وقتی مردی برای پرداخت مهریه توان مالی ندارد، قانون به او این حق را داده که درخواست اعسار بدهد و مهریه را بهصورت قسطی پرداخت کند. اما موضوع فقط نوشتن دادخواست نیست؛ مهمترین بخش، جلسه رسیدگی به اعسار در دادگاه است؛ جایی که قاضی براساس گفتهها، مدارک و شهادت شهود، درباره وضعیت مالی تصمیم میگیرد. بسیاری از افراد نمیدانند که در جلسه اعسار دقیقاً باید چه بگویند، چگونه دفاع کنند و چه نکاتی را حتماً بیان یا از بیان آن خودداری کنند.
این مقاله دقیقاً برای همین هدف تهیه شده تا قدمبهقدم توضیح دهد که در جلسه اعسار مهریه چه باید گفت، از کجا شروع کنیم، چگونه درباره درآمد و اموال توضیح دهیم، چه پیشنهادی برای اقساط بدهیم، و چطور از اشتباهات رایج دوری کنیم. اگر شما یا موکلتان در آستانه این جلسه هستید، این راهنما بهگونهای طراحی شده که آمادگی کامل را برایتان فراهم کند.
جلسه اعسار مهریه چیست و چه اهمیتی دارد؟
اولین قدم برای موفقیت در دادخواست اعسار، درک درست از مفهوم جلسه رسیدگی است. این جلسه، یک فرصت رسمی و قانونی است تا فرد محکومعلیه، یعنی زوج، وضعیت مالی خود را برای قاضی توضیح دهد و ادله کافی برای ناتوانی در پرداخت نقدی مهریه ارائه کند.
⚖️ وظیفه دادگاه در جلسه اعسار چیست؟
در اولین جلسه دادرسی باید بررسی شود که:
- آیا فرد واقعاً توان پرداخت نقدی مهریه را ندارد؟
- آیا این ناتوانی موقتی است یا دائمی؟
- آیا اعسار مطلق است یا تنها شامل اعسار از پرداخت یکجای مهریه میشود؟
- آیا تقسیط مهریه با وضعیت مالی و معیشتی وی تناسب دارد؟
به استناد ماده ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی، در صورتی که دادگاه اعسار از پرداخت نقدی را بپذیرد، مکلف است مهریه را بهصورت اقساطی و متناسب با توان مالی فرد، تعیین کند.
📌 اهمیت جلسه اعسار برای زوج
برای مردی که حکم پرداخت مهریه علیه او صادر شده، این جلسه اهمیت فوقالعادهای دارد:
- اگر اعسار از پرداخت مهریه اثبات شود، از توقیف اموال یا حتی جلب جلوگیری خواهد شد.
- با تعیین اقساط منطقی، فرد میتواند از بحران مالی رهایی یابد و در عین حال به تعهد قانونی خود پایبند بماند.
- ارائه توضیحات دقیق و مستند در این جلسه، میتواند نتیجه پرونده را به نفع فرد تغییر دهد.
نکته مهم:
جلسه اعسار معمولاً در دادگاه خانواده یا شعب اجرای احکام مدنی تشکیل میشود و در آن علاوه بر قاضی، نماینده همسر (محکومله) یا وکیل او، شهود و گاهی نماینده واحد اجرا نیز حضور دارند. بنابراین آماده بودن برای ارائه اطلاعات دقیق و درست، کلید موفقیت در این مرحله است.
قبل از جلسه اعسار مهریه چه مدارکی آماده کنیم؟
برای اینکه در جلسه اعسار بتوانید حرف خود را اثبات کنید و از نظر قانونی پشتوانه داشته باشید، باید مدارکی همراه داشته باشید که وضعیت مالیتان را بهصورت شفاف نشان دهد. این مدارک نهتنها برای قاضی اهمیت دارد، بلکه باعث میشود صحبتهای شما معتبر و قابلاستناد باشد.
درست است که جلسه اعسار حالت دفاعی دارد، اما از دید قاضی، شما باید اثبات کنید که توان پرداخت یکجای مهریه را ندارید. بدون مدارک کافی در خواست اعسار مهریه رد می شود. بنابراین بهتر است قبل از جلسه همه اسناد را مرتب، طبقهبندی شده و ترجیحاً با لیست پیوستها همراه داشته باشید.
📑 مدارک شغلی و درآمدی
برای اثبات اینکه درآمد کافی برای پرداخت یکجای مهریه ندارید، لازم است مدارک زیر را ارائه دهید:
- فیش حقوقی یا گواهی اشتغال به کار (در صورت داشتن شغل رسمی)
- پرینت حساب بانکی ۳ تا ۶ ماه اخیر برای نشان دادن گردش مالی
- قرارداد کاری، اجارهنامه غرفه یا مغازه، فاکتورهای فروش یا خرید در صورتی که شغل آزاد دارید
نکته: اگر شغل رسمی ندارید، میتوانید با استفاده از اظهارنامه مالیاتی یا گزارش درآمد تقریبی به همراه شهادت شهود وضعیت خود را اثبات کنید.
💸 مدارک مربوط به هزینههای ضروری
یکی از اصلیترین دفاعیات در اعسار، نشان دادن هزینههای ضروری زندگی است:
- اجارهنامه منزل
- قبضهای آب، برق، گاز، تلفن
- رسیدهای دارو، درمان، شهریه مدرسه فرزندان
- مبالغ مربوط به بیمه، حملونقل، معیشت و…
👨👩👧👦 مدارک تکفل خانوار
اگر از افراد دیگری نیز حمایت مالی میکنید (همسر، فرزند، والدین)، لازم است مدارکی برای اثبات تکفل ارائه دهید:
- شناسنامه فرزندان
- گواهی تحت تکفل بودن
- رأی یا حکم دادگاه مبنی بر سرپرستی یا حضانت
🧾 معرفی شهود و فرمهای شهادت
دو نفر شاهد قابلاعتماد و مطلع باید همراه شما باشند یا از قبل فرم شهادت آنها در پرونده ثبت شده باشد. بهتر است این شهود:
- شما را از نظر اقتصادی و اجتماعی بشناسند
- با وضعیت درآمدی، هزینهها و داراییهای شما آشنا باشند
- دارای سابقه معاشرت طولانیمدت با شما باشند
در جلسه اعسار مهریه چه بگوییم
در جلسه اعسار مهریه باید با بیانی شفاف، درآمد، هزینههای زندگی، داراییهای غیرقابلتوقیف و شهود مطلع را معرفی کنید. هر جملهای اهمیت دارد؛ پذیرش بدهی، درخواست تقسیط، و پیشنهاد اقساط واقع بینانه از اصول کلیدی دفاع در این جلسه است. برای موفقیت، باید مستند و با صداقت سخن بگویید.
✅ گام اول: پذیرش بدهی و تمرکز بر اعسار از پرداخت نقدی
جلسه را با یک جمله کلیدی آغاز کنید:
«بدهی مهریه را بهعنوان حق شرعی و قانونی همسرم میپذیرم، اما توان پرداخت نقدی آن را ندارم و تقاضای اعسار از پرداخت نقدی و تقسیط آن را دارم.»
این جمله کوتاه، پایه استدلال شما را محکم میکند و نشان میدهد که قصد فرار از دین ندارید و در خواست اعسار شما دلیلی برای فرار از حکم جلب نیست بلکه ناتوانی مالی واقعی دارید.
🔍 گام دوم: توضیح شغل و وضعیت درآمد
قاضی حتماً درباره وضعیت شغلی شما سؤال خواهد کرد. پاسخ دقیق شما باید شامل موارد زیر باشد:
- شغل فعلی شما چیست؟
- درآمد ماهانه چقدر است؟
- اگر بیکار هستید، آخرین محل کار و دلیل ترک شغل را توضیح دهید.
- اگر شغل آزاد دارید، نحوه درآمد و نوسانات آن را توضیح دهید.
مثال:
«من راننده تاکسی هستم. بهطور میانگین ماهی حدود ۸ میلیون تومان درآمد دارم. البته درآمد من متغیر است و گاهی تا ۵ میلیون کاهش مییابد.»
📝 گام سوم: تشریح هزینههای ماهانه و افراد تحت تکفل
باید شفاف بگویید که درآمد شما صرف چه هزینههایی میشود. مثلاً:
- اجاره منزل: ۳ میلیون تومان
- هزینه خوراک و پوشاک: ۲.۵ میلیون تومان
- هزینه درمان، مدرسه فرزندان و سایر نیازهای ضروری
مثال:
«دو فرزند دارم و مستأجر هستم. ماهیانه ۳ میلیون تومان اجاره میدهم. حدود ۲ میلیون هم هزینه خوراک و درمان خانواده است. پس از این هزینهها، مبلغ زیادی برای پرداخت مهریه باقی نمیماند.»
⚖️ گام چهارم: بیان وضعیت دارایی و مستثنیات دین
در این بخش لازم است بهصراحت اعلام کنید که دارایی مازاد ندارید:
«غیر از وسایل ضروری زندگی، ابزار کار و وسیله نقلیه ساده که جزء مستثنیات دین محسوب میشود، هیچ مال قابل توقیفی بابت مهریه ندارم.»
اگر پرینت حساب بانکی دارید، توضیح دهید که گردش مالی مربوط به کمک خانواده، وام یا فروش وسایل مستعمل بوده، نه درآمد ثابت.
👥 گام پنجم: معرفی شهود و دلایل آشنایی آنها با وضعیت مالیتان
بگویید:
«دو شاهد معرفی کردهام که سالهاست با من ارتباط خانوادگی و اجتماعی دارند و از وضعیت زندگی و درآمد من آگاه هستند. در شهادت خود، ناتوانی من در پرداخت نقدی مهریه را تأیید کردهاند.»
📊 گام ششم: پیشنهاد اقساط واقعبینانه
قاضی منتظر است بداند با چه مبلغی میتوانید مهریه را قسطبندی کنید:
«در شرایط فعلی، توان پرداخت پیشقسط دو میلیون تومان و اقساط ماهیانه یک میلیون تومان را دارم. این پیشنهاد بر اساس درآمد و هزینههایم تنظیم شده و مستندات آن ضمیمه پرونده است.»
در جلسه اعسار، صداقت، شفافیت و استناد به واقعیتهای مالیتان کلید موفقیت هستند. دروغ، تناقض یا مبالغه در هر بخش، میتواند روند را به ضررتان تغییر دهد.
چگونه درآمد، مخارج و داراییمان را توضیح دهیم؟
یکی از مهمترین محورهای جلسه اعسار، شفافسازی وضعیت مالی است. قاضی باید متوجه شود که آیا واقعاً توان پرداخت نقدی مهریه را ندارید و اگر نه، چرا. بنابراین باید سه موضوع کلیدی را بهدرستی توضیح دهید: درآمد، هزینهها و داراییها.
🧾 چگونه درآمد خود را توضیح دهیم؟
در توضیح درآمد باید واقعبین، دقیق و قابلاستناد باشید. این توضیح باید شامل موارد زیر باشد:
- شغل شما چیست؟ (رسمی یا آزاد)
- درآمد ماهیانه چقدر است؟
- آیا درآمد شما ثابت است یا متغیر؟
- اسناد و مدارک اثبات درآمد (فیش حقوقی، پرینت حساب، قرارداد کار و…)
📌 مثال:
«من بهصورت پروژهای در کارهای ساختمانی فعالیت دارم. میانگین درآمدم ماهانه حدود ۷ میلیون تومان است، اما بسته به وضعیت پروژه، ممکن است ماههایی درآمد نداشته باشم. اسناد بانکی و فاکتورها ضمیمه پرونده است.»
🧾 چگونه هزینههای زندگی را برای قاضی روشن کنیم؟
بعد از درآمد، باید نشان دهید که این درآمد صرف چه موارد ضروریای میشود. معمولاً این بخش شامل موارد زیر است:
- اجاره منزل
- هزینه خوراک و پوشاک
- هزینه درمان و دارو
- هزینه حملونقل
- شهریه فرزندان
- اقساط و بدهیهای ضروری
📌 نکته:
در ارائه هزینهها سعی کنید واقعی و بر اساس اسناد باشید. اگر قبضها یا رسیدی دارید، همراه خود ببرید یا در پرونده ضمیمه کنید. دروغگویی یا بزرگنمایی باعث بیاعتباری شما نزد قاضی خواهد شد.
🧾 چگونه درباره داراییها صحبت کنیم؟
در این بخش باید قاضی را متقاعد کنید که شما هیچ مال قابلتوقیفی ندارید و فقط دارای مستثنیات دین هستید. یعنی:
- وسیله نقلیهای که برای کار از آن استفاده میکنید
- لوازم ضروری منزل
- ابزار کار شخصی
- منزل استیجاری یا ملکی که متناسب با شأن و نیاز خانوار است
📌 جمله پیشنهادی:
«تنها دارایی من، یک موتورسیکلت مدل پایین است که با آن کار میکنم و بخشی از درآمدم را از طریق آن تأمین میکنم. سایر اموال من شامل لوازم ساده خانه است و مال قابلتوقیف ندارم.»
❗️ اشتباه رایج: بسیاری از افراد از ذکر واریزهای بانکی یا حسابهای مشترک غافل میشوند. قاضی ممکن است استعلام حسابهای شما را داشته باشد. بنابراین اگر در حساب بانکی شما پولی واریز شده، توضیح دهید که این مبلغ از کجا آمده (مثلاً قرض، هدیه، کمک خانواده و…).
✅بهترین پیشنهاد اقساط مهریه در دادگاه
در جلسه اعسار باید با محاسبه دقیق درآمد و هزینهها، پیشنهاد مشخصی برای پرداخت مهریه بدهید. مثلاً اگر پس از کسر هزینههای زندگی فقط یک میلیون تومان باقی میماند، میتوانید پیشقسطی منطقی (مثلاً ۲ میلیون) و اقساط ماهانه متناسب با توان واقعی خود (مثلاً ۱ میلیون تومان) پیشنهاد دهید. پیشنهاد باید مستند، واقعبینانه و قابل پرداخت باشد؛ در غیر این صورت، ممکن است با رد اعسار مواجه شوید.
توجه داشته باشید که اقساطی را بپذیرید که امکان پرداخت آن را داشته باشید در غیر اینصورت مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه می تواند جلب باشد، پس باید به دقت شرایط را برای پیشنهاد منطقی بررسی نمایید.
در مورد شهود اعسار چه بگوییم و چه کسانی را معرفی کنیم؟
شهود یکی از ارکان کلیدی اثبات اعسار هستند. حتی اگر مدارک زیادی داشته باشید، نبود شهود یا شهادت ناقص میتواند نتیجه پرونده را به ضررتان تغییر دهد. بنابراین باید بدانید که چه کسانی را بهعنوان شاهد معرفی کنید و شهادت آنها چه نکاتی را باید پوشش دهد.
✅ شرایط شهود معتبر در دعوای اعسار
طبق قانون اجرای محکومیتهای مالی، شاهد باید دارای ویژگیهای زیر باشد:
- شخصی آگاه به وضعیت مالی شما باشد، نه صرفاً دوست یا آشنا
- با شما معاشرت مستمر و طولانیمدت داشته باشد (ترجیحاً بالای یک سال)
- از جزئیات شغلی، هزینههای زندگی و نبود دارایی مطلع باشد
- بیطرف و بدون نفع شخصی در نتیجه دعوا باشد (مثلاً همسر، شریک مالی یا طلبکار نباشد)
📌 نکته:
صرف اینکه شاهد بگوید «فلانی فقیر است» کافی نیست. باید اطلاعات دقیق و مستند درباره وضعیت مالی شما ارائه دهد.
📝 چه نکاتی را باید شهود در دادگاه مطرح کنند؟
در جلسه اعسار یا در برگه شهادتنامه، شهود باید موارد زیر را بیان کنند:
- نوع رابطه با شما: مثلاً «همکار قدیمی»، «همسایه»، «دوست خانوادگی»
- مدت آشنایی و معاشرت: «بیش از ۳ سال با وی در ارتباط هستم»
- مشاهده شخصی از وضعیت مالی: «درآمد ایشان را دیدهام و میدانم شغل او موقتی و با درآمد کم است»
- عدم وجود مال قابلتوقیف: «جز لوازم ساده منزل و یک موتور برای کار، مال دیگری ندارد»
- عدم توان در پرداخت یکجای مهریه: «با توجه به درآمد و هزینههای زندگیاش، امکان پرداخت نقدی ندارد»
✅ جمله پیشنهادی برای معرفی شهود در جلسه:
«دو شاهد معرفی کردهام که هر دو از دوستان خانوادگی قدیمی هستند و در طول چند سال اخیر از نزدیک در جریان زندگی و وضعیت مالی من بودهاند. ایشان میتوانند شهادت دهند که من درآمد کافی ندارم و هیچ دارایی قابلفروشی ندارم.»
توجه داشته باشید که سوالات قاضی از شهود اعسار در روند پرونده تاثیرگذار است و پاسخ به آن ها نیاز به آمادگی قبلی دارد.
❌ اشتباهات رایج در انتخاب یا استفاده از شهود
- معرفی شاهدانی که شناخت کافی از زندگی مالی شما ندارند
- استفاده از شهود صوری یا هماهنگشده (قاضی به سرعت متوجه تناقضها میشود)
- ناتوانی شاهد در پاسخ به پرسشهای قاضی مانند «درآمدش چقدر است؟ چطور خرج زندگیاش را میدهد؟»
سوالات قاضی در جلسه اعسار مهریه و پاسخهای مناسب
در جلسه اعسار، قاضی تنها به مدارک اکتفا نمیکند؛ بلکه با طرح چند سؤال کلیدی سعی میکند صداقت و واقعیت ادعای اعسار را ارزیابی کند. آگاهی از این پرسشها و آماده بودن برای پاسخ، شانس موفقیت شما را چند برابر میکند.
❓ چقدر درآمد دارید و از کجا تأمین میشود؟
✅ «درآمد من از شغل آزاد (مثلاً رانندگی/فریلنس/بازاریابی) است و بهطور میانگین ماهانه حدود ۷ میلیون تومان دریافت میکنم. اسناد مربوط به گردش حساب و رسیدهای پرداختی ضمیمه پرونده است.»
❓ دارایی قابلفروشی دارید؟ (خودرو، طلا، سهام، خانه؟)
✅ «خیر. تنها دارایی من وسایل زندگی، یک موتور جهت کار و ابزار شغلی است که همگی جزو مستثنیات دین محسوب میشوند. ملک یا مال قابل فروش دیگری ندارم.»
❓ این مبالغ واریزی به حساب شما چیست؟
✅ «بیشتر این مبالغ مربوط به کمک خانواده یا فروش وسایل کهنه خانه برای پرداخت اجاره یا درمان بوده و منشأ آن مشخص است. مدارک و توضیحات کامل در پرونده آمده.»
❓ چرا این مبلغ را برای اقساط پیشنهاد دادید؟
✅ «با توجه به هزینههای ضروری زندگی و درآمد محدودم، این عدد تنها مبلغی است که بدون لطمه به معیشت خانواده میتوانم بهصورت منظم پرداخت کنم.»
❓ شاهدها چقدر از وضع مالی شما اطلاع دارند؟
✅ «شاهدها از نزدیکان خانوادگی و دوستان صمیمی من هستند که سالها در جریان دقیق زندگی من بودهاند. آنها بارها دیدهاند که برای هزینههای ضروری دچار مشکل بودهام و از جزئیات مالی من اطلاع دارند.»
📌 نکته مهم:
قاضی بیشتر از صحت مدارک، به صداقت، انسجام گفتار و نبود تناقض بین گفتهها و اسناد توجه میکند. اگر پاسخی ندانسته بدهید، یا چیزی را کتمان کنید که بعداً خلافش اثبات شود، کل ادعای اعسار زیر سؤال میرود.
چه چیزهایی را در جلسه اعسار نباید بگوییم؟
جلسه اعسار فقط محل دفاع نیست؛ آزمون صداقت و دقت هم هست. بسیاری از درخواستهای اعسار به دلیل جملات اشتباه یا رفتارهای غیرحرفهای در دادگاه رد میشوند. در این بخش مهمترین مواردی را که نباید در جلسه اعسار گفته یا انجام دهید، بررسی میکنیم.
❌ کتمان دارایی یا دروغ درباره درآمد
قاضی معمولاً قبل از جلسه، استعلامهایی از حساب بانکی، داراییها و حتی مالکیت خودرو یا ملک شما گرفته است. اگر شما در جلسه ادعا کنید که «هیچ درآمدی ندارید» ولی پرینت حساب خلاف آن را نشان دهد، تمام گفتههای شما بیاعتبار میشود.
مثال منفی:
«من هیچ درآمدی ندارم» (در حالی که ماه قبل، ۱۵ میلیون تومان واریز به حساب شده است.)
❌ معرفی شهود ضعیف یا هماهنگشده
اگر شهود نتوانند دقیق به سؤالات قاضی پاسخ دهند یا اطلاعاتی متناقض با شما بیان کنند، قاضی به هماهنگی و ساختگی بودن شهادت مشکوک میشود.
مثال منفی:
«من از طرف پدرش شنیدم وضع مالیاش خوب نیست» (قاضی فقط شهادت مستقیم و آگاهانه را میپذیرد.)
❌ پیشنهاد اقساط بسیار پایین یا غیرواقعی
اگر بگویید «ماهی ۵۰ هزار تومان میتوانم بدهم»، قاضی آن را جدی نمیگیرد؛ چون مشخص است که با هزینههای فعلی زندگی، این مبلغ نشاندهنده جدیت نیست.
مثال منفی:
«درآمد ندارم ولی حاضرم ماهیانه ۱۰۰ هزار تومان بدهم» (بیارتباطی بین درآمد، هزینهها و رقم پیشنهادی.)
❌ استفاده از جملات احساسی یا تهدیدآمیز
دادگاه محل عجز و لابه یا تهدید طرف مقابل نیست. استفاده از عباراتی مثل «اگه زندانم بندازید میمیرم» یا «خودم رو میکشم» فقط اعتبار شما را از بین میبرد و روند حقوقی را مختل میکند.
✅ راهکار:
در جلسه اعسار فقط واقعیات مالی خود را بهصورت مستند، منطقی و مؤدبانه مطرح کنید. از حاشیهسازی، دروغ یا بزرگنمایی پرهیز کنید.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون اینکه در جلسه اعسار مهریه چه بگوییم و چه رفتاری داشته باشیم مطرح شده است:
❓ من در جلسه اعسار خیلی استرس داشتم و فقط گفتم درآمد ندارم. الان قاضی ازم مدارک بیشتری خواسته. یعنی درخواست رد میشه؟
✅ نه الزاماً. اگرچه بهتر بود از ابتدا توضیحات دقیقتری ارائه میدادید، اما هنوز فرصت دارید با ارائه مدارک تکمیلی مثل پرینت حساب، اجارهنامه و معرفی شهود مطلع، وضعیت مالی خود را بهدرستی اثبات کنید. قاضی اگر احساس کند شما صادق هستید و صرفاً آمادگی نداشتید، ممکن است مهلت جبران بدهد.
❓ در پرینت حسابم چند واریزی بزرگ هست که واقعاً قرض بوده، ولی قاضی گفت ممکنه پول خودت باشه. چی کار کنم؟
✅ باید برای هر واریزی توضیح مستند بدهید؛ مثلاً اگر یکی از واریزها کمک پدرتان بوده، یک رسید یا پیام تأیید از ایشان ضمیمه کنید. اگر مبلغی را بابت فروش وسیلهای گرفتهاید، تصویر آگهی یا فاکتور دستی هم مفید است. ارائه توضیح دقیق و مستند، سوءتفاهم قاضی را برطرف میکند.
❓ من هیچ شغلی ندارم و درآمدم صفره. فقط کمک خانواده دارم. میتونم تقسیط نگیرم و اعسار مطلق بخوام؟
✅ بله، اگر واقعاً هیچ منبع درآمدی ندارید و این موضوع را با شهادت دو نفر مطلع، بههمراه نبود دارایی قابلتوقیف، اثبات کنید، دادگاه میتواند حکم به اعسار مطلق بدهد. در این صورت، تا زمانی که وضعیت مالی شما تغییر نکند، قسطی هم تعیین نمیشود.
❓ قاضی توی جلسه اعسار خیلی سوال پرسید و از روی جوابهام انگار شک کرد که دروغ میگم. اگه قاضی قانع نشه، چی میشه؟
✅ اگر قاضی به صداقت شما در جلسه شک کند و مدارک یا شهادت شهود هم نتواند ناتوانی مالی را اثبات کند، ممکن است درخواست اعسار رد شود. در این صورت، حکم پرداخت نقدی مهریه اجرا میشود. با این حال، شما میتوانید دوباره با مدارک کاملتر و دفاع قویتر درخواست اعسار بدهید یا در مهلت قانونی به رأی صادره اعتراض (واخواهی یا تجدیدنظر) کنید.