در پروندههای طلاق، یکی از پرتکرارترین سؤالات این است که اگر مرد بخواهد همسرش را طلاق دهد، این روند چقدر زمان میبرد؟ بسیاری از مردان تصور میکنند چون طبق قانون، اختیار طلاق با آنهاست، میتوانند ظرف چند روز همهچیز را تمام کنند؛ اما واقعیت این است که طلاق یکطرفه از سوی مرد نیز پیچیدگیها و زمانبری خاص خود را دارد.
برخلاف گذشته که مرد میتوانست تنها با حضور در دفترخانه همسرش را طلاق دهد، امروز صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه خانواده، شرکت در جلسات مشاوره، تعیین تکلیف مهریه، نفقه و حتی احتمال اعتراض همسر به رأی دادگاه، همگی میتوانند روند طلاق را طولانی کنند.
در این مقاله سعی کردهایم بهصورت دقیق و مرحلهای بررسی کنیم که طلاق از طرف مرد چقدر طول میکشد، عوامل تأثیرگذار بر مدتزمان این روند کداماند و چطور میتوان با مدیریت صحیح، این مسیر را کوتاهتر کرد؟
طلاق از طرف مرد در قانون ایران چیست
در نظام حقوقی ایران، طلاق اصولاً در اختیار مرد است؛ اما این اختیار بهمعنای «آزادی مطلق» و «بدون محدودیت» نیست. برای اینکه یک مرد بتواند همسرش را طلاق دهد، باید از مراحل مشخص قانونی عبور کند و حقوق مالی زن را به رسمیت بشناسد. مطابق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد هر زمان که بخواهد، میتواند با رعایت شرایط مقرر در قانون، زن خود را طلاق دهد. این ماده تصریح میکند:
«مرد میتواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون، با مراجعه به دادگاه، تقاضای طلاق همسر خود را بنماید.»
بنابراین برخلاف برخی تصورات، مرد بدون مراجعه به دادگاه، نمیتواند اقدام به طلاق کند و باید از مسیر رسمی درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش عبور کند.
📌 مهمترین شرایط و الزامات قانونی طلاق از طرف مرد
- اهلیت قانونی زوج: مرد باید عاقل، بالغ و مختار باشد.
- تشکیل جلسات مشاوره اجباری: پیش از رسیدگی دادگاه، زوجین باید در جلسات مشاوره حضور یابند.
- ارجاع به داوری: دادگاه طرفین را به داوری طلاق از نزدیکانشان ارجاع میدهد تا امکان سازش بررسی شود.
- پرداخت یا تعیین تکلیف حقوق مالی زن: مانند مهریه، نفقه، اجرتالمثل، نحله و حتی تنصیف اموال در صورت وجود شرط آن.
- صدور گواهی عدم امکان سازش: این گواهی مجوز اجرای طلاق در دفترخانه است.
- ثبت طلاق در دفتر رسمی ازدواج و طلاق: طلاق فقط زمانی رسمیت مییابد که ثبت شود.
⚖️ تفاوت طلاق یکطرفه از طرف مرد با طلاق توافقی
در طلاق توافقی، زن و شوهر با هم توافق کرده و تمام مسائل مالی و فرزندان را در قالب توافق نامه طلاق حل و فصل میکنند؛ بنابراین مسیر دادگاه کوتاهتر است. اما در طلاق یکطرفه از سوی مرد، ممکن است زن اعتراض کند، ادعای عدم پرداخت حقوق مالی داشته باشد یا حتی وارد فرآیند تجدیدنظر و فرجامخواهی شود که باعث طولانی شدن روند میشود.
طلاق از طرف مرد چقدر طول میکشد؟
طلاق یکطرفه از سوی مرد معمولاً بین ۲ تا ۶ ماه زمان میبرد. این مدت بسته به عوامل مختلفی مثل میزان همکاری زن، اعتراض به رأی دادگاه، اختلافات مالی (مهریه، نفقه، اجرتالمثل)، و روند مشاوره و داوری ممکن است تا یک سال هم طول بکشد. در مقابل، اگر زن همکاری کند و حقوقش پرداخت شود، ممکن است طلاق ظرف ۴۰ تا ۷۰ روز نهایی شود.
همچنین توجه داشته باشید که ثبت نکردن طلاق در مهلت ۳ ماهه گواهی عدم سازش، باعث باطل شدن آن میشود و مرد باید همه مراحل را دوباره طی کند. زمان طلاق ممکن است در ساده ترین حالت به شرح زیر باشد:
| مرحله | مدت زمان تقریبی |
|---|---|
| مشاوره خانواده | ۲ تا ۳ هفته |
| داوری | ۲ تا ۳ هفته |
| رسیدگی دادگاه | ۲ تا ۴ هفته |
| صدور و اعتبار گواهی عدم امکان سازش | ۳ ماه (برای اجرا) |
🔍 مدتزمان معمول در بیشتر پروندهها
در اغلب موارد، زن نسبت به طلاق اعتراضی دارد، یا پرونده در مورد مهریه، اجرتالمثل یا نفقه با چالش روبهروست. همچنین ممکن است داوری یا مشاوره بیش از حد انتظار زمان ببرد. در چنین شرایطی، مدت زمان طلاق معمولاً بین ۴ تا ۶ ماه خواهد بود.
✅ این بازه زمانی، شامل:
- زمان رسیدگی دادگاههای شلوغ
- تأخیر در معرفی داور
- اختلاف نظر بر سر میزان مهریه یا نحله
- نیاز به بررسی اعسار و تقسیط
🔍 پروندههای اعتراضی یا پیچیده (طولانیترین حالت)
اگر زن به رأی طلاق اعتراض کند (چه در حکم غیابی، چه رأی حضوری) یا پرونده وارد مرحله تجدیدنظر و فرجامخواهی شود، این مراحل بهطور میانگین ۶ ماه تا حتی ۱۲ ماه به طول میانجامند.
📌 عوامل اصلی طولانی شدن طلاق:
- تجدیدنظرخواهی به رأی بدوی
- ارجاع پرونده به دیوان عالی کشور
- اختلاف شدید بر سر حقوق مالی یا حضانت فرزندان
- اثبات یا رد ادعای اعسار مرد
- غیبت زن در دفترخانه و نیاز به ثبت غیابی طلاق
چه عواملی طلاق از طرف مرد را طولانیتر میکند؟
اگرچه طلاق از طرف مرد طبق قانون سادهتر از طلاق از طرف زن است، اما در عمل بسیاری از پروندههای طلاق یکطرفه از سوی مرد با تأخیرهای چندماهه مواجه میشوند. در این بخش بررسی میکنیم چه عواملی باعث طولانی شدن مراحل طلاق از سمت مرد میشود و کدام اشتباهات یا چالشها باعث اتلاف زمان میشوند.
۱. اعتراض زن به رأی دادگاه یا گواهی عدم امکان سازش
مهمترین عاملی که زمان طلاق را طولانی میکند، اعتراض زن به حکم دادگاه است. زن میتواند:
- به رأی بدوی اعتراض و درخواست تجدیدنظر بدهد
- در صورت صدور حکم غیابی، واخواهی کند
- پس از آن نیز به دیوان عالی کشور فرجامخواهی نماید
هر مرحله از این اعتراضات میتواند چند هفته تا چند ماه روند طلاق را به تأخیر بیندازد.
۲. حلنشدن حقوق مالی زن؛ مهریه، نفقه، اجرتالمثل، نحله
تا زمانی که وضعیت مالی زن مشخص نشود، دادگاه حکم نهایی طلاق را صادر نمیکند. تأخیر در پرداخت یا توافق بر این موارد، زمان طلاق را افزایش میدهد:
- مهریه: در صورت عدم پرداخت نقدی، باید اعسار و تقسیط اثبات شود
- نفقه ایام زندگی مشترک: در صورت مطالبه زن باید پرداخت شود
- اجرتالمثل یا نحله: در صورتی که زن کارهایی انجام داده باشد که وظیفهاش نبوده
- تنصیف دارایی: اگر شرط تنصیف دارایی در عقدنامه امضا شده باشد، باید اجرا شود
رسیدگی به اختلافات مالی، یکی از اصلیترین دلایل طولانی شدن پروندههای طلاق از طرف مرد است.
۳. نقص در دادخواست یا مدارک اولیه
اگر مرد در تنظیم دادخواست دچار اشتباه شود یا مدارک لازم را بهصورت کامل به دادگاه ارائه ندهد، روند طلاق متوقف میشود تا نقص برطرف شود.
🔸 مدارک ضروری مثل:
- اصل یا کپی عقدنامه
- شناسنامه و کارت ملی
- گواهی عدم بارداری زوجه (در صورت اجرای طلاق)
اشتباه در خواستهها، ناقص بودن مدارک یا درج اطلاعات اشتباه در سامانه ثنا باعث رفتوبرگشت پرونده و افزایش زمان خواهد شد.
۴. غیبت یا تأخیر در جلسات مشاوره و داوری
حضور در جلسات مشاوره اجباری (سامانه تصمیم یا مسیر) و داوری خانوادگی از الزامات قانونی طلاق است.
- تأخیر در نوبتگیری برای مشاوره
- معرفینکردن داور واجد شرایط یا غیبت او
- عدم همکاری زن در جلسات
این موارد باعث ایجاد تأخیر ۲ تا ۴ هفتهای در روند رسیدگی میشود.
۵. عدم حضور زن در دفترخانه برای اجرای طلاق
پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، اگر زن در مهلت ۳ ماهه برای اجرای طلاق در دفترخانه حاضر نشود، دفترخانه باید اخطاریه ارسال کند. این اخطارها زمانبر بوده و حتی در صورت ثبت طلاق بهصورت غیابی، چند هفته تا چند ماه طول میکشد.
چگونه میتوان مدت زمان طلاق از طرف مرد را کوتاهتر کرد؟
اگرچه روند طلاق از سوی مرد میتواند زمانبر باشد، اما با رعایت چند نکته مهم میتوان این فرآیند را تا حد زیادی کوتاه کرد. بسیاری از تأخیرها قابل پیشگیری هستند؛ به شرط آنکه آگاهی حقوقی، مدیریت درست پرونده و همکاری در مراحل قانونی وجود داشته باشد.
✅ ۱. تعیین تکلیف حقوق مالی زن از همان ابتدا
مهمترین عامل سرعتبخش به روند طلاق، پرداخت یا تعیین تکلیف حقوق مالی زن است. اگر مرد از ابتدا اسناد پرداخت یا توافق بر این موارد را ارائه دهد، دادگاه سریعتر گواهی عدم امکان سازش را صادر خواهد کرد.
✅ ۲. شرکت منظم در جلسات مشاوره و داوری
یکی از رایجترین دلایل تأخیر در روند طلاق، غیبت یا تأخیر در حضور در جلسات مشاوره و داوری است.
🔹 راهکار:
- دریافت نوبت در سامانه تصمیم یا مسیر بلافاصله پس از ثبت دادخواست
- معرفی داور واجد شرایط (متأهل، بالای ۳۰ سال، آشنا به امور خانوادگی)
- همکاری در ارائه مدارک و پاسخگویی دقیق در این جلسات
حضور فعال در این جلسات، نهتنها روند را کوتاه میکند، بلکه نشاندهنده حسن نیت مرد در طی مراحل قانونی است.
✅ ۳. مراجعه فوری به دفترخانه پس از صدور گواهی
گواهی عدم امکان سازش معمولاً ۳ ماه اعتبار دارد. اگر در این مدت مرد برای اجرای طلاق به دفترخانه مراجعه نکند، گواهی باطل میشود و کل روند دادگاه باید دوباره طی شود.
🔸 راهکار:
- مراجعه سریع به دفترخانه پس از قطعی شدن حکم
- همراه داشتن مدارک لازم (شناسنامه، عقدنامه، کارت ملی)
- پیگیری سریع اخطار حضور برای زن (در صورت عدم مراجعه او)
✅ ۴. استفاده از وکیل متخصص خانواده
داشتن وکیل در روند طلاق از طرف مرد، میتواند مدت زمان رسیدگی را به شکل محسوسی کاهش دهد. وکیل با آگاهی از فرآیندهای قانونی، از بروز اشتباهات جلوگیری کرده و پیگیری مستمر پرونده را انجام میدهد.
مزایای داشتن وکیل:
- تنظیم دقیق دادخواست طلاق
- تکمیل بهموقع و بدون نقص مدارک
- حضور به جای موکل در جلسات مشاوره، داوری و دادگاه
- دفاع از موکل در برابر اعتراضهای مالی زوجه
- جلوگیری از طولانی شدن روند ثبت در دفترخانه
حضور وکیل در پرونده طلاق یکطرفه، گاهی باعث کاهش ۱ تا ۲ ماه از زمان کلی میشود.
✅ ۵. تبدیل طلاق به توافقی در صورت امکان
در برخی موارد، با مذاکره و گفتوگوی منطقی، زن نیز تمایل به طلاق دارد اما با مسائل مالی اختلاف دارد. در این حالت، مرد میتواند از طریق مشاور یا وکیل، توافقنامهای تنظیم کرده و طلاق را به صورت توافقی ثبت کند. تبدیل طلاق یک طرفه به توافقی زمان را کوتاهتر می کند به صورتی که طلاق توافقی معمولاً در کمتر از ۲ ماه به نتیجه میرسد، و در مقایسه با طلاق یکطرفه، روند اداری و قضایی کوتاهتری دارد.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون مدت زمان طلاق از طرف مرد مطرح شده است:
❓همسرم هیچ همکاری نمیکنه و دائم دادگاه نمیاد؛ طلاق از طرف من (مرد) توی همچین شرایطی چقدر طول میکشه؟
✅ اگر زوجه در جلسات دادگاه یا مشاوره حاضر نشه، پرونده بهصورت غیابی ادامه پیدا میکنه؛ اما باز هم رعایت تشریفات قانونی، مثل ارسال ابلاغ و اخطاریه، اجباریه. اگر زن بعداً اعتراض (واخواهی یا تجدیدنظر) کنه، ممکنه پروسه تا یک سال هم طول بکشه. اما اگر اعتراضی نکنه، معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه طول میکشه تا طلاق ثبت بشه.
❓من همه حقوق مالی همسرم رو قبول کردم و وکیل هم دارم؛ میتونم ظرف دو ماه طلاقش بدم؟
✅ بله، اگر همه چیز درست پیش بره، احتمال اینکه طلاق شما در مدت ۲ تا ۳ ماه ثبت بشه وجود داره. وکیل شما میتونه پرونده رو بدون نقص تنظیم کنه، جلسات مشاوره و داوری رو پیگیری کنه و زودتر گواهی عدم امکان سازش رو بگیره. البته همه چیز به همکاری زن و شلوغی شعبه دادگاه هم بستگی داره.
❓من هنوز در دوران عقد هستم و همسرم با من زندگی نکرده؛ اگه بخوام طلاقش بدم، باز هم اینقدر زمان میبره؟
✅ در دوران عقد اگر زن با طلاق موافق باشه، معمولاً میتونید از مسیر طلاق توافقی برید و طلاق کمتر از ۴۵ روز هم انجام بشه. اما اگر زن مخالف باشه یا بحث مهریه و حقوق مالی پیش بیاد، روند دقیقاً مثل طلاق بعد از زندگی مشترکه و ممکنه چند ماه طول بکشه.