توقیف خودرو، همواره یکی از ابزارهای قانونی برای مقابله با تخلفات رانندگی یا اجرای دستورات قضایی بوده است؛ اما این اقدام در بسیاری از موارد با مشکلات جدی برای شهروندان همراه شده است. آسیب به خودرو هنگام انتقال، هزینه‌های بالای حمل و نگهداری در پارکینگ‌های عمومی، و تداخل در زندگی شخصی از جمله دغدغه‌های رایج مالکان خودرو در این زمینه است. در پاسخ به این چالش‌ها، پلیس راهور طرحی با عنوان «توقیف هوشمند در محل» ارائه کرده که امکان نگهداری خودرو در پارکینگ شخصی را تحت شرایط مشخص و نظارت پلیس فراهم می‌سازد. با وجود مزایای این طرح، ابعاد حقوقی آن همچنان برای بسیاری از افراد مبهم است؛ به‌ویژه در مواردی که توقیف در حریم خصوصی مانند منزل یا پارکینگ مشاع انجام می‌گیرد.
در این مقاله، ضمن بررسی دقیق سازوکار توقیف خودرو در پارکینگ منزل، به تحلیل مبانی قانونی، محدودیت‌های ورود پلیس، مسئولیت‌های مالک و روش‌های اعتراض خواهیم پرداخت. اگر با پیامک‌هایی مثل «توقیف هوشمند خودرو شما اجرا شد» مواجه شده‌اید یا می‌خواهید بدانید حقوق شما در این وضعیت چیست، این مطلب راهنمای کامل شما خواهد بود.
بررسی انواع توقیف خودرو
در سال‌های اخیر، توقیف خودرو در پارکینگ شخصی به‌عنوان روشی نوین برای اجرای قانون در حوزه تخلفات رانندگی یا اقدامات قضایی مطرح شده است. برخلاف روش سنتی که خودروها با جرثقیل به پارکینگ‌های عمومی منتقل می‌شدند، در این روش، خودرو در محل پارک فعلی (اعم از پارکینگ شخصی یا منزل) متوقف می‌شود و به‌صورت قانونی در وضعیت توقیف باقی می‌ماند. اما این توقیف چه اشکالی دارد و تفاوت آن‌ها در چیست؟
⚖️ انواع توقیف خودرو از نظر ماهیت و محل اجرا
توقیف خودرو ممکن است به دلایل مختلف و با رویه‌های گوناگون انجام شود. مهم‌ترین انواع آن عبارتند از:
✅ توقیف فیزیکی (انتقال به پارکینگ عمومی)
در این حالت، مأموران پلیس راهور یا ضابطان قضایی، با استفاده از جرثقیل خودرو را از محل توقف خارج کرده و به یکی از پارکینگ‌های طرف قرارداد نیروی انتظامی منتقل می‌کنند. این نوع توقیف معمولاً در تخلفات سنگین رانندگی، دستور قضایی یا عدم همکاری مالک خودرو اجرا می‌شود.
✅ توقیف هوشمند (در محل/پارکینگ شخصی)
در این روش، خودرو در محل فعلی خود باقی می‌ماند اما بر اساس ثبت رسمی پلیس در وضعیت توقیف قرار دارد. این نوع توقیف فقط برای برخی تخلفات یا پرونده‌های اداری ممکن است و نیازمند شرایط خاص مانند وجود پارکینگ شخصی و عدم دستور قضایی است.
✅ توقیف قضایی
اگر مرجع قضایی (دادگاه یا دادسرا) دستور توقیف خودرو را بدهد، معمولاً با همکاری نیروی انتظامی اجرا می‌شود. در این نوع، حکم قضایی ملاک عمل است و حتی اگر خودرو در پارکینگ شخصی باشد، پلیس با مجوز دادگاه می‌تواند آن را خارج یا پلمب کند به عنوان مثال حکم توقیف ماشین بابت مهریه نمونه ای از این احکام است.
✅ توقیف سیستمی یا الکترونیکی
در توقیف سیستمی، خودرو در محل خود باقی می‌ماند اما با محرومیت‌های اداری مثل ممنوعیت نقل‌و‌انتقال، عدم امکان تعویض پلاک، و مسدودی در خدمات، عملاً توقیف می‌شود. این نوع توقیف معمولاً به‌صورت خودکار و پس از تخلفات مکرر یا بدهی‌های پرداخت‌نشده اعمال می‌گردد.
نحوه توقیف ماشین در پارکینگ منزل
توقیف خودرو در پارکینگ شخصی حالتی است که در آن، خودرو به‌جای انتقال به پارکینگ عمومی، در محل سکونت مالک تحت نظارت پلیس توقیف می‌شود. این طرح که با عنوان «توقیف هوشمند در محل» شناخته می‌شود، بیشتر برای خودروهای مربوط به کشف حجاب اجرا شده است، اما طبق گزارش‌ها، در سال ۱۴۰۴ این طرح در برخی از مناطق فعال است. با این حال، بررسی آن به‌عنوان راهکاری حقوقی همچنان ادامه دارد.
✅توقیف خودرو در پارکینگ منزل تنها در دو حالت قانونی
حالت اول با رضایت مالک در قالب طرح «توقیف هوشمند در محل»، که بدون انتقال خودرو و با شرایطی مثل نبود دستور قضایی و ارائه مدارک انجام می‌شود؛ یا با حکم قضایی، که به پلیس اجازه ورود و توقیف در پارکینگ شخصی را می‌دهد.
در سایر موارد، ورود به پارکینگ بدون مجوز قانونی ممنوع است و تعرض به حریم خصوصی محسوب می‌شود. حتی در پارکینگ‌های مشاع، اقدام به توقیف بدون حکم دادگاه، غیرقانونی است.
❌ چالش‌های حقوقی و اجرایی توقیف خودرو در پارکینگ شخصی
اگرچه طرح توقیف هوشمند خودرو در محل، از نظر اجرایی کم‌هزینه‌تر و شهروند‌محور به‌نظر می‌رسید، اما از ابتدا با ابهامات و ایرادات جدی حقوقی روبه‌رو بود. نخست آنکه، هیچ قانون مصوب و روشنی در آیین‌نامه‌های رسمی یا قوانین جاری کشور وجود ندارد که اجازه دهد پلیس صرفاً بر اساس تخلف راهنمایی و رانندگی، بدون دستور قضایی، خودرو را در حریم خصوصی افراد (مانند پارکینگ منزل یا مشاع) توقیف و کنترل کند.
از سوی دیگر، اجرای این طرح به‌ویژه در موضوعاتی مثل جریمه بی حجابی در سال 1404، باعث ایجاد شبهات گسترده‌ای شد؛ چرا که ورود به ملک خصوصی یا حتی نظارت بر خودرو داخل پارکینگ بدون حکم قضایی، برخلاف اصول آیین دادرسی کیفری و اصل ۲۲ قانون اساسی است. همین چالش‌ها باعث شد تا این طرح دست‌کم از حالت اجرایی گسترده خارج گردد.
در واقع، فقدان ضمانت اجرای قانونی روشن، نبود زیرساخت نظارتی دقیق، و امکان اعتراض شهروندان به این نوع توقیف‌ها بر اساس قوانین تفتیش و بازرسی اماکن خصوصی از دلایل مهمی بودند که باعث شد طرح توقیف هوشمند در پارکینگ شخصی، بیشتر به‌عنوان یک تجربه اجرایی باقی بماند و نتواند جایگاه قانونی پایداری پیدا کند.
شرایط و مدارک لازم برای توقیف خودرو در پارکینگ شخصی
اجرای طرح توقیف خودرو در پارکینگ منزل، تنها در صورتی امکان‌پذیر است که مالک خودرو برخی شرایط مشخص را داشته باشد و مدارک لازم را به پلیس ارائه دهد. این طرح با هدف کاهش هزینه‌ها، حفظ سلامت خودرو و جلوگیری از ازدحام در پارکینگ‌های عمومی راه‌اندازی شده بود، اما اجرای آن صرفاً در قالب توافق میان پلیس و مالک خودرو انجام می‌گرفت و به‌هیچ‌وجه بدون همکاری مالک قابل پیاده‌سازی نبود.
✅ شرایط اجرای توقیف در محل
برای بهره‌مندی از طرح توقیف هوشمند در پارکینگ شخصی، وجود شرایط زیر الزامی است:
- عدم وجود دستور قضایی برای توقیف خودرو: اگر خودرو به‌دلیل شکایت حقوقی یا پرونده کیفری توقیف شده باشد، تنها مرجع قضایی حق صدور دستور توقیف و تعیین محل نگهداری خودرو را دارد.
- وجود پارکینگ شخصی ایمن (اختصاصی یا مشاع قابل استفاده): مالک باید مکانی امن برای نگهداری خودرو داشته باشد؛ این محل می‌تواند پارکینگ اختصاصی، یا در برخی موارد پارکینگ مشاع قابل استفاده باشد.
- همکاری و رضایت مالک برای اجرای توقیف هوشمند: مالک باید شخصاً موافقت خود را اعلام کرده و تعهد دهد که از خودرو استفاده نخواهد کرد و آن را در محل تعیین‌شده نگه می‌دارد.
📌 مدارک مورد نیاز برای ثبت و اجرای توقیف در پارکینگ منزل
برای ثبت توقیف در سامانه و آغاز نظارت پلیس، مالک خودرو باید مدارک زیر را ارائه دهد:
- اصل کارت ملی مالک یا نماینده قانونی
- کارت خودرو
- گواهینامه رانندگی معتبر
- اصل وکالت‌نامه (در صورتی که خودرو به‌صورت وکالتی در اختیار فرد باشد)
- اطلاعات دقیق محل پارک خودرو و مشخصات پارکینگ
🔍 نکته مهم
در برخی موارد، به‌ویژه در تخلفات مربوط به کشف حجاب، این نوع توقیف به‌صورت سیستمی و بدون رضایت قبلی مالک نیز انجام می‌شد؛ اما در چنین شرایطی، مالک معمولاً از طریق پیامک رسمی راهور از توقیف خودرو در پارکینگ مطلع می‌شد.
فرایند ثبت درخواست توقیف خودرو در محل
مالکان خودرو در صورت دارا بودن شرایط، می‌توانند برای توقیف خودرو در پارکینگ شخصی اقدام کنند. این فرایند عمدتاً از طریق سامانه‌های رسمی پلیس راهور یا مراجعه حضوری به واحدهای اجرائیات انجام می‌شود و اجرای آن منوط به بررسی و تأیید نهایی پلیس است.
📝 مراحل ثبت درخواست توقیف خودرو در پارکینگ منزل
-
ورود به سامانه پلیس راهور یا اپلیکیشن پلیس من
مالک باید وارد سامانه رسمی راهور ۱۲۰ یا اپلیکیشن «پلیس من» شود و فرم درخواست توقیف در محل را تکمیل کند. -
ثبت اطلاعات هویتی و مشخصات خودرو
اطلاعات مالک (کد ملی، شماره تماس، آدرس) و مشخصات کامل خودرو (شماره پلاک، شماره شاسی، نوع خودرو) وارد می‌شود. -
تعیین و معرفی محل پارک خودرو
مالک اطلاعات مربوط به محل نگهداری خودرو (پارکینگ اختصاصی یا مشاع) را ثبت می‌کند. در برخی موارد، ارسال تصویر پارکینگ نیز درخواست می‌شود. -
بررسی و تأیید شرایط توسط پلیس راهور
پلیس وضعیت تخلف، سوابق خودرو، وجود یا عدم وجود حکم قضایی، ایمنی محل پارک و مدارک ثبت‌شده را بررسی می‌کند. -
اعلام نتیجه و صدور دستور توقیف هوشمند
پس از تأیید نهایی، نتیجه بررسی از طریق پیامک یا پیام در اپلیکیشن اعلام می‌شود و خودرو در وضعیت «توقیف در محل» قرار می‌گیرد.
📌 ثبت آنلاین یا حضوری؛ بستگی به منطقه دارد
در برخی شهرها، امکان ثبت کامل درخواست به‌صورت اینترنتی وجود دارد، اما در برخی دیگر، بخشی از فرآیند همچنان به‌صورت حضوری در واحد ترخیص یا اجرائیات پلیس راهور انجام می‌شود. بهتر است مالک پیش از اقدام، استعلام محلی بگیرد.
سوالات متداول
در این قسمت از مقاله سوالات متداول پیرامون توقیف خودرو در پارکینگ منزل را مشاهده می فرمایید:
❓پلیس گفته خودرو من توقیف شده ولی هنوز در پارکینگه و پلمب هم نشده. چطوری بفهمم واقعاً توقیفه یا نه؟
✅ برای بررسی وضعیت توقیف خودرو، می‌توانید به سامانه راهور ۱۲۰ یا اپلیکیشن پلیس من مراجعه کنید و با وارد کردن شماره پلاک، وضعیت خودرو را استعلام بگیرید. اگر در وضعیت توقیف باشد، در سامانه ثبت شده و هرگونه استفاده از خودرو ممکن است تبعات قانونی داشته باشد حتی اگر فیزیکی منتقل نشده باشد.
❓اگه بدون اطلاع من خودرو رو از پارکینگ شخصیم خارج و توقیف کنن، می‌تونم شکایت کنم؟
✅ بله. اگر خودرو در پارکینگ شخصی یا منزل شما بوده و پلیس بدون حکم قضایی و بدون رضایت شما وارد شده باشد، این اقدام می‌تواند مصداق تجاوز به حریم خصوصی باشد. در این صورت می‌توانید از طریق دادسرای عمومی محل وقوع یا دیوان عدالت اداری شکایت خود را ثبت کنید.
❓توقیف هوشمند هنوز اجرا میشه؟ من می‌خوام جریمه رو پرداخت کنم ولی خودرو جابه‌جا نشه.
✅ طبق برخی گزارش‌ها، طرح توقیف هوشمند از سال ۱۴۰۴ محدود شده است؛ اما ممکن است هنوز در برخی مناطق یا در شرایط خاص اجرایی باشد. توصیه می‌شود پیش از هر اقدامی با پلیس راهور محل سکونت خود تماس بگیرید و از آخرین وضعیت اجرای این طرح مطلع شوید.