رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان در نظام حقوقی ایران با توجه به ویژگی‌های سنی، روانی و اجتماعی این گروه، تابع مقرراتی کاملاً متفاوت و حمایتی است. از مرحله تحقیقات مقدماتی تا صدور رأی، مراحل رسیدگی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که ضمن حفظ عدالت، کرامت و آینده فرد نیز در نظر گرفته شود.
در این مقاله، به‌صورت مرحله‌به‌مرحله به بررسی دقیق فرآیند رسیدگی، مراجع صالح، امتیازات قانونی و ویژگی‌های خاص رسیدگی به جرایم افراد زیر ۱۸ سال می‌پردازیم.
نحوه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان؛ نگاهی کلی به فرآیند قانونی
رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان در دادگاه‌های ویژه با ساختار حمایتی انجام می‌شود. برای افراد زیر ۱۵ سال، تمام مراحل در دادگاه اطفال و نوجوانان انجام می‌شود و برای نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال، دادسرای ویژه نوجوانان و دادگاه‌های اختصاصی صلاحیت دارند. فرایند رسیدگی شامل تشکیل پرونده شخصیت، الزام به حضور مشاور، تعیین وکیل تسخیری و صدور رأی حضوری و قابل تجدیدنظر است. رویکرد قانون، اصلاح و بازپروری به‌جای مجازات است.
📌 مرجع اختصاصی و فرآیند ویژه
برای جرایم مربوط به اطفال و نوجوانان، مراجع اختصاصی همچون «دادسرای ویژه نوجوانان»، «دادگاه اطفال و نوجوانان» و «دادگاه کیفری یک ویژه نوجوانان» پیش‌بینی شده است. این مراجع موظف‌اند با رعایت ملاحظات سنی، خانوادگی، روانی و تربیتی کودک یا نوجوان، روند دادرسی را به‌گونه‌ای پیش ببرند که ضمن اجرای عدالت، زمینه بازپروری و بازگشت او به اجتماع نیز فراهم شود.
📌 ساختار حمایتی و افتراقی
به موجب قوانین، اطفال و نوجوانان از امتیازاتی چون:
- عدم مسئولیت کیفری در صورت عدم بلوغ (مطابق ماده ۱۴۶ قانون مجازات اسلامی)،
- صدور قرارهای تأمینی سبک‌تر،
- الزامی بودن وکیل،
- تشکیل پرونده شخصیت
برخوردارند. همین تفاوت‌هاست که رسیدگی به این جرایم را نیازمند مراجع خاص و ضوابط متمایز کرده است.
📌 فلسفه حمایت‌محور قانونگذار
نگاه قانونگذار به بزهکاری اطفال، بیشتر اصلاحی و تربیتی است تا مجازاتی. لذا تأکید شده که حتی در صورت صدور حکم محکومیت، اقدامات تأمینی و تربیتی باید جایگزین حبس و مجازات‌های سخت‌گیرانه شود. به همین دلیل، آراء صادره از دادگاه اطفال همواره قابل تجدیدنظرند، حتی اگر مربوط به جرایم سبک باشد.
تحقیقات مقدماتی در جرایم اطفال و نوجوانان چگونه انجام می‌شود؟
در جرایم افراد زیر ۱۵ سال، تحقیقات مقدماتی مستقیماً در دادگاه اطفال و نوجوانان انجام می‌شود و دادسرا هیچ دخالتی ندارد.برای افراد ۱۵ تا ۱۸ سال، تحقیقات در دادسرای ویژه نوجوانان انجام می‌شود؛ مگر در جرائم خاص که مستقیماً دادگاه صالح رسیدگی می‌کند. ضابطان قضایی حق تحقیق از طفل یا نوجوان را ندارند و فقط باید دلایل جرم را حفظ و بلافاصله متهم را به مرجع قضایی تحویل دهند.
📌 مرجع انجام تحقیقات برای افراد زیر ۱۵ سال
طبق تبصره ۱ ماده ۲۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری، تمام تحقیقات مقدماتی درباره جرائم افراد زیر ۱۵ سال، صرف‌نظر از نوع و شدت جرم، مستقیماً در دادگاه اطفال و نوجوانان انجام می‌شود. در این موارد، دادگاه تمام وظایف دادسرا و ضابطان قضایی را نیز برعهده می‌گیرد. بنابراین، دادسرا از فرآیند حذف شده و رسیدگی کاملاً در صلاحیت دادگاه اطفال است.
📌 ممنوعیت تحقیق توسط ضابطان برای اطفال
در جرائم مشهود نیز، اگر مرتکب طفل یا نوجوان باشد، ضابطان قضایی حق هیچ‌گونه تحقیق از او را ندارند. تنها وظیفه آن‌ها، حفظ آلات، ادوات، دلایل و آثار جرم و تحویل فوری متهم به مرجع قضایی صالح است. این قاعده حتی در ایام تعطیل یا خارج از ساعات اداری نیز پابرجاست و هیچ تاخیری در تحویل طفل پذیرفته نیست.
📌 تحقیقات در مورد افراد ۱۵ تا ۱۸ سال
برای نوجوانانی که بین ۱۵ تا ۱۸ سال تمام شمسی دارند، اصل بر آن است که تحقیقات مقدماتی در دادسرای ویژه نوجوانان انجام شود. این دادسرا به سرپرستی یکی از معاونان دادستان و با حضور بازپرس‌هایی که در حوزه نوجوانان تخصص دارند، تشکیل می‌شود.
اما برخی جرایم خاص نظیر:
- جرایم منافی عفت
- جرایم تعزیری درجه هفت و هشت
مستقیماً در دادگاه اطفال بررسی می‌شود و نیازی به ارجاع به دادسرا ندارد.
📌 تشکیل پرونده شخصیت در تحقیقات مقدماتی
مطابق ماده ۲۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری، در جرائم تعزیری درجه پنج و شش، تشکیل پرونده شخصیت برای اطفال و نوجوانان الزامی است. این پرونده شامل اطلاعات اجتماعی، خانوادگی، تربیتی، وضعیت روانی، سوابق رفتاری و فرهنگی فرد است و هدف از آن، شناخت بهتر شخصیت متهم و تعیین راهکار مناسب برای بازپروری اوست.
دادگاه صالح برای رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان کدام است؟
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های دادرسی کیفری در مورد اطفال و نوجوانان، تعیین مرجع صالح برای رسیدگی به این نوع جرایم است. قانونگذار با در نظر گرفتن سن، نوع جرم و شرایط حوزه قضایی، دادگاه‌های مختلفی را برای رسیدگی به جرایم این گروه پیش‌بینی کرده است.
📌 اصل صلاحیت با دادگاه اطفال و نوجوانان است
مطابق ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری، کلیه جرائم اشخاصی که کمتر از هجده سال تمام شمسی دارند، در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می‌شود. این دادگاه با حضور یک قاضی و یک مشاور تشکیل می‌شود و نظر مشاور جنبه مشورتی دارد.
📌 در نبود دادگاه اطفال، چه دادگاهی رسیدگی می‌کند؟
اگر در حوزه‌ای دادگاه اطفال و نوجوانان تشکیل نشده باشد، مطابق تبصره ماده ۲۹۸ قانون آیین دادرسی کیفری، رسیدگی به جرائم این گروه به دادگاه کیفری دو واگذار می‌شود؛ البته این قاعده شامل جرائم خاصی نمی‌شود که باید در دادگاه کیفری یک رسیدگی شوند.
📌 دادگاه کیفری یک ویژه نوجوانان برای چه جرائمی صلاحیت دارد؟
مطابق ماده ۳۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری، اگر جرم ارتکابی از جرائم مشمول صلاحیت دادگاه کیفری یک یا دادگاه انقلاب (با تعدد قاضی) باشد، و مرتکب فردی بالغ زیر ۱۸ سال باشد، به این جرم در دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرائم نوجوانان رسیدگی خواهد شد.
نکته مهم اینجاست که:
«حتی در این حالت نیز، متهم نوجوان از کلیه امتیازات و معافیت‌هایی که در دادگاه اطفال اعمال می‌شود، بهره‌مند خواهد بود.»
📌 صلاحیت دادگاه نظامی برای نوجوانان نظامی
در صورتی که فرد کمتر از ۱۸ سال در قالب نظامی یا مأمور نیروی انتظامی مرتکب جرم شود، در صورتی که جرم وی مربوط به وظایف نظامی و انتظامی باشد، رسیدگی به آن در دادگاه نظامی انجام خواهد شد. البته اگر جرم در مقام ضابط دادگستری رخ داده باشد، مشمول این استثناء نخواهد بود.
جزئیات رسیدگی به جرایم اطفال زیر ۱۵ سال چیست؟
رسیدگی به جرایم اطفال زیر ۱۵ سال، مستقیماً در دادگاه اطفال و نوجوانان انجام می‌شود و دادسرا در این موارد نقشی ندارد. تحقیقات مقدماتی نیز در همین دادگاه صورت می‌گیرد. در این سن، هیچ قرار بازداشت یا وثیقه‌ای صادر نمی‌شود و تنها قرار قانونی، التزام به حضور از سوی والدین یا سرپرست قانونی است. رویکرد قانون، حمایت، اصلاح و پیشگیری است نه مجازات.
📌 مرجع رسیدگی؛ دادگاه اطفال و نوجوانان
بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری، تحقیقات مقدماتی تمام جرایم افراد زیر ۱۵ سال مستقیماً در دادگاه اطفال و نوجوانان انجام می‌شود. به عبارت دیگر، در این بازه‌ی سنی:
- دادسرا از فرآیند رسیدگی حذف می‌شود
- دادگاه اطفال هم تحقیقات و هم دادرسی را انجام می‌دهد
این تصمیم با هدف کاهش تشریفات، جلوگیری از آسیب‌های روانی و تسریع در رسیدگی اتخاذ شده است.
📌 حذف مرحله دادرسی دو مرحله‌ای
در رویه عمومی کیفری، متهم ابتدا در دادسرا مورد تحقیق قرار گرفته و سپس در دادگاه محاکمه می‌شود. اما برای اطفال زیر ۱۵ سال، این دو مرحله در یک مرجع (دادگاه اطفال) انجام می‌شود تا فرآیند دادرسی بیش از حد پیچیده و زمان‌بر نباشد.
این روش، در عین حمایت از کودک، از طولانی شدن روند رسیدگی و احتمال تکرار آسیب جلوگیری می‌کند.
📌 برخورد ویژه با اطفال نابالغ
مطابق ماده ۱۴۶ قانون مجازات اسلامی، کودک نابالغ مسئولیت کیفری ندارد و تنها اقدامات تأمینی و تربیتی درباره او اعمال می‌شود. بنابراین در این سن:
- ممکن است اصلاً حکم محکومیت صادر نشود
- تمرکز بر بازپروری، مشاوره، تربیت و اقدامات حمایتی خواهد بود
📌 تحقیقات توسط یک قاضی و مشاور
در این گروه سنی، تحقیقات توسط یک قاضی انجام می‌شود و حضور مشاور در فرآیند رسیدگی الزامی است. نظر مشاور به قاضی کمک می‌کند که تصویری دقیق از شرایط روحی، خانوادگی و اجتماعی کودک داشته باشد و تصمیم بهینه‌ای اتخاذ کند.
پرونده شخصیت در روند رسیدگی چه کاربردی دارد؟
در فرآیند رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان، درک صحیح از ویژگی‌های روانی، اجتماعی، خانوادگی و تربیتی متهم اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین منظور، قانونگذار ابزار مهمی به نام پرونده شخصیت را پیش‌بینی کرده است که نقش کلیدی در تصمیم‌گیری قضایی ایفا می‌کند.
📌 تعریف پرونده شخصیت
پرونده شخصیت مجموعه‌ای از اطلاعات جامع و تخصصی درباره وضعیت کلی طفل یا نوجوان متهم است که به قاضی کمک می‌کند تا تصمیمی متناسب با ویژگی‌ها و شرایط فردی متهم بگیرد. این پرونده به هیچ وجه جایگزین پرونده کیفری نیست، بلکه در کنار آن تشکیل می‌شود.
محتوای این پرونده معمولاً شامل موارد زیر است:
- اطلاعات خانوادگی و وضعیت سرپرستی
- سوابق روانی و عاطفی
- وضعیت تحصیلی، رفتاری و اجتماعی
- ارزیابی‌های پزشکی و روان‌پزشکی
- پیشینه بزهکاری یا مشکلات انضباطی
📌 موارد الزام به تشکیل پرونده شخصیت
بر اساس ماده ۲۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری، در خصوص جرایم تعزیری درجه پنج و شش، تشکیل پرونده شخصیت برای اطفال و نوجوانان الزامی است. البته در رویه قضایی، حتی در جرایم سبک‌تر نیز بسیاری از قضات، به‌صورت اختیاری دستور تشکیل این پرونده را صادر می‌کنند، چرا که در فهم رفتار کودک و پیش‌بینی خطر تکرار بزه بسیار مؤثر است.
📌 نقش پرونده شخصیت در صدور رأی
اطلاعات این پرونده، به قاضی کمک می‌کند تا رأیی منعطف، انسانی و متناسب با مصلحت متهم صادر کند. برای مثال:
- ممکن است قاضی به جای حبس یا نگهداری، دستور مراجعه به مشاوره، شرکت در کلاس‌های تربیتی یا اقدامات بازپرورانه بدهد.
- همچنین، در تعیین نوع قرار تأمین نیز از محتوای این پرونده استفاده می‌شود.
پرونده شخصیت نه‌تنها ابزاری برای قضاوت بهتر است، بلکه راهی برای تشخیص ظرفیت بازگشت کودک به زندگی عادی نیز محسوب می‌شود.
صدور قرار تأمین کیفری در دادرسی اطفال چگونه انجام می‌شود؟
در دادرسی کیفری اطفال و نوجوانان، صدور قرار تأمین با هدف تضمین حضور متهم در مراحل رسیدگی انجام می‌شود. با این حال، به دلیل شرایط سنی خاص، قانونگذار ضوابط خاص و محدودیت‌هایی برای نوع قرارهای قابل صدور در این حوزه در نظر گرفته است تا از آثار مخرب بازداشت پیشگیرانه بر کودک یا نوجوان جلوگیری شود.
📌 اصل بر عدم استفاده از قرارهای سنگین
برخلاف دادرسی بزرگسالان، در مورد اطفال و نوجوانان اصل بر پرهیز از بازداشت و استفاده از قرارهای سبک تر است. هدف، حفظ پیوند کودک با خانواده و جلوگیری از آسیب‌های روانی ناشی از بازداشت است.
📌 صدور قرار برای افراد زیر ۱۵ سال
بر اساس ماده ۲۸۷ قانون آیین دادرسی کیفری، تنها قرار قابل صدور برای افراد زیر ۱۵ سال، قرار التزام به حضور در مرجع قضایی است. این التزام به چه صورت اخذ می‌شود؟
از والدین، اولیا یا سرپرست قانونی طفل یا در صورت نبود یا عدم پذیرش آنان، از هر شخص حقیقی یا حقوقی که قاضی مصلحت بداند. به‌هیچ‌وجه در مورد این افراد نمی‌توان از کفیل، وثیقه یا بازداشت استفاده کرد.
📌 قرارهای قابل صدور برای نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال
در مورد نوجوانان بالای ۱۵ سال، امکان صدور برخی قرارهای دیگر نیز وجود دارد. از جمله:
- قرار کفالت
- قرار وثیقه
- قرار التزام به حضور
- قرار نگهداری موقت در کانون اصلاح و تربیت
📌 نکته: قرار نگهداری موقت، تابع تمام آثار و محدودیت‌های قرار بازداشت موقت است، اما با شرایط سخت‌گیرانه‌تری صادر می‌شود.
📌 شرایط صدور قرار نگهداری موقت
در مورد نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال، چنانچه جرم ارتکابی از جرائم مشمول ماده ۲۳۷ باشد و متهم قادر به معرفی کفیل یا سپردن وثیقه نباشد
در این صورت، قاضی می‌تواند با رعایت ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری، قرار نگهداری موقت صادر کند. اگر این قرار از سوی دادسرا صادر شود، باید به تأیید دادستان برسد و در صورت اختلاف، حل اختلاف با دادگاه خواهد بود. اگر توسط دادگاه صادر شود، قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان است.
نقش وکیل تسخیری در رسیدگی به جرایم نوجوانان چیست؟
در دادرسی‌های کیفری، حق برخورداری از وکیل یکی از اساسی‌ترین ابزارهای دفاعی متهم است. این حق در خصوص اطفال و نوجوانان از اهمیت دوچندان برخوردار است و قانونگذار برای تضمین حمایت حقوقی مؤثر از آن‌ها، در بسیاری از موارد، تعیین وکیل تسخیری را الزامی کرده است.
📌 الزام قانونی تعیین وکیل
مطابق ماده ۴۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری، در موارد زیر، تعیین وکیل برای طفل یا نوجوان اجباری است:
- جرائمی که رسیدگی به آن‌ها در صلاحیت دادگاه کیفری یک است
- جرائمی که مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از خمس دیه کامل باشند
- جرائم تعزیری درجه شش و بالاتر
در این موارد، دادگاه یا دادسرا به ولی یا سرپرست قانونی متهم اعلام می‌کند که برای او وکیل تعیین کنند.
📌 در صورت عدم معرفی وکیل توسط خانواده
چنانچه ولی، قیم یا سرپرست قانونی وکیلی برای متهم معرفی نکند یا وکیل تعیین‌شده بدون عذر موجه در دادگاه حاضر نشود در این صورت، مرجع قضایی مکلف است رأساً برای متهم وکیل تسخیری تعیین کند.
📌 هدف از الزام به وکیل در دادرسی اطفال
قانونگذار با اجبار به تعیین وکیل در این مرحله، چند هدف را دنبال می‌کند:
- جبران ضعف اطلاعات حقوقی طفل یا خانواده او
- پیشگیری از تضییع حقوق دفاعی
- کاهش آثار روانی فرآیند دادرسی
- استفاده از ظرفیت‌های قانونی به نفع متهم کودک یا نوجوان
📌 وکیل تسخیری در مرحله تحقیقات مقدماتی
حتی در مرحله تحقیقات مقدماتی نیز اگر اتهام در یکی از موارد ذکرشده باشد، دادسرا باید شرایط حضور وکیل را فراهم کند. عدم رعایت این موضوع می‌تواند موجب بطلان تحقیقات و تضییع حقوق دفاعی متهم شود.
ویژگی‌های رأی دادگاه اطفال؛ حضوری بودن و حق تجدیدنظر
صدور رأی در پرونده‌های مربوط به اطفال و نوجوانان نیز مانند دیگر مراحل دادرسی، از قوانین حمایتی خاصی تبعیت می‌کند. این ویژگی‌ها با هدف تضمین دادرسی عادلانه، حفظ حقوق متهم کم‌سن‌وسال و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از ناآگاهی یا ناتوانی در پیگیری پرونده وضع شده‌اند.
📌 الزام به صدور رأی حضوری
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دادرسی در دادگاه اطفال و نوجوانان، الزام به حضوری بودن رأی است.
بر اساس رویه قضایی و ملاحظات حمایتی:
- حتی اگر جلسات دادگاه، به دلیل حفظ مصلحت طفل، غیابی برگزار شود
- رأی نهایی باید حتماً حضوری صادر شود
🔍 چرا این الزام وجود دارد؟ زیرا رأی حضوری موجب اطمینان از:
- آگاهی کامل متهم از مفاد رأی
- فعال شدن مهلت‌های قانونی برای تجدیدنظر
- امکان استفاده مؤثر از حقوق دفاعی پس از صدور رأی
📌 حق تجدیدنظر در تمام آراء و تصمیمات دادگاه اطفال
مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، تمام آراء و تصمیمات صادره از دادگاه اطفال و نوجوانان، اعم از:
- مجازات‌ها
- صدور حکم به اقدامات تأمینی و تربیتی
- تصمیمات بین راهی (مثل قرارها و دستورات موقتی)
بدون هیچ محدودیتی قابل تجدیدنظرخواهی هستند؛ حتی اگر مربوط به:
- جرم با مجازات درجه هشت باشد
- یا شامل دیه‌ای کمتر از یک‌دهم دیه کامل
این قاعده در تضاد با مقررات دادرسی بزرگسالان است که در آن برخی آراء قابلیت اعتراض ندارند، اما در مورد اطفال، تجدیدنظرخواهی یک حق مطلق است.
📌 مرجع رسیدگی به تجدیدنظر
آراء صادرشده از دادگاه اطفال، در دادگاه تجدیدنظر استان مورد بررسی مجدد قرار می‌گیرد. در این مرحله نیز، متهم کودک یا نوجوان حق دارد از وکیل استفاده کرده و دلایل خود را ارائه دهد.
نقش پلیس ویژه اطفال در فرآیند رسیدگی چیست؟
در کنار دادگاه‌ها و دادسراهای تخصصی، قانونگذار برای ارتکاب جرم توسط افراد زیر ۱۸ سال، نهاد دیگری را نیز در نظر گرفته است که نقش مهمی در مرحله کشف جرم و انتقال کودک به مرجع قضایی دارد؛ پلیس ویژه اطفال و نوجوانان. این نهاد زیرمجموعه‌ای از نیروی انتظامی است و وظایف و حدود اختیارات آن طبق قانون مشخص شده است.
📌 تأسیس پلیس ویژه طبق قانون
بر اساس ماده ۳۱ قانون آیین دادرسی کیفری، پلیس ویژه اطفال و نوجوانان با هدف «حسن اجرای وظایف ضابطان در خصوص اطفال و نوجوانان» در نیروی انتظامی تشکیل می‌شود.
جزئیات اجرایی این نهاد به موجب لایحه‌ای که توسط رئیس قوه قضائیه تنظیم می‌شود و پس از تصویب، لازم‌الاجرا خواهد بود.
📌 وظایف اصلی پلیس ویژه
- کشف جرم با رعایت اصول حمایتی
- جمع‌آوری دلایل، آلات، ادوات و آثار جرم
- تحویل سریع طفل یا نوجوان به مرجع قضایی صالح
- پرهیز از هرگونه تحقیق مستقیم از متهم نابالغ یا نوجوان
- هماهنگی با نهادهای حمایتی و مشاوره‌ای برای ارجاع کودک در صورت لزوم
📌 ممنوعیت تحقیق از طفل یا نوجوان توسط پلیس
مهم‌ترین محدودیت پلیس در این زمینه، ممنوعیت انجام تحقیقات مقدماتی از کودک یا نوجوان است.
بر اساس تبصره ۲ ماده ۲۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری:
«ضابطان دادگستری حتی در جرائم مشهود نیز حق تحقیق از طفل یا نوجوان را ندارند.»
تنها کاری که پلیس می‌تواند انجام دهد، حفظ ادله و تحویل فوری متهم به دادگاه یا دادسراست. اگر این وظیفه به‌درستی انجام نشود، ممکن است تمام تحقیقات بعدی دچار خدشه قانونی شود.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون نحوه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان مطرح شده است:
❓ اگر یک نوجوان ۱۶ ساله به اتهام سرقت دستگیر شود، آیا او هم مثل بزرگسالان در بازداشت می‌ماند تا دادگاه تشکیل شود؟
✅ خیر. قانون برای نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال، بازداشت را فقط در شرایط خاص مجاز دانسته است. در حالت عادی، نوجوان پس از تفهیم اتهام، با قرارهایی مانند کفالت یا التزام به حضور آزاد می‌شود. فقط در صورت نبود کفیل یا وثیقه، یا در جرائم خاص (مثل سرقت مسلحانه یا خشن)، ممکن است دستور نگهداری موقت در کانون اصلاح و تربیت صادر شود.
❓ پدر یک پسر ۱۳ ساله نگران است که به دلیل شکایت همکلاسی‌اش، او به زندان بیفتد. آیا واقعاً چنین اتفاقی ممکن است؟
✅ نه، اصلاً. کودکان زیر ۱۵ سال طبق قانون، نه بازداشت می‌شوند و نه به زندان می‌روند. فقط اقدامات تربیتی مثل ارجاع به مشاوره، تعهد والدین یا پیگیری از طریق مددکار اجتماعی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. هدف، اصلاح و مراقبت است، نه مجازات.
❓ دخترم در مدرسه دعوا کرده و به او گفتند پرونده قضایی براش باز می‌شه. آیا باید وکیل بگیریم؟
✅ اگر دختر شما زیر ۱۵ سال است، نیاز به وکیل الزامی نیست، ولی می‌توانید برای راهنمایی بهتر از مشاور حقوقی یا وکیل استفاده کنید. اما اگر بین ۱۵ تا ۱۸ سال دارد و اتهام او مشمول جرائم تعزیری درجه ۶ یا بالاتر باشد، دادگاه موظف است اگر شما وکیل نگیرید، خودش برای او وکیل تسخیری تعیین کند.