حق‌العمل‌کاری یکی از مفاهیم مهم در حقوق تجارت است که به‌عنوان نوعی نمایندگی خاص، نقش مهمی در معاملات بازرگانی دارد. در این نوع رابطه، شخصی به‌نام حق‌العمل‌کار به حساب دیگری و به نام خود وارد معامله می‌شود و در ازای انجام این فعالیت، اجرت یا حق‌العمل دریافت می‌کند. این نهاد حقوقی از دیرباز در تجارت سنتی ایران کاربرد داشته و با گسترش کسب‌وکارهای نوین، شکل پیچیده‌تری به خود گرفته است.
قانون تجارت ایران در باب هفتم به‌طور مشخص به تنظیم قواعد مربوط به حق‌العمل‌کاری پرداخته است. در این مقاله، با بررسی دقیق مبانی قانونی، مسئولیت‌ها، تفاوت‌ها و حقوق این نهاد حقوقی، تصویری روشن و کاربردی از آن برای فعالان اقتصادی، وکلا و دانشجویان حقوق ارائه خواهیم داد.
حق العمل کاری چیست؟
حق‌العمل‌کاری یکی از ابزارهای کاربردی در تجارت است که میان نمایندگی کامل و دلالی قرار می‌گیرد. در این نوع رابطه، شخصی به نام حق‌العمل‌کار از طرف آمر و به حساب او، ولی با نام خود معامله می‌کند و در برابر این عمل، اجرت مشخصی دریافت می‌نماید.
📌 تعریف حق العمل کاری
بر اساس ماده ۳۵۷ قانون تجارت، «حق‌العمل‌کار کسی است که به اسم خود ولی به حساب دیگری (آمر) معاملاتی کرده و در مقابل، حق‌العملی دریافت می‌دارد.» در این تعریف، سه ویژگی کلیدی قابل‌توجه است:
-
معامله به نام خود
-
به حساب آمر
-
دریافت اجرت (حق‌العمل)
✅ این نوع رابطه را می‌توان نوعی «نمایندگی ناقص» دانست؛ زیرا برخلاف وکیل که به نام موکل اقدام می‌کند، حق‌العمل‌کار نام خود را اعلام می‌نماید و طرف معامله، او را می‌شناسد، نه آمر را.
📝 حق‌العمل‌کاری در لغت و عرف بازار: واژه «حق‌العمل» در لغت به معنای کارمزدی است که شخصی در قبال انجام معامله برای دیگری دریافت می‌کند. در عرف بازار، این رابطه با عناوینی چون کمیسیون‌کار، عامل فروش، یا نماینده تجاری نیز شناخته می‌شود.
📌 کارکردهای عملی حق العمل کاری در بازار
در بسیاری از موارد، آمر (شخص حقیقی یا حقوقی که قصد معامله دارد) به دلایلی همچون:
- نداشتن تخصص کافی
- تمایل به عدم افشای هویت
- یا عدم امکان ارتباط مستقیم با طرف معامله
از حق‌العمل‌کار استفاده می‌کند تا معامله را از طرف او انجام دهد. در این صورت، منافع معامله به آمر تعلق می‌گیرد ولی مسئولیت‌های حقوقی در برابر طرف معامله متوجه حق‌العمل‌کار است.
📌 مثال کاربردی
فرض کنید شرکت A می‌خواهد کالاهایی را در یک بازار خاص بفروشد اما تمایلی به افشای نام خود ندارد یا نماینده‌ای در محل حضور ندارد. این شرکت با حق‌العمل‌کار قراردادی منعقد می‌کند تا او کالاها را به نام خود، ولی به حساب شرکت A به فروش رساند. خریداران با حق‌العمل‌کار روبه‌رو می‌شوند ولی درآمد حاصل از فروش، پس از کسر کمیسیون، متعلق به شرکت A است.
حق العمل کاری در قانون مدنی ایران
در قانون مدنی، اصطلاح «حق‌العمل‌کاری» به‌صورت مستقیم به‌کار نرفته است، اما می‌توان بسیاری از قواعد حاکم بر آن را در چارچوب نهاد «وکالت» و اصول کلی قراردادها بررسی کرد. قانون مدنی با ارائه قواعد عمومی درباره نمایندگی و نیابت، زیرساخت حقوقی لازم برای تفسیر قراردادهای حق‌العمل‌کاری را فراهم کرده است.
از دیدگاه حقوقی، قرارداد حق‌العمل‌کاری با وکالت مشابهت‌هایی دارد؛ زیرا آمر به حق‌العمل‌کار اجازه انجام معامله می‌دهد. اما این شباهت‌ها محدود است، چون:
- در وکالت، نماینده به نام موکل معامله می‌کند.
- اما در حق‌العمل‌کاری، معامله به نام حق‌العمل‌کار ولی به حساب آمر انجام می‌شود.
بنابراین، برخلاف وکالت که مسئولیت‌های ناشی از قرارداد متوجه موکل است، در حق‌العمل‌کاری، طرف معامله فقط با حق‌العمل‌کار طرف است و آمر هیچ‌گونه تعهد مستقیمی ندارد.
🔍 مبانی مدنی ناظر بر حق‌العمل‌کاری
قواعد مربوط به نیابت، امانت‌داری و حسن‌نیت که در مواد مختلف قانون مدنی آمده‌اند، در تحلیل حقوقی رابطه میان آمر و حق‌العمل‌کار مؤثرند. به‌ویژه:
-
ماده ۶۵۶ قانون مدنی درباره عقد وکالت
-
قواعد مربوط به «امین» در باب ودیعه
-
و مواد ناظر به مسئولیت قراردادی در صورت تعدی و تفریط
📝 ماهیت عقد حق العمل کاری از منظر مدنی
از نظر اصول حقوق مدنی، این عقد دارای ویژگی‌های زیر است:
-
عهدی: هر یک از طرفین (آمر و حق‌العمل‌کار) تعهداتی دارند.
-
معوض: حق‌العمل‌کار در برابر انجام وظیفه، مستحق اجرت است.
-
لازم: فسخ آن بدون رضایت طرفین، فقط در شرایط خاص ممکن است.
حق العمل کاری در قانون تجارت: تعاریف، مواد قانونی و ویژگی‌ها
در قانون تجارت ایران، حق‌العمل‌کاری به‌عنوان یکی از نهادهای اصلی در معاملات بازرگانی به رسمیت شناخته شده و در «باب هفتم» این قانون (مواد ۳۵۷ تا ۳۷۶) به‌طور مفصل به آن پرداخته شده است. این بخش از قانون، نه‌تنها به تعریف و مصادیق حق‌العمل‌کاری می‌پردازد، بلکه مسئولیت‌ها، حقوق، و محدودیت‌های قانونی آن را نیز مشخص می‌کند.بر بر اساس تعریف قانونی حق‌العمل‌کار طبق ماده ۳۵۸ قانون تجارت:
- معامله به نام حق‌العمل‌کار انجام می‌شود.
- منافع و نتایج معامله متعلق به آمر است.
- حق‌العمل‌کار برای انجام معامله، مستحق دریافت حق‌العمل (اجرت) خواهد بود.
📝 ارجاع به مقررات وکالت
ماده ۳۵۸ قانون تجارت می‌گوید: «جز در مواردی که به موجب مواد ذیل استثناء شده، مقررات راجعه به وکالت در حق‌العمل‌کاری نیز رعایت خواهد شد.»
این ماده نشان می‌دهد که رابطه میان آمر و حق‌العمل‌کار نوعی نیابت قراردادی است، اما تفاوت‌هایی بنیادین با وکالت دارد که در ادامه روشن‌تر می‌شود.
🔍 وظایف قانونی حق العمل کار در قانون تجارت
قانون تجارت وظایف متعددی برای حق‌العمل‌کار در نظر گرفته که مهم‌ترین آن‌ها به‌شرح زیر است:
⚖️ مطابق ماده ۳۵۹:
حق‌العمل‌کار باید آمر را از جریان اقدامات خود آگاه کند، به‌ویژه پس از انجام معامله.
⚖️ ماده ۳۶۰:
بیمه کردن کالای موضوع معامله بر عهده حق‌العمل‌کار نیست، مگر آنکه آمر صراحتاً دستور داده باشد.
⚖️ ماده ۳۶۳:
در صورتی که حق‌العمل‌کار کالا را به قیمتی کمتر از آنچه آمر تعیین کرده بفروشد، موظف به پرداخت مابه‌التفاوت است؛ مگر آنکه اثبات کند:
- جلوگیری از ضرر بیشتر لازم بوده است.
- امکان گرفتن اجازه از آمر مقدور نبوده.
⚖️ ماده ۳۶۴:
در صورت اثبات تقصیر حق‌العمل‌کار، وی باید خسارت ناشی از عدم رعایت دستور آمر را جبران کند.
⚖️ ماده ۳۶۶:
در صورت فروش نسیه بدون رضایت آمر، زیان‌ها بر عهده حق‌العمل‌کار خواهد بود؛ مگر اینکه فروش نسیه مطابق با عرف تجارتی محل باشد.
📌 ویژگی‌های قانونی حق العمل کاری در قانون تجارت
-
عمل تجارتی ذاتی است: طبق بند ۳ ماده ۲ قانون تجارت، حق‌العمل‌کاری ذاتاً عمل تجارتی است، حتی اگر توسط غیر تاجر انجام شود.
-
نیازی به پروانه ندارد: برخلاف دلالی که نیاز به مجوز رسمی دارد، قانون تجارت برای شغل حق‌العمل‌کاری پروانه خاصی پیش‌بینی نکرده است.
-
حق‌العمل‌کار طرف معامله است: او مسئول اجرای تعهدات در برابر طرف قرارداد است و طرف مقابل، آمر را نمی‌شناسد.
✅ حق‌العمل‌کار دو تعهد دارد:
-
در برابر طرف معامله: چون به نام خود معامله می‌کند، مستقیماً مسئول است.
-
در برابر آمر: باید معامله را اطلاع دهد و نتیجه مالی آن را تسلیم کند.
❌ موارد سلب اجرت:
طبق ماده ۳۷۰ قانون تجارت، اگر حق‌العمل‌کار نادرستی کند (مثلاً معامله را با قیمتی بیش از حد خرید یا کمتر از حد فروش انجام دهد)، علاوه بر الزام به جبران خسارت، مستحق اجرت نیز نخواهد بود و ممکن است به‌عنوان مرتکب خیانت در امانت نیز تعقیب شود.
وظایف و مسئولیت‌های حق العمل کار در برابر آمر
حق‌العمل‌کار اگرچه به نام خود وارد معامله می‌شود، اما موظف است تمام اقدامات خود را مطابق با دستورات آمر انجام دهد. قانون تجارت در مواد متعدد، وظایف دقیق این شخص را مشخص کرده و در صورت تخلف، مسئولیت‌های سنگینی برای او در نظر گرفته است.
📌 1. انجام دقیق دستورات آمر
مطابق ماده ۳۶۴ قانون تجارت، اگر حق‌العمل‌کار در اجرای دستورات آمر مرتکب تقصیر شود، باید کلیه خسارات ناشی از آن را جبران نماید.
نمونه: اگر آمر سفارش خرید کالایی با قیمت مشخص داده و حق‌العمل‌کار آن را گران‌تر خریداری کند، باید مابه‌التفاوت را جبران کند.
📌 2. افشای اقدامات به آمر و اطلاع‌رسانی کامل
ماده ۳۵۹ تصریح می‌کند که حق‌العمل‌کار موظف است آمر را در جریان اقدامات خود قرار دهد، به‌ویژه پس از انجام معامله. اگر این اطلاع‌رسانی انجام نشود، آمر می‌تواند معامله را نپذیرد.
📌 3. عدم انجام معامله با خود
حق‌العمل‌کار نباید شخصاً طرف معامله قرار گیرد، مگر در مواردی خاص که:
-
کالا مظنه بورسی یا بازاری داشته باشد (ماده ۳۷۳)
-
آمر اجازه صریح داده باشد
در غیر این صورت، معامله با خود موجب بطلان و سلب اجرت خواهد شد.
📌 4. مسئولیت در قبال فروش نسیه یا اعتباری
مطابق ماده ۳۶۶، اگر حق‌العمل‌کار بدون اجازه آمر مالی را به نسیه بفروشد، باید خسارات آن را شخصاً جبران کند. البته اگر فروش نسیه در عرف بازار رایج باشد، فرض بر این است که آمر رضایت ضمنی داشته است.
📌 5. مسئولیت نسبت به عیوب کالا و موارد فورس‌ماژور
طبق ماده ۳۶۱، اگر کالایی که برای فروش نزد حق‌العمل‌کار است دارای عیوب ظاهری باشد، او باید اقدامات لازم را برای ثبت و محافظت از حقوق آمر انجام دهد وگرنه مسئول جبران خسارت خواهد بود.
📌 6. حفظ امانت و عدم خیانت
حق‌العمل‌کار نسبت به کالا، وجوه و اسناد در حکم «امین» است. در صورت خیانت (مثلاً معامله مغایر با دستور آمر یا تصاحب منافع معامله)، ممکن است با مجازات «خیانت در امانت» مواجه شود (ماده ۳۷۰).
📌 7. تأمین منافع آمر حتی در شرایط بحرانی
مطابق ماده ۳۶۲، اگر کالای موضوع معامله در معرض فساد سریع باشد، حق‌العمل‌کار باید حتی بدون دستور آمر، با اطلاع دادستان، کالا را به فروش برساند تا از زیان بیشتر جلوگیری شود.
📌 8. ممنوعیت استفاده از تفاوت قیمت به نفع خود
اگر حق‌العمل‌کار کالایی را ارزان‌تر از قیمت سفارش‌شده خرید یا گران‌تر فروخت، باید مازاد یا مابه‌التفاوت را به حساب آمر واریز کند (ماده ۳۶۵). او حق ندارد از این تفاوت سودی ببرد.
📌 9. اجتناب از هرگونه نادرستی
در صورت اثبات نادرستی (مثلاً اعلام دروغین قیمت یا انجام معامله غیرمجاز)، حق‌العمل‌کار نه‌تنها مستحق اجرت نیست، بلکه آمر می‌تواند او را خریدار یا فروشنده تلقی کند و حتی با او دعوی خیانت در امانت مطرح نمای
درآمد و نقش حق‌العمل‌کاری در گمرک
حق‌العمل‌کاری در گمرک یکی از مهم‌ترین مصادیق عملی این نهاد حقوقی در تجارت خارجی است. در این حوزه، مفهوم حق‌العمل‌کار با عنوان «کارگزار گمرکی» شناخته می‌شود و وظیفه دارد به نیابت از صاحب کالا، تمام امور مربوط به ترخیص، اظهار و تشریفات گمرکی را انجام دهد.
📌 حق العمل کار گمرکی کیست؟
در گمرک، شخصی که به نمایندگی از واردکننده یا صادرکننده امور گمرکی کالا را پیگیری می‌کند، کارگزار گمرکی یا حق‌العمل‌کار گمرک نامیده می‌شود. این شخص باید:
-
دارای پروانه رسمی از گمرک ایران باشد.
-
در آزمون‌های تخصصی گمرکی شرکت کند.
-
واجد شرایط قانونی از جمله داشتن کارت بازرگانی باشد.
📝 تفاوت حق العمل کار گمرک با حق العمل کار تجاری
برخلاف حق‌العمل‌کار مندرج در قانون تجارت که معاملات را با نام خود و به حساب آمر انجام می‌دهد، کارگزار گمرکی معاملات انجام نمی‌دهد بلکه خدمات تسهیل‌کننده ترخیص را ارائه می‌کند. با این حال، شباهت مهم آن‌ها در نیابت و انجام امور به دستور و به‌نفع آمر است.
📌 نمونه وظایف حق العمل کار گمرک:
-
ثبت اظهارنامه و تهیه مدارک موردنیاز گمرکی
-
پرداخت حقوق و عوارض گمرکی به نمایندگی از صاحب کالا
-
هماهنگی با اداره استاندارد، قرنطینه، و سایر نهادهای نظارتی
-
پیگیری ترخیص سریع کالا و جلوگیری از رسوب آن در انبارهای گمرک
⚖️ درآمد حق العمل کار گمرک چگونه تعیین می‌شود؟
درآمد این افراد معمولاً به‌صورت درصدی از ارزش کالا یا مبلغ ثابت براساس توافق میان کارفرما (صاحب کالا) و کارگزار تعیین می‌شود. عوامل مؤثر بر میزان اجرت شامل:
-
نوع کالا
-
حساسیت زمانی ترخیص
-
پیچیدگی اسناد و مقررات خاص هر کالا
-
هزینه‌های جانبی (مثل انبارداری، حمل‌ونقل، اظهار مجدد و…)
✅ در موارد خاص، مانند ترخیص کالاهای گران‌قیمت، این اجرت می‌تواند رقم قابل‌توجهی باشد.
با توجه به ساختار پیچیده قوانین گمرکی و نیاز به دانش تخصصی در فرآیندهای ترخیص، بسیاری از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند به‌جای ورود مستقیم، از خدمات حق‌العمل‌کاران گمرکی استفاده کنند. این امر نه‌تنها ریسک را کاهش می‌دهد بلکه موجب تسهیل و تسریع فرآیندهای بازرگانی می‌شود.
تفاوت حق العمل کار با عامل، وکیل و دلال
اگرچه حق‌العمل‌کاری در دسته نمایندگی‌های قراردادی جای می‌گیرد، اما از نظر حقوقی و عملی تفاوت‌های مهمی با نهادهایی مانند وکالت، دلالی و عاملیت دارد. شناخت این تفاوت‌ها برای فهم بهتر نقش حق‌العمل‌کار در نظام تجاری و قراردادی ایران ضروری است.
📌 تفاوت حق العمل‌کار با وکیل
-
نام طرف معامله:
وکیل به نام موکل وارد معامله می‌شود، اما حق‌العمل‌کار معامله را با نام خود انجام می‌دهد. -
مسئولیت در برابر طرف معامله:
در وکالت، مسئولیت قرارداد متوجه موکل است؛ در حالی که در حق‌العمل‌کاری، خودِ حق‌العمل‌کار مسئول اجرای تعهدات در برابر طرف معامله است. -
ماهیت قرارداد:
وکالت ممکن است مجانی باشد، اما حق‌العمل‌کاری همیشه معوض است و اجرت دارد.
📌 تفاوت حق العمل‌کار با دلال
-
نقش در معامله:
دلال صرفاً واسطه است و طرفین معامله را به هم معرفی می‌کند، اما در حق‌العمل‌کاری، شخص حق‌العمل‌کار خود یکی از طرفین معامله است. -
مسئولیت حقوقی:
دلال در برابر تعهدات ناشی از معامله مسئول نیست، مگر اینکه ضمانت داده باشد؛ ولی حق‌العمل‌کار مسئول مستقیم اجرای تعهدات قراردادی در برابر طرف مقابل است. -
افشای هویت آمر:
دلال معمولاً هویت فروشنده یا خریدار را فاش می‌کند، اما در حق‌العمل‌کاری، نام آمر غالباً مکتوم می‌ماند.
📌 تفاوت حق العمل‌کار با عامل
در متون عمومی، «عامل» به کسی اطلاق می‌شود که از سوی دیگری مأمور انجام کار یا نمایندگی شده است، اما در قانون تجارت، به‌ویژه در نظام حق‌العمل‌کاری، عامل لزوماً طرف قرارداد نیست. تفاوت آن با حق‌العمل‌کار در این است که:
-
عامل ممکن است صرفاً مجری دستورات باشد بدون اینکه وارد معامله شود.
-
حق‌العمل‌کار هم دستور می‌گیرد و هم به‌طور رسمی و قانونی طرف قرارداد می‌شود.
📝 جمع‌بندی تفاوت‌ها
| ویژگی / نهاد | حق‌العمل‌کار | وکیل | دلال |
|---|---|---|---|
| نام طرف قرارداد | به نام خود | به نام موکل | صرفاً معرف طرفین |
| مسئولیت حقوقی | در برابر طرف معامله دارد | ندارد، مگر در موارد خاص | ندارد، مگر با تعهد رسمی |
| اجرت | همیشه معوض | ممکن است مجانی باشد | معوض |
| ماهیت رابطه | نمایندگی تجاری خاص | نمایندگی حقوقی عمومی | واسطه‌گری ساده |
تفاوت اصلی در این است که حق‌العمل‌کار در قلب معامله قرار دارد، در حالی‌که وکیل و دلال یا در حاشیه هستند یا صرفاً واسطه‌اند.
حق حبس حق العمل کار در برابر آمر و مستندات قانونی
یکی از حقوق مهم و حمایتی که قانون تجارت برای حق‌العمل‌کار در نظر گرفته، «حق حبس» است. این حق به او امکان می‌دهد تا در صورت پرداخت‌نشدن حق‌الزحمه یا هزینه‌های مرتبط با معامله، از تسلیم مال یا وجوه متعلق به آمر خودداری کند.
📝 مبنای قانونی حق حبس
طبق ماده ۳۷۱ قانون تجارت:
«حق‌العمل‌کار در مقابل آمر برای وصول مطالبات خود از او، نسبت به اموالی که موضوع معامله بوده و یا نسبت به قیمتی که اخذ کرده، حق حبس خواهد داشت.»
✅ این ماده به‌روشنی نشان می‌دهد که حق‌العمل‌کار می‌تواند:
-
از تحویل کالای خریداری‌شده به آمر خودداری کند.
-
یا از پرداخت وجه حاصل از فروش تا دریافت مطالباتش امتناع ورزد.
📌 اقلام مشمول حق حبس
حق‌العمل‌کار می‌تواند نسبت به موارد زیر اعمال حق حبس نماید:
-
کالا یا مال‌التجاره‌ای که به دستور آمر خریداری شده
-
اسناد مالکیت یا اسناد حمل مربوط به کالا
-
وجوه نقدی حاصل از فروش کالا به نیابت از آمر
⚖️ مطالبه چه چیزهایی با حق حبس ممکن است؟
براساس مواد قانونی از جمله ۳۶۸، ۳۶۹ و ۳۷۱ قانون تجارت، حق‌العمل‌کار می‌تواند برای دریافت موارد زیر از حق حبس استفاده کند:
-
حق‌الزحمه یا کمیسیون مقرر
-
مخارج انجام‌شده در راستای اجرای معامله (حمل‌ونقل، انبارداری، بسته‌بندی و…)
-
مساعده‌هایی که به نفع آمر پرداخت شده‌اند
❗ محدوده اعمال حق حبس
حق‌العمل‌کار تنها می‌تواند نسبت به اموال یا مبالغی اعمال حبس کند که مستقیماً در رابطه با معامله مورد قرارداد باشند و در اختیار او قرار گرفته باشند.در صورت اعمال غیر موجه حق حبس یا نگهداری اموال خارج از حدود قانونی، مسئول جبران خسارت خواهد بود.
برخلاف دلال که تنها در دو صورت «وجود شرط در قرارداد» یا «حکم عرف تجاری» حق مطالبه مخارج را دارد، حق‌العمل‌کار به استناد قانون تجارت از حق حبس قانونی برخوردار است و نیازی به شرط ضمن عقد ندارد.
📌 نمونه عملی از اعمال حق حبس
فرض کنید حق‌العمل‌کار، کالایی را برای آمر خریده و هزینه حمل و انبار را نیز شخصاً پرداخت کرده است. در صورتی که آمر از پرداخت مخارج یا اجرت امتناع کند، حق‌العمل‌کار می‌تواند اسناد مالکیت یا خود کالا را تا زمان تسویه کامل در اختیار نگه دارد
سوالات متداول
در این بخش از مقاله سوالات متداول پیرامون حق العمل کاری را مشاهده می فرمایید که در قالب مشاوره حقوقی تلفنی مطرح شده است:
❓حق العمل کاری به چه معناست و طبق کدام ماده قانونی تعریف شده است؟
✅ حق‌العمل‌کاری به معنای انجام دادن معاملات به نام خود ولی به حساب دیگری است و در قانون تجارت ایران تعریف شده است. ماده ۳۵۷ قانون تجارت وظایف و مسئولیت‌های حق‌العمل‌کار را توضیح می‌دهد. حق‌العمل‌کار باید طبق دستور آمر عمل کند و در صورت تخلف، ممکن است به خیانت در امانت متهم شود.
❓سلام، در چه شرایطی می‌توان در دادگاه به عنوان حق‌العمل‌کار معرفی شد یا ثابت کرد که به عنوان حق‌العمل‌کار معامله انجام داده‌ای؟
✅ برای معرفی یا اثبات خود به عنوان حق‌العمل‌کار در دادگاه، باید نشان دهید که معاملات به نام شما ولی به حساب دیگری انجام شده‌اند. مدارکی مانند قرارداد، مکاتبات، رسیدها و اسناد مالی یا حتی شهادت شهود که حاکی از وجود چنین رابطه‌ای باشند، می‌توانند مؤثر باشند.
❓چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی بین رابطه کار در حقوق کار و دلالی و حق‌العمل‌کاری وجود دارد؟
✅ رابطه کار در حقوق کار تابع قانون کار است و بر پایه استخدام و تبعیت شکل می‌گیرد، در حالی که دلالی و حق‌العمل‌کاری جزء قراردادهای تجاری محسوب می‌شوند. دلال واسطه معامله است و معامله به نام خودش انجام نمی‌دهد، ولی حق‌العمل‌کار معامله را به نام خود ولی به حساب دیگری انجام می‌دهد. همه این روابط برای کسب سود یا منفعت مالی تعریف شده‌اند، اما از لحاظ ساختار و مسئولیت، متفاوت هستند.
❓تعریف حق‌العمل‌کار و اثر خرید اموال غیرمنقول توسط او به جای اموال منقول بر تاجر شناخته شدن او چیست؟
✅ حق‌العمل‌کار کسی است که معاملات را به نام خود ولی به حساب آمر انجام می‌دهد. اگر برخلاف دستور آمر، وجوه را صرف خرید اموال غیرمنقول کند (در حالی که باید اموال منقول می‌خریده)، این اقدام می‌تواند به‌عنوان تخلف و حتی خیانت در امانت تلقی شود. چنین رفتاری نه‌تنها موجب مسئولیت مدنی و کیفری است، بلکه بر اعتبار تجاری و تاجر بودن او نیز اثر منفی دارد.