در نظام حقوقی ایران، مالکیت دارای شاخه‌ها و ابعاد گوناگونی است که هر یک دارای آثار و احکام خاص خود هستند. یکی از این حقوق، «حق انتفاع» است؛ مفهومی که به افراد اجازه می‌دهد بدون داشتن مالکیت عین مال، از منافع آن بهره‌مند شوند.
این حق، چه در روابط خصوصی و خانوادگی و چه در معاملات و قراردادهای رسمی، جایگاه مهمی دارد. در این مقاله به‌صورت جامع به بررسی حق انتفاع، اقسام آن، تفاوت آن با سایر حقوق مشابه مانند ارتفاق و مالکیت منافع، و شرایط زوال یا انتقال آن خواهیم پرداخت.
حق انتفاع چیست؟
درک مفهوم حق انتفاع در حقوق مدنی ایران، نیازمند بررسی دقیق مقررات قانونی و تحلیل فقهی-حقوقی آن است. حق انتفاع از جمله حقوق عینی است که در کنار مالکیت و حق ارتفاق، در ماده ۲۹ قانون مدنی به آن اشاره شده و در ماده ۴۰ تعریف شده است.
براساس این ماده، حق انتفاع عبارت است از: «حقی که به موجب آن شخص می‌تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند.» بنابراین فردی که دارای حق انتفاع است، مالک منافع مال محسوب نمی‌شود، بلکه صرفاً اجازه بهره‌برداری از مال را دارد.
📌 مالک کیست و منتفع کیست؟
در حق انتفاع، دو طرف اصلی وجود دارد:
- مالک: کسی که عین مال به نام اوست ولی منافع آن را موقتاً به دیگری واگذار می‌کند.
- منتفع: شخصی که بدون داشتن مالکیت عین، حق استفاده از منافع مال را داراست.
این رابطه معمولاً بر پایه یک عقد، اجازه شفاهی یا رسمی، یا حتی وقف شکل می‌گیرد.
📌 حق انتفاع چه تفاوتی با مالکیت دارد؟
در مالکیت، فرد صاحب اختیار تام بر عین و منافع مال است؛ ولی در حق انتفاع، مالکیت عین محفوظ است و تنها استفاده از منافع به شخص دیگری واگذار می‌شود.
مثلاً اگر فردی اجازه دهد برادرش تا پایان عمرش در خانه‌اش سکونت داشته باشد، برادر مالک خانه نمی‌شود، بلکه صرفاً حق سکونت و استفاده دارد که نوعی از حق انتفاع است.
📌 کاربرد حق انتفاع در زندگی روزمره
- واگذاری ملک برای سکونت به اقوام بدون انتقال سند
- وقف یک باغ برای استفاده عمومی بدون انتقال مالکیت
- اجازه استفاده از اتومبیل یا تجهیزات صنعتی به شرط عدم تغییر مالکیت
انواع حق انتفاع با مثال
حق انتفاع در قانون مدنی ایران به شکل‌های مختلفی تنظیم شده که هر کدام ویژگی‌ها، مدت زمان و آثار حقوقی خاص خود را دارند. این اقسام از مواد ۴۱ تا ۴۴ قانون مدنی استخراج شده‌اند و شناخت آن‌ها برای استفاده عملی از این نهاد حقوقی ضروری است.
✅ 1. حق انتفاع عُمری (حق عمری)
حق عمری، انتفاعی است که برای مدت عمر مالک، منتفع یا شخص ثالث برقرار می‌شود. در این نوع، تا زمانی که فرد تعیین‌شده زنده باشد، حق استفاده از مال برقرار است.
مثال: شخصی استفاده از منزلش را تا زمان حیات پدرش به دوستش واگذار می‌کند. در این حالت، با فوت پدر، حق انتفاع پایان می‌یابد.
📌 نکته: طبق ماده ۴۱ قانون مدنی، حق عمری می‌تواند به عمر مالک، منتفع یا شخص ثالث وابسته باشد.
✅ 2. حق انتفاع رُقبی (حق رقبی)
در این نوع از حق انتفاع، مدت معین و محدودی برای استفاده از مال در نظر گرفته می‌شود. به بیان دیگر، مالک برای مدت مشخصی به دیگری اجازه استفاده از مال را می‌دهد.
مثال: فردی به دوستش اجازه می‌دهد تا به مدت ۵ سال از باغش برای کشت استفاده کند.
📌 ماده ۴۲ قانون مدنی بر این نوع از حق انتفاع تأکید دارد.
✅ 3. حق سُکنی (حق سکنی)
وقتی حق انتفاع فقط برای سکونت در یک ملک باشد، به آن «حق سکنی» گفته می‌شود. این حق نیز می‌تواند به صورت عمری یا رقبی باشد.
مثال: مادری حق سکونت در خانه‌اش را به دخترش می‌دهد تا پایان عمر خود یا دختر.
📌 ماده ۴۳ قانون مدنی این نوع از انتفاع را تعریف کرده است.
✅ 4. حبس مطلق
اگر مالک برای حق انتفاع مدت معینی تعیین نکرده باشد، این حق به‌صورت حبس مطلق در نظر گرفته می‌شود. این نوع حق انتفاع تا زمان فوت مالک ادامه دارد، مگر اینکه قبل از مرگ از آن رجوع کند.
📌 طبق ماده ۴۴ قانون مدنی، مالک در این حالت اختیار رجوع را دارد.
✅ 5. وقف: حق انتفاع دائمی
وقف، نوع خاصی از حق انتفاع است که در آن عین مال حبس و منافع آن تسبیل می‌شود. به‌عبارت دیگر، مال به صورت دائمی برای استفاده دیگران اختصاص داده می‌شود، بدون اینکه مال از ملکیت مالک خارج شود.
📌 ماده ۵۵ قانون مدنی به وقف به‌عنوان نوعی از حبس اشاره دارد.
عقد موجد حق انتفاع و شرایط صحت آن
برای اینکه حق انتفاع به‌صورت قانونی و معتبر ایجاد شود، نیاز به وجود یک عقد یا توافق معتبر میان مالک و منتفع داریم. قانون مدنی ایران در ماده ۴۷ به‌صراحت اعلام کرده است که «در حبس، اعم از عمری و غیره، قبض شرط صحت است». به بیان دیگر، صرف توافق شفاهی یا کتبی بدون قبض مال کافی نیست و باید مال موضوع انتفاع، تحویل منتفع داده شود.
📝 عقد موجد حق انتفاع چیست؟
«عقد موجد حق انتفاع» به عقدی گفته می‌شود که بر مبنای آن، فردی اجازه بهره‌برداری از منافع مالی را که متعلق به شخص دیگری است، پیدا می‌کند. این عقد از نوع عقود عینی محسوب می‌شود؛ یعنی تا زمانی که قبض صورت نگرفته، عقد شکل نمی‌گیرد.
📌 شرایط صحت عقد موجد حق انتفاع:
-
وجود مال موضوع انتفاع: مالی که موضوع حق انتفاع قرار می‌گیرد، باید موجود و قابل استفاده باشد.
-
قابلیت بقاء عین مال: استفاده از مال نباید باعث از بین رفتن اصل مال شود (مانند خانه، باغ یا ماشین؛ نه نان یا میوه).
-
قبض مال: منتفع باید مال را به‌صورت واقعی و فیزیکی تحویل بگیرد. بدون قبض، عقد صحیح نیست.
-
اهلیت طرفین: هر دو طرف یعنی مالک و منتفع باید دارای اهلیت قانونی برای انجام معامله باشند.
-
مشروعیت جهت عقد: هدف از عقد نباید خلاف قانون یا نظم عمومی باشد.
📌 مثال برای عقد موجد حق انتفاع
فرض کنید فردی خانه‌ای دارد و طی قراردادی رسمی یا عرفی، آن را به مادر خود می‌دهد تا تا پایان عمر از آن استفاده کند. در این حالت، عقد موجد حق انتفاع از نوع حق عمری است و با تحویل کلید و تحویل فیزیکی خانه (قبض)، این حق به‌صورت قانونی برقرار می‌شود.
📎 نکته مهم: اگر قبض صورت نگیرد و یکی از طرفین قبل از آن فوت کند، عقد باطل است.
تفاوت حق انتفاع با مالکیت منافع و اجاره
گرچه در نگاه نخست، مفاهیمی مانند حق انتفاع، اجاره و مالکیت منافع شباهت‌هایی دارند، اما از نظر ماهوی و آثار حقوقی تفاوت‌های بنیادینی میان آن‌ها وجود دارد. در این بخش به مقایسه دقیق این مفاهیم می‌پردازیم تا مرز میان آن‌ها روشن‌تر شود.
🔍 تفاوت حق انتفاع با مالکیت منافع
در حق انتفاع، فرد (منتفع) حق استفاده از مال را دارد، اما هیچ‌گونه مالکیتی بر منافع ندارد. به بیان دیگر، او تنها مجاز به استفاده از مال است، بدون اینکه بتواند آن منافع را بفروشد یا منتقل کند.
در مقابل، در مالکیت منافع (مانند عقد اجاره)، مستأجر مالک منافع مال برای مدت اجاره است و می‌تواند حتی با رضایت موجر، آن را به غیر انتقال دهد.
📌 مثال مقایسه‌ای:
-
در حق انتفاع: حسین اجازه دارد تا پایان عمرش از باغ برادرش استفاده کند، اما نمی‌تواند این حق را به دیگری واگذار کند.
-
در مالکیت منافع: اگر حسین باغی را اجاره کند، می‌تواند با رضایت موجر، آن را به شخص ثالث اجاره دهد.
🔍 تفاوت حق انتفاع با اجاره
اجاره یکی از عقود معین در قانون مدنی است که در آن مالک منافع، در برابر عوضی (اجاره‌بها)، آن را به مستأجر واگذار می‌کند. ولی در حق انتفاع، معمولاً رابطه غیرمالی و رایگان است، هرچند می‌تواند با عوض نیز باشد.
| مقایسه | حق انتفاع | اجاره |
|---|---|---|
| ماهیت | حقی عینی | عقد معوض و عهدی |
| قبض | شرط صحت است | شرط صحت نیست |
| مالکیت منافع | ندارد | دارد |
| قابلیت واگذاری | محدود یا ممنوع | ممکن (با رضایت) |
| پرداخت عوض | معمولاً ندارد | دارد |
📝 نکته مهم درباره قبض
در حق انتفاع، قبض شرط صحت عقد است؛ در حالی که در اجاره، تسلیم مال موضوع اجاره فقط شرط اجرای تعهد است، نه صحت عقد.
مقایسه حق انتفاع و حق ارتفاق
حق انتفاع و حق ارتفاق هر دو از حقوق عینی هستند که در قانون مدنی ایران برای استفاده از مال غیر به رسمیت شناخته شده‌اند. اما این دو نهاد حقوقی در ماهیت، منشأ، دامنه استفاده و آثار حقوقی با یکدیگر تفاوت دارند. در این بخش، به بررسی و مقایسه دقیق این دو حق می‌پردازیم.
✅ تعریف حق ارتفاق
طبق حق ارتفاق در ماده ۹۳ قانون مدنی:
«ارتفاق، حقی است برای شخص در ملک دیگری». ولی حقوقدانان با اصلاح این تعریف معتقدند که حق ارتفاق، حقی است برای ملکی در ملک دیگر؛ چون این حق به خود ملک تعلق دارد، نه به شخص.
📌 مثال:حق عبور از ملک الف از روی ملک ب، برای رسیدن به جاده اصلی، یک حق ارتفاق است.
✅ تفاوت‌های کلیدی بین حق انتفاع و ارتفاق
| مقایسه | حق انتفاع | حق ارتفاق |
|---|---|---|
| قائم به… | شخص منتفع | ملک مجاور |
| قابل انتقال؟ | محدود؛ اصولاً قابل واگذاری نیست | با انتقال ملک، باقی می‌ماند |
| دامنه کاربرد | بر اموال منقول و غیرمنقول | فقط بر اموال غیرمنقول |
| مدت | معمولاً موقت یا محدود (عمری، رقبی…) | اصولاً دائمی |
| موضوع | استفاده از کل منافع مال | استفاده محدود برای تسهیل در استفاده از ملک خود |
| قابلیت رجوع | در برخی اقسام مثل حبس مطلق قابل رجوع است | غیرقابل رجوع (مگر در اذن صرف) |
📌 شباهت‌های محدود
-
هر دو حق بدون مالکیت عین برقرار می‌شوند
-
هر دو در قانون مدنی به رسمیت شناخته شده‌اند
-
هر دو می‌توانند منشأ قراردادی یا قانونی داشته باشند
📝 نکته مهم درباره حق ارتفاق
حق ارتفاق اصولاً قائم به ملک است و با فروش ملک، به مالک جدید منتقل می‌شود. ولی در حق انتفاع، چون شخصی است، با فوت منتفع یا مالک (در مواردی) پایان می‌یابد.
اذن در انتفاع و تفاوت آن با حق انتفاع
در بسیاری از موارد، افراد تصور می‌کنند که صرف اجازه دادن برای استفاده از یک مال، منجر به ایجاد «حق انتفاع» می‌شود؛ در حالی‌که در حقوق مدنی ایران، مفهومی به نام «اذن در انتفاع» وجود دارد که با حق انتفاع تفاوت‌های اساسی دارد. در این بخش به تعریف اذن در انتفاع، تفاوت آن با حق انتفاع و آثار حقوقی هر کدام می‌پردازیم.
✅ اذن در انتفاع چیست؟
اذن در انتفاع، به معنای اجازه موقت و بدون ایجاد حق مستقل برای استفاده از یک مال است. در این حالت، مالک اجازه استفاده از مال خود را به دیگری می‌دهد اما هیچ حقی برای فرد استفاده‌کننده ایجاد نمی‌شود.
📌 مثال: فردی به دوستش اجازه می‌دهد مدتی در خانه‌اش زندگی کند. تا زمانی که صاحب‌خانه نخواهد، دوست می‌تواند از خانه استفاده کند، اما هیچ «حق» قانونی برای او ایجاد نشده و صاحب‌خانه در هر زمان می‌تواند از تصمیمش منصرف شود.
✅ تفاوت‌های اساسی میان اذن در انتفاع و حق انتفاع
| ویژگی‌ها | حق انتفاع | اذن در انتفاع |
|---|---|---|
| ایجاد حق | ایجاد حق عینی برای منتفع | فقط اباحه تصرف؛ بدون ایجاد حق |
| قابلیت رجوع | در برخی اقسام مانند عمری و رقبی، قابل رجوع نیست | همیشه قابل رجوع توسط مالک |
| قابل واگذاری به دیگری؟ | در مواردی ممکن است قابل انتقال باشد | قابل انتقال نیست |
| لزوم قبض | قبض شرط صحت است | لزومی به قبض نیست |
| امکان اقامه دعوی؟ | منتفع حق اعتراض به مزاحمت دارد | استفاده‌کننده نمی‌تواند اقامه دعوی کند |
در «حق انتفاع»، شخص می‌تواند در صورت مزاحمت دیگران، اقامه دعوی کند و حتی حق خود را به دیگران واگذار نماید (بسته به نوع انتفاع). اما در «اذن در انتفاع»، چون صرفاً اجازه‌ای است و حقی ایجاد نشده، استفاده‌کننده چنین اختیاراتی ندارد.
زوال و پایان یافتن حق انتفاع
حق انتفاع، اگرچه ممکن است در آغاز به‌صورت دائمی یا طولانی‌مدت به نظر برسد، اما در شرایطی مشخص از بین می‌رود. قانون مدنی ایران در ماده ۵۱ به‌صراحت به موارد زوال حق انتفاع اشاره کرده است. در این بخش به دلایل و شرایط زوال این حق می‌پردازیم و نکات مهم مرتبط با آن را بررسی می‌کنیم.
✅ ۱. انقضای مدت
یکی از شایع‌ترین موارد زوال حق انتفاع، پایان یافتن مدت تعیین‌شده در عقد یا قرارداد است.
- در حق رقبی، با پایان مدت مقرر، حق انتفاع از بین می‌رود.
- در حق عمری، با فوت فردی که مدت به عمر او وابسته است، انتفاع خاتمه می‌یابد.
✅ ۲. تلف شدن مال مورد انتفاع
اگر مالی که موضوع انتفاع است، از بین برود (مثلاً خانه‌ای بسوزد یا زمین دچار رانش شود)، چون حق انتفاع حقی عینی است که بر مال معینی تعلق گرفته، با از بین رفتن آن مال، حق نیز پایان می‌یابد.
✅ ۳. رجوع مالک در حبس مطلق
در صورتی که حق انتفاع به‌صورت حبس مطلق برقرار شده باشد و مدت آن مشخص نشده باشد، مالک می‌تواند در هر زمان از آن رجوع کند. اگر قبل از رجوع، مالک فوت کند، حق تا زمان فوت او معتبر بوده و پس از آن زایل می‌شود.
✅ ۴. انتقال ملک به خود منتفع
اگر مال مورد حق انتفاع به مالکیت خود منتفع درآید، حق انتفاع منتفی می‌شود؛ چرا که دیگر فرد نمی‌تواند هم مالک باشد و هم منتفع از مال غیر.
✅ ۵. اسقاط حق توسط منتفع
اگر منتفع از حق خود صرف‌نظر کند (مثلاً اعلام کند که دیگر نمی‌خواهد از مال استفاده کند)، این حق به‌صورت ارادی از بین می‌رود.
✅ ۶. شرط فسخ یا شرط زوال در قرارداد
اگر در متن عقد یا قرارداد، مالک برای خود حق فسخ پیش‌بینی کرده باشد یا شروطی برای خاتمه انتفاع تعیین شده باشد، تحقق آن شروط منجر به زوال حق خواهد شد.
📌 نکته:
پس از زوال حق انتفاع، منتفع باید مال را به‌همراه تمامی منافع باقی‌مانده به مالک برگرداند. برای مثال اگر در پایان مدت اجاره باغ، میوه‌هایی بر درخت مانده باشد، منتفع حق برداشت آن‌ها را ندارد مگر اینکه در قرارداد ذکر شده باشد.
نمونه‌های کاربردی و مثال‌های واقعی از حق انتفاع
برای درک بهتر مفهوم حق انتفاع، بررسی نمونه‌های عملی و مصادیق واقعی آن بسیار مؤثر است. در حقوق مدنی ایران، این نهاد حقوقی هم در روابط خانوادگی، هم در روابط قراردادی و هم در قالب نهادهای دینی مانند وقف، کاربرد فراوانی دارد.
✅ استفاده خانوادگی بدون انتقال مالکیت
مثال: پدری خانه‌اش را به پسرش می‌دهد تا تا پایان عمر خود از آن استفاده کند، بدون اینکه سند مالکیت را انتقال دهد. در این حالت، پسر حق سکونت دارد اما مالک نیست. این یکی از رایج‌ترین مصادیق حق انتفاع عمری است.
✅ وقف املاک برای استفاده عمومی
وقف نوعی از حق انتفاع است که در آن عین مال حبس می‌شود و منافع آن برای عموم یا گروه خاصی از مردم در نظر گرفته می‌شود.
مثال: وقفیات حسینیه‌ها، مدارس و بیمارستان‌ها در ایران.
📌 در این موارد، مردم منتفع‌اند ولی مالکیت مال در اختیار شخص خاصی نیست.
✅ اجازه بهره‌برداری از زمین زراعی
مالک زمینی، استفاده از زمین خود را برای کشاورزی به شخصی می‌دهد، بدون اینکه آن را اجاره دهد یا بفروشد. فرد مذکور صرفاً حق انتفاع موقت یا رقبی دارد و مالک نیست.
✅ قراردادهای رسمی با موضوع انتفاع
در برخی قراردادهای رسمی یا قولنامه‌ها، مالک قید می‌کند که فلان شخص تا پایان عمرش حق دارد از یک واحد مسکونی، کارگاه یا مغازه استفاده کند، بدون اینکه سند رسمی به او منتقل شود. این مورد معمولاً در روابط پدر و فرزند، همسر و زن دوم، یا حتی میان دوستان اتفاق می‌افتد.
✅ اذن در انتفاع در املاک مشاع
در املاک مشاع، گاهی یکی از شرکا اجازه می‌دهد شریک دیگر از ملک استفاده کند. این استفاده ممکن است با اذن در انتفاع صورت گیرد که با اولین رجوع شریک اجازه‌دهنده، پایان می‌یابد و حق قانونی برای استفاده‌کننده ایجاد نمی‌کند.
سوء استفاده، هزینه‌ها، انتقال و مسئولیت‌ها
علاوه بر مفاهیم و اقسام اصلی حق انتفاع، نکات مهمی در خصوص نحوه استفاده، مسئولیت‌های منتفع، هزینه‌های نگهداری مال و امکان انتقال یا دخالت مالک وجود دارد که در این بخش به‌صورت خلاصه و کاربردی بررسی می‌شوند.
✅ سوء استفاده از مال توسط منتفع
منتفع موظف است از مال مورد انتفاع طبق هدف مالک یا مطابق عرف استفاده کند. استفاده نامتعارف از مال، تخطی از حدود حق انتفاع محسوب می‌شود.
📌 مثال: اگر فردی حق سکنی در خانه‌ای دارد، ولی آن را به یک پناهگاه حیوانات خانگی تبدیل کند، این اقدام برخلاف عرف و قرارداد محسوب شده و مالک می‌تواند مانع استفاده شود.
✅ مسئولیت خسارت به مال
اگر مال در اثر کوتاهی یا تقصیر منتفع آسیب ببیند یا تلف شود، منتفع مسئول جبران خسارت است. اما اگر خرابی ناشی از عوامل خارجی یا قوه قاهره باشد، مسئولیتی متوجه او نیست.
📌 مثال: افتادن درختی بر خانه‌ای که موضوع حق سکنی است، مسئولیتی برای منتفع ندارد مگر اینکه مقصر شناخته شود.
✅ هزینه‌های نگهداری مال
اصل بر این است که هزینه‌های نگهداری و تعمیرات اساسی مال به عهده مالک است، مگر آنکه خلاف آن در قرارداد شرط شده باشد.
📌 هزینه‌هایی مانند تعمیر سقف، دیوارهای اصلی یا نگهداری باغ از جمله مواردی است که بر دوش مالک خواهد بود.
✅ دخالت مالک در مدت انتفاع
در طول مدت قانونی انتفاع، مالک نمی‌تواند مانع تصرف منتفع شود یا مانع استفاده او گردد، مگر اینکه حق فسخ یا رجوع برای خود پیش‌بینی کرده باشد.
📌 مثال: مالک نمی‌تواند در مدت انتفاع خانه، آن را به شخص ثالث اجاره دهد یا بفروشد مگر با اطلاع خریدار.
✅ انتقال حق انتفاع
-
در برخی اقسام (مانند عمری یا رقبی)، حق انتفاع قابل انتقال به غیر نیست مگر اینکه در قرارداد مجاز شده باشد.
-
در وقف، منتفعان حق انتقال ندارند اما می‌توانند استفاده را به دیگران بسپارند (در قالب تولیت یا نظارت).
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون حق انتفاع و انواع آن را مشاهده می فرمایید که توسط ایران لگال پاسخ داده شده است:
❓اگر ملکی دارای حق انتفاع باشد و مالک آن را بفروشد، آیا خریدار می‌تواند منتفع را بیرون کند؟
✅ اگر خریدار از وجود حق انتفاع آگاه بوده باشد، نمی‌تواند مانع استفاده منتفع شود و حق انتفاع تا پایان مدت مقرر ادامه دارد. اما اگر خریدار از وجود این حق بی‌اطلاع باشد و فریب خورده باشد، می‌تواند به استناد خیار تدلیس یا خیار عیب، معامله را فسخ کند.
❓در صورتی که خانه‌ای برای سکونت رایگان به خواهر واگذار شده باشد ولی قراردادی نوشته نشده، آیا می‌توان آن را حق انتفاع دانست؟
✅ اگر فقط اجازه شفاهی یا شفاهی-عرفی برای استفاده داده شده باشد، این وضعیت اذن در انتفاع محسوب می‌شود، نه حق انتفاع. در نتیجه، مالک هر زمان بخواهد می‌تواند از اذن خود رجوع کند و خواهر را ملزم به ترک ملک نماید.
❓اگر ملکی وقف شود و درآمد آن صرف امور خیریه گردد، چه نوع حقی برای استفاده‌کننده ایجاد می‌شود؟
✅ این وضعیت، نمونه‌ای از حق انتفاع دائمی از نوع وقف است. در این حالت، منافع ملک وقف‌شده به استفاده‌کنندگان می‌رسد، ولی هیچ‌کدام از آن‌ها مالک عین یا حتی منافع ملک نیستند. فقط حق استفاده (انتفاع) برای آنان برقرار شده است.
❓اگر مالک در حبس مطلق حق انتفاع را به کسی بدهد، اما چند ماه بعد پشیمان شود، آیا می‌تواند آن را پس بگیرد؟
✅ بله، در حبس مطلق چون مدت مشخص نشده است، قانون به مالک اجازه داده که در هر زمان از حق واگذار شده رجوع کند. این موضوع در ماده ۴۴ قانون مدنی آمده و یکی از ویژگی‌های خاص حبس مطلق است.