جرم مزاحمت پیامکی | مجازات، نحوه شکایت و نمونه رأی دادگاه

با پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و گسترش استفاده از تلفن همراه، بروز برخی رفتارهای ناهنجار مانند مزاحمت پیامکی نیز افزایش یافته است. این نوع مزاحمت که از طریق ارسال پیامک‌های مکرر و گاه توهین‌آمیز یا تهدیدآمیز به دیگران انجام می‌شود، می‌تواند باعث اخلال در آرامش روحی و روانی افراد شود.

قانون‌گذار ایران به‌صراحت این رفتار را جرم‌انگاری کرده و برای آن مجازات‌هایی از جمله حبس، جزای نقدی یا حتی محرومیت از استفاده از وسایل مخابراتی در نظر گرفته است. در این مقاله به بررسی جامع این جرم، نحوه شکایت، رویه دادگاه‌ها، تفاوت مزاحمت پیامکی و تلفنی، و پاسخ به سوالات متداول می‌پردازیم.

تعریف جرم مزاحمت پیامکی و تفاوت آن با مزاحمت تلفنی

در سال‌های اخیر، افزایش استفاده از گوشی‌های هوشمند و پیام‌رسان‌ها باعث شده است که مزاحمت‌هایی همچون مزاحمت پیامکی بیش از گذشته در میان پرونده‌های قضایی دیده شود. این جرم، گرچه ظاهری ساده دارد اما می‌تواند عواقب سنگینی برای مرتکب به همراه داشته باشد. در این بخش به تعریف دقیق این جرم و تفاوت آن با مزاحمت تلفنی می‌پردازیم.

📌 تعریف جرم مزاحمت پیامکی

✅ جرم مزاحمت پیامکی زمانی محقق می‌شود که فردی با ارسال مکرر پیامک‌های بی‌مورد، بی‌ربط، تهدیدآمیز، توهین‌آمیز یا حتی پیام‌هایی که هیچ محتوایی ندارند، آرامش دیگری را برهم زده و موجب سلب آسایش او شود. این مزاحمت می‌تواند از طریق پیامک معمولی، یا سایر پیام‌رسان‌های مجازی (واتساپ، تلگرام، اینستاگرام و…) نیز اتفاق بیفتد.

بر اساس ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) و همچنین سایر قوانین مرتبط همچون قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، چنین رفتاری جرم‌انگاری شده و مرتکب به مجازات‌هایی چون حبس یا جزای نقدی محکوم می‌شود.

📌 تفاوت مزاحمت پیامکی و تلفنی

✅ اگرچه هر دو این موارد در قانون به صراحت جرم محسوب می‌شوند، اما از نظر ماهوی تفاوت‌هایی میان مزاحمت پیامکی و مزاحمت تلفنی وجود دارد که دانستن آن برای طرح شکایت و دفاع اهمیت زیادی دارد.

🔍 مزاحمت تلفنی شامل تماس‌های مکرر، تماس‌های سکوت، توهین، تهدید، یا گفت‌وگوهای بی‌مورد و آزاردهنده است.

🔍 مزاحمت پیامکی اما محدود به ارسال پیامک‌هایی است که با هدف اذیت، توهین، تهدید یا بر هم زدن آرامش فرد انجام می‌گیرد. حتی ارسال پیامک‌های مکرر بدون محتوا نیز در رویه قضایی ایران مصداق این جرم شناخته شده است.

📌 قانون چه می‌گوید؟

✅ در خصوص هر دو نوع مزاحمت، قانون‌گذار در ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی چنین مقرر داشته است:
«هر گاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم خواهد شد.»

همچنین قانون تاسیس شرکت مخابرات ایران در تبصره ۲ ماده ۱۴، مجازات‌هایی مانند قطع ارتباط تلفنی و محدودیت دسترسی را برای چنین افرادی پیش‌بینی کرده است.

مجازات مزاحمت پیامکی طبق قانون

مزاحمت پیامکی همانند بسیاری دیگر از جرائم رایانه‌ای و مخابراتی، با هدف برهم زدن آرامش و سلب آسایش افراد انجام می‌شود. قانون‌گذار ایران برای این رفتار، مجازات‌های مشخصی در نظر گرفته تا از یک‌سو مانع گسترش این‌گونه رفتارها شود و از سوی دیگر، حقوق افراد قربانی را احقاق کند.

⚖️ مجازات قانونی مزاحمت پیامکی طبق ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی

 مطابق ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، هر فردی که از طریق تلفن یا هر وسیله مخابراتی دیگر برای دیگران ایجاد مزاحمت کند، افزون بر مقررات شرکت مخابرات، به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم می‌شود.

اما این مجازات به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ در کنار آن، مقررات شرکت مخابرات (بر اساس تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران) به مخابرات اجازه می‌دهد در صورت اثبات مزاحمت:

• بار اول خط تلفن مزاحم را یک هفته قطع کند.

• بار دوم خط تلفن را سه ماه قطع کند.

• بار سوم به‌طور دائم خط را قطع کند و منصوبات را جمع‌آوری کند.

⚖️ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری و تأثیر آن بر مجازات مزاحمت پیامکی

در سال ۱۳۹۹، با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مجازات مزاحمت پیامکی نیز به نوعی کاهش پیدا کرد. بر اساس ماده ۱۱ این قانون، حداقل و حداکثر حبس مقرر در ماده ۶۴۱ نصف شده است. یعنی اکنون مرتکب این جرم به:

• ۷ روز تا یک ماه و نیم حبس محکوم می‌شود.

• یا جزای نقدی جایگزین حبس خواهد شد.

📌 محرومیت از خدمات مخابراتی

بر اساس تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران، فردی که با سوء نیت از خط تلفن یا هر ابزار مخابراتی برای مزاحمت استفاده کند، علاوه بر مجازات کیفری، ممکن است مشمول قطع خدمات مخابراتی نیز بشود.

🔍 بار اول: اخطار و قطع یک هفته‌ای
🔍 بار دوم: اخطار و قطع سه‌ماهه
🔍 بار سوم: قطع دائم خط و جمع‌آوری تجهیزات

📌 مجازات‌های دیگر در صورت توهین یا تهدید در پیامک

✅اگر در پیامک‌های ارسال‌شده توهین، فحاشی، افترا یا تهدید نیز دیده شود، علاوه بر مجازات جرم مزاحمت، شخص مرتکب ممکن است به مجازات‌های جرائم دیگر (مثل حبس یا شلاق به دلیل توهین یا تهدید) محکوم شود.

مزاحمت پیامکی به زنان شوهردار و پیامدهای حقوقی

یکی از مواردی که در پرونده‌های قضایی مزاحمت پیامکی بیشتر دیده می‌شود، ارسال پیامک برای زنان شوهردار است. این مسئله، علاوه‌ بر آن‌که مصداق بارز مزاحمت است، می‌تواند در برخی موارد رنگ و بوی رابطه نامشروع، تهدید حیثیتی یا حتی اخلال در بنیان خانواده به خود بگیرد که تبعات قانونی شدیدتری برای مرتکب به‌دنبال خواهد داشت.

📌 جرم مزاحمت پیامکی برای زن شوهردار از دید قانون

✅ قانون به‌طور مشخص تفاوتی میان زن شوهردار و افراد دیگر در وقوع جرم مزاحمت قائل نیست؛ اما در عمل، دادگاه‌ها در این‌گونه پرونده‌ها، حساسیت بیشتری نشان می‌دهند. زیرا این نوع مزاحمت می‌تواند منجر به آسیب به بنیان خانواده شود.

🔍 ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی درباره این جرم حکم کلی می‌دهد و می‌گوید:

«هرکس به وسیله تلفن یا ابزار مخابراتی برای دیگران ایجاد مزاحمت نماید، به حبس محکوم می‌شود.»

اما اگر محتوای پیامک‌ها شامل پیشنهادهای غیراخلاقی یا الفاظی با قصد تحریک به رابطه نامشروع باشد، می‌تواند مشمول ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی قرار گیرد که مجازات آن تا ۹۹ ضربه شلاق تعزیری است.

📌 تفاوت بین مزاحمت و رابطه نامشروع پیامکی

✅ باید توجه داشت که صرف ارسال پیامک به زن شوهردار جرم نیست، مگر آنکه ماهیت آن پیامک حاکی از ایجاد مزاحمت یا دعوت به رابطه‌ای خلاف عرف و شرع باشد. اگر پیام‌ها صِرف سلام یا مکالمه‌های معمولی باشند، جرم محسوب نمی‌شود؛ اما:

• اگر ادامه‌دار باشد و موجب سلب آسایش گردد: مزاحمت پیامکی است.

• اگر حاوی عبارات عاشقانه، غیراخلاقی یا تحریک‌آمیز باشد: رابطه نامشروع پیامکی است.

⚖️ مجازات رابطه پیامکی با زن شوهردار (رابطه نامشروع مجازی)

بر اساس ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی:
«هرگاه زن و مردی که بین آن‌ها علقه زوجیت نباشد، مرتکب روابط نامشروع یا اعمال منافی عفت غیر از زنا شوند، به تا ۹۹ ضربه شلاق تعزیری محکوم خواهند شد.»
بنابراین ارسال پیامک‌های حاوی عبارات غیراخلاقی یا پیشنهادات نامشروع می‌تواند مشمول این ماده باشد.

📌 آیا پرینت پیامک برای اثبات کافی است؟

پرینت پیامک به تنهایی دلیل قطعی برای محکومیت نیست، اما به‌عنوان اماره (قرینه) پذیرفته می‌شود. توجه داشته باشید که اثبات رابطه نامشروع از طریق پیامک برای محکومیت لازم است و باید توسط شاکی انجام شود. برای اثبات جرم معمولاً به ادله دیگری مانند:

• شهادت شهود
• اقرار متهم
• سایر قرائن و شواهد (پرینت تماس، زمان‌بندی پیام‌ها و…)

نیاز است. دادگاه بدون وجود دلایل مکمل، صرفاً به پیامک‌ها به‌عنوان دلیل قطعی اتکا نمی‌کند.

برای مزاحمت پیامکی چه باید کرد؟

زمانی که فردی با ارسال پیامک‌های بی‌مورد، توهین‌آمیز یا تهدیدآمیز، باعث برهم‌زدن آرامش شما می‌شود، بهترین راه مقابله، طی‌ کردن مسیر قانونی و ثبت شکایت رسمی است. قانون برای این‌گونه مزاحمت‌ها مجازات مشخصی تعیین کرده و فرد قربانی می‌تواند با ارائه مدارک لازم، مرتکب را به مجازات قانونی برساند. در این بخش به‌صورت گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم برای مزاحمت پیامکی چه باید کرد.

📌 مراحل قانونی پیگیری و شکایت از مزاحمت پیامکی

✅ برای مقابله با مزاحمت پیامکی، اقدامات زیر را به‌ترتیب انجام دهید:

🔍 ۱- مستندسازی کامل پیامک‌ها:
قبل از هر اقدامی، تمامی پیامک‌های مزاحم را نگه‌ دارید و از آن‌ها اسکرین‌شات تهیه کنید.
در صورت نیاز می‌توانید در مراحل بعدی از اپراتور تلفن همراه، پرینت پیامک‌ها را هم دریافت کنید؛ البته این امر مستلزم حکم قضایی است.

🔍 ۲- ثبت شکایت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
برای ثبت شکایت باید ابتدا در سامانه ثنا (sana.adliran.ir) حساب کاربری داشته باشید. سپس:

• به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.

• شکواییه رسمی با ذکر جزییات (تاریخ، شماره مزاحم، نوع مزاحمت، مدارک) تنظیم کنید.

• شکایت شما به دادسرا ارجاع داده می‌شود.

🔍 ۳- مراجعه به دادسرا و ارجاع به پلیس فتا:
پس از ثبت شکایت، دادسرا معمولاً پرونده را برای بررسی فنی به پلیس فتا یا کارشناسان فنی ارجاع می‌دهد. این مراجع:

• صحت شماره و ارسال پیامک‌ها را بررسی می‌کنند.

• در صورت اثبات، قرار جلب به دادرسی برای متهم صادر می‌شود.

🔍 ۴- پیگیری روند قضایی و دریافت حکم:
پرونده به دادگاه کیفری دو ارسال می‌شود و قاضی بر اساس مدارک و دفاعیات، رأی صادر می‌کند. در بسیاری از موارد، حکم شامل:

• حبس یا جزای نقدی

• قطع ارتباط مخابراتی خط مزاحم

• تعهد به عدم تکرار مزاحمت

• شهادت شهود در صورت وجود

📌 مدت زمان رسیدگی به این نوع شکایت چقدر است؟

✅ بسته به حجم پرونده‌های دادگاه و نوع مزاحمت:

• پرونده‌های ساده: ۲ الی ۳ ماه

• پرونده‌های پیچیده یا همراه با تهدید، توهین یا سوء نیت آشکار: ۶ ماه یا بیشتر

مدارک لازم برای اثبات جرم مزاحمت پیامکی

برای اثبات جرم مزاحمت پیامکی در مراجع قضایی، صرف ادعای شاکی کفایت نمی‌کند. ارائه ادله و مستندات معتبر، شرط اصلی موفقیت در این‌گونه پرونده‌هاست. هرچه مدارک قوی‌تر و روشن‌تر باشند، رسیدگی سریع‌تر و صدور حکم قطعی راحت‌تر انجام می‌شود.

📌 مدارک اصلی جهت اثبات مزاحمت پیامکی

✅ مدارکی که می‌تواند در دادگاه به اثبات جرم مزاحمت پیامکی کمک کند عبارت‌اند از:

🔍 ۱- پرینت پیامک از اپراتور:
شاکی می‌تواند با دستور مقام قضایی، از اپراتور تلفن همراه (همراه اول، ایرانسل، رایتل) پرینت پیامک‌های ارسالی و دریافتی را دریافت کند. این پرینت شامل شماره‌های طرفین، زمان ارسال و دریافت پیام است؛ البته معمولاً محتوای پیام درج نمی‌شود، مگر در موارد خاص و با دستور ویژه قاضی.

🔍 ۲- اسکرین‌شات از پیامک‌ها:
ارائه اسکرین‌شات پیام‌های دریافتی از سوی شاکی (در تلفن همراه یا فضای مجازی) می‌تواند یکی از مستندات معتبر باشد؛ به‌ویژه زمانی که به‌طور دقیق تاریخ و شماره فرستنده در تصویر مشخص باشد.

🔍 ۳- استعلام از پلیس فتا یا مراجع فنی:
در موارد مشکوک یا پیچیده، پلیس فتا می‌تواند تأیید کند که شماره مورد ادعا متعلق به چه کسی است و ارتباط پیامکی به چه شکلی صورت گرفته است.

🔍 ۴- شهادت شهود:
اگر افراد دیگری نیز از این پیامک‌ها مطلع بوده‌اند یا پیامک به آن‌ها نیز ارسال شده است، شهادت آنان می‌تواند به اثبات مزاحمت کمک کند.

📌 مدارک تکمیلی برای تقویت شکایت:

✅ در کنار مدارک اصلی، مدارک کمکی زیر می‌تواند شانس موفقیت شاکی را افزایش دهد:

• پرینت تماس‌ها (در صورت تماس‌های همراه پیامک)

• پرینت گزارش پلیس یا گزارش مراجع انتظامی

• مدارک نشان‌دهنده سابقه مزاحمت (مثلاً قبلاً تعهد داده باشد و دوباره مزاحمت کرده باشد)

⚖️ آیا صرف پرینت پیامک برای محکومیت کافی است؟

✅ خیر. پرینت پیامک به تنهایی اماره (نشانه) است نه دلیل قطعی. برای صدور رأی قطعی معمولاً لازم است:

• تعداد پیامک‌ها زیاد باشد.

• محتوای مزاحمت‌آمیز یا غیرعادی داشته باشد.

• همراه سایر ادله مثل شهادت، اسکرین‌شات و استعلام باشد.

نمونه شکواییه رسمی مزاحمت پیامکی و تلفنی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان ………………
با سلام و احترام

اینجانب ……… فرزند ……… دارای شماره ملی ………، ساکن ……… به استحضار می‌رسانم:

مدتی است فردی به نام آقای / خانم ……… دارای شماره تماس ………، به طرق مختلف و به‌ویژه از طریق ارسال مکرر پیامک‌های بی‌مورد، توهین‌آمیز و آزاردهنده برای اینجانب، موجبات سلب آرامش روحی و روانی اینجانب را فراهم آورده و با این رفتار خود، مرتکب جرم مزاحمت از طریق وسایل مخابراتی موضوع ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی گردیده است.

ضمناً علاوه بر پیامک، در برخی موارد نیز تماس‌های مکرر و بی‌مورد از طرف ایشان برقرار گردیده که موجب برهم خوردن آسایش اینجانب و اعضای خانواده‌ام شده است.

دلایل و مستندات اثبات شکایت:
۱- پرینت پیامک‌های ارسال‌شده
۲- اسکرین‌شات پیام‌ها
۳- استعلام از اپراتور همراه اول / ایرانسل / رایتل
۴- شهادت شهود در صورت لزوم

با عنایت به مراتب فوق و مستند به مواد ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی و تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران، تقاضای تعقیب کیفری مشتکی‌عنه، صدور دستور استعلام از اپراتور تلفن همراه، اخذ پرینت پیامک‌ها، و در نهایت صدور حکم قانونی مبنی بر مجازات مرتکب و الزام به تعهد به عدم تکرار مزاحمت را از آن مقام محترم قضایی دارم.

با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی شاکی: ………
تاریخ: ………
امضاء: ………

نمونه رأی دادگاه در جرم مزاحمت پیامکی

در بسیاری از پرونده‌های مزاحمت پیامکی، رأی دادگاه می‌تواند بسته به نوع پیام‌ها، تعداد آن‌ها، سوابق طرفین و دفاعیات ارائه‌شده، متفاوت باشد. رویه دادگاه‌ها معمولاً نشان می‌دهد که اگر پیامک‌ها صرفاً برای مزاحمت و بدون محتوای تهدید یا توهین باشد، مجازات سبک‌تری اعمال می‌شود؛ اما اگر مزاحمت همراه با فحاشی یا تهدید باشد، مجازات‌ها شدیدتر خواهد بود.

📌 نمونه رأی دادگاه درباره مزاحمت پیامکی

📄 نمونه دادنامه کیفری:

شماره دادنامه: 9509970224800811
تاریخ صدور: 1395/08/26
مرجع صادرکننده: شعبه 1176 دادگاه کیفری ۲ تهران
موضوع پرونده: مزاحمت از طریق ارسال پیامک

رأی دادگاه بدوی:
در خصوص اتهام خانم … به ایجاد مزاحمت تلفنی و ارسال پیامک‌های مکرر به شاکیه خانم … ، دادگاه با بررسی محتویات پرونده، پرینت پیامک‌ها، اقرار متهم، شکایت شاکیه و استعلام از اپراتور، بزه انتسابی را محرز دانست و به استناد ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی، متهم را به چهار ماه حبس تعزیری محکوم کرد.

در اجرای قانون کاهش مجازات حبس تعزیری و رعایت حال متهم بدون سابقه کیفری، حبس به پرداخت پنج میلیون ریال جزای نقدی بدل از حبس تبدیل شد.

رأی دادگاه تجدیدنظر:
با اعتراض متهم به رأی، دادگاه تجدیدنظر بررسی نمود و با توجه به دفاعیات متهم مبنی بر این‌که پیامک‌ها متقابل بوده و شاکی نیز پاسخ داده است، رأی بدوی را صحیح دانست و تجدیدنظر را وارد ندانست. در نتیجه رأی بدوی تأیید و قطعی گردید.

📌 نکات مهم از این رأی برای شاکیان و متهمان

 این رأی نشان می‌دهد که:

• حتی پیامک‌های بی‌محتوا یا متقابل هم ممکن است جرم محسوب شوند، اگر قصد مزاحمت اثبات شود.
• اگر پیام‌ها به قصد پاسخ‌گویی یا توضیح باشد، سوءنیت احراز نمی‌شود.
• در موارد نخستین جرم و بدون سابقه کیفری، حبس غالباً به جریمه نقدی تبدیل می‌شود.
• پرینت پیامک، استعلام اپراتور و شکایت کتبی، از اصلی‌ترین ادله اثبات جرم هستند.

سوالات متداول

در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون مزاحمت پیامکی که توسط پرسشگران در قالب مشاوره حقوقی آنلاین مطرح شده است را مشاهده می فرمایید:

❓ یک پیام اشتباهی دوبار که حاوی سلام و احوال‌پرسی بود به شماره‌ای ناشناخته ارسال کردم و آن شخص با الفاظ زشت پاسخ داد و من عذرخواهی کردم. آیا این موضوع می‌تواند به عنوان مزاحمت تلفنی تلقی شود و مشکلی برایم ایجاد کند؟
✅ ارسال پیام اشتباهی در صورتی که تکرار نشود و محتوای آن تهدیدآمیز نباشد، معمولاً به عنوان مزاحمت تلفنی محسوب نمی‌شود. اما در صورت ادامه‌یافتن یا تهدید، ممکن است فرد مقابل ادعای مزاحمت کند.

❓ فردی به من پیامک داده و زنگ زده و مزاحمت ایجاد کرده، اما پاسخ نداده‌ام. پیام‌های او حاوی الفاظ توهین‌آمیز هستند. اگر شکایت کنم، نتیجه‌ای دارد و مجازات چیست؟
✅ در صورت ادامه مزاحمت‌ها و وجود شواهد کافی، می‌توانید شکایت کنید. مجازات مزاحمت تلفنی ممکن است شامل جزای نقدی یا اقدامات قانونی دیگر باشد. بهتر است شواهد موجود را جمع‌آوری و با یک وکیل مشورت کنید.

❓ مجازات مزاحمت تلفنی یا پیامکی که باعث ایجاد اختلاف بین زن و شوهر شده چیست؟
✅ مجازات مزاحمت تلفنی یا پیامکی غالباً تعزیری است و می‌تواند شامل جزای نقدی یا دیگر مجازات‌های قانونی باشد. نوع و شدت مجازات بستگی به شرایط و شواهد موجود دارد.

❓ اگر از سیم‌کارتی چندین پیام مزاحمت‌آمیز دریافت شود و فرستنده بعداً عذرخواهی کند و بگوید شماره را اشتباه گرفته، آیا می‌توان شکایت کرد که این شماره مزاحم شده است؟
✅ در صورتی که پیام‌ها محتوای نامناسب و توهین‌آمیز نداشته باشند و فرد فرستنده به اشتباه خود اعتراف کند، معمولاً به عنوان مزاحمت تلفنی تلقی نمی‌شود. اما اگر مزاحمت‌ها ادامه یابند، می‌توانید اقدام قانونی انجام دهید.

❓ مجازات مزاحمت پیامکی و تلفنی چیست؟ من شکایت کرده‌ام و یکی از پیام‌ها حاوی توهین ناموسی بوده است، اما تماس‌ها در لیست مسدودیت قرار داشته‌اند.
✅ مجازات مزاحمت تلفنی معمولاً شامل جزای نقدی است. در صورتی که پیام‌ها حاوی توهین باشند، ممکن است مجازات شدیدتری نیز در نظر گرفته شود. توصیه می‌شود شواهد خود را جمع‌آوری و موضوع را از طریق مراجع قضایی پیگیری کنید.