حذف نام همسر از شناسنامه یکی از دغدغه‌های رایج افرادی است که طلاق گرفته‌اند یا همسرشان فوت کرده است. بسیاری از اشخاص، به‌ویژه در زمان ازدواج مجدد یا حتی برای مسائل روانی و شخصی، تمایل دارند نام همسر سابقشان دیگر در شناسنامه دیده نشود. این موضوع علاوه بر جنبه‌های روحی، در روابط اجتماعی و کاری نیز گاه اهمیت دارد؛ چرا که ارائه تصویر شناسنامه در بسیاری از فرآیندها الزامی است.
قانون ثبت احوال و رویه مراجع ذی‌ربط برای حذف نام همسر از شناسنامه شرایط خاصی را تعیین کرده است که بسته به وضعیت شخص (اعم از طلاق، فوت، ازدواج مجدد یا باکره بودن) متفاوت خواهد بود. در این مقاله به بررسی تمام ابعاد حقوقی و قانونی حذف نام همسر از شناسنامه خواهیم پرداخت.
حذف نام همسر از شناسنامه چه زمانی امکان‌پذیر است؟
در شروع این بخش باید دانست که حذف نام همسر از شناسنامه، امری کاملاً قانونی و امکان‌پذیر است اما به شرایط خاصی بستگی دارد. بسیاری از افراد به دلایل مختلفی نظیر شروع یک زندگی جدید، مسائل روانی یا حتی اجتناب از پاسخ‌گویی‌های بی‌مورد در امور کاری، تصمیم می‌گیرند نام همسر سابق خود را از شناسنامه حذف کنند.
✅ حذف نام همسر در چه شرایطی ممکن است؟
برای حذف نام همسر از شناسنامه، لازم است یکی از این شرایط وجود داشته باشد:
- طلاق رسمی زوجین: این مهم‌ترین و متداول‌ترین دلیل برای درخواست حذف نام همسر است.
- فوت همسر: برخی افراد پس از فوت همسر نیز تمایل به حذف این نام دارند.
- ازدواج مجدد: چه برای مرد و چه برای زن، ازدواج مجدد رسمی می‌تواند مسیر حذف نام همسر قبلی را باز کند.
- باکره بودن زوجه: طبق قانون، اگر زن در دوران عقد طلاق بگیرد و رابطه زناشویی واقع نشده باشد، می‌تواند با گواهی پزشکی قانونی درخواست حذف کند.
✅ نکات مهم در حذف نام همسر از شناسنامه
- این موضوع هم شامل زنان می‌شود و هم مردان.
- سازمان ثبت احوال تنها با وجود مدارک قانونی لازم اقدام به حذف نام همسر می‌کند.
- ثبت احوال پس از صدور شناسنامه المثنی، اطلاعات همسر سابق را از شناسنامه حذف خواهد کرد.
- در شناسنامه فرزندان تغییری ایجاد نخواهد شد.
شرایط حذف نام زن از شناسنامه مرد
در ابتدای این بخش باید بدانید که حذف نام زن از شناسنامه مرد تنها در شرایط خاص قانونی امکان‌پذیر است. بسیاری از آقایان پس از طلاق یا فوت همسرشان یا در آستانه ازدواج مجدد، به دنبال این هستند که نام همسر قبلی در شناسنامه‌شان نباشد. قانون ثبت احوال این موضوع را پیش‌بینی کرده و راهکارهایی برای آن تعیین کرده است.
📌 چه زمانی مرد می‌تواند نام همسر سابق را حذف کند؟
- در صورت طلاق رسمی: مرد پس از ثبت رسمی طلاق و ازدواج مجدد می‌تواند برای حذف نام همسر قبلی اقدام کند.
- در صورت فوت همسر: اگر همسر مرد فوت کرده باشد و او ازدواج جدیدی انجام دهد، امکان حذف نام همسر متوفی فراهم است.
- در صورت ازدواج مجدد: ازدواج مجدد مرد باید به‌صورت رسمی ثبت و در شناسنامه قید شده باشد؛ سپس او می‌تواند برای حذف نام همسر سابق اقدام کند.
✅ مدارک لازم برای حذف نام زن از شناسنامه مرد
-
اصل شناسنامه و کارت ملی مرد
-
رونوشت طلاق‌نامه یا گواهی فوت همسر اول
-
سند ازدواج دوم (در صورت ازدواج مجدد)
🔍 نکته مهم درباره حذف نام زن از شناسنامه مرد: حذف نام زن از شناسنامه مرد تنها در صورتی انجام می‌شود که ازدواج دوم به‌صورت رسمی ثبت شده باشد. بدون ثبت ازدواج جدید، امکان حذف نام همسر قبلی از شناسنامه مرد وجود ندارد.
شرایط حذف نام مرد از شناسنامه زن
در شروع این بخش باید بدانید که حذف نام مرد از شناسنامه زن نسبت به مرد، شرایط سخت‌گیرانه‌تری دارد و وابسته به جزئیات بیشتری است. قانون ثبت احوال برای این موضوع سه حالت اصلی را پیش‌بینی کرده که زن در هر کدام می‌تواند اقدام کند.
📌 در چه شرایطی زن می‌تواند نام شوهر سابق را از شناسنامه حذف کند؟
-
طلاق قبل از نزدیکی (زن باکره باشد):
اگر زن بدون رابطه زناشویی طلاق گرفته باشد، با ارائه گواهی پزشکی قانونی مبنی بر باکرگی می‌تواند درخواست حذف نام همسر را بدهد. -
طلاق پس از نزدیکی (زن باکره نباشد):
در این حالت تنها در صورت ازدواج مجدد و ثبت رسمی ازدواج جدید در شناسنامه، زن می‌تواند درخواست حذف نام شوهر قبلی را بدهد. -
فوت شوهر:
در صورت فوت شوهر، زن می‌تواند پس از ازدواج مجدد رسمی درخواست حذف نام همسر فوت‌شده را از شناسنامه خود داشته باشد.
📝 نکات مهم درباره حذف نام مرد از شناسنامه زن
-
اگر زنی بعد از طلاق ازدواج نکرده باشد و باکره هم نباشد، امکان حذف نام شوهر سابق برایش فراهم نیست.
-
حذف نام شوهر سابق در صورتی که فرزند مشترک باشد، در مورد فرزند اعمال نمی‌شود. مشخصات والدین در شناسنامه فرزند باقی می‌ماند.
-
اگر زن ازدواج مجدد کند، نام همسر اول از شناسنامه حذف می‌شود و فقط نام همسر جدید درج می‌گردد.
✅ مدارک لازم برای حذف نام شوهر از شناسنامه زن
- کارت ملی
- شناسنامه
- گواهی طلاق
- گواهی باکرگی از پزشکی قانونی (در صورت نیاز)
- سند ازدواج جدید (در صورت ازدواج مجدد)
حذف نام همسر فوت‌شده از شناسنامه چگونه انجام می‌شود؟
در این بخش لازم است بدانید که حذف نام همسر فوت‌شده از شناسنامه نیز دارای شرایط ویژه‌ای است. بسیاری از افرادی که همسر خود را به علت فوت از دست داده‌اند، به دلایل شخصی یا به‌منظور شروع زندگی جدید، قصد دارند نام همسر فوت‌شده را از شناسنامه خود پاک کنند.
📌 شرایط حذف نام همسر فوت‌شده از شناسنامه
-
برای مردان: در صورتی که مرد پس از فوت همسرش ازدواج مجدد کند و ازدواج جدید به ثبت رسمی برسد، می‌تواند برای حذف نام همسر فوت‌شده اقدام نماید.
-
برای زنان: زن نیز در صورتی که پس از فوت همسرش ازدواج مجدد رسمی داشته باشد، می‌تواند درخواست حذف نام همسر فوت‌شده را ارائه دهد.
✅ مدارک لازم برای حذف نام همسر فوت‌شده
-
اصل شناسنامه و کارت ملی
-
گواهی فوت رسمی همسر
-
سند ازدواج جدید در صورت ازدواج مجدد
-
مدارک هویتی فرزندان (در صورت لزوم، برای اثبات اینکه حذف نام همسر تأثیری بر مشخصات فرزند ندارد)
🔍 نکات کلیدی در حذف نام همسر فوت‌شده
- در صورت عدم ازدواج مجدد، حذف نام همسر فوت‌شده امکان‌پذیر نیست.
- مشخصات همسر فوت‌شده تنها با ثبت ازدواج دائم از شناسنامه حذف خواهد شد.
- نام فرزندان از شناسنامه والدین حذف نمی‌شود و مشخصات پدر و مادر در شناسنامه فرزند باقی می‌ماند.
حذف نام همسر از شناسنامه در صورت ازدواج مجدد
شروع یک ازدواج جدید معمولاً انگیزه اصلی بسیاری از افراد برای حذف نام همسر قبلی از شناسنامه است. قانون ثبت احوال این موضوع را به‌صورت شفاف در ماده ۳۳ پیش‌بینی کرده و اجازه داده است که پس از ثبت رسمی ازدواج جدید، حذف نام همسر سابق از شناسنامه ممکن باشد.
📌 حذف نام همسر سابق در ازدواج مجدد چگونه انجام می‌شود؟
-
برای مردان: مردان می‌توانند پس از ازدواج رسمی دوم، با در دست داشتن مدارک هویتی و سند ازدواج جدید به اداره ثبت احوال مراجعه و درخواست حذف نام همسر قبلی را ارائه دهند.
-
برای زنان: زنان تنها در صورتی می‌توانند نام شوهر سابق خود را حذف کنند که ازدواج جدید رسمی آن‌ها در شناسنامه ثبت شده باشد. ارائه سند ازدواج جدید الزامی است.
📝 نکته مهم درباره ازدواج مجدد و حذف نام همسر قبلی
-
حذف نام همسر قبلی بدون ثبت رسمی ازدواج جدید امکان‌پذیر نیست.
-
ازدواج مجدد به معنی ثبت در دفتر ازدواج و صدور سند رسمی است، صرفاً معرفی یا وعده ازدواج پذیرفته نمی‌شود.
-
در شناسنامه جدید، فقط آخرین ازدواج ثبت می‌شود و اطلاعات ازدواج‌های قبلی حذف می‌گردد.
✅ مدارک لازم برای حذف نام همسر سابق پس از ازدواج مجدد
-
شناسنامه و کارت ملی
-
رونوشت طلاق‌نامه یا گواهی فوت همسر سابق
-
سند ازدواج جدید
حذف نام همسر در طلاق توافقی یا طلاق بائن غیرمدخوله
یکی از مهم‌ترین موارد حذف نام همسر از شناسنامه، طلاق توافقی یا طلاق بائن در دوران عقد (غیر مدخوله) است. این حالت به دلیل نداشتن رابطه زناشویی شرایط قانونی خاص خود را دارد که امکان حذف نام همسر سابق را آسان‌تر می‌کند.
📌 حذف نام همسر در طلاق توافقی چگونه انجام می‌شود؟
-
اگر زن باکره باشد: در طلاق توافقی که زوجه باکره است، پس از ارائه گواهی پزشکی قانونی مبنی بر باکرگی، می‌توان درخواست صدور شناسنامه جدید بدون نام همسر را از ثبت احوال داشت.
-
حکم طلاق باید بائن غیرمدخوله باشد: در این صورت زن نیازی به عده ندارد و به‌راحتی می‌تواند نام همسر را از شناسنامه حذف کند.
✅ حذف نام شوهر در طلاق غیر مدخوله چه مدارکی لازم دارد؟
-
گواهی پزشکی قانونی درباره باکرگی زوجه
-
حکم دادگاه مبنی بر طلاق بائن غیر مدخوله
-
اصل شناسنامه و کارت ملی
-
دادنامه و طلاق‌نامه رسمی
🔍 نکات مهم درباره طلاق توافقی و حذف نام همسر
- در طلاق توافقی، اگر زن باکره نباشد، بدون ازدواج مجدد نمی‌تواند نام همسر سابق را حذف کند.
- اگر زوجه باکره باشد و طلاق در دوران عقد اتفاق افتاده باشد، امکان حذف نام همسر بدون ازدواج مجدد کاملاً قانونی است.
- این نوع حذف صرفاً برای آرامش روانی، رفع مشکلات اداری یا شروع زندگی جدید انجام می‌شود.
آیا می‌توان با وجود فرزند، نام همسر را از شناسنامه حذف کرد؟
در این بخش باید به این نکته مهم اشاره کرد که داشتن فرزند مشترک مانع قانونی برای حذف نام همسر سابق از شناسنامه والدین محسوب نمی‌شود. بااین‌حال، مشخصات فرزندان در شناسنامه پدر و مادر قابل‌حذف نیست و همیشه باقی خواهد ماند.
📌 حذف نام همسر با وجود فرزند چگونه انجام می‌شود؟
- برای مردان و زنان: داشتن فرزند باعث نمی‌شود که نام همسر سابق در شناسنامه پدر یا مادر باقی بماند؛ در صورت ازدواج مجدد و رعایت ضوابط قانونی، حذف نام همسر قبلی امکان‌پذیر است.
- نام فرزند حذف نمی‌شود: حتی اگر نام همسر سابق از شناسنامه حذف شود، نام و مشخصات فرزند همچنان در شناسنامه پدر و مادر باقی می‌ماند و این موضوع قابلیت تغییر ندارد.
📝 نکات کلیدی درباره حذف نام همسر در صورت داشتن فرزند
-
حذف نام همسر سابق هیچ تأثیری بر وضعیت فرزند ندارد.
-
در شناسنامه فرزند، نام هر دو والدین باقی خواهد ماند.
-
پدر یا مادر نمی‌توانند درخواست حذف نام فرزند از شناسنامه خود را داشته باشند؛ این موضوع از نظر قانونی کاملاً غیرممکن است.
⚖️ دلایل قانونی عدم حذف نام فرزند از شناسنامه والدین
-
رابطه نسب و سببی قابل انکار نیست.
-
حتی با توافق پدر و مادر یا فرزند، حذف نام فرزند از شناسنامه پدر و مادر ممکن نیست.
-
تنها در صورت اثبات علمی (آزمایش DNA) و حکم قانونی در اثبات نبود رابطه نسبی، حذف نام فرزند میسر است.
نمونه دادخواست حذف نام همسر از شناسنامه
این نمونه دادخواست برای زمانی است که فرد پس از طلاق یا ازدواج مجدد قصد دارد به‌صورت رسمی از دادگاه درخواست حذف نام همسر سابق خود از شناسنامه را داشته باشد. این دادخواست باید به دادگاه خانواده محل سکونت یا محل صدور شناسنامه ارائه شود.
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]
با احترام،اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، دارای شماره ملی [کد ملی خواهان] و شناسنامه شماره [شماره شناسنامه] صادره از [نام محل صدور شناسنامه]، به استحضار می‌رسانم:
اینجانب در تاریخ [تاریخ دقیق طلاق] طبق رأی قطعی صادره از شعبه محترم [شماره شعبه] دادگاه خانواده، از همسر سابقم [نام همسر سابق] طلاق گرفته‌ام و طلاق به ثبت رسمی رسیده است. در حال حاضر با شخص دیگری ازدواج کرده‌ام و ازدواج جدید به‌صورت رسمی در دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] به ثبت رسیده و در شناسنامه جدید درج گردیده است.
با توجه به ماده 33 قانون ثبت احوال و سایر مقررات مربوطه، و به‌منظور صدور شناسنامه جدید بدون درج نام همسر سابق، تقاضای حذف نام ایشان از شناسنامه‌ام را دارم.
بدین وسیله از محضر دادگاه محترم تقاضا دارم دستور فرمایید نسبت به حذف نام همسر سابق از شناسنامه بنده و صدور گواهی لازم به اداره ثبت احوال اقدام گردد.
📎 ضمائم:
تصویر شناسنامه فعلی
تصویر کارت ملی
تصویر سند رسمی طلاق
تصویر سند ازدواج دوم (در صورت وجود)
سایر مستندات لازم
با تقدیم احترام
نام و نام خانوادگی: [نام خواهان]
امضا: ……………
مراحل قانونی حذف نام همسر از شناسنامه برای مرد و زن
در این بخش به بررسی مراحل قانونی و اداری حذف نام همسر سابق از شناسنامه می‌پردازیم. این فرآیند برای زن و مرد مشابه است، اما بسته به شرایط خاص (طلاق، فوت، ازدواج مجدد یا باکرگی زن) مدارک متفاوتی نیاز دارد. حذف نام همسر از شناسنامه فقط از طریق مسیر قانونی و با رأی دادگاه و تأیید ثبت احوال امکان‌پذیر خواهد بود.
1️⃣ تهیه و تکمیل مدارک لازم جهت طرح دعوا
در اولین گام، متقاضی موظف است مدارک هویتی و مستندات قانونی مرتبط را آماده کند. این مدارک عبارت‌اند از:
-
اصل و تصویر کارت ملی و شناسنامه
-
سند رسمی طلاق (در صورت جدایی)
-
گواهی باکرگی از پزشکی قانونی (مختص زنان در طلاق غیرمدخوله)
-
سند ازدواج جدید (در صورت ازدواج مجدد)
-
گواهی فوت همسر سابق (در صورت فوت)
این مدارک حسب مورد به پیوست دادخواست ارائه می‌شوند.
2️⃣ تنظیم دادخواست رسمی به دادگاه خانواده
در این مرحله، متقاضی باید دادخواست رسمی حذف نام همسر از شناسنامه را خطاب به دادگاه خانواده محل سکونت یا محل صدور شناسنامه تنظیم و به ثبت برساند.
در ستون خواسته دادخواست باید چنین درج شود:
«صدور حکم مبنی بر حذف نام همسر سابق از شناسنامه و صدور گواهی جهت ارائه به ثبت احوال به منظور صدور شناسنامه المثنی بدون درج واقعه ازدواج و طلاق قبلی.»
3️⃣ ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
پس از تنظیم دادخواست، متقاضی باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و مدارک خود را به همراه دادخواست ثبت نماید. هزینه دادرسی براساس تعرفه‌های قانونی محاسبه و دریافت می‌شود. پس از ثبت، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع خواهد شد.
4️⃣ ارجاع پرونده به شعبه تخصصی دادگاه خانواده
پس از ثبت رسمی، پرونده به شعبه‌ای از دادگاه خانواده ارجاع می‌شود. دادگاه پس از تعیین وقت رسیدگی، وقت جلسه را به طرفین (در صورت لزوم) ابلاغ خواهد کرد.
5️⃣ رسیدگی توسط دادگاه و صدور رأی
در جلسه رسیدگی، قاضی دادگاه خانواده با بررسی مستندات و مدارک، تصمیم‌گیری می‌نماید:
-
در خصوص زنان باکره، گواهی پزشکی قانونی ملاک رأی است.
-
در خصوص افراد دارای ازدواج مجدد، سند رسمی ازدواج جدید ملاک حذف نام همسر سابق خواهد بود.
در نهایت، دادگاه حکم صدور گواهی حذف نام همسر سابق و معرفی به ثبت احوال را صادر می‌نماید.
6️⃣ مراجعه به اداره ثبت احوال جهت صدور شناسنامه جدید
پس از دریافت رأی قطعی دادگاه، متقاضی با در دست داشتن مدارک هویتی به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه مراجعه می‌نماید و درخواست صدور شناسنامه المثنی بدون درج نام همسر سابق را ارائه می‌دهد. ثبت احوال پس از بررسی و طی تشریفات قانونی، شناسنامه جدید صادر می‌کند.
✅ مدت زمان انجام مراحل حذف نام همسر از شناسنامه
- مدت زمان رسیدگی در دادگاه خانواده: تقریباً ۱ الی ۳ ماه
- مدت زمان صدور شناسنامه جدید توسط ثبت احوال: ۱۵ الی ۳۰ روز کاری
سوالات متداول
در این قسمت از مطلب سوالات متداول پیرامون حذف نام همسر از شناسنامه را مشاهده می فرمایید که در قالب مشاوره حقوقی آنلاین مطرح شده است:
❓ نزدیک به ۹ سال است که با همسرم متارکه کرده‌ام و از اسم او نفرت دارم. می‌خواهم دوباره ازدواج کنم و می‌خواهم نام او را از شناسنامه‌ام حذف کنم. چگونه می‌توانم این کار را انجام دهم؟
✅ حذف نام همسر سابق از شناسنامه بر اساس شرایط خاصی است که در قانون ثبت احوال ذکر شده است. اگر ازدواج مجدد داشته باشید، می‌توانید با دریافت شناسنامه المثنی، نام همسر قبلی را حذف کنید. برای اطلاعات بیشتر و مشاوره، می‌توانید با وکیلی متخصص در این زمینه تماس بگیرید.
❓ شرایط تعویض شناسنامه و حذف نام همسر سابق بعد از طلاق با مدت ده سال زندگی مشترک چیست؟
✅ در صورت ازدواج مجدد، می‌توانید نام همسر سابق را از شناسنامه خود حذف کنید. این اقدام بر اساس مقررات قانونی مربوط به ثبت احوال انجام می‌شود و نیازمند ثبت رسمی ازدواج جدید است.
❓ چهار سال عقد بودم و اکنون جدا شده‌ام و می‌خواهم نام همسرم را از شناسنامه‌ام حذف کنم. در این چهار سال رابطه‌ای نداشتیم. باید چه کار کنم؟
✅ اگر ازدواج شما غیر مدخوله باشد و شرایط طلاق نیز بر آن تطبیق کند، می‌توانید با دریافت شناسنامه المثنی نام همسر قبلی را حذف کنید. این موضوع تحت شرایط قانونی مشخصی انجام می‌شود و نیازمند مستنداتی است که عدم رابطه را اثبات کند.
❓ سه هفته از عقد ما گذشته و نزدیکی نداشتیم. اگر به جرم تدلیس در ازدواج از زنم شکایت کنم و عقد فسخ شود، آیا قاضی می‌تواند دستور حذف نام او از شناسنامه را بدهد؟
✅ بر اساس ماده 33 قانون ثبت احوال، اگر ازدواج فسخ شده و طلاق غیر مدخوله باشد، می‌توانید نام همسر را از شناسنامه حذف کنید. این حکم در صورتی قابل اعمال است که تمامی شرایط قانونی برای فسخ و عدم رابطه جنسی رعایت شده باشد.
❓ من خانمی هستم که دو بار جدا شده‌ام و یک پسر از همسر اولم دارم. می‌خواهم نام همسر دومم را از شناسنامه‌ام حذف کنم. آیا این امکان وجود دارد؟
✅ برای حذف نام همسر دوم از شناسنامه، باید شرایط خاص قانونی رعایت شود. اگر طلاق غیر مدخوله باشد یا ازدواج جدیدی ثبت کنید، می‌توانید نام همسر قبلی را حذف کنید. با این حال، نام فرزندان مشترک از ازدواج‌های قبلی همچنان در شناسنامه باقی خواهد ماند.
❓ می‌خواهیم نام دخترمان را از شناسنامه خود حذف کنیم. او ازدواج کرده و در شهرستان زندگی می‌کند. آیا این امکان‌پذیر است؟
✅ حذف نام فرزند از شناسنامه والدین به دلیل حفظ اصالت و اعتبار اسناد سجلی امکان‌پذیر نیست. اسناد سجلی به عنوان مدارک هویتی معتبر باید بدون تغییر باقی بمانند تا از بروز مشکلات قانونی جلوگیری شود.