حق ارتفاق در قانون مدنی چیست؟ انواع و ویژگی‌ها با مثال

حق ارتفاق یکی از مفاهیم مهم و کاربردی در حقوق مدنی ایران است که ارتباط مستقیمی با مالکیت و استفاده از املاک دارد. این حق به افراد اجازه می‌دهد تا در موارد مشخص، از ملک دیگری برای استفاده بهتر از ملک خود بهره‌مند شوند. قانون مدنی ایران، با تعریف دقیق این مفهوم و تعیین شرایط و انواع آن، سعی در تنظیم روابط مالکانه در املاک همجوار داشته است.

شناخت دقیق حق ارتفاق، برای مالکان، خریداران املاک و حتی مشاوران حقوقی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که ناآگاهی از آن می‌تواند زمینه‌ساز اختلافات جدی میان همسایگان و اشخاص ثالث شود.

حق ارتفاق چیست؟ تعریف با مثال

حق ارتفاق مفهومی است که به موجب آن، شخصی می‌تواند در ملک دیگری به شکل محدود و مشخص، برای بهره‌برداری بهتر از ملک خود، استفاده کند. این حق ارتباط مستقیم با مالکیت غیرمنقول داشته و معمولاً در مواردی مطرح می‌شود که دو ملک هم‌جوار یا نزدیک به هم هستند و بهره‌برداری از یکی، مستلزم عبور یا استفاده از ملک دیگر است.

📌 تعریف قانونی حق ارتفاق

بر اساس ماده ۹۳ قانون مدنی: «ارتفاق، حقی است برای شخص در ملک دیگری». یعنی یک شخص، به دلیل مالک بودن نسبت به یک ملک، حق دارد از امکانات موجود در ملک همسایه برای بهره‌برداری از ملک خودش استفاده کند.

✅مثال‌های کاربردی از حق ارتفاق

• اگر مالک زمین کشاورزی یا باغی برای آبیاری زمین خود نیازمند عبور جریان آب از خانه مجاور باشد، این استفاده مصداقی از حق ارتفاق در زمین کشاورزی است.
• یا فرض کنید مالکی حق عبور از کوچه‌ای را دارد که به‌طور رسمی در مالکیت همسایه‌اش است.
• مثال دیگر، شخصی است که برای انتقال لوله‌های فاضلاب یا گاز از ملک دیگران، به‌طور دائمی استفاده می‌کند.

 در تمام این موارد، استفاده از ملک دیگر، به قصد بهره‌برداری از ملک خود فرد انجام می‌شود و همین وجه تمایز اصلی این حق با تصرف یا استفاده مستقل از اموال دیگران است.

📌 حق عینی و مالی

حق ارتفاق یک حق عینی مالی است و فقط بر اموال غیرمنقول مثل زمین یا ساختمان تعلق می‌گیرد. این حق برخلاف حقوق قراردادی، به عین ملک گره خورده و حتی با انتقال مالکیت ملک نیز باقی می‌ماند.

📝 نکته:
حق ارتفاق همیشه برای استفاده خاصی تعریف می‌شود و مالک ملک میزبان (ملک مورد استفاده) نمی‌تواند بدون مجوز قانونی، مانع آن شود؛ مگر اینکه ثابت کند دارنده حق، مستحق آن نیست یا قرارداد، منقضی شده است.

حق ارتفاق در قانون مدنی

قانون مدنی ایران، به‌طور دقیق و ساختارمند به تعریف، شناسایی و تنظیم حق ارتفاق پرداخته و مواد متعددی را به این موضوع اختصاص داده است. از ماده ۹۳ تا ۱۰۸ قانون مدنی، قواعد مربوط به حق ارتفاق بیان شده‌اند و ماهیت، نحوه ایجاد، انتقال و محدودیت‌های آن به‌طور صریح مشخص گردیده است.

⚖️ماده ۹۳ قانون مدنی

این ماده حق ارتفاق را چنین تعریف می‌کند: «ارتفاق، حقی است برای شخص، در ملک دیگری.» این تعریف ساده، اما جامع، سنگ‌بنای همه تحلیل‌های بعدی در مورد این حق است. از منظر این ماده، دارنده حق ارتفاق در ملک خود دارای مالکیت است اما به خاطر آن مالکیت، مجاز به استفاده محدود از ملک دیگری نیز می‌باشد.

⚖️مالکیت و عدم ایجاد حق به صرف اذن

بر اساس ماده ۱۰۸ قانون مدنی، اگر انتفاع از ملک دیگری صرفاً به‌واسطه اذن محض باشد (بدون قرارداد یا شرط خاص)، حق ارتفاق ایجاد نمی‌شود. در چنین حالتی، مالک اصلی می‌تواند هر زمان که بخواهد می تواند رجوع از اذن در انتفاع خود انجام دهد.
به‌طور مشخص‌تر، ماده ۹۸ قانون مدنی می‌گوید: «اگر کسی حق عبور در ملک غیر ندارد ولی صاحب ملک اذن داده باشد، هر وقت بخواهد می‌تواند مانع عبور او شود.»

📝 نکته مهم:
در نتیجه، تنها زمانی حق ارتفاق واقعی ایجاد می‌شود که یا بر اساس قرارداد مکتوب و معتبر باشد یا طبق قانون و طبیعت املاک بر آن تحمیل شده باشد.

📌 تأثیر تقسیم ملک بر حق ارتفاق

یکی دیگر از احکام مهم در قانون مدنی، مربوط به تجزیه‌ناپذیری حق ارتفاق است. طبق ماده ۱۰۳، اگر ملکی که دارای حق ارتفاق بوده، بین چند شریک تقسیم شود، هر یک از آنان به نسبت سهم خود، از همان حق ارتفاق بهره‌مند خواهند بود.

📌 محدودیت‌های اعمال حق ارتفاق توسط مالک ملک میزبان

طبق ماده ۱۰۶ قانون مدنی، مالک ملکی که مورد ارتفاق قرار گرفته نمی‌تواند تصرفاتی انجام دهد که باعث «تضییع یا تعطیل» حق ارتفاق شود. این ماده توازنی میان حقوق دو طرف برقرار می‌کند.

📌 مقایسه با مالکیت مشاع

در ماده ۵۸۱ قانون مدنی آمده است که در اموال مشاع، هرگونه تصرف نیاز به اذن شریک دیگر دارد، اما در حق ارتفاق این محدودیت نیست. در واقع، احکام اموال مشاع در مورد ارتفاق جاری نمی‌شود.

برای جمع بندی این بخش باید گفت که حق ارتفاق در قانون مدنی، مجموعه‌ ای از حقوق شناخته‌شده برای استفاده محدود از ملک غیر است که یا با قرارداد، یا با عرف یا طبیعت جغرافیایی املاک، ایجاد می‌شود. قانون‌گذار برای حفظ تعادل میان حقوق مالکین و دارندگان حق ارتفاق، قواعد دقیقی را تدوین کرده است.

انواع حق ارتفاق با مثال کاربردی

حق ارتفاق دارای انواع مختلفی است که منشأ پیدایش هر کدام می‌تواند متفاوت باشد. این تقسیم‌بندی به درک بهتر مفهوم، کاربردها و نحوه اثبات آن در دعاوی حقوقی کمک می‌کند. در قانون مدنی ایران، سه نوع اصلی برای حق ارتفاق قابل شناسایی است: طبیعی، قراردادی و تبعی.

📌 حق ارتفاق طبیعی

این نوع از حق ارتفاق ناشی از موقعیت طبیعی زمین‌ها و روابط فیزیکی میان املاک است. برای مثال:

• اگر ملکی در بلندی قرار گرفته باشد و به‌طور طبیعی فاضلاب یا آب باران آن به زمین پایین‌تر سرازیر شود، زمین بالادست دارای حق ارتفاق نسبت به زمین پایین‌تر خواهد بود.

• یا زمینی که در بن‌بست قرار دارد و راه عبور ندارد، به‌صورت طبیعی ممکن است نیازمند عبور از ملک همجوار باشد.

✅ طبق ماده ۹۵ قانون مدنی، اگر خانه یا زمینی محل عبور فاضلاب یا آب باران ملکی دیگر باشد، صاحب آن نمی‌تواند مانع استفاده شود، مگر آنکه عدم استحقاق استفاده‌کننده اثبات گردد.

📌 حق ارتفاق قراردادی

حق ارتفاق قراردادی ناشی از توافق میان دو مالک است. در این حالت، مالک ملکی با رضایت کامل، حق خاصی مانند عبور، آبرسانی، یا نصب لوله فاضلاب را در ملک خود به دیگری واگذار می‌کند.

• برای مثال، مالک زمینی اجازه می‌دهد همسایه‌اش لوله آب را از میان زمین او عبور دهد.

• یا توافقی میان دو مالک برای استفاده از در یا کوچه مشترک صورت می‌گیرد.

✅ این نوع ارتفاق معمولاً در سند رسمی ثبت شده و قابل استناد در دعاوی است. ماده ۹۴ قانون مدنی صراحت دارد: «صاحبان املاک می‌توانند در ملک خود هر حقی را که بخواهند نسبت به دیگری ایجاد کنند.»

📌 حق ارتفاق تبعی

حق ارتفاق تبعی، نتیجه‌ای فرعی از یک حق ارتفاق اصلی است و بدون وجود آن، تحقق نمی‌یابد. این حق زمانی به‌وجود می‌آید که برای اعمال حق ارتفاق اصلی، نیاز به استفاده‌ دیگری هم وجود داشته باشد.

• مثلاً اگر شخصی حق استفاده از چشمه‌ای را در ملک همسایه دارد، به‌تبع آن، باید حق عبور هم برای او فراهم باشد تا به چشمه دسترسی پیدا کند.

• بنابراین، حق تبعی بدون حق اصلی معنا ندارد و تا زمانی که حق اصلی برقرار باشد، حق تبعی نیز پابرجاست.

📝 نکته مهم:
در هر سه نوع حق ارتفاق، استفاده از ملک دیگر، باید در چارچوب عرفی و قانونی مشخصی صورت گیرد و نمی‌توان به بهانه داشتن ارتفاق، تجاوز یا خسارت به ملک میزبان وارد کرد.

ویژگی‌های حق ارتفاق

حق ارتفاق در حقوق مدنی دارای ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی است که آن را از سایر حقوق مالی و عینی متمایز می‌سازد. این ویژگی‌ها هم از نظر ماهوی و هم از نظر کاربردی، تأثیر زیادی در نحوه اعمال، انتقال یا محدودسازی این حق دارند.

📌 ۱. حق ارتفاق، حقی عینی است

حق ارتفاق در دسته حقوق عینی جای می‌گیرد، یعنی حقی است که مستقیماً بر یک مال غیرمنقول (مثل زمین یا ساختمان) تعلق می‌گیرد. برخلاف حقوق شخصی که ناظر بر رابطه بین دو فرد است، حق ارتفاق به یک شیء (ملک غیر) تعلق دارد و از این رو همراه ملک باقی می‌ماند.

📌 ۲. محدود به اموال غیرمنقول است

این حق تنها بر اموال غیرمنقول ذاتی مانند زمین، بنا و مستحدثات قابل اجراست. به عبارت دیگر، هیچ‌گاه نمی‌توان برای یک مال منقول (مثل خودرو یا وسایل خانگی) حق ارتفاق در نظر گرفت.

📌 ۳. تابع ملک و غیرقابل تفکیک از آن است

حق ارتفاق همواره وابسته به مالکیت ملکی است که این حق برای آن ایجاد شده است. بنابراین، نمی‌توان این حق را به‌صورت مستقل به دیگری منتقل کرد. هر زمان که ملک موردنظر به شخص دیگری واگذار شود، حق ارتفاق نیز به تبع آن منتقل می‌شود.

📌 ۴. دائمی یا موقت بودن، تابع توافق است

اگرچه حق ارتفاق اغلب به‌صورت دائمی شناخته می‌شود، اما قانون مدنی این امکان را فراهم کرده است که در صورت توافق طرفین، حق ارتفاق می‌تواند موقتی باشد. در این حالت، با پایان مدت مقرر، این حق نیز خود‌به‌خود زایل می‌شود.

📌 ۵. حق غیر قابل تقسیم

طبق ماده ۱۰۳ قانون مدنی، اگر ملکی که دارای حق ارتفاق است بین چند نفر تقسیم شود، حق ارتفاق تجزیه نمی‌شود و تمام شرکای جدید مانند مالک قبلی، از این حق بهره‌مند می‌شوند. این ویژگی باعث حفظ تمامیت حق ارتفاق در مالکیت‌های مشاعی می‌شود.

📌 ۶. عدم امکان تصرف مخل از سوی مالک ملک میزبان

مالک ملکی که موضوع ارتفاق است، نمی‌تواند تصرفی در ملک خود انجام دهد که باعث تضییع یا تعطیل حق ارتفاق شود. این موضوع در ماده ۱۰۶ قانون مدنی مورد تأکید قرار گرفته و تضمین‌کننده امنیت حقوق دارنده ارتفاق است.

تفاوت حق ارتفاق و حق انتفاع

گرچه هر دو مفهوم «حق ارتفاق» و «حق انتفاع» به نوعی استفاده از مال غیر مربوط می‌شوند، اما در حقوق مدنی ایران، تفاوت‌های بنیادینی میان این دو وجود دارد. درک درست این تفاوت‌ها برای فهم دقیق حدود مالکیت و بهره‌برداری از اموال دیگران ضروری است.

📌 ۱. موضوع حق: ملک یا شخص؟

• حق ارتفاق، حقی است که بر یک ملک غیرمنقول خاص (زمین، بنا و…) تعلق می‌گیرد و وابسته به ملک است؛ یعنی اگر آن ملک به فرد دیگری منتقل شود، حق ارتفاق نیز با آن انتقال می‌یابد.

• حق انتفاع، حقی است برای شخص که می‌تواند از منافع مال متعلق به دیگری استفاده کند، چه این مال منقول باشد چه غیرمنقول.

✅ به عبارت ساده: ارتفاق برای ملک است، انتفاع برای شخص.

📌 ۲. دائمی یا موقت بودن

• حق ارتفاق معمولاً دارای جنبه دائمی است، مخصوصاً اگر ناشی از موقعیت طبیعی ملک باشد.

• حق انتفاع غالباً موقتی است، مگر آنکه در قرارداد به‌صورت دائمی یا عمری تعریف شده باشد.

📌 ۳. محدوده استفاده

• در حق ارتفاق، استفاده از ملک دیگر به هدف بهره‌برداری از ملک خود انجام می‌شود؛ مثلاً عبور برای رسیدن به باغ خود.

• در حق انتفاع، فرد از مال دیگران استفاده می‌کند برای بهره‌برداری مستقیم از آن مال؛ مانند اجاره یک مغازه یا اجازه استفاده از ملک برای سکونت.

📌 ۴. نوع مال

• حق ارتفاق فقط در مورد اموال غیرمنقول ذاتی مانند زمین و ساختمان‌ها موضوعیت دارد.

• حق انتفاع ممکن است شامل اموال منقول (مثل خودرو، وسایل منزل) یا غیرمنقول باشد.

📌 ۵. انتقال‌پذیری

• حق ارتفاق قابل انتقال مستقل به دیگری نیست و فقط همراه با ملک منتقل می‌شود.

• حق انتفاع ممکن است بر اساس توافق، به دیگری نیز منتقل یا حتی اجاره داده شود.

📝 نکته مهم:
در صورت عدم اثبات حق ارتفاق یا حق انتفاع، استفاده از ملک دیگران بدون مجوز ممکن است تصرف غیرقانونی تلقی شود و مسئولیت حقوقی یا کیفری برای شخص متصرف به دنبال داشته باشد.

روش‌های ایجاد حق ارتفاق

حق ارتفاق از جمله حقوقی است که یا به موجب قرارداد میان اشخاص ایجاد می‌شود، یا به‌صورت قانونی و طبیعی، بدون نیاز به توافق خاصی، به‌وجود می‌آید. قانون مدنی ایران این دو مسیر را به روشنی بیان کرده است.

📌 ۱. ایجاد حق ارتفاق از طریق قرارداد

یکی از اصلی‌ترین و رایج‌ترین روش‌های ایجاد حق ارتفاق، توافق و قرارداد بین مالکین است. بر اساس ماده ۹۴ قانون مدنی: «صاحبان املاک می‌توانند در ملک خود هر حقی را که بخواهند نسبت به دیگری ایجاد کنند.»

✅ در این نوع از حق ارتفاق، مالک یک ملک به‌صورت داوطلبانه و بر اساس قرارداد، به دیگری اجازه عبور، آبرسانی، یا نصب تأسیسات مانند لوله گاز و فاضلاب را در ملک خود می‌دهد.

📝 مثال:
مالک زمینی با رضایت خود، اجازه می‌دهد همسایه‌اش برای دسترسی به ملک خود، از مسیر داخل ملک او عبور کند. این حق عبور اگر در قرارداد یا سند رسمی ثبت شود، به‌عنوان حق ارتفاق دائمی قابل استناد خواهد بود.

📌 ۲. ایجاد حق ارتفاق به موجب قانون

در برخی موارد، حتی بدون وجود توافق یا قرارداد خاص، قانون به‌خاطر موقعیت طبیعی املاک، حق ارتفاق را به رسمیت می‌شناسد. این موارد معمولاً به دلیل ضرورت‌های طبیعی یا عرفی به‌وجود می‌آیند.

✅ طبق ماده ۹۵ قانون مدنی: «هرگاه زمین یا خانه کسی، مجرای فاضلاب یا آب باران کسی بوده، صاحب آن خانه یا زمین نمی‌تواند جلوگیری از آن کند، مگر در صورتی که عدم استحقاق او معلوم باشد.»

📝 مثال:
اگر زمین بالادست از لحاظ طبیعی فاضلاب خود را به زمین پایین‌تر هدایت کند، مالک پایین‌دست نمی‌تواند مانع این جریان طبیعی شود، مگر اینکه دلایل قانونی برای سلب این حق ارائه دهد.

📌 ۳. حق ارتفاق ناشی از موقعیت جغرافیایی (ارتفاق طبیعی)

این نوع ارتفاق، اغلب به‌صورت ضمنی و بر اساس موقعیت فیزیکی دو ملک ایجاد می‌شود. وقتی ملکی راه عبور نداشته باشد یا برای آبیاری نیازمند استفاده از ملک مجاور باشد، ضرورت فیزیکی، خود مبنای حقوقی ایجاد حق ارتفاق خواهد بود.

نحوه اثبات حق ارتفاق در دادگاه‌ها

اثبات حق ارتفاق در محاکم حقوقی یکی از موضوعات مهم در دعاوی مربوط به مالکیت و استفاده از املاک است. فردی که مدعی داشتن این حق در ملک دیگری است، باید بتواند از طریق ادله قانونی و معتبر، وجود این حق را ثابت کند؛ در غیر این صورت، استفاده او از ملک دیگری ممکن است تصرف غیرمجاز تلقی شده و با او برخورد قانونی شود.

📌 ۱. سند مالکیت یا سند رسمی قرارداد

مهم‌ترین و قوی‌ترین مدرک برای اثبات حق ارتفاق، سند رسمی یا سند مالکیت ملک دارای حق ارتفاق است. اگر این حق در اسناد رسمی قید شده باشد، محاکم آن را معتبر و غیرقابل انکار تلقی می‌کنند.

✅ مثال: در سند رسمی ملک آمده که مالک آن «حق عبور» از ملک همجوار دارد. همین جمله کافی است تا دادگاه، وجود حق ارتفاق را بپذیرد.

📌 ۲. قرارداد یا عقد معتبر

در مواردی که حق ارتفاق به‌واسطه قرارداد یا توافق شفاهی/کتبی میان طرفین ایجاد شده باشد، ارائه اصل قرارداد یا نسخه‌ای که دارای امضای طرفین است، می‌تواند دلیل اثباتی باشد.

📌 اگر قرارداد رسمی نباشد، با شهادت شهود یا دلایل دیگر باید اعتبار آن اثبات شود.

📌 ۳. شهادت شهود

در نبود سند مکتوب، شهادت افرادی که از وجود و اجرای حق ارتفاق مطلع هستند می‌تواند به‌عنوان دلیل اثبات در دادگاه مطرح شود. البته دادگاه باید صحت و اعتبار اظهارات شهود را احراز کند.

📝 نکته: شهود باید دقیقاً جزئیات حق، مدت، نوع و چگونگی اجرای آن را بیان کنند.

📌 ۴. اقرار طرف مقابل

اگر مالک ملک میزبان (ملکی که موضوع ارتفاق است) در دادگاه یا بیرون از آن اقرار کند که حق ارتفاق را به شخص دیگر داده، این اقرار به‌عنوان دلیلی قاطع محسوب می‌شود.

✅ این روش از سریع‌ترین راه‌های اثبات است، اما وابسته به رفتار و واکنش طرف مقابل است.

📌 ۵. عرف محل یا شواهد عینی

در برخی موارد، رویّه عملی طولانی‌مدت می‌تواند دلیل بر وجود حق ارتفاق باشد. برای مثال اگر شخصی برای سال‌ها از مسیر مشخصی عبور کرده یا لوله آب از ملک دیگران رد شده و مالک آن مانع نشده، دادگاه می‌تواند از این سکوت و استمرار رفتار، نتیجه بگیرد که حق ارتفاق وجود داشته است.

قواعد فقهی و آثار حقوقی حق ارتفاق

حق ارتفاق تنها مفهومی قانونی در حقوق مدنی نیست، بلکه ریشه‌هایی عمیق در فقه اسلامی نیز دارد. این حق بر پایه اصل تسلط مالک بر مال خود شکل گرفته و آثار متعددی در تنظیم روابط میان مالکین املاک هم‌جوار و حتی در دعاوی ملکی دارد.

📌 قاعده فقهی تسلط

یکی از مهم‌ترین مبانی فقهی حق ارتفاق، قاعده «الناس مسلطون علی اموالهم» است که می‌گوید: «مردم بر اموال خود مسلط‌اند». این قاعده به مالک اجازه می‌دهد هرگونه تصرفی در ملک خود داشته باشد، به شرط آن‌که به حقوق دیگران آسیب نرساند.

✅ بر اساس این اصل، اگر مالک زمینی با اختیار خود به دیگری اجازه دهد که از ملکش عبور کند یا لوله‌ای عبور دهد، این حق می‌تواند ماهیت شرعی و حقوقی بیابد، مشروط بر آن‌که مخالف قوانین آمره نباشد.

📌 آثار حقوقی مهم حق ارتفاق

حق ارتفاق آثار مختلفی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:

✅ انتقال‌پذیری تبعی با ملک

حق ارتفاق از آن جهت که قائم به ملک است، همراه با فروش یا انتقال ملک، به مالک جدید منتقل می‌شود. این موضوع یکی از تفاوت‌های مهم این حق با حقوق شخصی است که با تغییر مالک از بین نمی‌روند، بلکه ادامه پیدا می‌کنند.

✅ غیرقابل استقلال و فروش جداگانه

حق ارتفاق را نمی‌توان به‌طور مستقل فروخت یا به دیگری واگذار کرد. این حق همواره به عنوان فرع ملک شناخته می‌شود و جدایی آن از ملک مبنا ندارد.

✅ الزام به حفظ حق توسط مالک ملک میزبان

مالک ملک موضوع ارتفاق مکلف است در چارچوب قانون، به نحوی تصرف یا تغییر در ملک خود انجام ندهد که باعث تضییع یا تعطیلی این حق گردد. هرگونه اقدام خلاف، می‌تواند موضوع شکایت حقوقی یا الزام به رفع مزاحمت باشد.

✅ دائمی بودن در صورت طبیعی بودن حق

در صورتی که ارتفاق ناشی از وضعیت طبیعی املاک باشد، مانند جریان آب از زمین بالادست، این حق ماهیت دائمی دارد و بدون اجازه قانون قابل قطع نیست.

سوالات متداول

در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون حق ارتفاق در قانون مدنی را مشاهد می فرمایید که در قالب مشاوره حقوقی مطرح شده است:

❓ آیا می‌توان حق ارتفاق عبور و مرور چهارپا برای حمل بار در گذشته را به عبور ماشین و وسایل نقلیه در زمان حال تبدیل کرد؟
✅ بله، حق ارتفاق اساساً حق عبور است و نوع وسیله عبور تأثیری در ماهیت آن ندارد؛ چه پیاده، چه با اسب یا چهارپا و چه با ماشین، مادامی که عرف محل و شرایط ملک اجازه دهد.

❓ آیا حق ارتفاق قابل تغییر است؟
✅ خیر، حق ارتفاق به خودی خود تغییر نمی‌کند و برای تغییر آن باید توافقی میان طرفین وجود داشته باشد یا حکم دادگاه صادر شود.

❓ حق ارتفاق چند متر باید باشد؟
✅ مقدار استفاده از ملک غیر در چارچوب حق ارتفاق، باید به‌اندازه متعارف باشد؛ تعیین دقیق این مقدار بر عهده عرف محل است و ممکن است در هر منطقه متفاوت باشد.

❓ اگر زمینی به مزایده گذاشته شود و در برگ مزایده اشاره‌ای به حق ارتفاق نشده باشد، چه باید کرد؟ آیا برنده مزایده ملزم به رعایت این حق است؟
✅ بله، اگر حق ارتفاقی از قبل وجود داشته باشد و در جریان مزایده به آن اشاره نشده باشد، برنده مزایده همچنان ملزم به رعایت و پذیرش آن حق خواهد بود، چون این حق به ملک تعلق دارد نه به شخص.

❓ باغ من با باغ همسایه مشاع است و از قدیم راه پی آب داشتیم. آیا می‌توانم آن راه را به راهی ۳ یا ۴ متری تبدیل کنم؟
✅ خیر، هرگونه تغییر در مسیر یا شکل استفاده از حق ارتفاق تنها با رضایت طرف مقابل امکان‌پذیر است. حق اولیه شما حفظ می‌شود، اما توسعه آن مستلزم تراضی با شریک یا همسایه است.