جرایم تلگرامی؛ انواع تخلفات در تلگرام، مجازات و نحوه شکایت

با گسترش روزافزون استفاده از فضای مجازی و پیام‌رسان‌هایی نظیر تلگرام، شکل و شیوۀ وقوع جرایم نیز دگرگون شده و جرایم جدیدی با عنوان «جرایم سایبری» یا «جرایم رایانه‌ای» شکل گرفته‌اند. در میان این موارد، جرایم تلگرامی به دلیل گستردگی مخاطب و ویژگی‌های خاص این اپلیکیشن، سهم بالایی از پرونده‌های سایبری را به خود اختصاص داده‌اند. انتشار اطلاعات نادرست، فروش کالاهای تقلبی، نشر تصاویر خصوصی، تهدید کاربران، فریب افراد و حتی توزیع محتوای مستهجن، تنها بخشی از مواردی است که در بستر تلگرام رخ می‌دهد.

همین موضوع سبب شده تا قانون‌گذار، چارچوب‌های مشخصی را برای مقابله با این جرایم در قالب قانون جرایم رایانه‌ای مصوب سال ۱۳۸۸ پیش‌بینی کند. اما آیا صرف عضویت در کانال‌های تلگرامی جرم محسوب می‌شود؟ آیا استفاده از نزم افزار های عبور از محدودیت یا ادامه فعالیت در تلگرام قابل تعقیب است؟ در این مقاله قصد داریم به زبان ساده و دقیق، به بررسی مفهوم جرایم تلگرامی، مصادیق آن، نحوه پیگیری قانونی و مجازات‌های مربوطه بپردازیم.

جرایم تلگرامی چیست و تحت چه قانونی پیگیری می‌شود؟

جرایم تلگرامی به آن دسته از تخلفات و اقدامات مجرمانه‌ای گفته می‌شود که از طریق بستر پیام‌رسان تلگرام صورت می‌گیرد. این جرایم معمولاً با استفاده از رایانه یا تلفن همراه انجام شده و در چهارچوب قانون جرایم رایانه‌ای قابل پیگیری و مجازات هستند.

در قوانین ایران، اصطلاحی به‌نام «جرایم تلگرامی» به‌صورت مستقل وجود ندارد، اما این دسته از جرایم تحت شمول قانون جرایم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۸ قرار می‌گیرند. به‌عبارت دیگر، هرگونه اقدام مجرمانه‌ای که از طریق بستر دیجیتال مانند تلگرام انجام شود، در قالب همان قانون بررسی می‌شود. همچنین در برخی موارد ممکن است قوانین عام‌تر مانند قانون مجازات اسلامی یا قانون حمایت از حقوق مؤلفان نیز اعمال شود.

📌 تفاوت جرایم تلگرامی با جرایم سنتی چیست؟

گرچه بسیاری از این تخلفات از نظر ماهیت مشابه جرایم سنتی مانند کلاهبرداری، نشر اکاذیب یا تهدید هستند، اما تفاوت اصلی در محیط ارتکاب جرم است. در جرایم تلگرامی، تخلف در بستر دیجیتال صورت گرفته و اثبات آن نیازمند مستندات فنی و دیجیتال است مانند اسکرین‌شات، لینک، شماره حساب و…

✅ چه رفتارهایی در تلگرام می‌تواند عنوان مجرمانه داشته باشد؟

بر اساس قانون جرایم رایانه‌ای، مواردی مانند نقض حریم خصوصی، انتشار تصاویر مستهجن، دسترسی غیرمجاز به اطلاعات افراد، کلاهبرداری مالی، نشر اکاذیب و افترا، تهدید به افشای اسرار و … در صورتی‌که از طریق تلگرام انجام شود، جرم محسوب شده و قابلیت تعقیب قانونی دارد.

مسئول اصلی رسیدگی به این جرایم، دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای در شهرهای بزرگ و پلیس فتا به عنوان ضابط قضایی تخصصی در فضای مجازی است. رسیدگی به این جرایم از طریق تنظیم شکواییه و ارائه مستندات در دادسرا آغاز و سپس برای پیگیری تخصصی به پلیس فتا ارجاع می‌شود.

آیا استفاده از تلگرام یا عضویت در کانال‌های آن جرم است؟

پس از مسدود شدن تلگرام در ایران، بسیاری از کاربران در مورد قانونی بودن ادامه فعالیت در این پلتفرم یا عضویت در کانال‌های آن دچار ابهام شدند. اما آیا استفاده از تلگرام به خودی خود جرم تلقی می‌شود یا صرفاً محدودیت‌هایی برای آن وضع شده است؟

طبق قوانین جاری کشور، صرف استفاده از تلگرام جرم محسوب نمی‌شود. حتی پس از صدور دستور قضایی مبنی بر مسدود شدن این پلتفرم، هیچ ماده قانونی مشخصی عضویت یا فعالیت در تلگرام را جرم‌انگاری نکرده است. با این حال، اگر فعالیت در تلگرام همراه با ارتکاب جرایم خاص باشد (مثل ترویج خشونت، انتشار محتوای مستهجن یا تهدید امنیت ملی)، آن‌گاه قابل تعقیب خواهد بود.

📌 آیا عضویت در کانال‌های تلگرامی خاص جرم است؟

اگر عضویت در یک کانال صرفاً جنبه مشاهده و پیگیری محتوا داشته باشد، جرم محسوب نمی‌شود. اما اگر فرد در انتشار، مدیریت یا تبلیغ کانال‌هایی که محتواهای مجرمانه دارند (مانند کانال‌های مستهجن، ضد امنیت ملی یا تشویش اذهان عمومی) نقش فعال ایفا کند، می‌تواند مشمول تعقیب کیفری شود.

نکته: برخی کاربران نگران‌اند که عضویت در کانال‌های مخالف قوانین شرعی یا رسمی جرم باشد؛ پاسخ روشن است: «تا زمانی که فعالیت مجرمانه صورت نگیرد، عضویت به‌تنهایی جرم نیست.»

❌ استفاده از نرم افزارهای عبور از محدودیت برای دسترسی به تلگرام؛ جرم یا تخلف؟

با استناد به ماده ۷۲۹ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که با هدف دسترسی غیرمجاز به سامانه‌های محافظت‌شده صورت گیرد، می‌تواند عنوان مجرمانه داشته باشد. اما در عمل، استفاده عمومی کاربران از این ابزار برای دسترسی به تلگرام تاکنون جرم‌انگاری نشده و برخورد قضایی بیشتر متوجه عرضه‌کنندگان است، نه مصرف‌کنندگان عادی.

⚖️ محدودیت‌های بخشنامه‌ای برای نهادهای دولتی

طبق بخشنامه صادره از سوی معاون اول رئیس‌جمهور در سال ۱۳۹۷، تمامی نهادهای دولتی، عمومی و قوا ملزم شده‌اند که فعالیت رسمی خود را از تلگرام خارج کنند. بنابراین ادامه فعالیت رسمی در تلگرام برای ارگان‌های عمومی تخلف اداری محسوب می‌شود اما نه برای شهروندان عادی.

مصادیق جرایم تلگرامی و مجازات آن در قانون 

تلگرام، با وجود کاربردهای مثبت و گسترده در ارتباطات، اطلاع‌رسانی و تبلیغات، به بستری برای برخی جرایم رایانه‌ای نیز تبدیل شده است. قانون‌گذار ایران برای این تخلفات در قانون جرایم رایانه‌ای، مجازات‌هایی تعیین کرده که بسته به شدت و نوع جرم می‌تواند شامل حبس، جزای نقدی، رد مال یا توقیف ابزارهای جرم باشد.

⚖️ کلاهبرداری اینترنتی در تلگرام

• فروش کالای تقلبی یا غیرواقعی
• عدم تحویل کالا پس از دریافت وجه
• خدمات جعلی یا سوء‌استفاده از اعتماد کاربران

مجازات:
مطابق ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای، مرتکب به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از ۲۰ تا ۱۰۰ میلیون ریال یا هر دو، و رد مال به شاکی محکوم خواهد شد.

⚖️ انتشار عکس‌ها و فیلم‌های خصوصی در تلگرام

• ارسال یا پست کردن عکس و فیلم خصوصی بدون اجازه
• انتشار اطلاعات خانوادگی یا محرمانه افراد

مجازات:
مطابق ماده ۱۷ قانون جرایم رایانه‌ای، این اقدام مشمول حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات خواهد بود.
🔍 نکته: در صورت اثبات تغییر یا تحریف عمدی تصویر یا صوت، ماده ۱۶ نیز اعمال می‌شود.

در نظر داشته باشید که در مطلبی تحت عنوان اگر عکسمان پخش شد چه کنیم، نحوه پیگیری و شکایت به پلیس فتا و پلتفرم تلگرام در صورت بروز این اتفاق بررسی شده است.

⚖️ انتشار محتوای مستهجن یا مبتذل

• ارسال یا انتشار تصاویر و ویدیوهای مستهجن
• تبلیغ و فروش محتوای غیراخلاقی
• نگهداری محتوای مستهجن با قصد توزیع یا افساد

مجازات:
بر اساس ماده ۱۴ قانون جرایم رایانه‌ای، این رفتار با حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات همراه است.

⚖️ نشر اکاذیب و هتک حیثیت در تلگرام

• انتشار شایعات بی‌اساس
• نسبت دادن مطالب دروغ به اشخاص یا نهادها
• افترا، توهین و تخریب شخصیت افراد در گروه‌ها یا کانال‌ها

مجازات:
مطابق ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه‌ای، مرتکب به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم می‌شود.
📌 اعاده حیثیت در صورت امکان نیز قابل مطالبه است.

⚖️ هک تلگرام و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات

• ورود به حساب شخصی دیگران بدون اجازه
• تغییر رمز عبور یا دسترسی به محتوای چت
• شنود یا جاسوسی پیام‌ها

مجازات:
مطابق مواد ۱ و ۲ قانون جرایم رایانه‌ای، مرتکب به حبس از ۹۱ روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا ۲۰ میلیون ریال یا هر دو محکوم می‌شود.

⚖️ تخریب، اخلال یا جعل داده‌ها در تلگرام

مصادیق:

• حذف یا تغییر محتوای چت‌های دیگران
• ارسال پیام جعلی به‌نام دیگران
• از کار انداختن گروه یا کانال با حمله نرم‌افزاری

مجازات:
مطابق فصل دوم قانون جرایم رایانه‌ای، مجازات این اقدامات حبس از شش ماه تا سه سال یا جزای نقدی از ۱۰ تا ۶۰ میلیون ریال یا هر دو است.

مراحل پیگیری و شکایت از جرایم تلگرامی توسط پلیس فتا

قربانیان جرایم تلگرامی می‌توانند با طی مراحل مشخص و جمع‌آوری مستندات، اقدام به شکایت و پیگیری قضایی نمایند. پلیس فتا به‌عنوان ضابط تخصصی این حوزه، نقش مهمی در کشف جرم و شناسایی متهمان ایفا می‌کند.

📌 مرحله اول: جمع‌آوری مستندات و ادله

برای ثبت شکایت مؤثر، ارائه مستندات معتبر الزامی است. این مستندات شامل موارد زیر می‌شود:

• اسکرین‌شات از مکالمات، تصاویر یا محتوای مجرمانه

• لینک کانال یا گروه تلگرامی

• آیدی شخص متخلف

• رسیدهای پرداخت یا فیش‌های بانکی (در صورت کلاهبرداری)

نکته: مستندات باید به‌صورت واضح، بدون ویرایش و دارای تاریخ و زمان دقیق باشند.

📌 مرحله دوم: مراجعه به دادسرای جرایم رایانه‌ای

با در دست داشتن مدارک، باید به دادسرای جرایم رایانه‌ای در حوزه قضایی محل سکونت مراجعه کنید. در این مرحله:

• شکوائیه تنظیم می‌شود شامل مشخصات شاکی، موضوع جرم، مستندات، و شرح ماوقع

• مدارک هویتی مانند کارت ملی و شناسنامه نیز باید ارائه گردد

پس از ثبت رسمی شکایت، پرونده به ضابط خاص یعنی پلیس فتا ارجاع داده می‌شود.

🔍 مرحله سوم: گزارش مستقیم به پلیس فتا از طریق سایت

پلیس فتا امکان ثبت گزارش آنلاین تخلفات سایبری را فراهم کرده است:

• وارد سایت رسمی پلیس فتا شوید: www.cyberpolice.ir

• از بخش “ثبت گزارش مردمی”، فرم مربوط به نوع تخلف را تکمیل نمایید

• بارگذاری مستندات در قالب عکس یا فایل متنی امکان‌پذیر است

⚠️ توجه: ثبت گزارش در سایت پلیس فتا جایگزین شکایت رسمی قضایی نیست؛ برای رسیدگی قضایی حتماً باید به دادسرا مراجعه شود.

❌ وضعیت ربات پلیس فتا در تلگرام

تا پیش از مسدود شدن تلگرام، رباتی با نام “پلیس فتا” در این پلتفرم فعال بود که امکان گزارش تخلف و دریافت راهنمایی را فراهم می‌کرد. اما پس از مسدود شدن رسمی تلگرام در ایران و طبق بخشنامه صادره در سال 1397 که کلیه ادارات دولتی را از حضور در این پلتفرم منع نمود، این ربات فعالیتی ندارد و عملاً غیرفعال شده است.

در حال حاضر، تنها مسیر رسمی ارتباط با پلیس فتا، سایت اینترنتی و تماس تلفنی است و در صورت جستجو در اینترنت ربات هایی که مشاهده می فرمایید غیر واقعی هستند.

📌 مرحله نهایی: پیگیری پرونده و صدور رأی

پس از تکمیل تحقیقات توسط پلیس فتا، گزارش کارشناسی به دادسرا ارجاع می‌شود. اگر جرم احراز شود:

• قرار مجرمیت صادر شده و پرونده به دادگاه کیفری ارسال می‌شود
• پس از تشکیل جلسه رسیدگی، رأی نهایی صادر و اجرای آن آغاز می‌گردد

نمونه شکایت و نکات حقوقی مهم برای اثبات جرایم تلگرامی

برای پیگیری قانونی جرایم تلگرامی، داشتن شکایت مستند، مستدل و همراه با ادله معتبر از اهمیت زیادی برخوردار است. صرف ادعا یا اعلام شفاهی، کفایت نمی‌کند. بنابراین در این بخش، هم به نحوه تنظیم شکواییه و هم نکات حقوقی کلیدی برای اثبات این جرایم اشاره می‌کنیم.

شاکی: [نام و نام خانوادگی]

مشتکی‌عنه: [نام کانال یا آیدی تلگرامی]
موضوع شکایت: کلاهبرداری اینترنتی از طریق تلگرام

ریاست محترم دادسرای جرایم رایانه‌ای تهران
با سلام
احتراماً به استحضار می‌رساند:
اینجانب [نام کامل] در تاریخ [تاریخ وقوع حادثه] با مشاهده تبلیغات در کانال تلگرامی [نام کانال] که مدعی فروش [محصول یا خدمت] با شرایط ویژه بود، مبلغ [مبلغ پرداختی] را به شماره کارت [شماره کارت مقصد] واریز نمودم. پس از پرداخت وجه، هیچ‌گونه محصولی دریافت نکردم و فرد یا کانال مذکور نیز ارتباط خود را قطع نموده‌اند.
با توجه به مستندات موجود از جمله رسید پرداخت، اسکرین‌شات مکالمات و لینک کانال، تقاضای رسیدگی و تعقیب کیفری متهم به اتهام کلاهبرداری اینترنتی را دارم.
با تشکر – امضاء شاکی

📌 نکات مهم برای تنظیم شکایت مؤثر

✅ همه مستندات را آماده کنید: شامل اسکرین‌شات از مکالمات، رسید پرداخت، لینک کانال، شماره حساب و هر گونه اطلاعات هویتی یا تصویری از فرد متخلف.

✅ از تغییر یا ویرایش ادله خودداری کنید: هرگونه دست‌کاری در تصاویر یا نوشته‌ها ممکن است موجب تضعیف ادله و بی‌اعتباری آنها در دادگاه شود.

✅ حتماً شکایت را از طریق دادسرای جرایم رایانه‌ای ثبت کنید: اگرچه سایت پلیس فتا امکان گزارش تخلفات را دارد، اما برای رسیدگی رسمی و قضایی باید شکواییه در دادسرا ثبت شود.

✅ در صورت نیاز از وکیل متخصص جرایم سایبری کمک بگیرید: وکلای حوزه جرایم اینترنتی با روش‌های اثبات، استخراج ادله دیجیتال، پیگیری مراحل پلیسی و قضایی آشنایی کامل دارند.

سوالات متداول

در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون جرایم تلگرامی را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی مطرح شده است:

❓ اگر کسی در تلگرام با عباراتی مثل «زهرمو بهت می‌ریزم، زندگیتو نابود می‌کنم، حق نداری با فلان کس ازدواج کنی» تهدید کند، آیا این عمل جرم محسوب می‌شود؟
✅ اگر تهدید جنبه واقعی و عملی پیدا کند و فرد تهدیدکننده توان اجرای تهدید را داشته باشد یا آن را باورپذیر کند، این عمل می‌تواند جرم تهدید تلقی شود. مطابق ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، تهدید به هر نحو، در صورت ایجاد ترس یا اضطراب جدی، قابل تعقیب است.

❓ در تلگرام کانالی را دیدم که خدمات جنسی ارائه می‌داد. شماره تلفن و آیدی تلگرام آن‌ها را به دست آورده و به پلیس فتا گزارش دادم. حکم قانونی آن‌ها چه می‌تواند باشد؟
✅ این نوع فعالیت‌ها در زمره جرایم علیه عفت عمومی قرار می‌گیرند و می‌توانند تحت عناوینی مثل اشاعه فحشا، تبلیغ فساد یا تهیه محتوای مستهجن پیگرد داشته باشند. میزان مجازات بستگی به نوع محتوا، گستردگی فعالیت و هدف کانال دارد و توسط دادگاه تعیین می‌شود.

❓ در تلگرام به خانمی پیام دادم و او را «حروم‌زاده» خطاب کردم. او شکایت کرده و پرونده به دادرسی رسیده است. مجازات این عمل چیست؟
✅ این مورد مشمول توهین صریح و شدید به اشخاص است. طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، توهین به افراد (ولو در فضای مجازی) جرم بوده و ممکن است به حبس تا دو ماه یا شلاق یا جزای نقدی منجر شود.

❓ ۸ میلیون تومان از طریق تلگرام از من گرفته شده است. آیا در صورت شکایت، من نیز مجرم شناخته می‌شوم؟
✅ خیر، شما قربانی کلاهبرداری اینترنتی هستید و با ارائه مستندات می‌توانید علیه فرد کلاهبردار شکایت کنید. در چنین مواردی، قانون از بزه‌دیدگان حمایت می‌کند و شما مجرم محسوب نمی‌شوید.

❓ کاربری در تلگرام به مدت چندین سال دختران را مورد آزار و تهدید به پخش عکس‌هایشان کرده است. جرم او چیست؟
✅ این فرد مرتکب چندین جرم هم‌زمان شده است از جمله: تهدید، نقض حریم خصوصی، سوءاستفاده از اطلاعات شخصی، ایجاد مزاحمت اینترنتی. بسته به مدارک موجود، مجازات وی می‌تواند شامل حبس، جزای نقدی و الزام به جبران خسارت باشد.

❓ فردی در یک کانال تلگرام بدون مدرک، اطلاعات و تهمت‌های نادرستی را به دیگران نسبت داده است. آیا این کار جرم محسوب می‌شود؟
✅ بله. چنین رفتاری نشر اکاذیب، افترا، توهین و تشویش اذهان عمومی محسوب می‌شود. شاکی می‌تواند با مراجعه به دادسرای جرایم رایانه‌ای و ارائه مستندات (مانند اسکرین‌شات)، اقدام به شکایت رسمی نماید. همچنین می‌توانید کانال را در تلگرام ریپورت کنید.