در سال‌های اخیر، موضوع سگ‌گردانی و نگهداری حیوانات خانگی به یکی از مسائل پرچالش در جامعه ایران تبدیل شده است. با افزایش تعداد علاقه‌مندان به سگ‌ها، حساسیت‌های قانونی و اجتماعی نیز نسبت به این موضوع بیشتر شده است. بسیاری از افراد نمی دانند که آیا سگ گردانی در معابر، پارک ها یا خودرو جرم محسوب می شود یا خیر.
همچنین ابهاماتی درباره مجازات حمل سگ در خودرو، ورود سگ به آپارتمان و حتی پیاده‌روی با قلاده وجود دارد. در این مقاله به‌صورت جامع و بر اساس قوانین به‌روزشده سال ۱۴۰۴، تمام زوایای قانونی جرم سگ‌گردانی، مجازات آن، تلفن‌های شکایت و استثنائات قانونی را بررسی خواهیم کرد. این محتوا برای افرادی که به دنبال آگاهی از حقوق خود در برابر دارندگان سگ هستند یا افرادی که سگ خانگی دارند، مفید و کاربردی خواهد بود.
جرم سگ گردانی در ایران؛ آیا سگ‌گردانی جرم است؟
در سال‌های اخیر موضوع سگ‌گردانی در ایران به یکی از مسائل پرحاشیه تبدیل شده است. بسیاری از مردم نمی‌دانند آیا گرداندن سگ در خیابان یا پارک جرم محسوب می‌شود یا نه؟
در قوانین فعلی ایران و تا پایان سال ۱۴۰۴، هیچ ماده مستقلی تحت عنوان «جرم سگ‌گردانی» در قانون مجازات اسلامی وجود ندارد. به عبارت بهتر، اگر صرفاً فردی سگ خود را در کوچه یا پارک قدم بزند، این رفتار به خودی خود جرم نیست.
البته در نظر داشته باشید که برخورد هایی به صورت نانوشته ممکن است در برخی از شهرها صورت بگیرد که مبنای قانونی ندارد اما منتهی به جریمه خواهد شد.
⚖️ چه زمانی سگ‌گردانی موجب مسئولیت کیفری می‌شود؟
با این حال، برخی رفتارهای مرتبط با سگ‌گردانی ممکن است از مصادیق جرائم دیگر باشد و باعث مجازات شود. به طور مثال:
- اگر حضور سگ موجب اخلال در نظم یا آرامش عمومی شود، می‌توان به ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی استناد کرد.
- اگر با سگ، مزاحمت برای مردم یا آسیب به آن‌ها ایجاد شود، مواد ۵۰۱، ۵۱۲ یا ۵۲۲ قانون مجازات اسلامی می‌تواند مبنای مسئولیت باشد.
🔍 نمونه‌های جرم‌انگاری غیرمستقیم سگ‌گردانی در قانون:
- ایجاد رعب و وحشت با حیوان (ماده ۵۰۱)
- ایجاد خطر در محلی که توقف حیوان مجاز نیست (ماده ۵۱۲)
- عدم کنترل حیوان و آسیب به دیگران (ماده ۵۲۲)
- اخلال در نظم عمومی با حرکات غیرمتعارف یا مزاحمت (ماده ۶۱۸)
⚖️ نظریه رسمی قوه قضائیه در مورد جرم بودن سگ‌گردانی
در سال ۱۳۹۹ اداره کل حقوقی قوه قضائیه رسماً اعلام کرد:
«صرف سگ‌گردانی جرم نیست، مگر اینکه به مصادیق اخلال در نظم عمومی یا سایر موارد مشابه منجر شود.»
قانون جدید سگ گردانی در سال ۱۴۰۴
در سال ۱۴۰۴ نیز مانند سال‌های قبل، شایعات زیادی پیرامون «قانون جدید سگ گردانی» مطرح شد. برخی تصور می‌کنند قانونی قطعی و رسمی برای ممنوعیت کامل سگ‌گردانی به تصویب رسیده، اما واقعیت حقوقی این موضوع چیز دیگری است. در ادامه به بررسی دقیق وضعیت قانون در سال جاری می‌پردازیم.
📌 آیا در سال ۱۴۰۴ قانونی به نام قانون جدید سگ گردانی تصویب شده است؟
در پاسخ باید گفت خیر، تا به امروز قانونی تحت این عنوان به تصویب نرسیده است. بسیاری از مطالبی که تحت عنوان «قانون جدید سگ گردانی ۱۴۰۴» در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، یا صرفاً طرح‌های پیشنهادی بوده‌اند یا بخش‌نامه‌های داخلی نیروی انتظامی و شهرداری‌ها.
📌 طرح‌های در حال بررسی مجلس درباره سگ گردانی
دو طرح کلی در مجلس برای محدود سازی سگ‌گردانی در دست بررسی است که هنوز قانون نشده و اجرایی نیست:
-
طرح مقابله با سگ گردانی
-
طرح صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات مضر و خطرناک
این طرح‌ها در صورت تصویب، می‌توانند باعث محدودیت‌های بیشتری برای دارندگان سگ شوند، اما هنوز به مرحله نهایی نرسیده‌اند.
📌 چه مقرراتی به اشتباه به عنوان قانون جدید سگ گردانی معرفی می‌شوند؟
برخی از دستورالعمل‌ها و مصوبه‌های اداری مثل موارد زیر به اشتباه تحت عنوان قانون معرفی می‌شوند:
- ممنوعیت ورود سگ به پارک‌ها توسط شهرداری‌ها
- بخش‌نامه‌های نیروی انتظامی برای برخورد با سگ‌گردانی در اماکن عمومی
این مقررات فقط در حد دستورالعمل انتظامی هستند، نه قانون رسمی.
📌 وضعیت فعلی قانون سگ‌گردانی: چه قانونی ملاک است؟
در حال حاضر ملاک قانونی همچنان قانون مجازات اسلامی است که فقط در موارد زیر سگ‌گردانی را جرم می‌داند:
- اخلال در نظم و آرامش عمومی
- ایجاد مزاحمت یا وحشت برای دیگران
- تهدید بهداشت عمومی یا به خطر انداختن سلامت دیگران
با توجه به حساسیت‌های اجتماعی و تلاش مجلس برای تصویب طرح‌های محدود کننده، احتمال دارد در آینده نزدیک قوانین سختگیرانه‌تری تصویب شود. اما در سال ۱۴۰۴ هنوز چنین قانونی وجود ندارد.
مجازات سگ گردانی در قانون؛ چه زمانی به مجازات ختم می‌شود؟
در قانون فعلی ایران، سگ‌گردانی در حالت عادی مجازات ندارد، مگر اینکه شرایطی خاص پیش بیاید که باعث شود این عمل مشمول برخی از مواد قانونی شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که صرفاً به همراه داشتن سگ، می‌تواند باعث جریمه یا مجازات شود، اما این باور از نظر حقوقی صحیح نیست. در ادامه به‌طور دقیق بررسی می‌کنیم چه زمانی سگ‌گردانی به مجازات منجر می‌شود.
⚖️ مواردی که سگ گردانی می‌تواند مجازات داشته باشد
طبق قانون، زمانی سگ‌گردانی جرم محسوب می‌شود که یکی از موارد زیر اتفاق بیفتد:
✅ ایجاد مزاحمت برای دیگران یا اخلال در نظم عمومی
مطابق ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی، اگر حضور سگ باعث اخلال در آسایش عمومی شود، می‌تواند مجازات حبس از ۳ ماه تا ۱ سال یا ۷۴ ضربه شلاق داشته باشد.
✅ جریحه‌دار کردن عفت عمومی یا تعرض به مردم
طبق ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی، اگر حضور سگ بدون رعایت ضوابط، موجب آزار عمومی یا اعتراض مردم شود، صاحب حیوان می‌تواند به ۱۰ روز تا ۲ ماه حبس یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم گردد.
✅ تحریک سگ برای ترساندن یا حمله به افراد
براساس ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی، اگر فردی عمداً حیوان خود را به سوی دیگران تحریک کند و باعث هراس یا آسیب جسمی شود، مجازات‌های سنگین‌تری شامل قصاص یا دیه نیز در انتظار او خواهد بود.
📌 موارد دیگر که می‌تواند باعث مسئولیت قانونی شود
- نگهداری غیر ایمن از سگ: اگر حیوان در شرایط ناایمن باشد و باعث حادثه شود، صاحب آن طبق ماده ۵۲۲ قانون مجازات اسلامی ضامن است.
- توقف در محل‌های غیرمجاز: اگر در محلی که تردد حیوانات مجاز نیست سگ را نگهداری کنید و باعث خسارت یا حادثه شوید، مشمول ماده ۵۱۲ می‌شوید.
📌 نمونه مجازات‌ها به تفکیک مواد قانونی
| ماده قانونی | نوع رفتار | مجازات |
|---|---|---|
| ۵۰۱ | تحریک سگ برای حمله | دیه یا قصاص |
| ۵۱۲ | نگهداری خطرناک در محل‌های ممنوع | پرداخت خسارت یا دیه |
| ۵۲۲ | عدم کنترل سگ و آسیب به دیگران | پرداخت خسارت |
| ۶۱۸ | اخلال در نظم عمومی با سگ | ۳ ماه تا ۱ سال حبس یا ۷۴ ضربه شلاق |
| ۶۳۸ | جریحه‌دار کردن عفت عمومی | ۱۰ روز تا ۲ ماه حبس یا ۷۴ ضربه شلاق |
جرم سگ گردانی در ماشین؛ قوانین و مقررات جدید
حمل سگ در خودرو و سگ‌گردانی در ماشین یکی از موضوعاتی است که بسیاری از دارندگان حیوانات خانگی در مورد آن دچار سردرگمی هستند. این پرسش مطرح می‌شود که آیا حمل سگ در ماشین جرم است یا خیر؟
در قوانین ایران هیچ ماده‌ای به‌طور مستقیم حمل سگ در خودرو را جرم‌انگاری نکرده است. اما حمل حیوانات خانگی در ماشین، در صورتی که موجب کاهش تمرکز راننده یا خطر برای سایر سرنشینان یا خودروها شود، تخلف محسوب می‌شود. این تخلف مشمول جریمه نقدی خواهد بود، نه مجازات کیفری.
⚖️ قوانین راهنمایی و رانندگی درباره حمل حیوانات خانگی در خودرو
طبق آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران:
- هر عملی که باعث حواس‌پرتی راننده یا کاهش ایمنی خودرو شود، تخلف است.
- حمل سگ یا گربه به‌گونه‌ای که کنترل راننده را مختل کند، مشمول جریمه می‌شود.
به طور مثال، قرار گرفتن سگ در صندلی جلو یا آغوش راننده، یا حرکت آزادانه حیوان در داخل کابین، خلاف مقررات است.
📌 میزان جریمه سگ‌گردانی در ماشین در سال ۱۴۰۴
بر اساس اعلام پلیس راهنمایی و رانندگی، جریمه حمل غیر اصولی حیوانات در خودرو، در صورت ایجاد خطر یا مزاحمت، در سال ۱۴۰۴ بین ۵۰۰ هزار تا ۲ میلیون ریال در نظر گرفته شده است.
❗ اگر این رفتار منجر به حادثه شود (تصادف، آسیب به دیگران یا خودروها)، حتی امکان توقیف خودرو یا مسئولیت کیفری نیز وجود دارد.
📌 وسایل ایمنی مجاز برای حمل حیوانات در خودرو
برای جلوگیری از جریمه و خطر، توصیه می‌شود از وسایل زیر استفاده شود:
- قفس یا باکس مخصوص حمل حیوانات
- کمربند ایمنی مخصوص سگ یا گربه
- پارتیشن یا جداکننده فضای صندوق عقب
این تجهیزات هم ایمنی حیوان را تضمین می‌کنند و هم از حوادث پیشگیری می‌کنند.
⚖️ قوانین کشورهای دیگر در مورد حمل سگ در ماشین
در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا:
- حمل سگ بدون تجهیزات ایمنی جریمه‌های سنگین دارد.
- در آلمان، استرالیا، آمریکا، سگ باید حتماً در قفس یا با کمربند مخصوص مهار شود.
- حمل آزاد حیوانات در خودرو تخلف جدی محسوب می‌شود.
تلفن شکایت از سگ گردانی؛ چه زمانی می‌توان شکایت کرد؟
یکی از سوالات پرتکرار میان شهروندان این است که چطور می‌توان از مزاحمت‌های ناشی از سگ گردانی شکایت کرد؟ در این بخش به شماره‌های تماس، رویه قانونی شکایت و شرایطی که می‌توان شکایت را مطرح کرد می‌پردازیم.
در حال حاضر تنها مرجع رسمی و قانونی برای پیگیری مزاحمت‌های مرتبط با سگ گردانی، تماس با پلیس ۱۱۰ است. هرگونه رفتار مزاحمت‌آمیز ناشی از حیوانات، از طریق تماس با این شماره قابل گزارش است. پلیس در صورت نیاز می‌تواند موضوع را به کلانتری یا مراجع قضایی ارجاع دهد.
⚖️ چه مواردی قابل شکایت است؟
✅ ایجاد سر و صدای مداوم توسط سگ در آپارتمان یا خانه
✅ سگ‌گردانی بدون قلاده در پارک‌ها و معابر عمومی
✅ حمله یا تهدید توسط سگ یا ایجاد وحشت برای کودکان و افراد مسن
✅ ورود سگ به مشاعات آپارتمان در حالی که سایر ساکنان مخالف باشند
✅ عدم رعایت بهداشت (جمع‌آوری نکردن فضولات سگ در اماکن عمومی)
در این موارد، همسایگان یا افراد معترض می‌توانند از طریق تماس با ۱۱۰ یا تنظیم اظهارنامه قانونی علیه مالک سگ اقدام کنند.
⚖️ پیگیری شکایت در آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی
در آپارتمان‌ها، در صورت ایجاد مزاحمت توسط حیوان خانگی، ابتدا هیئت مدیره ساختمان موظف است تذکر رسمی دهد. اگر تذکر بی‌اثر بود، ساکنین می‌توانند با استناد به:
-
قانون تملک آپارتمان‌ها
-
آیین‌نامه مشاعات ساختمان
از طریق پلیس یا شورای حل اختلاف اقدام به شکایت کنند.
📌 شکایت در صورتی که حیوان باعث آسیب یا خسارت شود
در صورتی که سگ یا حیوان خانگی باعث آسیب به اشخاص یا اموال شود، شاکی می‌تواند:
- با پلیس ۱۱۰ تماس بگیرد.
- شکایت را به دادسرای محل وقوع حادثه ارائه کند.
- مطالبه دیه یا خسارت از صاحب حیوان طبق ماده ۵۲۲ قانون مجازات اسلامی داشته باشد.
قانون سگ گردانی در پارک‌ها و معابر عمومی
یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات مرتبط با حیوانات خانگی، سگ‌گردانی در معابر عمومی و پارک‌ها است. برخی افراد تصور می‌کنند این کار جرم است، در حالی که از نظر قانونی، قانون صریحی در این خصوص تصویب نشده است.در قوانین فعلی، هیچ ماده قانونی مستقلی که به‌طور صریح سگ‌گردانی در پارک یا معابر عمومی را جرم اعلام کند، وجود ندارد.
با این حال، نیروی انتظامی و شهرداری‌ها به استناد اختیارات قانونی خود، در برخی مناطق، ورود سگ به بوستان‌ها یا فضاهای عمومی را ممنوع اعلام کرده‌اند.
⚖️ چه زمانی سگ‌گردانی در پارک می‌تواند تخلف یا جرم محسوب شود؟
✅ ایجاد رعب و وحشت برای مردم (ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی)
✅ اخلال در آرامش عمومی با حرکات غیرمتعارف یا صدای بلند حیوان (ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی)
✅ ایجاد آلودگی محیط زیست یا بهداشت عمومی (ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی)
در این موارد، حضور سگ حتی با قلاده هم می‌تواند منجر به شکایت و برخورد قانونی شود.
📌 آیا ممنوعیت سگ‌گردانی در بوستان‌ها مصوبه قانونی دارد؟
در برخی شهرها مانند تهران، شهرداری‌ها با نصب تابلو و صدور بخش‌نامه، ورود حیوانات خانگی به پارک‌ها را ممنوع اعلام کرده‌اند. این ممنوعیت قانونی نیست اما به‌عنوان دستورالعمل اجرایی شهرداری، توسط پلیس و مأموران شهرداری اعمال می‌شود. در نهایت بر احتیاط بیشتر اگر می خواهید به بوستان ها بروید باید:
✅ همیشه از قلاده و در صورت لزوم از پوزه‌بند استفاده کنید.
✅ در محل‌هایی که تابلو «ورود حیوانات ممنوع» نصب شده، از بردن سگ خودداری کنید.
✅ فضولات حیوان را جمع‌آوری کنید.
✅ از تحریک یا نزدیک کردن حیوان به کودکان یا افراد مسن خودداری نمایید.
ضرورت سگ گردانی با قلاده
سگ گردانی با قلاده یکی از مواردی است که در قوانین و مقررات شهری به آن تاکید ویژه‌ای شده است. استفاده از قلاده نه تنها یک الزام قانونی در بسیاری از شهرها محسوب می‌شود بلکه فواید متعددی برای حفظ امنیت عمومی و آرامش مردم دارد.
در ایران، اگرچه برخی از مناطق اجازه سگ گردانی با قلاده را می‌دهند، اما در مکان‌هایی مانند پارک‌ها و زمین‌های بازی کودکان، ممکن است محدودیت‌هایی برای حضور سگ‌ها حتی با قلاده اعمال شود.
🔍ضرورت قانونی استفاده از قلاده
از نظر قانون، عدم استفاده از قلاده در معابر عمومی می‌تواند به عنوان کوتاهی در مراقبت و مسئولیت‌پذیری صاحب حیوان تلقی شود و در صورت بروز هرگونه حادثه یا مزاحمت، مالک حیوان مسئول شناخته می‌شود. بنابراین استفاده از قلاده یک الزام قانونی است که به حفظ نظم و ایمنی کمک می‌کند و مانع از برخوردهای ناخواسته بین حیوان و افراد می‌شود.
استفاده از قلاده همچنین به جلوگیری از ترس و نگرانی سایر افراد کمک می‌کند، زیرا حضور سگ بدون مهار می‌تواند برای کودکان، سالمندان و حتی بزرگسالان ایجاد استرس و ترس نماید. به همین دلیل، رعایت این نکته نه فقط به نفع جامعه بلکه برای آرامش خود حیوان نیز ضروری است.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون جرم سگ گردانی را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران در قالب مشاوره حقوقی تلفنی مطرح شده است:
❓ سلام، آیا سگ گردانی جرم محسوب می‌شود؟ من یک سگ دارم، آیا می‌توانم او را با قلاده به بیرون ببرم؟ لطفاً توضیح دهید.
✅ سگ گردانی به خودی خود جرم نیست، اما باید به گونه‌ای انجام شود که مزاحمتی برای دیگران ایجاد نکند. اگر سگ شما با قلاده همراه است و مشکلی ایجاد نمی‌کند، این عمل قانونی و مجاز است.
❓ سلام و عرض ادب. من سگ خانگی دارم و هر بار که با او در پارک حضور پیدا می‌کنم، فردی با لحن نامناسب به من می‌گوید سگ گردانی ممنوع است. آیا این درست است و چگونه می‌توانم از مزاحمت‌های او جلوگیری کنم؟
✅ اگر سگ شما با قلاده است و مزاحمتی ایجاد نمی‌کند، سگ گردانی جرم نیست و ممنوعیتی ندارد. در صورت ادامه مزاحمت‌های آن فرد، می‌توانید از او به دلیل ایجاد مزاحمت شکایت کنید.
❓ سلام، من و مادرم به گربه‌ها در محله غذا می‌دهیم و فردی تهدید کرده شماره ماشین ما را به پلیس گزارش می‌کند. آیا این کار جرم است؟
✅ غذا دادن به گربه‌ها جرم نیست و اقدامی قانونی محسوب می‌شود، بنابراین هیچ اتهامی متوجه شما نخواهد بود.
❓ آیا برپایی جنگ سگ‌ها، شرط‌بندی و خرید و فروش مرتبط با آن جرم است و باید به پلیس گزارش شود؟
✅ در حال حاضر، جنگ حیوانات جرم مستقل شناخته نشده است، اما در برخی لوایح جدید جرم‌انگاری شده است. همچنین، این اقدامات می‌توانند مصداق جریحه‌دار کردن عفت عمومی و شرط‌بندی غیرقانونی باشند و بهتر است به پلیس گزارش شوند.
❓ اگر کسی در بیابان توله سگی را پیدا کند و به شخص دیگری برای نگهداری بدهد، آیا این کار جرم است؟
✅ خیر، مگر اینکه سگ سرقتی باشد و صاحب مشخصی داشته باشد. در غیر این صورت، این اقدام جرم نیست.