در نظام حقوق کیفری ایران، جبران خسارات بدنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و قانون‌گذار برای این منظور ابزارهایی مانند دیه و ارش را در نظر گرفته است. این دو مفهوم، در ظاهر شباهت‌هایی دارند اما از نظر مبنای شرعی، نحوه تعیین و نحوه اجرا، تفاوت‌های قابل توجهی با یکدیگر دارند. در بسیاری از پرونده‌های کیفری، این سؤال مطرح می‌شود که ارش دقیقاً چیست، چه زمانی به جای دیه تعیین می‌شود و چگونه محاسبه می‌گردد. همچنین یکی از دغدغه‌های اصلی زیان‌دیدگان این است که بدانند در آسیب‌هایی که دیه معینی ندارند، چه حقوقی دارند و از چه طریقی می‌توانند آن را مطالبه کنند.
در این مقاله، با تکیه بر مواد متعدد قانون مجازات اسلامی، به بررسی دقیق ارش و دیه، تفاوت‌های آن‌ها، روش‌های محاسبه، کاربرد آن‌ها در پرونده‌های تصادف، نقص عضو، آسیب‌های بدون دیه شرعی و حتی جایگاهشان در بیمه شخص ثالث می‌پردازیم. همچنین به این سؤال پاسخ می‌دهیم که آیا ارش می‌تواند از دیه بیشتر باشد یا خیر و چه افرادی می‌توانند دریافت‌کننده این مبالغ باشند.
ارش چیست؟
ارش در نظام حقوق کیفری ایران به عنوان نوعی دیه غیر مقدر شناخته می‌شود که در موارد آسیب به اعضا یا منافع بدن انسان، اما بدون تعیین میزان مشخص در شرع، پرداخت آن ضرورت پیدا می‌کند. در واقع، ارش زمانی مطرح می‌شود که برای آسیبی خاص، در شرع یا قانون دیه‌ای تعیین نشده باشد. بر اساس ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی، ارش دیه‌ای است که میزان آن از سوی شارع تعیین نشده و دادگاه با در نظر گرفتن نوع و کیفیت جنایت، میزان خسارت وارده، تأثیر آن بر سلامت قربانی و نظر کارشناس، مقدار آن را مشخص می‌نماید.
⚖️تعریف قانونی ارش
ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی چنین بیان می‌کند:
«ارش، دیه غیر مقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تأثیر آن بر سلامت مجنی‌علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس، میزان آن را تعیین می‌کند.»
این ماده بیان‌گر آن است که ارش همانند دیه، ماهیتی مالی و جبرانی دارد، با این تفاوت که برای آن، حد و عدد مشخصی در شرع پیش‌بینی نشده است.
📌 مواردی که مشمول ارش می‌شوند
ارش در مواردی کاربرد دارد که:
-
آسیب وارده به عضوی از بدن باشد اما شرع برای آن دیه خاصی تعیین نکرده باشد؛
-
خسارت جزئی باشد و به صورت کامل یک عضو از بین نرفته باشد؛
-
میزان آسیب به گونه‌ای باشد که تشخیص درصد آن نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد؛
-
خسارتی به وجود آمده باشد که ماهیت آن جدید یا ترکیبی باشد (مثل کشیدگی تاندون، پارگی رباط یا ضعف دائمی یک عضو).
📌 تفاوت ارش با خسارت مدنی
اگرچه در نگاه اول ممکن است ارش شبیه به خسارت مدنی به‌نظر برسد، اما باید توجه داشت که ارش بخشی از نظام کیفری است و به عنوان یک مجازات مالی (و نه صرفاً جبران خسارت مدنی) شناخته می‌شود. بنابراین، ارش در دادگاه کیفری مطرح می‌شود و حکم آن نیز توسط دادگاه کیفری صادر می‌گردد، نه صرفاً دادگاه حقوقی.
🔍 مثال کاربردی برای فهم بهتر ارش
فرض کنید شخصی در اثر یک درگیری باعث پارگی بخشی از رباط زانوی دیگری شود. از آنجایی که برای پارگی رباط، دیه مشخصی در شرع تعیین نشده است، قاضی دادگاه پس از ارجاع موضوع به پزشکی قانونی، میزان آسیب و درصد ناتوانی را بررسی کرده و با توجه به دیه پا، مبلغی به عنوان ارش تعیین می‌نماید. این مبلغ ممکن است، مثلاً، ۱۵ درصد دیه کامل پا برآورد شود.
دیه چیست و چه مواردی شامل آن می‌شود؟
در نظام کیفری جمهوری اسلامی ایران، دیه یکی از مهم‌ترین ابزارهای جبران خسارت بدنی و مالی ناشی از جنایت است. دیه در کنار حدود، قصاص و تعزیرات، به عنوان یکی از چهار نوع مجازات قانونی در ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی شناخته شده و کاربرد آن در پرونده‌های جنایت اعم از عمدی یا غیرعمدی، گسترده است.بر اساس ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی:
«دیه، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر دلیلی قصاص ندارد، مقرر شده است.»
دیه در واقع نوعی خون‌بها است که جنبه مالی دارد و در موارد مشخص، جایگزین قصاص می‌شود یا به عنوان تنها مجازات مالی در جرائم غیرعمد به کار می‌رود. شما می توانید از ابزار حقوقی ایران لگال برای محاسبه آنلاین دیه استفاده نمایید که بر اساس سال 1404 بروز شده است.
🔹 انواع دیه در قانون
دیه به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
- دیه مقدر (تعیین‌شده): برای آن میزان دقیق و ثابت در شرع مشخص شده است؛ مانند دیه کامل انسان، دیه دو چشم، دیه دست یا پای قطع‌شده.
- دیه غیر مقدر (ارش): برای آن میزان مشخصی وجود ندارد و توسط دادگاه و با نظر کارشناس تعیین می‌شود (که در بخش قبل بررسی شد).
✅ موارد پرداخت دیه
مواردی که دیه در آن‌ها قابل مطالبه است عبارتند از:
- جنایات غیرعمدی (مثل تصادف رانندگی، سقوط اشیاء، حوادث کاری)
- جنایات عمدی در مواردی که قصاص قابل اجرا نیست (مثلاً به دلیل رضایت اولیای دم یا عدم امکان قصاص برابر)
- آسیب به اعضاء و منافع بدن که مشمول دیه مقدر باشند
📌 ارکان اصلی دیه
برای صدور حکم به پرداخت دیه، چند رکن باید وجود داشته باشد:
- وقوع جنایت بدنی یا جسمی قابل اثبات
- وجود رابطه سببیت بین عمل و آسیب
- تقصیر یا مسئولیت قانونی مرتکب
- درخواست مجنی‌علیه یا اولیای دم (در قتل یا آسیب‌های شدید)
🔍 مثال‌هایی از دیه‌های مشخص
در قانون، موارد مشخصی برای دیه تعیین شده که عبارتند از:
- قطع یک دست = نصف دیه کامل
- شکستن یک دنده = یک صدم دیه کامل
- از بین رفتن شنوایی هر گوش = یک سوم دیه کامل
هر سال قوه قضاییه با تصویب مقام رهبری، مبلغ دیه کامل را تعیین و اعلام می‌کند. به عنوان نمونه، دیه کامل در سال ۱۴۰۲ برای ماه‌های غیرحرام برابر با ۹۰۰ میلیون تومان و در ماه‌های حرام برابر با یک میلیارد و دویست میلیون تومان تعیین شده است.
تفاوت ارش و دیه
اگرچه ارش و دیه هر دو دارای ماهیت مالی و جبرانی هستند و به منظور جبران آسیب‌های بدنی به کار می‌روند، اما تفاوت‌های قابل توجهی از منظر مبنای شرعی، نحوه تعیین، میزان و شرایط پرداخت دارند. درک صحیح این تفاوت‌ها، نقش مهمی در طرح صحیح دعوی و پیگیری حقوق زیان‌دیده در مراجع قضایی دارد. مهم‌ترین تفاوت این دو در مبنای تعیین آن‌ها است:
-
دیه بر اساس نص صریح شرع مقدس تعیین شده است و مقدار آن در قانون نیز به‌صورت دقیق درج شده است.
-
ارش فاقد میزان مشخص در شرع است و دادگاه با توجه به عوامل گوناگون و با جلب نظر کارشناسی، مبلغ آن را تعیین می‌نماید.
به‌عبارت دیگر، دیه یک مجازات مالی از پیش تعیین‌شده است، اما ارش نوعی دیه غیر مقدر و قابل ارزیابی در هر پرونده خاص محسوب می‌شود.
🔹 تفاوت در مرجع تعیین مبلغ
- میزان دیه هر سال توسط رئیس قوه قضاییه و با تصویب مقام رهبری مشخص و اعلام می‌شود.
- میزان ارش توسط دادگاه صادرکننده رأی، با استناد به نظر پزشکی قانونی و معیارهای شخصی پرونده تعیین می‌گردد.
برای مثال، دیه یک چشم برابر با نصف دیه کامل انسان است، اما آسیب به عصب بینایی چشم که باعث تاری موقت دید شود و در شرع میزان دقیقی برای آن تعیین نشده باشد، مشمول ارش خواهد بود.
✅ تفاوت در نوع جنایت و شمول قانونی
-
دیه برای آسیب‌هایی به‌کار می‌رود که قانون‌گذار برای آن عدد و میزان مشخصی تعیین کرده است.
-
ارش در مواردی اعمال می‌شود که جنایت به عضوی یا منفعتی وارد شده اما در شرع و قانون، دیه معینی برای آن عضو یا آسیب وجود ندارد.
📌 تفاوت در جنسیت افراد
بر اساس ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی:
«در موارد ارش، فرقی میان زن و مرد نیست، لکن میزان ارش جنایت وارده بر اعضاء و منافع زن نباید بیش از دیه اعضاء و منافع او باشد.»
این در حالی است که در خصوص دیه، تفاوت‌هایی میان زن و مرد وجود دارد. مثلاً اگر میزان دیه زن به یک‌سوم دیه کامل مرد برسد، از آن به بعد نصف آن محاسبه می‌شود. اما این محدودیت در مورد ارش وجود ندارد و تا زمانی‌که سقف دیه عضو رعایت شود، ارش زن و مرد می‌تواند برابر باشد.
⚖️ تفاوت در ماهیت مالی و قضایی
-
دیه، بیشتر جنبه مجازات مالی دارد و به‌عنوان جایگزین قصاص یا مجازات مستقل اعمال می‌شود.
-
ارش، اگرچه ماهیت مجازات مالی دارد، اما در واقع نزدیک‌تر به جبران خسارت ناشی از آسیب است و برآورد آن نیازمند تحلیل موردی است.
📌 تفاوت در بیمه و پرداخت از سوی شرکت‌های بیمه
در بسیاری از پرونده‌های تصادف، تفاوت بین دیه و ارش در جبران خسارت از طریق بیمه خود را نشان می‌دهد. برخی شرکت‌های بیمه ممکن است در مورد پرداخت ارش مقاومت یا نیاز به مدارک بیشتری داشته باشند، چرا که مبلغ ارش مشخص نیست و باید با نظر پزشکی قانونی تعیین شود. در حالی که دیه بر اساس جدول از پیش مشخص، به راحتی محاسبه و پرداخت می‌گردد.
به صورت خلاصه می توانید تفاوت ها را در جدول مشاهده فرمایید:
| مورد مقایسه | دیه | ارش |
|---|---|---|
| میزان در شرع | مشخص و تعیین‌شده | نامشخص، بدون عدد شرعی |
| تعیین‌کننده مبلغ | قوه قضاییه (سالانه اعلام می‌شود) | دادگاه با نظر کارشناس |
| مثال ساده | قطع دست = نصف دیه کامل | پارگی رباط = درصدی از دیه به‌صورت ارش |
| وجود جدول قانونی | دارد (جدول دیات) | ندارد، موردی تعیین می‌شود |
| تفاوت زن و مرد | در برخی موارد زن نصف دیه مرد را می‌گیرد | در ارش تفاوتی بین زن و مرد نیست (مگر تا سقف دیه زن) |
نحوه تعیین و محاسبه ارش
در حالی که دیه‌های مقدر در قانون و شرع دارای مبالغ ثابت و مشخصی هستند، ارش به دلیل فقدان عدد مشخص در متون شرعی و قانونی، نیازمند ارزیابی تخصصی و قضایی است. قانون‌گذار در ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی به‌روشنی نحوه تعیین ارش را بیان کرده و تشخیص آن را بر عهده قاضی با نظر کارشناسی گذاشته است. مراحل تعیین ارش در دادگاه به شرح زیر است:
-
ارجاع به پزشکی قانونی:
قاضی برای بررسی نوع و شدت آسیب، موضوع را به پزشکی قانونی ارجاع می‌دهد تا نظر کارشناسی درباره آسیب وارده اخذ شود. -
بررسی معیارهای قانونی:
قاضی بر اساس چند ملاک قانونی، از جمله نوع جنایت، تأثیر آسیب بر سلامت فرد، و میزان خسارت بدنی، ارزیابی می‌کند که چه میزان از دیه کامل باید به‌عنوان ارش پرداخت شود. -
تطبیق با دیه مقدر:
مبلغ ارش نباید از دیه مقدر آن عضو بیشتر باشد. برای مثال اگر دیه کامل چشم در سال مشخصی معادل ۹۰۰ میلیون تومان باشد، ارش آسیب به عضلات یا اعصاب مرتبط با چشم باید درصدی از این مبلغ باشد، نه بیشتر. -
صدور حکم دادگاه:
پس از دریافت نظر کارشناسی و بررسی معیارها، دادگاه مبلغی را به‌عنوان ارش مشخص می‌کند و در حکم درج می‌شود.
⚖️ معیارهای قانونی برای محاسبه ارش
بر اساس ماده ۴۴۹، این ۵ مورد باید در ارزیابی ارش لحاظ شود:
- نوع جنایت: (مثلاً بریدگی، پارگی، ضرب‌دیدگی، کوفتگی)
- کیفیت جنایت: (شدت، عمق، وسعت و محل آسیب)
- تأثیر بر سلامت مجنی‌علیه: (مثلاً آیا آسیب دائمی است؟ موقت؟)
- میزان خسارت وارده: (مثلاً آیا نقص عملکردی ایجاد شده یا خیر)
- مقایسه با دیه مقدر عضو آسیب‌دیده: (ارش باید از دیه آن عضو کمتر باشد)
📌 مثال کاربردی در تعیین ارش
فرض کنید فردی در تصادف باعث آسیب به تاندون پای دیگران شده است. چون برای “کشیدگی تاندون” دیه خاصی در شرع نیست، موضوع در قالب ارش بررسی می‌شود. پزشکی قانونی پس از معاینه، مثلاً اعلام می‌کند که آسیب معادل ۱۰٪ دیه کامل پا است. قاضی با تطبیق این درصد با مبلغ دیه، مثلاً ۱۰٪ از ۴۵۰ میلیون تومان (۴۵ میلیون تومان) را به‌عنوان ارش تعیین می‌کند.
موارد کاربرد ارش در قانون
ارش در بسیاری از پرونده‌های کیفری به‌عنوان جایگزین دیه در موارد خاصی که در شرع برای آن‌ها عدد معینی مشخص نشده به کار می‌رود. قانون مجازات اسلامی در مواد مختلف، مصادیق و شرایط کاربرد ارش را مشخص کرده است. در ادامه به مهم‌ترین مواردی که ارش به جای دیه محاسبه می‌شود می‌پردازیم.
🔹 ارش در آسیب‌هایی که دیه مشخص ندارند
اصلی‌ترین مورد کاربرد ارش، زمانی است که جنایت وارده به عضوی از بدن رخ دهد، اما شرع برای آن عضو یا نوع خاصی از آسیب دیه‌ای معین نکرده باشد.
مثال: پارگی رباط، کشیدگی تاندون، آسیب عصبی جزئی، خون‌مردگی یا کوفتگی بدون از بین رفتن عضو.
ماده ۴۴۹ ق.م.ا: در چنین مواردی، قاضی با جلب نظر کارشناس و با توجه به تأثیر آسیب بر سلامتی، مبلغی را به عنوان ارش تعیین می‌نماید.
🔹 ارش در فلج نسبی اعضا
طبق ماده ۵۶۴ قانون مجازات اسلامی، اگر عضوی به طور کامل فلج شود، دیه‌ای معادل دوسوم دیه آن عضو تعیین می‌شود. اما در صورت فلج نسبی، که تنها بخشی از کارایی عضو از بین رفته باشد، ارش بر اساس درصد ناتوانی تعیین می‌گردد.
مثال: اگر دست کسی به‌طور جزئی فلج شود و تنها ۳۰٪ کارایی خود را از دست بدهد، ارش معادل ۳۰٪ دیه همان دست خواهد بود.
🔹 ارش در از بین رفتن جزئی منافع
بر اساس ماده ۵۶۵ ق.م.ا، اگر تنها بخشی از یک منفعت (مانند شنوایی، بینایی، بویایی) از بین برود، ولی میزان آن به‌طور دقیق قابل اندازه‌گیری نباشد، ارش تعیین می‌شود.
مثال: کاهش تدریجی شنوایی یک گوش که درصد دقیق کاهش قابل احصا نیست.
🔹 ارش در تصادفات رانندگی
در تصادفات، معمولاً آسیب‌ها متنوع و ترکیبی‌اند. برخی از آسیب‌ها مانند شکستگی استخوان مشمول دیه هستند؛ اما برخی دیگر مانند ضرب‌دیدگی، کوفتگی یا پارگی‌های سطحی که دیه مشخص ندارند، با ارش جبران می‌شوند.
مثال: در تصادف، فردی دچار پارگی عضله شانه و شکستگی دنده می‌شود؛ دنده مشمول دیه است و پارگی عضله با ارش جبران می‌گردد.
🔹 ارش در آسیب‌های جدید یا ترکیبی
گاهی آسیب‌ها به شکلی هستند که ماهیت آن‌ها با پیشرفت علم پزشکی بهتر شناسایی شده و در متون فقهی سابقه‌ای ندارند؛ در این موارد نیز، از ارش برای جبران استفاده می‌شود.
مهلت پرداخت ارش و دیه و دریافت‌کنندگان آن
پرداخت دیه و ارش، نه‌تنها از منظر حقوق کیفری اهمیت دارد، بلکه زمان‌بندی پرداخت آن و افراد واجد شرایط برای دریافت، از جمله مسائل کاربردی در اجرای حکم محسوب می‌شود. قانون‌گذار برای دیه، مهلت‌هایی مشخص کرده اما درباره ارش، با نگاهی متفاوت برخورد نموده است.
⏳ مهلت پرداخت دیه در قانون
بر اساس ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی، مهلت‌های پرداخت دیه به شرح زیر است، مگر اینکه طرفین به نحو دیگری توافق کنند:
- در جنایت عمدی: حداکثر یک سال قمری از تاریخ جنایت
- در جنایت شبه عمد: حداکثر دو سال قمری
- در خطای محض: حداکثر سه سال قمری
در صورتی که پرداخت‌کننده بخشی از دیه را در بازه‌های مختلف پرداخت کند، محکوم‌له (زیان‌دیده) موظف به پذیرش آن است.
⏳ مهلت پرداخت ارش
برخلاف دیه، در قانون مجازات اسلامی هیچ مهلت مشخصی برای پرداخت ارش تعیین نشده است. این موضوع به این معناست که مهلت پرداخت ارش یا به‌صورت توافقی بین طرفین مشخص می‌شود یا دادگاه هنگام صدور حکم، زمان پرداخت را تعیین می‌کند.
📌 نکته: اگر ارش در جریان یک دعوای کیفری و مشابه با دیه صادر شود، ممکن است از نظر اجرایی، همان مهلت دیه برای آن نیز منظور گردد.
👤 دریافت‌کنندگان دیه و ارش
در قانون، گروه‌هایی مشخص شده‌اند که می‌توانند دیه یا ارش را دریافت کنند:
✅ 1. مجنی‌علیه (شخص آسیب‌دیده)
در تمام آسیب‌هایی که موجب دیه یا ارش می‌شوند و فرد زنده است، خود او دریافت‌کننده مستقیم مبلغ خواهد بود.
✅ 2. ورثه مجنی‌علیه
در صورتی که جنایت منجر به فوت شود، دیه به‌عنوان بخشی از ترکه متوفی محسوب شده و بین وراث قانونی او مطابق قواعد ارث تقسیم می‌شود.
✅ 3. بیت‌المال (در صورت نبودن وارث)
چنانچه فرد متوفی هیچ وارثی نداشته باشد، دیه او به بیت‌المال تعلق می‌گیرد.
✅ 4. برای پرداخت بدهی یا امور خیریه (در دیه جنایت بر میت)
بر اساس ماده ۷۲۲ قانون مجازات اسلامی، اگر به میت آسیبی وارد شده باشد (مثلاً بریدن گوش میت)، دیه آن نه به وراث بلکه برای خود میت محسوب می‌شود و در صورتی که بدهی داشته باشد برای تسویه آن استفاده شده و در غیر این صورت صرف امور خیر می‌گردد.
ارش و دیه در بیمه شخص ثالث و مسئولیت مدنی
یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که ارش و دیه در آن کاربرد عملی دارند، بیمه حوادث و شخص ثالث است. در تصادفات رانندگی، آسیب‌های واردشده به افراد غالباً ترکیبی از مواردی است که بخشی مشمول دیه مشخص (مقدر) و بخشی دیگر مشمول ارش می‌شود. شناخت جایگاه ارش و دیه در بیمه‌نامه‌ها به ویژه برای زیان‌دیدگان اهمیت بالایی دارد.
⚖️ دیه در بیمه شخص ثالث
مطابق قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث، شرکت‌های بیمه موظف‌اند دیه زیان‌دیدگان ناشی از حوادث رانندگی را بپردازند. این دیه‌ها بر اساس جدول رسمی دیات اعلام‌شده توسط قوه قضاییه تعیین می‌شود و معمولاً شامل موارد زیر است:
-
دیه کامل در صورت فوت
-
دیه اعضای بدن در صورت نقص یا قطع عضو
-
دیه جراحات در صورت شکستگی یا جراحت قابل ارزیابی
شرکت بیمه‌گر موظف است در سقف تعهدات قانونی، این مبالغ را به زیان‌دیده یا اولیای دم پرداخت نماید.
⚖️ ارش در بیمه شخص ثالث
در بسیاری از تصادفات، بخشی از آسیب‌ها به نحوی است که مشمول دیه مشخص نمی‌شود و ارش باید محاسبه گردد. قانون بیمه نیز این موارد را پوشش می‌دهد؛ اما با شرایط زیر:
-
مبلغ ارش باید توسط دادگاه و بر اساس نظریه پزشکی قانونی تعیین شده باشد.
-
بیمه‌گر فقط در صورتی ارش را می‌پردازد که حکم دادگاه صادر و قطعی شده باشد.
-
ارش، همانند دیه، مشمول سقف تعهدات مالی بیمه‌نامه است.
🔹 مثال کاربردی:
فردی در تصادف دچار پارگی عضله گردن می‌شود؛ این آسیب، دیه مقدر ندارد. پزشکی قانونی شدت آسیب را برابر با ۸٪ دیه کامل ارزیابی می‌کند. پس از صدور حکم دادگاه، شرکت بیمه موظف است معادل این ارش (مثلاً ۷۲ میلیون تومان) را پرداخت کند.
📌 نکته مهم در دعوای بیمه‌ای
در مواردی که ارش در رأی دادگاه ذکر نشده باشد یا تنها به صورت تقریبی برآورد شده باشد، ممکن است شرکت بیمه از پرداخت آن خودداری کند. بنابراین، اخذ نظریه دقیق پزشکی قانونی و صدور حکم صریح دادگاه در مورد ارش ضروری است.
سوالات متداول
در ادامه این مطلب سوالات متداول پیرامون ارش و تفاوت آن با دیه را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی تلفنی مطرح شده است:
❓دیه و ارش برای اختلالاتی مانند اختلال شخصیت وسواسی جبری و استرس پس از سانحه چقدر است؟
✅ تعیین دیه و ارش برای اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت وسواسی جبری و استرس پس از سانحه بر عهده پزشکی قانونی است. این مرجع تخصصی، با توجه به شدت آسیب، تأثیر آن بر کارکرد روانی فرد و طول دوره درمان، درصدی از دیه را مشخص می‌کند.
❓پزشکی قانونی علاوه بر دیه، میزان ۴.۲ درصد دیه کامله برای من صادر کرده است. آیا ارش و دیه جداگانه محاسبه می‌شوند؟
✅ بله، ارش و دیه به صورت جداگانه محاسبه می‌شوند. دیه، میزان مشخصی دارد که در قانون آمده، در حالی که ارش با توجه به نوع و شدت آسیب، از سوی پزشکی قانونی پیشنهاد و توسط دادگاه تعیین می‌گردد.
❓ارش به چه معناست و چند درصد دیه را شامل می‌شود؟ حارصه و دامیه چه تعریفی دارند؟
✅ ارش نوعی دیه غیرمقدر است که میزان آن بر اساس نظر کارشناسی پزشکی قانونی مشخص می‌شود و ممکن است درصدی از دیه کامل باشد.
📝 حارصه جراحتی سطحی است که پوست را خراش می‌دهد اما خون جاری نمی‌شود.
📝 دامیه جراحتی است که به لایه‌های گوشت نفوذ کرده و با خونریزی همراه است.
❓در تصادفی دچار شکستگی‌های متعدد شدم و پزشکی قانونی ارش C تعیین کرده است. آیا ارش با دیه تفاوت دارد؟
✅ بله، ارش با دیه متفاوت است. ارش برای جبران آسیب‌هایی تعیین می‌شود که در شرع دیه معینی ندارند. ارش، میان دیه کامل عضو و شدت آسیب واردشده قرار می‌گیرد و معمولاً به‌صورت درصدی از دیه اعلام می‌شود.
❓پس از حادثه کاری، پزشکی قانونی برای پارگی رباط صلیبی ارش تعیین کرده است. آیا دیه همان ارش است؟
✅ خیر، دیه و ارش دو مفهوم جداگانه‌اند. دیه، عددی مشخص و از پیش تعیین‌شده است اما ارش در مواردی که دیه‌ای در شرع معین نشده باشد، به صورت موردی تعیین می‌گردد. در این نمونه، پارگی رباط صلیبی دیه ندارد، اما ممکن است مثلاً ۸٪ دیه کامل به‌عنوان ارش برای آن تعیین شود.