ازدواج، نه‌تنها پیوندی عاطفی و خانوادگی است، بلکه یک قرارداد حقوقی با آثار مالی و قانونی متعددی محسوب می‌شود. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مالی این قرارداد، مهریه است؛ حقی که به محض جاری شدن صیغه نکاح برای زن تثبیت می‌شود. اما سؤال مهم اینجاست: اگر ازدواج بر مبنای فریب یا تدلیس یکی از طرفین صورت گرفته باشد، تکلیف مهریه چه می‌شود؟
آیا زن همچنان مستحق دریافت مهریه خواهد بود یا این حق باطل می‌شود؟ آیا مرد می‌تواند مهریه پرداخت‌شده را پس بگیرد؟ چه تفاوتی میان فسخ نکاح به علت فریب و طلاق عادی از نظر استحقاق مهریه وجود دارد؟ پاسخ این پرسش‌ها، به بررسی دقیق قوانین مدنی و مجازات اسلامی و نیز تحلیل شرایط پیش از نزدیکی یا پس از آن بستگی دارد.
در این مقاله، به‌طور جامع و کاربردی به بررسی وضعیت مهریه در صورت وقوع فریب در ازدواج می‌پردازیم و مواد قانونی مربوطه را با زبان ساده و قابل‌فهم برای عموم تحلیل می‌کنیم.
مهریه در ازدواجی که با فریب شکل گرفته چه وضعیتی دارد؟
یکی از پرسش‌های رایج در دعاوی خانوادگی، این است که اگر یکی از طرفین، دیگری را با فریب و دروغ به ازدواج ترغیب کرده باشد، تکلیف مهریه چه می‌شود؟ در چنین مواردی، دو جنبه حقوقی به‌صورت توأمان مطرح می‌شود: نخست حق فسخ نکاح به علت تدلیس در ازدواج یا فریب و دوم استحقاق یا سقوط مهریه. اما پاسخ به این سؤال‌ها صرفاً به استناد قانون مدنی یا مجازات اسلامی امکان‌پذیر است و باید میان حالت‌های مختلف تمایز قائل شد.
📌 مهریه در ازدواج فریب‌کارانه از منظر کلی
بر اساس قانون، مهریه حقی مالی است که در عقد دائم یا موقت به زن تعلق می‌گیرد. حتی اگر در عقد ذکر نشود، مهریه به صورت «مهرالمثل» یا «مهرالمتعه» برقرار می‌گردد. اما در مورد ازدواجی که یکی از طرفین با دروغ، پنهان‌کاری یا وانمود کردن صفاتی که وجود نداشته‌اند دیگری را به ازدواج ترغیب کرده باشد، ممکن است اصل عقد دچار خدشه شود و این موضوع بر استحقاق مهریه اثر بگذارد.
طبق ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی، اگر بعد از عقد معلوم شود یکی از طرفین فاقد صفت خاص شرط‌شده یا مفروض در عقد بوده، طرف مقابل می‌تواند نکاح را فسخ کند. این فسخ به معنای برهم خوردن عقد از ابتدا نیست، اما آثار متفاوتی نسبت به طلاق دارد؛ به‌خصوص در بحث مهریه.
در چه شرایطی فریب در ازدواج موجب سقوط یا کاهش مهریه می‌شود؟
تأثیر فریب در ازدواج بر مهریه، به عوامل متعددی وابسته است که مهم‌ترین آن‌ها زمان فسخ نکاح (قبل یا بعد از رابطه زناشویی) و نوع فریب (از سوی زن یا مرد) است. برخلاف طلاق که معمولاً به جدایی بعد از یک زندگی مشترک اشاره دارد، فسخ نکاح ناشی از تدلیس به این معناست که اصل عقد از ابتدا بر پایه اشتباه یا تقلب بنا شده است. این تفاوت حقوقی، در تعیین استحقاق یا عدم استحقاق مهریه نقش کلیدی دارد.
✅ حالت اول: فسخ عقد قبل از نزدیکی
مطابق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر عقد نکاح به هر علتی پیش از رابطه زناشویی فسخ شود، زن حق مطالبه مهریه را ندارد. یعنی اگر زن، پس از عقد و قبل از دخول متوجه شود که مرد درباره شغل، تأهل، بیماری، یا هر صفت خاصی دروغ گفته و با استناد به فریب نکاح را فسخ کند، مهریه‌ای به او تعلق نخواهد گرفت.
نکته مهم:
فقط در یک مورد استثناء وجود دارد؛ اگر علت فسخ، عنن مرد (ناتوانی جنسی دائم) باشد، زن نصف مهریه را دریافت خواهد کرد، حتی اگر نزدیکی واقع نشده باشد.
✅ حالت دوم: فسخ عقد بعد از نزدیکی
اگر فسخ نکاح به دلیل فریب، بعد از برقراری رابطه زناشویی انجام شود، وضعیت تغییر می‌کند. در این حالت، زن مستحق تمام مهریه خواهد بود، زیرا عقد صحیح بوده و نزدیکی نیز واقع شده است. حتی اگر اثبات شود که مرد فریبکار بوده، این موضوع مانع از استحقاق کامل زن بر صداق نمی‌شود، مگر در شرایط استثنایی که خسارت ناشی از فریب به‌صورت جداگانه مطالبه شود.
فریب قبل از رابطه زناشویی و تأثیر آن بر مهریه زوجه
یکی از حساس‌ترین موضوعات در دعاوی فریب در ازدواج، زمانی است که زن قبل از وقوع نزدیکی به فریب همسر خود پی می‌برد و قصد فسخ نکاح دارد. در این شرایط، آنچه که مستقیماً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد، حق مهریه زن است. قانون‌گذار در این موارد صراحت دارد و تکلیف مهریه را به‌صورت روشن مشخص کرده است.
✅ ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی؛ محور تعیین مهریه
بر اساس ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی:
«هرگاه عقد نکاح قبل از وقوع نزدیکی به جهتی فسخ شود، زن حق مهر ندارد، مگر در صورتی که موجب فسخ عنن باشد که در این صورت با وجود فسخ نکاح، زن مستحق نصف مهر است.»
بنابراین، در مواردی مانند فریب در شغل، تحصیلات، سلامتی یا تجرد که زن با اثبات آن‌ها نکاح را فسخ کند، هیچ مهریه‌ای به او تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه علت فسخ عنن مرد باشد؛ که در این صورت، زن فقط نصف مهریه را دریافت می‌کند.
❗ نکته مهم درباره ادعای فریب
اگر زن ادعای فریب کند اما در دادگاه نتواند آن را اثبات نماید، از آنجا که فسخی رخ نداده، مهریه به‌صورت کامل به او تعلق می‌گیرد، مگر اینکه مرد دادخواست طلاق بدهد یا زن بخواهد با طلاق جدا شود؛ که در این صورت، شرایط متفاوت خواهد بود. بنابراین، اثبات فریب پیش از نزدیکی و فسخ بر این اساس، تنها حالتی است که زن را از حق مهریه محروم می‌سازد.
فریب پس از نزدیکی و وضعیت مطالبه کامل یا نصف مهریه
زمان فسخ نکاح در تعیین میزان مهریه‌ای که به زن تعلق می‌گیرد، نقش حیاتی دارد. اگرچه فریب در ازدواج ممکن است از همان ابتدا وجود داشته باشد، اما زمان افشای فریب و وقوع رابطه زناشویی، تعیین‌کننده مقدار مهریه‌ای است که زن می‌تواند مطالبه کند. این موضوع به‌ویژه در مواردی مطرح می‌شود که زن پس از رابطه جنسی متوجه دروغ یا پنهان‌کاری مرد شده و تقاضای فسخ عقد می‌کند.
✅ فسخ بعد از نزدیکی: استحقاق کامل مهریه
طبق تفسیر مفهوم مخالف ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر فسخ نکاح به هر دلیل پس از نزدیکی انجام شود، زن مستحق دریافت تمام مهریه خواهد بود. حتی اگر عقد از طریق تدلیس یا فریب واقع شده باشد، وقوع نزدیکی باعث استقرار کامل مهریه می‌شود و زن از این جهت متضرر نخواهد شد.
بنابراین، اگر زن بعد از نزدیکی ادعا کند که همسرش درباره شغل، سلامت، تأهل یا ویژگی‌های مهم دیگر دروغ گفته، حتی در صورت اثبات فریب و فسخ نکاح، حق دریافت کامل مهریه را خواهد داشت.
❗ استثنا: فسخ به علت عنن مرد
تنها موردی که در فسخ پس از نزدیکی ممکن است زن مستحق نصف مهریه باشد، زمانی است که مرد به عنن (ناتوانی جنسی دائم) مبتلا باشد و دخول واقع نشده باشد. در این صورت، اگرچه نزدیکی به معنای واقعی انجام نشده، اما از آنجا که علت فسخ عنن است، زن به‌موجب ماده ۱۱۰۱، نصف مهریه دریافت می‌کند.
مهریه در صورت فریب مرد توسط زن چه وضعیتی دارد؟
فریب در ازدواج همیشه از سوی مرد نیست؛ گاهی نیز این زن است که با کتمان حقیقت یا ارائه اطلاعات نادرست، مرد را به ازدواج ترغیب می‌کند. در این حالت، بسیاری از مردان این سؤال را مطرح می‌کنند که:
“اگر متوجه شدم همسرم قبل از ازدواج حقیقت را از من پنهان کرده، آیا باید مهریه را بپردازم؟”
پاسخ به این سؤال، وابسته به زمان اطلاع از فریب، وقوع نزدیکی و نوع فریب دارد. قوانین مدنی در این زمینه صراحت دارد.
✅ قبل از نزدیکی و در صورت اثبات فریب زن
اگر مرد بتواند پیش از برقراری رابطه زناشویی، فریب یا تدلیس زن را در دادگاه اثبات کند و عقد را فسخ نماید، مطابق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، هیچ مهریه‌ای به زن تعلق نخواهد گرفت.
برای مثال:
-
اگر زن درباره باکرگی، سابقه ازدواج، بیماری، نازایی، یا وضعیت خانوادگی خود دروغ گفته باشد و مرد قبل از نزدیکی مطلع شود و فسخ کند، زن هیچ حقی نسبت به مهریه ندارد.
⚠️ اگر نزدیکی صورت گرفته باشد
در صورتی که رابطه زناشویی انجام شده باشد و سپس فریب اثبات و عقد فسخ شود، مرد ملزم به پرداخت تمام مهریه خواهد بود، زیرا طبق رویه قضایی، نزدیکی باعث استقرار حق صداق می‌شود حتی اگر فریب ثابت گردد.
مگر اینکه:
-
مرد بتواند در کنار ادعای فریب، مدعی سوء نیت یا قصد فریبکاری سیستماتیک از سوی زن شود و اقدام به طرح دعوای مطالبه خسارت یا استرداد مهریه پرداخت‌شده نماید که البته این کار مستلزم ارائه مستندات قوی و اثبات نیت سوء زن است.
اگر زن درباره باکرگی یا شرایط خاص فریب داده باشد، مهریه تعلق می‌گیرد؟
یکی از بحث‌برانگیزترین موارد در فریب در ازدواج، زمانی است که زن ادعای باکره بودن دارد اما پس از عقد، معلوم می‌شود این ادعا خلاف واقع بوده است یا حتی پیش از عقد اقدام به ترمیم پرده بکارت کرده است. این موضوع نه تنها از منظر عرفی و خانوادگی اهمیت دارد، بلکه آثار مهم حقوقی و مالی از جمله در زمینه مهریه نیز دارد.
📌 آیا مرد می‌تواند نکاح را فسخ کند؟
بله. مطابق ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی، اگر بعد از عقد معلوم شود که زن فاقد صفت خاصی بوده که عقد بر اساس آن شکل گرفته، مرد می‌تواند نکاح را فسخ کند. در بسیاری از موارد، باکره بودن زن به عنوان یک صفت مقصوده یا شرط ضمنی عقد تلقی می‌شود. بنابراین، اگر خلاف آن ثابت شود، مرد می‌تواند به استناد تدلیس، عقد را فسخ کند.
⚖️ تأثیر فسخ به دلیل عدم باکرگی بر مهریه
-
قبل از نزدیکی و اثبات عدم باکرگی: اگر مرد قبل از نزدیکی متوجه شود که زن باکره نبوده و بر این اساس نکاح را فسخ کند، هیچ مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد.
-
بعد از نزدیکی و اثبات فریب: اگر نزدیکی انجام شده باشد و سپس مرد متوجه شود که زن با فریب در خصوص باکرگی ازدواج کرده، زن مستحق دریافت مهریه کامل است، مگر اینکه مرد بتواند اثبات کند که فریب موجب ضرر مادی مستقلی شده و در قالب دعوای مستقل، خسارت یا استرداد بخشی از مهریه را مطالبه کند.
نکته حقوقی مهم:
در برخی آرای قضایی، عدم اعلام پیشینه ازدواج قبلی یا عدم باکرگی بدون تصریح آن به‌عنوان شرط عقد، برای فسخ نکاح کافی دانسته نشده است؛ مگر اینکه اثبات شود مرد با تصور باکرگی عقد را بسته و اگر حقیقت را می‌دانست، رضای به عقد نمی‌داد.
تفاوت فسخ نکاح با طلاق در رابطه با استحقاق مهریه در فریب
در بسیاری از پرونده‌های خانواده، افراد تصور می‌کنند که فسخ نکاح و طلاق، آثار یکسانی دارند، در حالی که این دو، از نظر حقوقی تفاوت‌های بنیادینی دارند؛ به‌ویژه وقتی بحث از فریب در ازدواج و مهریه به میان می‌آید. در واقع، شناخت تفاوت میان این دو مفهوم، برای درک دقیق حقوق مالی زوجه و زوج، به‌ویژه در پرونده‌های تدلیس و فریب، ضروری است. در ادامه به بررسی تفاوت فسخ نکاح با طلاق می پردازیم.
📌 فسخ نکاح چیست و چه تفاوتی با طلاق دارد؟
فسخ نکاح به معنای برهم زدن عقد نکاح به‌دلیل بروز عیب یا فریب در یکی از طرفین است که از ابتدا در ذات عقد خلل ایجاد کرده است. این موضوع معمولاً در شرایطی اتفاق می‌افتد که یکی از زوجین، اطلاعات حیاتی را پنهان کرده یا خلاف واقع معرفی کرده باشد (مثلاً بیماری، تأهل، یا وضعیت خاص جسمی یا روانی).
در مقابل، طلاق به معنای پایان دادن به عقد صحیح و سالم است که ممکن است به دلایل متنوعی چون اختلاف، ناسازگاری یا حتی بدون دلیل خاص صورت بگیرد.
⚖️ تأثیر فسخ نکاح بر مهریه
- اگر فسخ نکاح قبل از نزدیکی باشد، مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد، مگر در مورد خاص عنن مرد که در این حالت نصف مهریه پرداخت می‌شود.
- اما در طلاق، حتی اگر پیش از نزدیکی انجام شود، زن به موجب ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، مستحق نصف مهریه خواهد بود.
نتیجه کلیدی:
در بحث فریب، اگر زن یا مرد بخواهد از حق فسخ نکاح استفاده کند، باید توجه داشته باشد که این مسیر ممکن است موجب سقوط تمام یا بخشی از مهریه شود. به همین دلیل، انتخاب میان طرح دعوای فسخ نکاح یا طلاق عادی، باید با مشورت دقیق با وکیل خانواده و با ارزیابی کامل آثار مالی، به‌ویژه در خصوص مهریه و نفقه و غرامت انجام شود.
امکان استرداد مهریه پرداخت‌شده در صورت اثبات تدلیس
یکی از دغدغه‌های جدی زوجینی که با فریب وارد رابطه ازدواج شده‌اند، این است که اگر پس از عقد و حتی پرداخت مهریه، مشخص شود طرف مقابل با تدلیس و فریب اقدام به ازدواج کرده، آیا امکان بازپس‌گیری مهریه وجود دارد؟ این پرسش به‌ویژه از سوی مردانی مطرح می‌شود که پس از ازدواج، متوجه پنهان‌کاری‌ها، جعل سوابق یا دروغ‌های اساسی همسر خود می‌شوند.
✅ اصل عدم استرداد مهریه
مطابق اصول فقهی و حقوقی، مهریه به محض انعقاد عقد نکاح صحیح، ملک زن محسوب می‌شود و جز در موارد محدود، امکان بازگشت ندارد. بنابراین اگر عقد برقرار و نزدیکی واقع شده باشد، مرد اصولاً نمی‌تواند مهریه‌ای را که پرداخت کرده، پس بگیرد حتی اگر فریب اثبات شود.
⚖️ استثنا: در صورت اثبات فریب و فسخ قبل از نزدیکی
اگر مرد قبل از رابطه زناشویی و پس از اثبات فریب همسر، نکاح را فسخ کند، و پیش از آن مهریه‌ای را پرداخت کرده باشد، می‌تواند برای استرداد آن به دادگاه مراجعه کند. در این حالت، چون زن به موجب ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، مستحق مهریه نیست، پرداخت قبلی مشمول عنوان «پرداخت بلاوجه» یا «دارا شدن ناعادلانه» خواهد بود.
📌 استرداد در قالب دعوای مسئولیت مدنی
در شرایط خاصی، مرد می‌تواند با استناد به قانون مسئولیت مدنی (مصوب ۱۳۳۹)، ادعا کند که به دلیل فریب، دچار ضرر مالی یا معنوی شده است. برای مثال:
- اگر زن، باکرگی خود را پنهان کرده و مرد مهریه‌ای بر این اساس پرداخت کرده باشد.
- یا زن، وضعیت سلامتی یا سابقه ازدواج قبلی خود را مخفی کرده و مرد مهریه‌ای گزاف داده باشد.
در این حالت، می‌توان دادخواست مطالبه خسارت یا استرداد وجه پرداختی را مطرح کرد؛ هرچند اثبات «سوءنیت» و «رابطه سببیت» ضروری است.
خسارت فریب در ازدواج؛ آیا علاوه بر مهریه می‌توان غرامت گرفت؟
بسیاری از افرادی که قربانی فریب یا تدلیس در ازدواج شده‌اند، علاوه بر موضوع فسخ نکاح و تکلیف مهریه، این سؤال را مطرح می‌کنند که آیا می‌توان از طرف فریبکار غرامت یا خسارت مالی و معنوی نیز مطالبه کرد؟ پاسخ مثبت است، اما شرایط و نحوه پیگیری این خسارت‌ها نیازمند آگاهی دقیق از قانون مسئولیت مدنی و رویه قضایی است.
✅ استناد به ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی
بر اساس ماده ۱ این قانون:
«هر کس بدون مجوز قانونی، عمداً یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان، سلامتی، مال، حیثیت، آزادی یا حقوق مالی و معنوی دیگران لطمه‌ای وارد کند، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می‌باشد.»
اگر شخصی با دروغ، پنهان‌کاری یا ارائه اطلاعات نادرست، موجب ورود ضرر به طرف مقابل در جریان ازدواج شود، از نظر حقوقی مسئول جبران خسارت وارده است؛ خواه زن باشد، خواه مرد.
📌 انواع خسارات قابل مطالبه
در صورت اثبات فریب، طرف فریب‌خورده می‌تواند موارد زیر را از دادگاه مطالبه کند:
- خسارت مالی مانند هزینه‌های جهیزیه، عروسی، مهریه پرداخت‌شده، یا هدایای سنگین
- خسارت معنوی مانند لطمه به حیثیت، شهرت اجتماعی یا روانی
- تفاوت مهریه در فرض ادعای باکرگی و عدم آن (مثلاً ادعای مهریه نوع خاص به‌دلیل باکرگی در حالی که خلاف آن ثابت شود)
⚠️ نکته مهم در مطالبه خسارت
-
وجود سوء نیت اثبات‌شده از سوی فریب‌دهنده ضروری است.
-
باید رابطه مستقیم میان فریب و ضرر وجود داشته باشد.
-
توصیه می‌شود این دعاوی با همراهی یک وکیل مجرب خانواده مطرح شود تا استدلال‌های حقوقی دقیق و مدارک لازم به‌درستی به دادگاه ارائه گردد.
بررسی مواد قانونی مؤثر بر مهریه در فریب یا تدلیس در نکاح
برای درک دقیق وضعیت مهریه در موارد فریب در ازدواج، باید به متون قانونی و مواد مرتبط در قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی مراجعه کرد. این مواد نه‌تنها وضعیت فسخ نکاح را روشن می‌کنند، بلکه تکلیف مهریه و استحقاق یا سقوط آن را نیز به‌روشنی مشخص کرده‌اند.
📌 مواد کلیدی قانون مدنی در خصوص مهریه و فسخ نکاح
-
ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی
«هرگاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود، زن حق مهر ندارد؛ مگر در صورتی که موجب فسخ عنن باشد، که در این صورت با وجود فسخ نکاح، زن مستحق نصف مهر است.»
-
ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی
«هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده، برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود.»
-
ماده ۱۱۲1 تا ۱۱۲۵ قانون مدنی
در این مواد، به‌تفصیل عیوب موجب فسخ نکاح آمده است، که بسیاری از آن‌ها (نظیر جنون، جذام، نابینایی، عیوب جنسی و…) می‌توانند مستند فسخ باشند، و به‌تبع آن، وضعیت مهریه تحت تأثیر قرار گیرد.
⚖️ ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)
«چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد، و عقد بر مبنای هر یک از آن‌ها واقع شود، مرتکب به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال محکوم می‌گردد.»
این ماده نشان‌دهنده آن است که فریب در ازدواج علاوه بر مسئولیت مدنی، مسئولیت کیفری نیز به دنبال دارد؛ اما در صورتی که فریب به فسخ منجر شود، بر اساس مواد مدنی فوق، اثر مستقیم بر مهریه خواهد داشت.
سوالات متداول
در ادامه این بخش سوالات متداول پیرامون تکلیف مهریه در فریب در ازدواج را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال مطرح شده است:
❓وقت بخیر، من هفت ماه با همسرم عقد کرده‌ام و دوشیزه هستم. او در ابتدا اعلام کرد که دارای دو طبقه خانه و ماشین خارجی است و شغلی با درآمد ماهیانه ۸ میلیون دارد، اما اکنون همه این موارد را تکذیب می‌کند. آیا می‌توانم به خاطر فریب در ازدواج درخواست طلاق بدهم؟ آیا مهریه به من تعلق می‌گیرد؟
✅ اگر ازدواج شما بر اساس اطلاعات نادرستی مانند وضعیت مالی همسرتان صورت گرفته باشد و بتوانید در دادگاه اثبات کنید که این موارد واقعیت نداشته، می‌توانید به دلیل فریب در ازدواج، درخواست فسخ نکاح بدهید. در صورتی که نزدیکی انجام نشده باشد، طبق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، مهریه‌ای به شما تعلق نمی‌گیرد، مگر در صورت عنن.
❓قبل از عقد، خانواده همسرم گفتند که مهریه دویست سکه است و من موافق نبودم. همسرم در همان جلسه گفت که کل مهریه را می‌بخشد و من به حرفش اعتماد کردم و شرایط را پذیرفتم. اما بعد از ده سال زندگی مشترک، اکنون کل مهریه را به اجرا گذاشته است. آیا این کارش فریب در ازدواج محسوب می‌شود؟
✅ خیر، این موضوع معمولاً از نظر دادگاه فریب در ازدواج محسوب نمی‌شود، چون قول شفاهی درخصوص بخشش مهریه بدون درج رسمی، ضمانت اجرایی ندارد. بهتر است برای حل اختلاف، از توافق و مشاوره حقوقی یا داوری خانوادگی استفاده شود.
❓پدر همسرم مهریه بالایی می‌خواست و من موافق نبودم. همسرم قول داد که بلافاصله پس از ازدواج مهریه‌اش را ببخشد، اما بلافاصله بعد از ازدواج زیر قولش زد. آیا این امر فریب در ازدواج محسوب می‌شود؟
✅ اگر بتوانید قول به بخشش مهریه را پیش از عقد اثبات کنید و نشان دهید که آن قول انگیزه اصلی شما برای قبول مهریه بالا بوده، ممکن است فریب در ازدواج تلقی شود. ولی در عمل، اثبات چنین فریبی دشوار است و صرف خلف وعده پس از عقد، الزاماً تدلیس محسوب نمی‌شود.
❓شوهرم در زمان ازدواج، طلاق‌های قبلی و بیماری‌اش را پنهان کرد و ادعا کرد دارایی زیادی دارد. مهریه‌ام را ۱۰ میلیون عندالاستطاعه تعیین کرده و مرا فریب داده است. چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
✅ طبق ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی، اگر شوهرتان با ارائه اطلاعات نادرست در مورد وضعیت مالی، سابقه ازدواج یا سلامت خود شما را فریب داده باشد، می‌توانید در دادگاه خانواده درخواست فسخ نکاح و در دادگاه کیفری، شکایت کیفری بابت فریب در ازدواج ثبت کنید. در صورت اثبات، او به حبس تعزیری و پرداخت خسارت محکوم خواهد شد.
❓با خانمی ازدواج کردم که گفته بود شاغل است و خودرو دارد، اما بعد از عقد معلوم شد که این‌طور نیست. همچنین در مورد مهریه وعده‌هایی داد که اکنون نمی‌پذیرد. آیا می‌توانم به خاطر فریب در ازدواج شکایت کنم و خواهان فسخ ازدواج باشم؟
✅ در فرض سؤال شما، صرف ادعای اشتغال یا داشتن خودرو بدون شرط شدن در عقد، ممکن است برای اثبات فریب کافی نباشد. همچنین اگر رابطه زناشویی برقرار شده باشد و زن همچنان باکره نباشد، امکان سقوط مهریه وجود ندارد. توصیه می‌شود ابتدا راه‌حل‌های مصالحه را امتحان کنید.
❓با خانمی ازدواج کردم که دو بار عقد کرده بود و به من نگفته بود. اکنون به دلیل این فریب نمی‌توانم با او زندگی کنم. آیا نگهداری بچه و مهریه به او تعلق می‌گیرد؟
✅ اگر بتوانید اثبات کنید که ازدواج قبلی همسر شما پنهان شده و این موضوع برای شما جنبه حیاتی داشته، می‌توانید درخواست فسخ نکاح بدهید و به دلیل فریب، در دادگاه کیفری نیز شکایت مطرح کنید. در خصوص حضانت فرزند، دادگاه بر اساس مصلحت کودک تصمیم‌گیری خواهد کرد، و درباره مهریه نیز اگر نزدیکی انجام نشده باشد، ممکن است مهریه تعلق نگیرد.