در نظام حقوقی ایران، تعیین دقیق دیه برای شکستگی استخوان‌های بدن، نقشی حیاتی در احقاق حقوق آسیب‌دیدگان دارد. دو ناحیه از بدن که در بسیاری از حوادث، تصادفات و نزاع‌ها دچار آسیب می‌شوند، دنده‌ها و استخوان ترقوه هستند. دیه این اعضا نه‌تنها بر اساس محل شکستگی بلکه بسته به شدت آسیب، وضعیت درمان (با یا بدون عیب) و حتی کاربرد ابزار پزشکی مثل پلاتین، متفاوت است.
از آن‌جا که این نواحی در حفظ سلامت قلب، ریه و عملکرد حرکتی بدن نقش دارند، قانون‌گذار در مواد مختلف قانون مجازات اسلامی برای آن‌ها دیات مشخصی تعیین کرده است. در این مقاله، با تکیه بر قوانین به‌روز و نرخ دیه ۱۴۰۴، میزان دیه دنده و ترقوه را در انواع آسیب‌های ممکن بررسی خواهیم کرد.
دیه شکستگی استخوان دنده در سال ۱۴۰۴ چه‌مقدار است؟
شکستن استخوان‌های دنده یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها در نزاع، تصادف و سقوط است. تعیین میزان دیه شکستگی دنده، بسته به نوع دنده (محیط بر قلب یا غیرمحیط) متفاوت بوده و مستقیماً از ماده ۶۵۳ قانون مجازات اسلامی نشأت می‌گیرد. در سال ۱۴۰۴ با توجه به نرخ دیه کامل ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان، محاسبه دیه دقیق‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر شده است.
✅ دنده‌های محیط بر قلب چه دیه‌ای دارند؟
طبق ماده ۶۵۳ قانون مجازات اسلامی، اگر دنده‌ای شکسته شود که از اعضای حیاتی مانند قلب محافظت می‌کند، این شکستگی مشمول دیه بیشتری خواهد بود. به این دنده‌ها اصطلاحاً «محیط بر قلب» گفته می‌شود و دیه شکستگی هر یک از آن‌ها در سال ۱۴۰۴ معادل یک چهلم دیه کامل، یعنی ۴۰ میلیون تومان است.
📌 مثال: اگر سه دنده سمت چپ (که معمولاً محیط بر قلب هستند) دچار شکستگی شوند، مجموع دیه آن برابر خواهد بود با ۱۲۰ میلیون تومان.
✅ دنده‌های غیرمحیط بر قلب چه دیه‌ای دارند؟
در مقابل، برای دنده‌هایی که در نواحی دورتری از قلب قرار دارند، یعنی دنده‌های غیرمحیط بر قلب، میزان دیه شکستگی کمتر است. براساس همین ماده، دیه شکستگی هر یک از این دنده‌ها برابر یک صدم دیه کامل، یعنی ۱۶ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴ است.
📌 نکته: تشخیص اینکه دنده شکسته‌شده جزو دنده‌های محیط بر قلب است یا نه، برعهده پزشکی قانونی است و ممکن است در سمت راست یا چپ بدن بسته به موقعیت آن، متغیر باشد.
🔍دیه شکستگی قفسه سینه
قانون برای قفسه سینه دیه کلی تعیین نکرده است، بلکه برای هر یک از اجزای آن (دنده‌ها، ترقوه و…) به‌صورت مجزا دیه مشخص کرده است. اگر دنده شکسته شده از دنده‌های محیط بر قلب باشد، دیه آن یک چهلم دیه کامل (۴۰ میلیون تومان) است؛ در غیر این‌صورت، یک صدم دیه کامل (۱۶ میلیون تومان) محاسبه می‌شود.
دیه شکستگی دنده سمت چپ و راست؛ آیا تفاوتی دارند؟
سؤالی که بسیاری از افراد پس از آسیب دیدن در تصادف یا نزاع مطرح می‌کنند، این است که آیا دیه دنده سمت چپ و سمت راست تفاوت دارد؟ پاسخ این سؤال تا حد زیادی به محل دقیق دنده آسیب‌دیده بستگی دارد و قانون‌گذار آن را در قالب «محیط بر قلب بودن یا نبودن» دسته‌بندی کرده است، نه صرفاً بر اساس سمت چپ یا راست بدن.
✅ دیه دنده سمت چپ (معمولاً محیط بر قلب)
با توجه به آناتومی بدن، بیشتر دنده‌های سمت چپ در ناحیه‌ای قرار دارند که از قلب محافظت می‌کند؛ به همین دلیل در اغلب موارد، دنده‌های سمت چپ «محیط بر قلب» محسوب می‌شوند. در این حالت، دیه شکستن هر دنده سمت چپ معادل یک چهلم دیه کامل است که در سال ۱۴۰۴ برابر با ۴۰ میلیون تومان می‌باشد. اگر دو دنده سمت چپ شکسته باشند و پزشکی قانونی هر دو را «محیط بر قلب» تشخیص دهد، دیه برابر ۸۰ میلیون تومان خواهد بود.
✅ دیه دنده سمت راست (معمولاً غیرمحیط بر قلب)
دنده‌های سمت راست اغلب در نواحی قرار دارند که مستقیماً نقش محافظتی از قلب ندارند. بنابراین در اکثر پرونده‌ها، دنده سمت راست جزو دنده‌های غیرمحیط بر قلب تشخیص داده می‌شود. دیه شکستگی دنده سمت راست معادل یک صدم دیه کامل یعنی ۱۶ میلیون تومان برای هر دنده است.
📝 نکته مهم:
تعیین نهایی اینکه دنده آسیب‌دیده از نوع «محیط بر قلب» هست یا نه، فقط با نظر پزشکی قانونی مشخص می‌شود. بنابراین سمت چپ یا راست بودن به‌تنهایی کافی نیست.
همچنین در نظر داشته باشید که همراه با آسیب دیدگی های دنده، معمولا آسیب به استخوان ترقوه نیز صورت می گیرد و دیه آسیب به ترقوه نظیر شکستگی یا ترک برداشتن به صورت جداگانه محاسبه خواهد شد و بر خلاف دنده، تفاوتی در چپ یا راست بودن آسیب دیدگی ندارد.
دیه دررفتگی و ترک خوردن دنده‌ها براساس نوع آسیب
شکستن تنها حالت آسیب به دنده‌ها نیست. در بسیاری از پرونده‌های کیفری یا تصادف، دنده‌ها در می‌روند یا ترک می‌خورند بدون اینکه به‌طور کامل شکسته شده باشند. قانون مجازات اسلامی در ماده ۶۵۴ به‌صورت مشخص میزان دیه این نوع آسیب‌ها را تعیین کرده و تفاوت‌هایی میان دنده‌های محیط بر قلب و غیرمحیط بر قلب قائل شده است.
✅ دیه دررفتگی دنده‌ها در سال ۱۴۰۴
دررفتگی دنده‌ها بسته به موقعیت‌شان از نظر حفاظت از قلب، مشمول دیه‌های متفاوتی هستند:
-
دنده‌های محیط بر قلب:
دیه دررفتگی هر دنده = ۷.۵ هزارم دیه کامل معادل = ۱۲ میلیون تومان -
دنده‌های غیرمحیط بر قلب:
دیه دررفتگی هر دنده = ۵ هزارم دیه کامل معادل = ۸ میلیون تومان
✅ دیه ترک خوردن دنده‌ها در سال ۱۴۰۴
در مواردی که دنده ترک برداشته اما به‌طور کامل شکسته نشده، باز هم قانون برای جبران آسیب بدنی، دیه‌ای تعیین کرده است:
-
دنده‌های محیط بر قلب:
دیه ترک‌خوردگی هر دنده = یک هشتادم دیه کامل معادل = ۲۰ میلیون تومان -
دنده‌های غیرمحیط بر قلب:
دیه ترک‌خوردگی هر دنده = هفت هزارم دیه کامل معادل = ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان
📝 نکته: در ترک‌خوردگی یا دررفتگی، مانند سایر آسیب‌های دنده‌ای، تشخیص «محیط بودن بر قلب» یا نبودن، به گزارش پزشکی قانونی وابسته است.
دیه کندن دنده در قانون مجازات اسلامی؛ ارش چگونه تعیین می‌شود؟
در برخی از پرونده‌ها، به‌جای شکستگی یا ترک‌خوردگی، استخوان دنده به‌طور کامل از محل خود کنده می‌شود. این نوع آسیب که به‌ندرت اتفاق می‌افتد، معمولاً در اثر ضربه‌های بسیار شدید یا جراحی‌های خاص رخ می‌دهد. قانون‌گذار در این مورد، برخلاف شکستگی یا دررفتگی که دیه مشخص دارد، حکم متفاوتی را در نظر گرفته است.
✅ دیه کندن دنده: تعیین‌شده براساس ارش
طبق تبصره ماده ۶۵۳ قانون مجازات اسلامی، اگر دنده‌ای از ریشه کنده شود و در قانون برای آن میزان دیه مشخصی تعیین نشده باشد، موضوع تحت عنوان ارش شناخته می‌شود. ارش در واقع دیه‌ای است که مقدار دقیق آن در قانون نیامده و باید با نظر کارشناسی پزشکی قانونی و حکم قاضی تعیین گردد.
📌 مثال کاربردی:
در تصادفی که منجر به کندن یکی از دنده‌های سمت راست شود، اگر این دنده «غیرمحیط بر قلب» تشخیص داده شود، ارش بر مبنای شدت آسیب، عوارض ناشی از آن و هزینه‌های درمان محاسبه شده و با تأیید پزشکی قانونی در دادگاه اعلام می‌شود.
⚖️ ارش چه تفاوتی با دیه دارد؟
- دیه = مبلغ ثابت و مشخص طبق قانون
- ارش = مبلغ غیرثابت که با توجه به آسیب و تشخیص پزشکی قانونی تعیین می‌شود
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون دیه شکستن دنده راست و چپ مطرح شده است:
❓ من توی یه تصادف دچار شکستگی دو تا دنده سمت چپ شدم. پزشکی قانونی نوشته دنده‌ها محیط بر قلب هستن. چقدر دیه به من تعلق می‌گیره؟
✅ در این حالت، چون دنده‌های سمت چپ شما «محیط بر قلب» تشخیص داده شده‌اند، دیه هر دنده ۴۰ میلیون تومان خواهد بود. بنابراین بابت شکستگی دو دنده، در مجموع ۸۰ میلیون تومان دیه تعلق می‌گیرد.
❓ دنده‌ام در تصادف ترک خورده ولی نشکسته. پزشکی قانونی گفته دنده غیرمحیط بر قلب بوده. با این شرایط دیه‌ام چقدره؟
✅ برای ترک‌خوردگی دنده‌ای که «غیرمحیط بر قلب» تشخیص داده شده، دیه معادل ۷ هزارم دیه کامل است. در سال ۱۴۰۴ این مبلغ ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان محاسبه می‌شود.
❓ توی تصادف دو تا از دنده‌های سمت راست بدنم شکست ولی پزشکی قانونی گفته جزو دنده‌های غیرمحیط بر قلب بودن. دیه‌م چقدر می‌شه؟
✅ اگر دنده‌های شکسته‌شده غیرمحیط بر قلب باشند، دیه هرکدام ۱۶ میلیون تومان (یعنی یک صدم دیه کامل) است. پس برای دو دنده، مجموع دیه شما ۳۲ میلیون تومان خواهد بود.