دیه در رفتگی کتف در سال ۱۴۰۴؛ حالات مختلف در رفتگی شانه

دررفتگی کتف یا شانه یکی از آسیب‌های شایع در نزاع‌ها و تصادفات رانندگی است که نه‌تنها دردناک و محدودکننده است، بلکه از منظر قانونی نیز قابل پیگیری و مطالبه دیه یا ارش می‌باشد. قانون مجازات اسلامی، برای جبران آسیب‌هایی از این دست، چارچوبی مشخص تعیین کرده است که بسته به شدت صدمه، عوارض عملکردی و نحوه درمان، دیه یا ارش متفاوتی برای آن در نظر گرفته می‌شود.

در این مقاله، با تکیه بر آخرین نرخ دیه در سال ۱۴۰۴، مبانی قانونی، رویه‌های قضایی و نظر کارشناسان، به‌صورت کامل و کاربردی به موضوع دیه دررفتگی کتف می‌پردازیم.

دیه دررفتگی کتف در قانون چیست و چطور محاسبه می‌شود؟

آسیب‌دیدگی مفصل کتف یا شانه، به‌ویژه در قالب دررفتگی، نه‌تنها جنبه پزشکی دارد بلکه از نظر حقوقی نیز مشمول دیه یا ارش می‌شود. قانون مجازات اسلامی در ماده ۵۷۱ به‌صراحت وضعیت دیه دررفتگی استخوان از مفصل را تعیین کرده است. اما نحوه دقیق محاسبه و شرایط تعیین آن، به عوامل متعددی از جمله محل آسیب، شدت آن، درمان نهایی و نظر پزشکی قانونی بستگی دارد.

📌 تعریف دررفتگی مفصل و تفاوت آن با شکستگی

دررفتگی به حالتی گفته می‌شود که استخوان از محل مفصل خود خارج شود و موجب اختلال در حرکت طبیعی عضو گردد. برخلاف شکستگی که ناحیه استخوان دچار ترک یا شکستگی فیزیکی می‌شود، دررفتگی به مفصل و محل اتصال مربوط است. آسیب‌دیدگی‌های مربوط به شانه (کتف) معمولاً در دسته دررفتگی‌های جدی قرار می‌گیرند، چرا که ممکن است باعث محدودیت حرکت، دردهای مزمن یا حتی نیاز به عمل جراحی شوند.

📌 ملاک قانونی در تعیین دیه دررفتگی

بر اساس ماده ۵۷۱ قانون مجازات اسلامی:

«در رفتن استخوان از مفصل، در صورتی که موجب شلل یا ازکارافتادگی کامل عضو گردد، موجب دو سوم دیه همان عضو است. در صورت درمان بدون عیب، چهار پنجم از دو سوم دیه همان عضو تعلق می‌گیرد. در غیر این صورت، ارش تعلق خواهد گرفت.»

یعنی قانون، سه حالت کلی را در نظر می‌گیرد:

1. شل شدن یا از کار افتادگی کامل عضو: دو سوم دیه آن عضو
2. درمان کامل بدون عیب: چهار پنجمِ دو سومِ دیه آن عضو
3. غیر از این دو حالت: ارش توسط پزشکی قانونی تعیین می‌شود

دیه در رفتگی کتف چقدر است؟ بررسی حالت‌های مختلف آسیب شانه

دررفتگی کتف از آن دسته آسیب‌هایی است که بسته به عواقب پزشکی و نوع درمان، مشمول مقادیر متفاوتی از دیه یا ارش می‌شود. قانون مجازات اسلامی در ماده ۵۷۱، این موضوع را با سه حالت اصلی تفکیک کرده است. در این بخش، با استفاده از نرخ دیه سال ۱۴۰۴، هر سناریو را بررسی و معادل ریالی آن را محاسبه می‌کنیم.

📌 حالت اول: شلل یا ازکارافتادگی کامل مفصل شانه

در صورتی که دررفتگی کتف منجر به شلل کامل دست یا عدم توانایی در حرکت مفصل شود، قانون‌گذار این وضعیت را جدی‌ترین حالت تلقی کرده و مقرر داشته که:

۲/۳ دیه همان عضو باید پرداخت شود.

حال اگر مفصل شانه را در قالب عضو مرجع «اندام فوقانی» در نظر بگیریم، که برابر با نصف دیه کامل انسان (۸۰۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴) است، آنگاه محاسبه این‌گونه خواهد بود:

• ۲/۳ × ۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۵۳۳,۳۳۳,۰۰۰ تومان

یعنی در این حالت، فرد آسیب‌دیده مستحق دریافت ۵۳۳ میلیون تومان دیه در ماه‌های غیرحرام و ۷۱۰ میلیون تومان در ماه‌های حرام خواهد بود.

📌 حالت دوم: درمان بدون باقی‌ماندن عیب یا نقص

اگر فرد آسیب‌دیده پس از درمان، به وضعیت عملکردی عادی بازگردد و پزشک قانونی تأیید کند که هیچ عارضه یا محدودیتی باقی نمانده، قانون مقرر کرده که:

۴/۵ از دو سوم دیه عضو آسیب‌دیده پرداخت شود.

یعنی حدود ۴۲۶ میلیون تومان در ماه‌های غیرحرام.

📌 حالت سوم: در صورتی که شرایط دو حالت قبل برقرار نباشد

در اکثر مواردی که دررفتگی مفصل منجر به شلل یا درمان کامل بدون عیب نمی‌شود، تشخیص میزان خسارت به‌ صورت ارش بر عهده پزشکی قانونی گذاشته می‌شود.

ارش معمولاً با توجه به فاکتورهای زیر تعیین می‌شود:

• مدت درمان و طول نقاهت
• درد و رنج بیمار
• میزان محدودیت حرکتی باقی‌مانده
• نیاز به جراحی یا فیزیوتراپی

🔸 دیه در رفتگی کتف راست چقدر است؟

از نظر قانونی، کتف راست و چپ تفاوتی در میزان دیه ندارند، مگر اینکه شخص خاصی مانند یک ورزشکار حرفه‌ای دچار آسیب شود و پزشکی قانونی، اهمیت عملکردی یکی از شانه‌ها را بیشتر بداند. در حالت کلی، چه در حالت شلل، چه درمان کامل برای هر دو کتف یکسان است.

دیه در رفتگی کتف در دعوا و تصادف چه تفاوت‌هایی دارد؟

دررفتگی مفصل شانه ممکن است در نتیجه شرایط مختلفی مانند دعوا، نزاع دسته‌جمعی یا تصادف رانندگی ایجاد شود. با اینکه آسیب واردشده می‌تواند از نظر پزشکی یکسان باشد، اما از لحاظ حقوقی، نوع حادثه و نحوه وقوع آن، مسیر مطالبه دیه و میزان مسئولیت افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

📌 دیه دررفتگی کتف در دعوا و نزاع

در صورتی که فردی در اثر ضرب و جرح عمدی دچار دررفتگی کتف شود، طبق قوانین کیفری، ضارب مسئول پرداخت دیه یا ارش است. در این موارد، برای اثبات ادعا و مطالبه دیه، مدارک زیر الزامی است:

• گزارش مأمور کلانتری یا ضابط قضایی در صحنه دعوا
• نظریه پزشکی قانونی در خصوص نوع و شدت آسیب
• اظهارات شهود یا دوربین مداربسته (در صورت وجود)

همچنین در نزاع‌ های دسته‌جمعی که مقصر مشخص نیست یا چند نفر دخیل هستند، ممکن است موضوع به توزیع مسئولیت یا پرداخت توسط بیت‌المال (در شرایط خاص) منجر شود.

📌 دیه دررفتگی کتف در تصادف رانندگی

در تصادفات رانندگی، راننده مقصر یا شرکت بیمه‌گر مسئول پرداخت دیه است. طبق قانون بیمه شخص ثالث، تمامی آسیب‌های بدنی ناشی از تصادف تحت پوشش بیمه قرار دارند، حتی اگر تصادف غیرعمدی باشد.

برای دریافت دیه دررفتگی شانه از بیمه:

• گزارش رسمی تصادف توسط پلیس راهور ضروری است.
• معرفی‌نامه به پزشکی قانونی برای تعیین نوع آسیب و درصد دیه
• تأیید مقصر بودن راننده توسط پلیس
• ارائه مدارک درمانی و هزینه‌های پزشکی

نکته مهم: در هر دو حالت، مراجعه فوری به پزشکی قانونی و ثبت گزارش رسمی در مراجع ذی‌صلاح، برای اثبات حق مطالبه دیه الزامی است.

دیه در رفتگی شانه در موارد خاص؛ نقش عوارض و عیوب عملکردی

در برخی موارد، ممکن است آسیب وارده به شانه یا کتف صرفاً به یک دررفتگی ساده محدود نشود، بلکه منجر به عوارض بلندمدت و ناتوانی‌های حرکتی شود. این نوع آسیب‌ها به‌خصوص در دررفتگی‌های شدید یا مکرر مفصل شانه، می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد روزمره فرد بگذارد. در این شرایط، تعیین دیه یا ارش، تنها بر اساس دررفتگی ساده نیست، بلکه نقش عیوب عملکردی و عوارض پس از درمان نیز در میزان پرداختی بسیار تعیین‌کننده است.

📌 نقش عوارض پس از دررفتگی در افزایش دیه یا ارش

در صورتی‌که پس از درمان دررفتگی کتف، فرد همچنان با یکی از مشکلات زیر مواجه باشد، معمولاً مشمول ارش بیشتر یا درصد بالاتر دیه می‌شود:

• محدودیت دائمی در حرکت مفصل
• درد مزمن و مداوم شانه
• ضعف عضلات دست در ناحیه آسیب‌دیده
• نیاز به فیزیوتراپی طولانی‌مدت
• ناپایداری مفصل یا احتمال دررفتگی مجدد

در این موارد، معمولاً پزشک قانونی ضمن صدور نظریه تخصصی، تشخیص می‌دهد که آیا آسیب‌دیدگی مشمول شلل ناقص یا نقص دائمی عملکردی است یا خیر. در صورتی‌که این‌گونه باشد، ممکن است پرونده مشمول پرداخت دیه به‌جای ارش یا افزایش درصد ارش قانونی شود.

📌 آیا درد یا عارضه خفیف هم موجب افزایش دیه می‌شود؟

خیر. صرف وجود درد یا ناراحتی بدون اثبات عارضه دائمی یا تأثیر بر عملکرد مفصل، نمی‌تواند به‌تنهایی موجب افزایش میزان دیه یا ارش شود. اثبات عیب باقیمانده در عضو از طریق بررسی‌های پزشکی، آزمایشات بالینی و نظریه پزشکی قانونی ضروری است.

نکته مهم: در پرونده‌هایی که عوارض پس از دررفتگی، جدی و تأثیرگذار تلقی می‌شود، کارشناسی مجدد یا ارجاع به هیات پزشکی قانونی به‌عنوان مرجع بالاتر ممکن است صورت گیرد.

سوالات متداول

در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون دیه در رفتگی کتف مطرح شده است:

❓ من در یک تصادف موتور به زمین افتادم و شانه راستم در رفت. الان کمی درد دارم ولی دکتر گفته به‌مرور خوب می‌شه. آیا به من دیه تعلق می‌گیره؟

✅ بله، در صورتی که دررفتگی شانه شما توسط پزشکی قانونی تأیید شود، حتی اگر بدون عارضه جدی درمان شده باشد، مشمول دریافت چهار پنجم از دو سوم دیه عضو خواهید بود. اگر عارضه‌ای باقی مانده باشد یا درمان ناقص باشد، میزان دیه ممکن است به ارش تبدیل شود. توصیه می‌شود برای تعیین دقیق، به پزشکی قانونی مراجعه و گزارش رسمی تهیه کنید.

❓ شانه من بعد از دررفتگی نیاز به جراحی پیدا کرده و پزشک گفته شاید محدودیت حرکتی دائمی ایجاد شود. آیا می‌توانم دیه بیشتری بگیرم؟

✅ بله. اگر پزشکی قانونی محدودیت دائمی حرکتی را تأیید کند، ممکن است آسیب شما مشمول شدن عضو شود و در این صورت دو سوم دیه آن عضو به شما تعلق خواهد گرفت. همچنین، ممکن است بسته به تشخیص پزشک قانونی، ارش جداگانه‌ای نیز بابت درد، نقاهت و کاهش کیفیت زندگی برایتان در نظر گرفته شود.

❓ در پرونده پزشکی قانونی نوشته شده “دررفتگی مفصل شانه با محدودیت حرکت جزئی”. آیا این محدودیت روی مبلغ دیه تأثیر دارد؟

✅ بله، حتی محدودیت جزئی در عملکرد عضو می‌تواند باعث شود که وضعیت شما مشمول حالت «درمان ناقص» شود و در نتیجه به جای دیه با درصد مشخص، ارش بیشتری تعیین شود. پزشکی قانونی با در نظر گرفتن همین محدودیت جزئی، معمولاً درصدی بالاتر از حالت درمان کامل بدون عیب لحاظ می‌کند، که می‌تواند در مبلغ نهایی دیه مؤثر باشد.