست. در این حالت، قاضی می‌تواند بر اساس مجموع قرائن و شواهد موجود، علم قضایی پیدا کند و حکم صادر نماید. این شواهد ممکن است شامل پیامک، تماس، دیده‌شدن در مکان خاص، گزارش پلیس و… باشد.

📌 مستندات الکترونیکی و عکس و چت

تصاویر، اسکرین‌شات مکالمات، پیامک‌ها، چت‌های صوتی یا تصویری، لوکیشن مشترک در یک بازه زمانی، پرینت تماس‌ها و موارد مشابه، ادله الکترونیکی هستند که می‌توانند برای قاضی اماره قضایی ایجاد کنند. این موارد به‌تنهایی معمولاً کافی نیستند، اما در کنار سایر دلایل تأثیرگذارند.

⚠️ اگر زن و مرد ادعا کنند که صیغه خوانده‌اند چه می‌شود؟

اگر مرد و زنی که با یکدیگر رابطه داشته‌اند، در دادگاه ادعا کنند که صیغه موقت (ازدواج موقت) بین آن‌ها جاری شده، در صورتی که این ادعا اثبات شود، دیگر رابطه آن‌ها رابطه مشروع تلقی می‌شود و جرم زنا یا رابطه نامشروع منتفی خواهد بود.

این موضوع در مورد خیانت زن شوهر دار صدق نمی کند زیرا وی نمی تواند در حالتی که شوهر دارد ضیغه شود اما برای مرد این شرایط وجود ندارد و انجام آن مجازاتی مانند شلاق به همراه دارد.

پیامد عدم اثبات خیانت مرد در دادگاه برای زن

گاهی زن به‌دلیل دیدن پیام، تماس یا رفتار مشکوک، مرد را به خیانت متهم می‌کند. اما اگر نتواند این ادعا را در دادگاه اثبات کند، ممکن است خودش با عواقب کیفری مواجه شود. قانون برای حفظ حیثیت افراد، مجازات‌هایی را برای اتهامات اثبات‌نشده در نظر گرفته است.

❌ افترا؛ زمانی که مدرکی وجود ندارد

بر اساس ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، اگر کسی بدون ارائه دلیل معتبر به دیگری نسبت رابطه نامشروع بدهد، این رفتار افترا تلقی می‌شود.
✅ مجازات آن می‌تواند از یک ماه تا یک سال حبس یا تا ۷۴ ضربه شلاق باشد.

📌 مثال: اگر زنی بدون داشتن سند یا شاهد، فقط بر اساس حدس یا حس خود مرد را به رابطه با زن دیگری متهم کند و نتواند ثابت کند، ممکن است به افترا محکوم شود.

❌ قذف؛ اتهام زنا بدون اثبات

اگر زن، مرد را مستقیماً به زنا (رابطه جنسی کامل) متهم کند و موفق به اثبات آن نشود، مطابق ماده ۲۴۵ قانون مجازات اسلامی مرتکب قذف شده است.
✅ مجازات قذف: ۸۰ ضربه شلاق حدی است و حتی رضایت مرد هم باعث رفع مجازات نمی‌شود، مگر در صورت عفو قانونی.

🔍 تفاوت قذف و افترا در این است که قذف، اتهام زنا است (و نه فقط رابطه‌ی ساده)، و قانون با شدت بیشتری با آن برخورد می‌کند.

آیا خیانت مرد به زن حق طلاق ایجاد می‌کند؟

در نظام حقوقی ایران، حق طلاق اصولاً با مرد است؛ اما در موارد خاص، زن نیز می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. یکی از این موارد، خیانت شوهر است که اگر اثبات شود و شرایط قانونی را داشته باشد، می‌تواند از دلایل موجه برای صدور گواهی عدم امکان سازش باشد.

⚖️ خیانت، اگر ثابت شود، می‌تواند عسر و حرج ایجاد کند

مطابق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، اگر ادامه زندگی برای زن با «عُسر و حَرَج» (سختی و مشقت غیرقابل تحمل) همراه باشد، می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند. در صورتی که زن بتواند خیانت مرد را ثابت کند (رابطه نامشروع یا ازدواج مجدد پنهانی)، این موضوع مصداق عسر و حرج تلقی شده و دادگاه ممکن است به نفع زن حکم طلاق صادر کند.

📌 توجه: برای استفاده از این حق، خیانت باید اثبات شود. صرف شک یا ناراحتی برای دادگاه کافی نیست.

📌 ازدواج مجدد بدون اجازه؛ مصداقی از خیانت حقوقی

بر اساس قانون حمایت خانواده، اگر مرد بدون اجازه دادگاه و بدون اطلاع همسر اول، ازدواج مجدد دائم کند، این رفتار ممکن است از نظر دادگاه، موجبی برای طلاق از سوی زن باشد مخصوصاً اگر منجر به ایجاد فشار روانی یا بی‌عدالتی شده باشد.

اگر زن نتواند خیانت مرد را با مدارک، شهادت یا علم قاضی اثبات کند، دادگاه دلیلی برای صدور حکم طلاق ندارد و حتی ممکن است زن به افترا یا قذف متهم شود.

حقوق مالی زن در صورت طلاق به‌دلیل خیانت مرد

یکی از سوالات پرتکرار زنانی که تصمیم به جدایی به‌دلیل خیانت همسر دارند، این است که آیا همچنان از حقوق مالی خود برخوردار خواهند بود یا نه؟ پاسخ این است که در اکثر موارد، حقوق مالی زن به قوت خود باقی است، مگر آنکه زن خودش آن‌ها را ببخشد یا دلیل قانونی برای محرومیت وجود داشته باشد.

✅ مهریه؛ حقی مستقل از نوع طلاق

مهریه یکی از حقوق مالی مهم زن است که با وقوع عقد نکاح، به مالکیت او درمی‌آید. حتی اگر زن به دلیل خیانت مرد درخواست طلاق دهد، همچنان مستحق دریافت مهریه است، مگر اینکه به‌صورت کتبی و با رضایت کامل آن را ببخشد.

❗نکته: اگر زن همزمان با اثبات خیانت، درخواست طلاق به‌دلیل ازدواج مجدد پنهانی مرد بدهد، می‌تواند مهریه را نیز از طریق دادخواست مستقل یا همراه با طلاق مطالبه کند.

⚖️ نفقه و اجرت‌المثل ایام زوجیت

اگر طلاق به درخواست زن و به‌علت خیانت مرد باشد، زن می‌تواند علاوه بر مهریه، اجرت‌المثل ایام زوجیت و نفقه معوقه را نیز مطالبه کند؛ مشروط بر اینکه در طول زندگی مشترک کارهایی فراتر از وظایف شرعی زن انجام داده باشد.

📌 برای دریافت اجرت‌المثل، زن باید دادخواست جداگانه‌ای ارائه کند و میزان آن توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود.

❗چه زمانی ممکن است زن از برخی حقوق محروم شود؟

در صورتی که زن ناشزه شناخته شود (یعنی بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند)، ممکن است نفقه به او تعلق نگیرد. اما اثبات خیانت مرد و صدور حکم طلاق به نفع زن، معمولاً این اتهام را بی‌اثر می‌کند.

تأثیر خیانت مرد در حضانت فرزندان پس از طلاق

حضانت فرزند یکی از مهم‌ترین مسائل بعد از طلاق است که گاهی رفتارهای غیراخلاقی یکی از والدین می‌تواند در تصمیم دادگاه اثرگذار باشد. حال این سؤال پیش می‌آید که آیا خیانت مرد می‌تواند باعث سلب حضانت او شود؟

⚖️ اصل بر صلاحیت پدر و مادر در حضانت

قانون مدنی ایران مقرر کرده است که حضانت فرزندان تا ۷ سالگی با مادر است و بعد از آن با پدر، مگر اینکه دادگاه به دلایلی یکی از والدین را فاقد صلاحیت اخلاقی یا روانی تشخیص دهد.

📌 خیانت مرد؛ تنها در صورت اثبات فساد اخلاقی مؤثر است

اگر مرد صرفاً به دلیل ازدواج مجدد یا رابطه خارج از ازدواج مورد سرزنش قرار گیرد، دادگاه لزوماً او را از حق حضانت محروم نمی‌کند. اما در مواردی که خیانت مرد به‌صورت آشکار، مستند و مکرر باشد و فساد اخلاقی جدی و شهرت به فحشا اثبات شود، قاضی ممکن است حکم به سلب حضانت دهد.

✅ مثال: رابطه جنسی با زنان متعدد، حضور در مکان‌های مشکوک به‌همراه فرزندان، استفاده از مواد مخدر یا الکل، یا تهدید سلامت روحی کودک، از جمله مصادیقی است که می‌تواند در سلب حضانت مؤثر باشد.

📝 حضانت در ازدواج مجدد

اگر مرد خیانت‌کار، ازدواج دوم رسمی داشته باشد، در این صورت حضانت طبق روال عادی اجرا می‌شود؛ یعنی:

• تا ۷ سالگی با مادر
• پس از ۷ سالگی با پدر، مگر خلاف مصلحت کودک

خیانت در فضای مجازی؛ آیا پیامک یا چت جرم محسوب می‌شود؟

با گسترش شبکه‌های اجتماعی، روابط پنهانی یا مشکوک در فضای مجازی بیشتر شده است. اما آیا صرف گفت‌وگو، ارسال پیام محبت‌آمیز یا عکس میان مرد متأهل و زن نامحرم می‌تواند جرم تلقی شود؟ قانون در این زمینه صراحت ندارد، اما رویه قضایی و نظر قاضی نقش مهمی در این مسئله دارد.

📌 رابطه مجازی ممکن است «رابطه نامشروع» تلقی شود

طبق ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی، هرگاه زن و مردی که بین آن‌ها رابطه زوجیت نیست، مرتکب روابط نامشروع یا اعمال منافی عفت (غیر از زنا) شوند، به تا ۹۹ ضربه شلاق محکوم خواهند شد.

✅ اگر محتوای پیامک‌ها یا چت‌ها دارای مضامین جنسی، عاشقانه، غیرمتعارف یا محرک جنسی باشد، قاضی می‌تواند با استناد به علم قضایی یا امارات قضایی، آن را مشمول رابطه نامشروع بداند.

⚖️ صرف مکالمه ساده یا پیام‌های معمولی جرم نیست

بر اساس نظریه مشورتی شماره 3880/7 مورخ 1381/7/19:
«صرف مکالمه تلفنی، قدم‌زدن در پارک یا خیابان، مکاتبه و… رابطه نامشروع تلقی نمی‌شود.»  پس اگر رابطه مجازی فقط شامل گفت‌وگوهای عادی یا پیام‌های غیرصریح باشد، به‌تنهایی عنوان مجرمانه ندارد و اثبات خیانت از طریق فضای مجازی نیازمند ادله می باشد.

🔍 نقش محتوا و قرائن در نظر قاضی

قاضی می‌تواند در صورت مشاهده حجم بالا از مکالمات عاشقانه، استفاده از ایموجی‌های جنسی، ارسال عکس نامناسب، برنامه‌ریزی برای ملاقات پنهانی و سایر رفتارهای مشکوک، علم قضایی پیدا کند و حکم به رابطه نامشروع دهد حتی اگر زنا رخ نداده باشد.

روند قانونی شکایت از خیانت مرد و نمونه آرای صادره

اگر زنی بخواهد خیانت همسر خود را از مسیر قانونی پیگیری کند، باید بداند که اثبات چنین رفتاری کار آسانی نیست و نیاز به طی مراحل دقیق قانونی، داشتن مدارک معتبر و آشنایی با روند دادرسی دارد. در ادامه مراحل شکایت و نمونه‌هایی از آرای دادگاه‌ها را بررسی می‌کنیم.

📝 مراحل شکایت از خیانت مرد

1. تنظیم شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
   ابتدا زن باید یک شکواییه تنظیم کند که در آن به شکل دقیق ادعای خود، زمان وقوع، محل، طرف مقابل رابطه و دلایل را شرح دهد.

2. ارجاع به دادسرا و تحقیقات مقدماتی
   پرونده به دادسرا ارجاع می‌شود. بازپرس از شاکی و متهم تحقیق کرده و در صورت وجود دلایل اولیه، پرونده را با قرار جلب به دادرسی به دادگاه ارسال می‌کند.

3. رسیدگی در دادگاه کیفری دو (در رابطه نامشروع)
   در اکثر موارد، رسیدگی به رابطه نامشروع در دادگاه کیفری دو انجام می‌شود، مگر آنکه موضوع زنا باشد که ممکن است به دادگاه کیفری یک برود.

4. صدور رأی و امکان تجدیدنظر
   دادگاه در صورت احراز رابطه نامشروع یا زنا، حکم را صادر می‌کند. این رأی در صورت داشتن شرایط قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر و سپس دیوان عالی کشور است.

⚖️ نمونه رأی دادگاه درباره رابطه نامشروع

📌 پرونده‌ای با موضوع ارسال پیامک‌های غیراخلاقی
در یکی از آرای دادگاه کیفری استان تهران، مرد متأهلی به‌دلیل ارسال بیش از ۵۰ پیامک عاشقانه و جنسی برای زنی غریبه، به ۷۴ ضربه شلاق تعزیری محکوم شد. با توجه به وضعیت خاص متهمان، قاضی مجازات را به جزای نقدی ۱۰ میلیون ریالی تبدیل کرد.

📌 نظر دیوان عالی کشور در مورد رابطه مجازی
در رأی شماره 9309970270200299 دیوان، صرف پیامک‌های مستهجن بین زن و مرد به‌عنوان رابطه نامشروع غیر از زنا پذیرفته شد و مرد به پرداخت جزای نقدی محکوم شد، اگرچه هیچ رابطه فیزیکی اثبات نشده بود.

سوالات متداول

در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون جرم خیانت مرد به زن را مشاهده می فرمایید:

❓ اگر زن متوجه شود که همسرش با خانمی در تماس بوده و پیام‌های عاشقانه رد و بدل کرده‌اند، اما زنا صورت نگرفته باشد، آیا می‌تواند از او شکایت کند؟
✅ در صورتی که پیام‌ها دارای محتوای عاشقانه، غیراخلاقی یا تحریک‌آمیز باشند، امکان طرح شکایت به اتهام رابطه نامشروع دون زنا وجود دارد. البته برای اثبات چنین موضوعی، باید مستنداتی مانند پیامک‌ها، چت‌ها یا سایر شواهدی ارائه شود که برای قاضی علم قضایی ایجاد کند. در صورت احراز رابطه نامشروع، مجازات تا ۹۹ ضربه شلاق تعزیری خواهد بود.

❓ اگر مردی بدون مدرک ادعا کند که با زنی صیغه موقت خوانده است، آیا این رفتار خیانت محسوب می‌شود و همسر می‌تواند تقاضای طلاق کند؟
✅ صرف ادعای خواندن صیغه موقت، بدون ارائه مدارک معتبر (مانند سند رسمی، شاهد یا پیام‌های مؤید)، پذیرفته نمی‌شود. در صورت اثبات ازدواج مجدد بدون اطلاع همسر اول، زن می‌تواند با استناد به عسر و حرج تقاضای طلاق کند. اما اگر این ادعا اثبات نشود، دادگاه ممکن است آن را افترا تلقی کرده و برای زن تبعات حقوقی به همراه داشته باشد.

❓ مجازات مردی که با زن شوهردار رابطه برقرار کند، چیست؟
✅ چنانچه رابطه به زنا منتهی شود و هر دو طرف محصن و محصنه باشند (یعنی دارای همسر دائمی و امکان نزدیکی با همسر داشته باشند)، مجازات آن‌ها رجم (سنگسار) و در برخی شرایط اعدام است. اما اگر زنا ثابت نشود و صرفاً رابطه نامشروع باشد، مجازات می‌تواند تا ۹۹ ضربه شلاق تعزیری باشد.

❓ اگر زنی به دلیل خیانت همسر، تقاضای طلاق دهد اما موفق به اثبات ادعای خود نشود، آیا ممکن است خود او تحت تعقیب قرار گیرد؟
✅ بله. اگر زن همسر خود را به زنا یا رابطه نامشروع متهم کند ولی نتواند آن را اثبات نماید، ممکن است به ارتکاب جرم افترا یا قذف متهم شود. بر اساس قانون، نسبت دادن زنا بدون ارائه دلیل، موجب ۸۰ ضربه شلاق حدی خواهد بود. بنابراین، پیش از طرح چنین ادعایی، لازم است زن از صحت مدارک خود اطمینان حاصل کرده و ترجیحاً با وکیل مشورت نماید.