سفته یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری است که در معاملات مالی و تجاری به کار می‌رود. این سند به‌طور کلی بیان‌کننده تعهد یک فرد به پرداخت مبلغ معینی در تاریخ مشخص یا در زمان درخواست به دارنده سفته است. یکی از انواع رایج سفته‌ها، سفته در وجه حامل است. این نوع سفته به دارنده آن اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به ذکر نام مشخص گیرنده، مبلغ تعیین‌شده را از صادرکننده مطالبه کند. این ویژگی باعث شده تا سفته‌های در وجه حامل در موارد مختلفی مانند تضمین تعهدات مالی یا پرداخت بدهی‌ها به‌کار گرفته شوند.
در این مقاله، به بررسی دقیق سفته در وجه حامل و فرآیندهای مرتبط با آن خواهیم پرداخت. از تعریف این سند تجاری تا مراحل مطالبه وجه آن از صادرکننده، همه جوانب این ابزار قانونی را بررسی خواهیم کرد.
سفته در وجه حامل: مفهوم و اهمیت آن
برای تعریف باید گفت که سفته در وجه حامل، یکی از اسناد تجاری است که در قانون تجارت ایران به رسمیت شناخته شده و کاربرد گسترده‌ای در معاملات مالی دارد. این نوع سفته به‌طور خاص از این نظر متمایز است که گیرنده وجه آن مشخص نیست و هر کسی که این سفته را در اختیار داشته باشد، حق مطالبه مبلغ آن را از صادرکننده دارد. به عبارت دیگر، دارنده سفته در وجه حامل بدون نیاز به معرفی گیرنده خاص، می‌تواند مبلغ سفته را از صادرکننده دریافت کند.
اهمیت این نوع سفته به‌ویژه در کسب‌وکارهای بزرگ و تجاری برای تسویه مطالبات مالی نمایان می‌شود. بسیاری از معامله‌گران و شرکت‌ها از این نوع سفته‌ها برای تسهیل پرداخت‌های خود یا به‌عنوان تضمین تعهدات مالی استفاده می‌کنند. علاوه بر این، سفته در وجه حامل به‌دلیل قابلیت انتقال آن، می‌تواند به‌طور سریع و بی‌دردسر بین افراد مختلف منتقل شود، بدون اینکه نیاز به تغییرات رسمی در اسناد باشد.
نحوه تنظیم و صدور سفته در وجه حامل
در هنگام تنظیم یک سفته در وجه حامل، برخلاف سایر انواع سفته که ممکن است به شخص خاصی اختصاص داده شوند، در این نوع سفته که جزو اسناد در وجه حامل در قانون تجارت به شمار می آید هیچ‌گونه نام گیرنده‌ای ذکر نمی‌شود. به عبارت دیگر، سفته در وجه حامل به گونه‌ای تنظیم می‌شود که هر کسی که آن را در اختیار داشته باشد، به‌عنوان دارنده قانونی آن شناخته می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که فرآیند انتقال آن بسیار ساده و سریع باشد.
✅مراحل صدور سفته در وجه حامل:
- تعیین مبلغ سفته: صادرکننده باید مبلغ مشخصی را روی سفته بنویسد که باید به دارنده آن پرداخت شود.
- تاریخ سررسید: تاریخ مشخصی باید در سفته درج شود که مطابق آن صادرکننده موظف به پرداخت مبلغ است در نظر داشته باشید که سفته بدون تاریخ سند تجاری محسوب نمی شود و عادی به شمار می آید.
- امضای صادرکننده: برای اعتبار قانونی، باید صادرکننده سفته آن را امضا کند.
- حواله کرد: در برخی موارد، صادرکننده می‌تواند در صورت تمایل، گزینه حواله‌کرد را نیز در سفته درج کند که در این صورت، امکان انتقال آن به شخص ثالث وجود خواهد داشت.
✅شرایط لازم برای صدور سفته در وجه حامل:
- عدم نیاز به تعیین گیرنده خاص
- تعیین مبلغ مشخص برای پرداخت
- تعیین تاریخ سررسید پرداخت
- امضای صادرکننده به‌عنوان تعهد قانونی
شرایط قانونی برای مطالبه سفته در وجه حامل
مطالبه سفته در وجه حامل به معنای درخواست وجه از صادرکننده سفته است. هرچند سفته در وجه حامل از نظر انتقال و مطالبه آسان است، ولی برای انجام این فرآیند در صورت عدم پرداخت، مراحلی قانونی وجود دارد که باید طبق قانون پیگیری شود.
واخواست سفته: اهمیت و نحوه انجام آن
یکی از نخستین مراحل در مطالبه سفته در وجه حامل، واخواست سفته است. واخواست به معنای اعتراض رسمی به عدم پرداخت وجه سفته در موعد مقرر است. این فرآیند باید در مدت قانونی و طی زمان مشخص انجام شود تا دارنده سفته بتواند از مزایای قانونی آن استفاده کند.
واخواست سفته در قانون تجارت ایران آمده است که به دارنده آن این حق را می‌دهد که در صورت عدم پرداخت، از مراجع قضایی خواسته خود را پیگیری کند. در صورتی که سفته در تاریخ مقرر پرداخت نشود، دارنده آن باید ظرف مدت ده روز از تاریخ سررسید، واخواست سفته را به صادرکننده ارسال کند. اگر این مرحله انجام نشود، سفته صرفاً به عنوان یک سند عادی تلقی می‌شود و مزایای قانونی آن از بین می‌رود.
تاثیر تاریخ سررسید در مطالبه سفته
تاریخ سررسید یکی از بخش‌های مهم در سفته‌های تاریخ‌دار است. دارنده سفته فقط می‌تواند پس از رسیدن تاریخ سررسید، اقدام به مطالبه وجه کند. در صورتی که تاریخ سررسید گذشته باشد و صادرکننده هنوز وجه را پرداخت نکرده باشد، دارنده سفته می‌تواند آن را واخواست کند و پیگیری قانونی خود را آغاز نماید.
ضمانت‌ها و تعهدات صادرکننده سفته
در صورتی که سفته به‌عنوان ضمانت برای انجام تعهدات صادر شده باشد، دارنده باید اثبات کند که صادرکننده تعهدات خود را انجام نداده است. در نظر داشته باشید که در قوانین مشابه برای خیانت در امانت چک، این موضوع مصداق بروز جرم است یعنی اگر دارنده برخلاف تعهدات اقدام به وصول نماید، جرم خیانت در امانت صورت گرفته است به عبارت دیگر، دارنده سفته ابتدا باید ثابت کند که صادرکننده به تعهدات خود عمل نکرده تا بتواند وجه سفته را مطالبه کند.
روش‌های مختلف مطالبه وجه سفته در وجه حامل
مطالبه وجه سفته در وجه حامل، در صورتی که صادرکننده از پرداخت آن خودداری کند، می‌تواند از طریق روش‌های مختلف قانونی پیگیری شود. این روش‌ها به دارنده سفته این امکان را می‌دهند که وجه سفته را از صادرکننده دریافت کند. در اینجا به بررسی سه روش رایج برای مطالبه وجه سفته در وجه حامل می‌پردازیم.
1. مطالبه از طریق دادگاه‌ها
اگر مبلغ سفته بیشتر از 20 میلیون تومان باشد یا اگر دارنده سفته بخواهد از مزایای قانونی بیشتر استفاده کند، باید از دادگاه‌ها برای مطالبه وجه سفته استفاده کند.
مراحل این روش به شرح زیر است:
- دارنده سفته یک دادخواست حقوقی تنظیم می‌کند که در آن از دادگاه خواسته می‌شود که حکم به پرداخت مبلغ سفته صادر کند.
- پس از بررسی دادگاه، اگر صادرکننده نتواند دفاع مستند و قابل قبولی ارائه دهد، دادگاه حکم به پرداخت مبلغ سفته صادر می‌کند که در صورت عدم پرداخت اقدام به توقیف اموال صادرکننده کرده و آنها را برای فروش در مزایده قرار می‌دهد تا مبلغ سفته پرداخت شود.
هزینه‌های قضائی: در این روش، دادگاه معمولاً درصدی از مبلغ سفته را به عنوان هزینه‌های خدمات قضائی دریافت خواهد کرد. این روش برای زمانی که مبلغ سفته زیاد است یا دارنده سفته بخواهد از مزایای قانونی مربوط به اسناد تجاری بهره‌مند شود، بهترین گزینه است.
در نظر داشته باشید که در محاسبه هزینه های دادرسی می توانید به صورت رایگان از ابزار محاسبات حقوقی ایران لگال به صورت رایگان استفاده نمایید.
2. مطالبه از طریق شورای حل اختلاف
برای سفته‌های کمتر از 20 میلیون تومان، دارنده سفته می‌تواند از شورای حل اختلاف برای مطالبه وجه استفاده کند. شورای حل اختلاف روشی سریع تر و کم‌هزینه تر نسبت به دادگاه است.
ویژگی‌های این روش:
- عدم نیاز به هزینه‌های زیاد: این روش هزینه‌های کمتری نسبت به دادگاه دارد.
- سرعت در رسیدگی: معمولاً زمان رسیدگی در شورای حل اختلاف نسبت به دادگاه کوتاه‌تر است.
- در این روش، دارنده سفته باید دادخواست خود را به شورای حل اختلاف ارسال کند و پس از بررسی، این شورا تصمیم خواهد گرفت.
این روش برای دارنده سفته‌هایی با مبالغ کمتر و برای افرادی که به دنبال یک روند قضائی سریع و کم هزینه هستند، مناسب است.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون صدور سفته در وجه حامل را مشاهده می فرمایید:
❓ آیا می‌توانم بدون ذکر نام گیرنده وجه در سفته، آن را به شخص دیگری منتقل کنم؟
✅ بله، در سفته‌های در وجه حامل، نیازی به ذکر نام گیرنده وجه نیست. هر شخصی که سفته را در اختیار داشته باشد، می‌تواند آن را مطالبه کند. این ویژگی باعث می‌شود که انتقال سفته به شخص دیگری بسیار آسان باشد. در واقع، هر کسی که سفته را حمل کند، حق دریافت مبلغ آن را دارد.
❓ اگر سفته‌ای در وجه حامل به من منتقل شود، چه مراحلی را برای مطالبه وجه آن باید طی کنم؟
✅ اگر شما به‌عنوان دارنده جدید سفته در وجه حامل هستید، ابتدا باید مطمئن شوید که تاریخ سررسید گذشته باشد یا اینکه سفته به صورت “عندالمطالبه” باشد. سپس می‌توانید از طریق دفاتر ثبت دارایی‌ها، دادگاه‌ها یا شورای حل اختلاف، اقدام به مطالبه وجه سفته کنید. اگر تاریخ سررسید گذشته باشد، می‌توانید از طریق “واخواست” آن را پیگیری کنید.
❓ در صورتی که صادرکننده سفته توان پرداخت وجه آن را نداشته باشد، چه باید کرد؟
✅ اگر صادرکننده سفته توان پرداخت وجه آن را نداشته باشد، دارنده سفته می‌تواند از طریق مراجع قضائی، درخواست توقیف اموال صادر کننده را کند. در این صورت، اموال صادرکننده توقیف و برای پرداخت وجه سفته از آنها استفاده خواهد شد.