طلاق، پایان رسمی و قانونی رابطه زوجیت است که در نظام حقوقی و فقهی ایران با شرایط خاصی صورت می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین ارکان طلاق، خواندن صیغه طلاق با الفاظ مشخص و در حضور دو شاهد عادل است. بدون جاری شدن صحیح این صیغه، طلاق از منظر شرعی و قانونی معتبر نخواهد بود. در بسیاری از موارد، افراد از ماهیت و نحوه صحیح خواندن این الفاظ آگاهی ندارند و همین موضوع می‌تواند موجب بی‌اعتباری طلاق یا مشکلات بعدی در روند ثبت آن شود.
در این مقاله، تلاش شده تا به‌صورت دقیق و کاربردی، نحوه خواندن صیغه طلاق از سوی زن یا مرد، متن عربی صیغه و فایل صوتی در انواع طلاق‌ها (توافقی، غیابی، خلع و مبارات) و شرایط صحت آن مطابق با قانون مدنی و فقه امامیه بررسی شود. همچنین به این پرسش پاسخ داده خواهد شد که آیا زن نیز می‌تواند صیغه طلاق را بخواند یا نه؟ و در صورت غیبت مرد، چگونه طلاق رسمی می‌شود.
اگر در مسیر طلاق توافقی یا رسمی هستید، آشنایی با الفاظ و شرایط صحت صیغه طلاق برای شما ضروری است. با ما همراه باشید.
الفاظ صیغه طلاق چیست و چه اهمیتی دارد؟
طبق قانون مدنی و فقه اسلامی، طلاق تنها زمانی معتبر است که با الفاظ خاص و به زبان عربی جاری شود. این الفاظ باید دلالت روشن بر قصد طلاق داشته باشند و در قالب صیغه‌ای خاص از سوی مرد یا وکیل او ادا شوند. صرف نوشتن یا نیت درونی برای جدایی، طلاق محسوب نمی‌شود؛ بلکه طلاق یک ایقاع است که با یک‌طرفه‌ترین شکل از سوی زوج و با الفاظ شرعی خاص محقق می‌شود.
مطابق ماده ۱۱۳۴ قانون مدنی:
«طلاق باید به صیغه طلاق و در حضور حداقل دو نفر مرد عادل که شنیدن صیغه طلاق را تصدیق کنند، واقع گردد.»
اهمیت این الفاظ در چیست؟
خواندن صیغه طلاق با الفاظ دقیق و مطابق با ضوابط شرعی باعث می‌شود:
-
طلاق از نظر شرعی صحیح و معتبر باشد.
-
در دفترخانه رسمی قابل ثبت گردد.
-
از بروز مشکلات حقوقی و کیفری مانند مجازات عدم ثبت طلاق جلوگیری شود.
در بسیاری از موارد، عدم رعایت این شرایط منجر به بطلان طلاق یا عدم ثبت آن می‌شود. از همین رو، حتی در طلاق توافقی نیز زوجین ترجیح می‌دهند این مرحله توسط سردفتر طلاق یا وکیل رسمی صورت گیرد.
بنابراین، دانستن و درک درست از الفاظ صیغه طلاق و نحوه خواندن آن، گامی ضروری برای پایان قانونی و شرعی ازدواج است.
متن عربی صیغه طلاق توافقی، خلع، و مبارات؛ فایل صوتی
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، صیغه طلاق باید به زبان عربی و با الفاظ مشخصی خوانده شود تا طلاق شرعی و قانونی معتبر تلقی گردد. این الفاظ بسته به نوع طلاق (توافقی، خلع، یا مبارات) ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد. در ادامه به هر یک از این موارد می‌پردازیم:
📌 ۱. صیغه طلاق توافقی
در طلاق توافقی که زن و شوهر به صورت مشترک تصمیم به جدایی می‌گیرند، معمولاً صیغه توسط سردفتر رسمی طلاق یا وکیل خوانده می‌شود. متن عربی آن به صورت زیر است:
«زَوْجَتِی فاطِمَةُ طالِقٌ» (یعنی: همسرم فاطمه، طلاق داده شد.)
فایل صوتی صیغه طلاق توافقی:
و اگر صیغه توسط وکیل زوج خوانده شود، چنین خواهد بود:
«زَوْجَةُ مُوکِّلی فاطِمَةُ طالِقٌ»
فایل صوتی صیغه طلاق از طریق موکل:
📌 ۲. صیغه طلاق خلع
در این نوع طلاق، زن از شوهر خود کراهت دارد و در ازای بخشیدن مهریه یا مالی، طلاق می‌گیرد. متن عربی صیغه خلع چنین است:
«زَوْجَتِی فاطِمَةُ خَلَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ فَهِی طالِقٌ»
(یعنی: همسرم فاطمه را به ازای آنچه بذل کرده، طلاق دادم. پس او طلاق داده شد.)
فایل صوتی خواندن صیغه طلاق خلع:
📌 ۳. صیغه طلاق مبارات
در طلاق مبارات، هر دو طرف از یکدیگر کراهت دارند. در این صورت، مرد می‌گوید:
«بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ فَهِی طالِقٌ»
(یعنی: از همسرم فاطمه کناره‌گیری کردم به ازای آنچه بذل کرده، پس او طلاق داده شد.)
فایل صوتی خواندن صیغه طلاق مبارات:
⚠️ نکات مهم:
- ذکر نام همسر در صیغه الزامی است.
- جاری شدن صیغه باید در حضور دو مرد عادل و بالغ باشد.
- سردفتر بدون حکم دادگاه، نمی‌تواند صیغه را جاری کند.
استفاده از الفاظ نادرست یا تلفظ اشتباه صیغه ممکن است موجب بطلان طلاق شود. از این رو، معمولاً افراد ترجیح می‌دهند اجرای آن را به وکیل دادگستری یا سردفتر طلاق بسپارند.
صیغه طلاق چگونه خوانده می‌شود و چه شرایطی دارد؟
طبق قانون مدنی ایران، برای اینکه طلاق صحیح و نافذ باشد، شرایط خاصی در شیوه خواندن صیغه طلاق و نفراتی که در آن حضور دارند باید رعایت شود. در این بخش، شرایط قانونی و شرعی لازم برای خواندن صیغه طلاق را مرور می‌کنیم:
✅ ۱. قصد واقعی طلاق
اولین شرط صحت طلاق، قصد و اراده جدی مرد برای جدایی است. اگر مرد از روی شوخی یا اجبار الفاظ طلاق را بر زبان بیاورد، طلاق باطل محسوب می‌شود. همچنین باید عاقل، بالغ و هوشیار باشد.
✅ ۲. ادای صیغه به زبان عربی
بر اساس فقه امامیه، صیغه طلاق حتماً باید به زبان عربی فصیح و با الفاظ خاصی ادا شود. هرچند برخی فقهای اهل سنت طلاق به زبان فارسی را نیز صحیح می‌دانند، اما در مذهب شیعه امامیه چنین طلاقی صحیح نیست مگر در صورت عجز از بیان عربی.
✅ ۳. حضور دو شاهد عادل
از شروط اساسی صحت طلاق، حضور حداقل دو مرد عادل است که صیغه را بشنوند. این افراد باید:
- بالغ، مسلمان و عادل باشند؛
- از گناهان کبیره اجتناب کنند؛
- اصرار بر گناهان صغیره نداشته باشند؛
- و خواندن صیغه را واقعاً بشنوند، نه صرفاً اطلاع از وقوع طلاق داشته باشند.
✅ ۴. عدم حیض و نفاس زن
طلاق در زمان قاعدگی (حیض) یا نفاس زن صحیح نیست، مگر در موارد استثنایی مانند:
- عدم نزدیکی در دوران زوجیت؛
- باردار بودن زن؛
- یا عدم دسترسی به زمان پاکی.
✅ ۵. گواهی عدم سازش یا حکم دادگاه
برای ثبت طلاق در دفاتر رسمی، باید گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق قطعی از دادگاه خانواده دریافت شده باشد. بدون این مدارک، سردفتر حق جاری کردن صیغه و ثبت طلاق را ندارد.
✅ ۶. قرائت صیغه توسط وکیل یا سردفتر
در مواردی که مرد امکان یا تمایل به حضور ندارد، می‌تواند به وکیل یا سردفتر طلاق وکالت در اجرای صیغه طلاق دهد.
متن صیغه طلاق از طرف مرد
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد می‌تواند هر زمان که بخواهد همسر خود را طلاق دهد؛ البته مشروط به رعایت تشریفات قانونی. اجرای صیغه طلاق توسط مرد باید با لفظ عربی صحیح، قصد جدی، اختیار کامل و حضور دو شاهد عادل انجام شود.
✅ ۱. متن عربی صیغه طلاق توسط خود مرد
اگر مرد بخواهد شخصاً صیغه طلاق را جاری کند، باید جمله زیر را به زبان عربی و با حضور دو شاهد عادل بیان کند:
«زَوْجَتِی فاطِمَةُ طالِقٌ»
معنی: همسرم فاطمه رهاست / طلاق داده شد.
در این حالت، تنها با جاری شدن این جمله در شرایط قانونی، عقد نکاح خاتمه می‌یابد.
✅ ۲. اگر مرد وکیل بگیرد (مثلاً سردفتر طلاق)
اگر مرد به کسی (مثلاً سردفتر یا وکیل دادگستری) برای طلاق دادن وکالت بدهد، آن شخص به نمایندگی از مرد این جمله را می‌خواند:
«زَوْجَةُ مُوکِّلی فاطِمَةُ طالِقٌ»
یعنی: همسر موکل من فاطمه، طلاق داده شد.
این حالت بیشتر در طلاق‌های رسمی و ثبت‌محضری کاربرد دارد.
✅ ۳. در طلاق خلع یا مبارات
اگر طلاق از نوع خلع باشد (یعنی زن به‌دلیل کراهت مالی می‌دهد و طلاق می‌خواهد):
«زَوْجَتِی فاطِمَةُ خَلَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ، فَهِیَ طالِقٌ»
اگر طلاق از نوع مبارات باشد (هر دو از هم کراهت دارند):
«بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ، فَهِیَ طالِقٌ»
متن صیغه طلاق از طرف زن و شرایط آن
در حقوق اسلامی و قانون مدنی ایران، حق طلاق اصولاً در اختیار مرد است؛ با این حال، در شرایط خاصی زن نیز می‌تواند از حق اجرای صیغه طلاق برخوردار شود. در ادامه به بررسی شرایطی می‌پردازیم که زن می‌تواند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم صیغه طلاق را اجرا کند:
✅ ۱. طلاق با وکالت زن از شوهر
در مواردی که زن از مرد وکالت در طلاق دارد (چه در ضمن عقد نکاح یا با وکالت‌نامه رسمی بعدی)، او می‌تواند به نمایندگی از شوهر، خود را طلاق دهد. در این حالت، متن عربی صیغه طلاق به‌صورت زیر است:
«زَوْجَةُ مُوَکِّلی فاطِمَةُ طالِقٌ»
این جمله از سوی زن یا وکیل وی، به نمایندگی از شوهر و با حضور دو شاهد عادل خوانده می‌شود.
✅ ۲. طلاق غیابی از طرف زن
در شرایطی که مرد برای طلاق در دادگاه حاضر نمی‌شود، زن می‌تواند با اثبات شرایطی مانند عسر و حرج، ترک زندگی خانوادگی، یا ازدواج مجدد مرد، از دادگاه حکم طلاق غیابی دریافت کند.
در این حالت، اگر زوج در اجرای صیغه طلاق همکاری نکند، سردفتر طلاق با حکم دادگاه می‌تواند صیغه را جاری کرده و ثبت کند.
مطابق ماده ۳۳ قانون حمایت خانواده:
«در صورت عدم حضور زوج برای اجرای صیغه، سردفتر با رعایت شرایط قانونی، صیغه طلاق را جاری کرده و مراتب را به طرفین ابلاغ می‌نماید.»
✅ ۳. صیغه طلاق در عقد موقت (صیغه)
در عقد موقت یا نکاح منقطع، زن حق طلاق ندارد؛ اما می‌تواند با استناد به شرایط فسخ یا درخواست بذل مدت باقی‌مانده از طرف مرد، از زوجیت خارج شود.
در مواردی که زن وکالت در بذل مدت دارد، خود نیز می‌تواند متن صیغه بذل را بخواند:
«بَذَلْتُ لَکَ ما بَقِیَ مِنَ الْمُدَّةِ»
فایل صوتی صیغه طلاق در عقد موقت:
و در ادامه مرد یا وکیل می‌گوید:
«قَبِلْتُ»
صیغه طلاق در عقد موقت چگونه خوانده می‌شود؟
برخلاف عقد دائم که با طلاق منحل می‌شود، عقد موقت یا صیغه با طلاق پایان نمی‌یابد؛ بلکه با انقضای مدت یا بذل مدت (بخشش مدت باقی‌مانده توسط مرد) خاتمه پیدا می‌کند.
✅ ۱. طلاق در عقد موقت وجود ندارد
طبق ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی:
«طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضاء مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌شود.»
بنابراین اگر مرد بخواهد عقد موقت را پایان دهد، باید باقی‌مانده مدت را ببخشد؛ به این کار «بذل مدت» می‌گویند.
✅ ۲. متن عربی بذل مدت عقد موقت
اگر مرد قصد دارد عقد موقت را پایان دهد، باید به صورت عربی و صحیح بگوید:
«وَهَبْتُ الْمُدَّةَ» به معنای: مدت باقی‌مانده را بخشیدم.
فایل صوتی بذل مدت عقد موقت:
در صورت وکالت دادن به زن برای بذل مدت، زن می‌تواند این عبارت را از طرف شوهر بگوید و رابطه زوجیت را به پایان برساند.
✅ ۳. موارد دیگر انحلال نکاح موقت
- فوت یا جنون یکی از طرفین
- فسخ نکاح به دلیل عیوب قانونی
- انقضای مدت تعیین‌شده در عقدنامه
سوالات متداول
در ادامه این مطلب سوالات متداول پیرامون الفاظ صیغه طلاق و نحوه خواندن آن را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی مطرح شده است:
❓ آیا زنی که صیغه داشته می‌تواند درخواست طلاق بدهد؟
✅ در عقد موقت، زن نمی‌تواند درخواست طلاق بدهد؛ اما اگر در عقدنامه وکالت در بذل مدت داشته باشد یا شرایط فسخ نکاح مانند جنون، عیوب خاص یا ترک نفقه فراهم باشد، می‌تواند از دادگاه درخواست پایان عقد کند.
❓ برای اجرای صیغه طلاق، چه کسی باید گواهی عدم بارداری بگیرد؟
✅ گواهی عدم بارداری باید از سوی زن ارائه شود. دادگاه خانواده پس از صدور حکم طلاق، نامه‌ای برای مراجعه به آزمایشگاه صادر می‌کند تا زوجه، گواهی لازم را دریافت و به دفترخانه ارائه دهد.
❓ صیغه طلاقی که زن با داشتن وکالت از شوهر می‌خواند، چگونه است؟
✅ اگر زن وکالت در طلاق داشته باشد، می‌تواند صیغه طلاق را از طرف شوهر بخواند. متن عربی آن به‌صورت:
«زَوْجَةُ مُوَکِّلی … طالِقٌ»
خوانده می‌شود و باید در حضور دو شاهد عادل انجام شود.
❓ برای جدا شدن از صیغه‌ای که خودمان خوانده‌ایم و ثبت نکرده‌ایم، باید جمله خاصی بخوانیم؟
✅ بله، حتی اگر صیغه‌نامه ثبت رسمی نشده باشد، برای پایان دادن به رابطه، مرد باید جمله «وَهَبْتُ المِدَّةَ» (مدت را بخشیدم) را بگوید تا رابطه شرعاً تمام شود. این کار بهتر است با مشاوره حقوقی و در حضور شاهد انجام شود.
❓ اگر حکم طلاق توافقی صادر شده باشد ولی زوجه برای اجرای آن به دفترخانه نرود، تکلیف چیست؟
✅ طبق ماده ۳۴ قانون حمایت خانواده، اگر زوجه برای اجرای گواهی عدم امکان سازش در دفترخانه حاضر نشود، زوج می‌تواند با پرداخت حقوق مالی زوجه (نفقه، مهریه، اجرت‌المثل، نحله و…) به اجرای احکام، درخواست اجرای صیغه طلاق را بدهد. پس از تأیید پرداخت‌ها، دفترخانه می‌تواند غیابی صیغه طلاق را جاری کند و مراتب را به زوجه اطلاع دهد.
❓ اگر دخترم دادخواست طلاق داده و حکم صادر شده، اما شوهرش در دفترخانه حاضر نشود، چه باید کرد؟
✅ طبق ماده ۳۳ قانون حمایت خانواده، اگر زوج ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ رأی در دفترخانه حاضر نشود و عذری نیز ارائه نکند، سردفتر می‌تواند صیغه طلاق را بدون حضور او جاری و ثبت کند. این طلاق شرعی و قانونی محسوب شده و به زوج نیز ابلاغ می‌شود.