وقتی زندگی مشترک به پایان می‌رسد، مهم‌ترین سندی که وضعیت جدید حقوقی زن و مرد را تثبیت می‌کند، برگه طلاق نامه است. این برگه در واقع همان سند رسمی طلاق است که پس از ثبت نهایی طلاق در دفترخانه، به یکی از طرفین یا هر دو تحویل داده می‌شود و حاوی اطلاعاتی همچون مشخصات زوجین، نوع طلاق، تاریخ وقوع آن، توافقات مالی و حضانت فرزند است.
برخلاف گذشته که تنها با خواندن صیغه، طلاق انجام می‌شد، امروزه مراحل قانونی و رسمی‌تری برای جدایی وجود دارد؛ از جمله دریافت حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش از دادگاه و مراجعه به دفتر ثبت ازدواج و طلاق برای ثبت رسمی این اتفاق. پس از این مرحله، طلاقنامه یا همان برگه طلاق صادر می‌شود و نقش مهمی در امور قانونی و اجتماعی آینده افراد ایفا می‌کند؛ از تعویض شناسنامه گرفته تا ازدواج مجدد، استخدام یا حتی ارائه به سفارتخانه‌ها.
در این مقاله جامع، با زبانی ساده اما حقوقی، به بررسی کامل این پرسش می‌پردازیم که برگه طلاق نامه چیست، چه کاربردی دارد، چگونه صادر می‌شود، چه مدارکی برای دریافت آن لازم است و نمونه آن شامل چه اطلاعاتی است. همچنین به نحوه دریافت المثنی طلاقنامه، اعتبار قانونی آن و نکاتی درباره طلاقنامه توافقی نیز خواهیم پرداخت.
برگه طلاق نامه چیست و چه اطلاعاتی در آن درج می‌شود؟
وقتی زوجین تصمیم به پایان زندگی مشترک می‌گیرند و مراحل قانونی طلاق را طی می‌کنند، سند رسمی‌ای به نام “برگه طلاقنامه” یا “طلاقنامه” صادر می‌شود که پایان رسمی رابطه زوجیت را ثبت می‌کند. این سند که توسط دفتر ثبت ازدواج و طلاق تنظیم و امضا می‌شود، نه‌تنها مدرکی برای اثبات طلاق در مراجعی همچون اداره ثبت احوال، دادگاه‌ها و سازمان‌های دولتی است، بلکه تمامی اطلاعات حقوقی و توافقات انجام‌شده میان زوجین در آن قید می‌شود.
این اطلاعات شامل مشخصات شناسنامه‌ای طرفین، نوع طلاق (اعم از بائن، رجعی، خلع، توافقی یا غیابی)، شماره و تاریخ دادنامه دادگاه خانواده، وضعیت مهریه و نفقه، حضانت فرزندان، نحوه پرداخت اجرت‌المثل و سایر مسائل مالی، گواهی عدم بارداری و امضای شهود و سردفتر است.
🔹 تعریف طلاقنامه و تفاوت آن با حکم طلاق
طلاقنامه همان سند رسمی ثبت‌شده در دفترخانه است که پس از اجرای صیغه طلاق، صادر می‌شود. این سند نشان می‌دهد که طلاق شرعاً و قانوناً به ثبت رسیده است. طلاقنامه معمولاً به صورت دفترچه‌ای چند صفحه‌ای صادر می‌شود و دارای شماره ثبت، مشخصات کامل طرفین و جزئیات حقوقی طلاق است.
در مقابل، حکم طلاق یا همان گواهی عدم امکان سازش، صرفاً مجوز دادگاه برای ثبت طلاق است و به‌تنهایی فاقد اثر قانونی برای اثبات وقوع طلاق محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، داشتن حکم طلاق بدون ثبت در دفترخانه هیچ‌گونه وضعیت قانونی را برای طرفین ایجاد نمی‌کند.
📝 نکته مهم: بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند حکم دادگاه معادل طلاقنامه است؛ در حالی که تا زمانی که طلاق در دفترخانه رسمی ثبت نشود و طلاقنامه صادر نگردد، طلاق از نظر حقوقی رسمیت ندارد.
🔹 طلاقنامه در شناسنامه و کاربردهای رسمی
یکی از نتایج صدور طلاقنامه، درج واقعه طلاق در شناسنامه جدید زوجین است. این ثبت در شناسنامه نشان‌دهنده وضعیت تأهل جدید شخص است و برای بسیاری از امور قانونی و اداری ضروری است.
کاربردهای رسمی طلاقنامه یا ثبت آن در شناسنامه شامل موارد زیر می‌شود:
- تعویض شناسنامه یا گرفتن شناسنامه المثنی
- ازدواج مجدد قانونی در ایران
- اثبات وضعیت تأهل در مهاجرت و سفارتخانه‌ها
- شرکت در آزمون‌ها یا استخدام در نهادهای دولتی
- طرح دعاوی حقوقی بعد از طلاق (مثل نفقه، حضانت، اجرت‌المثل)
همچنین در صورت مفقود شدن برگه طلاقنامه، امکان دریافت رونوشت یا المثنی از دفترخانه‌ای که طلاق در آن ثبت شده وجود دارد که از نظر قانونی همان اعتبار نسخه اصلی را دارد.
مراحل صدور برگه طلاق نامه در دفاتر رسمی
برای اینکه زن و مرد بتوانند برگه طلاق نامه یا همان سند رسمی طلاق را دریافت کنند، باید مراحل مشخصی را طی کنند که از دادگاه خانواده آغاز شده و به ثبت طلاق در دفترخانه ازدواج و طلاق ختم می‌شود. این مراحل شامل دریافت حکم طلاق، تهیه مدارک قانونی، جاری شدن صیغه طلاق با رعایت تشریفات شرعی، و در نهایت صدور سند رسمی توسط دفترخانه است.
صدور طلاقنامه به معنای پایان رسمی رابطه زوجیت و آغاز وضعیت حقوقی جدید برای هر یک از طرفین است.
🔹 از دادگاه خانواده تا ثبت در دفتر طلاق
اولین مرحله برای دریافت برگه طلاقنامه، مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوای طلاق توسط یکی از زوجین یا هر دو است. اگر طلاق به صورت توافقی باشد، طرفین باید توافق‌نامه‌ای درباره مهریه، نفقه، حضانت فرزند و سایر حقوق مالی ارائه دهند. پس از بررسی، دادگاه گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق را صادر می‌کند.
با در دست داشتن این حکم، زوجین باید به دفتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کنند. در دفترخانه، پس از احراز هویت و بررسی مدارک (شامل اصل شناسنامه، کارت ملی، عقدنامه و گواهی عدم بارداری)، صیغه طلاق در حضور دو شاهد مرد عادل جاری می‌شود.
پس از جاری شدن صیغه، سردفتر اقدام به ثبت واقعه طلاق می‌کند و اطلاعات آن را در دفاتر رسمی و سیستم سازمان ثبت اسناد وارد می‌نماید. سپس طلاقنامه رسمی در قالب دفترچه‌ای تنظیم و صادر می‌شود.
🔹 چه کسی برگه طلاقنامه را دریافت می‌کند؟
بر اساس رویه معمول، زوجه (زن) کسی است که نسخه اصلی طلاقنامه را دریافت می‌کند. این موضوع ریشه در مسائل شرعی و فقهی دارد که در آن‌ها اثبات طلاق بیشتر به نفع زوجه است و همچنین برای اثبات وضعیت تأهل در آینده، زن نیازمند داشتن سند رسمی طلاق است.
با این حال، زوج (مرد) نیز می‌تواند در همان زمان صدور یا حتی سال‌ها بعد از طلاق با مراجعه به همان دفترخانه‌ای که طلاق در آن ثبت شده، نسخه‌ای از رونوشت یا المثنی طلاقنامه را دریافت کند. این رونوشت از نظر قانونی دارای همان اعتبار نسخه اصلی است.
📌 نکته: در صورت مفقود شدن طلاقنامه، چه برای زن و چه مرد، می‌توان با ارائه مدارک شناسایی و درخواست رسمی، نسخه جایگزین دریافت کرد.
مدارک لازم برای دریافت برگه طلاق نامه رسمی
پس از صدور حکم دادگاه و مراجعه به دفترخانه برای ثبت طلاق، زوجین باید مدارک مشخصی را ارائه دهند تا سند رسمی طلاق یا همان برگه طلاقنامه صادر شود. این مدارک بسته به نوع طلاق (توافقی یا غیابی) ممکن است کمی تفاوت داشته باشند، اما در همه موارد هدف، احراز هویت، احراز صحت حکم طلاق و رعایت تشریفات قانونی و شرعی است.
در ادامه، مدارک مورد نیاز را به تفکیک نوع طلاق بررسی می‌کنیم:
🔹 مدارک طلاق توافقی
در طلاق توافقی، زوجین با رضایت متقابل تصمیم به جدایی می‌گیرند و پیش از مراجعه به دادگاه، بر سر مسائل مالی و خانوادگی توافق می‌کنند. برای دریافت طلاقنامه توافقی، مدارک زیر الزامی است:
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوج و زوجه
- عقدنامه رسمی یا رونوشت آن از دفترخانه ازدواج
- گواهی عدم امکان سازش صادره از دادگاه خانواده
- گواهی عدم بارداری از مراکز پزشکی معتبر (برای زوجه)
- توافقنامه کتبی درباره مهریه، نفقه، حضانت فرزند و جهیزیه
- معرفی دو شاهد مرد عادل برای جاری شدن صیغه طلاق
- حضور و امضای طرفین یا وکلای دارای وکالت‌نامه معتبر
📝 در صورتی که زن به مرد وکالت در طلاق داده باشد، ارائه اصل وکالت‌نامه نیز ضروری است.
🔹 مدارک مورد نیاز برای طلاق غیابی
در مواردی که یکی از طرفین (معمولاً زوجه) موفق به حضور در دادگاه و دفترخانه نمی‌شود، و طلاق به‌صورت غیابی انجام می‌شود، مدارک و شرایط خاص‌تری مورد نیاز است:
- اصل رأی قطعی طلاق غیابی صادره از دادگاه
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوج
- عقدنامه رسمی یا کپی برابر اصل آن
- آگهی ابلاغ رأی دادگاه در روزنامه‌های رسمی و کثیرالانتشار
- گواهی عدم بارداری در صورت حضور زوجه
- معرفی دو شاهد مرد برای اجرای صیغه طلاق
- وکالت‌نامه رسمی در صورتی که مراحل توسط وکیل انجام می‌شود
❗️نکته: در طلاق‌های غیابی، ممکن است اجرای طلاق بدون حضور زوجه انجام شود، اما دفترخانه ملزم به رعایت دقیق تشریفات قانونی و ثبت صیغه طلاق با حضور شهود است.
نمونه برگه طلاق نامه و نحوه خواندن مفاد آن
طلاقنامه یا برگه طلاق، صرفاً یک سند رسمی ساده نیست، بلکه شامل چندین بخش و بند حقوقی مهم است که هریک نشان‌دهنده وضعیت، حقوق و تعهدات طرفین پس از طلاق است. آشنایی با اجزای مختلف این سند به زوجین کمک می‌کند تا از حقوق خود آگاه باشند و در صورت لزوم، بتوانند از آن به عنوان یک مدرک قابل استناد در مراجع رسمی استفاده کنند.
در این بخش، به بررسی نمونه محتوای یک طلاقنامه می‌پردازیم و نشان می‌دهیم هر بخش از آن چه مفهومی دارد و چگونه می‌توان آن را تفسیر کرد:
🔹 اجزای اصلی طلاقنامه (از شماره دادنامه تا نوع طلاق)
در یک برگه رسمی طلاق، معمولاً اطلاعات زیر به ترتیب درج می‌شود:
- شماره و تاریخ دادنامه یا گواهی عدم سازش: ارجاع به حکم دادگاه خانواده‌ای که مجوز طلاق را صادر کرده است.
- شماره ثبت دفتر طلاق و نام دفترخانه: نشان‌دهنده محل رسمی ثبت طلاق.
- مشخصات کامل زوجین: شامل نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کد ملی، محل تولد و نشانی محل سکونت.
- نوع طلاق: اعم از بائن، رجعی، خلع، مبارات، توافقی یا غیابی؛ نوع طلاق نقش مهمی در امکان رجوع یا شرایط ازدواج مجدد دارد.
- نوبت طلاق: برای مثال، طلاق اول، دوم یا سوم که بر امکان رجوع و ادامه رابطه زوجیت مؤثر است.
- نام و مشخصات مجری صیغه طلاق و دو شاهد: مطابق با قواعد شرعی، صیغه طلاق باید توسط فرد صالح و با حضور دو مرد عادل جاری شود.
- امضای سردفتر، شهود و طرفین: برای اعتبار قانونی سند ضروری است.
در بعضی نسخه‌ها ممکن است اطلاعات پزشک صادرکننده گواهی عدم بارداری و حتی خلاصه‌ای از مفاد دادنامه نیز در صفحات انتهایی درج شده باشد.
🔹 شرح مهریه، نفقه و جهیزیه در متن طلاقنامه
یکی از مهم‌ترین بخش‌های طلاقنامه، مربوط به توافقات یا احکام دادگاه درباره مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و جهیزیه است. این موارد معمولاً در قالب یک یا چند بند به‌صورت دقیق در متن سند قید می‌شوند، مانند:
- «زوجه تعداد ۵۱۴ سکه تمام بهار آزادی را در قبال اجرای صیغه طلاق به زوج بذل نموده و زوج بذل را قبول کرده است.»
- «زوجه ادعایی در خصوص نفقه و اجرت‌المثل نداشته و تمام حقوق مالی خود را دریافت کرده است.»
- «در خصوص جهیزیه، زوجه اعلام می‌دارد تمامی اقلام متعلق به وی مسترد شده و ادعایی ندارد.»
این بخش‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده دارند؛ برای مثال اگر زوجه اعلام کرده باشد که مهریه را کامل دریافت کرده یا از آن صرف‌نظر کرده است، دیگر نمی‌تواند در آینده برای همان مطالبات شکایت کند.
نکته مهم دیگر اینکه اگر در طلاق توافقی، زوجین درباره حضانت فرزند یا هزینه‌های مرتبط نیز توافق کرده باشند، این موارد نیز در سند طلاقنامه قید خواهد شد. مثلاً:
«حضانت فرزند مشترک تا سن ۷ سالگی بر عهده مادر خواهد بود و پدر متعهد به پرداخت ماهیانه ۲ میلیون تومان نفقه فرزند می‌باشد.»
برگه طلاق نامه توافقی چگونه تنظیم می‌شود؟
طلاق توافقی ساده‌ترین و سریع‌ترین نوع طلاق در ایران است که در آن زن و مرد بر سر تمام مسائل مالی، عاطفی و فرزندان به توافق می‌رسند و بدون دعوا و تنش، فرآیند طلاق را طی می‌کنند. این نوع طلاق نه‌تنها باعث کاهش زمان دادرسی می‌شود، بلکه معمولاً بدون نیاز به چندین جلسه دادگاه انجام می‌گیرد.
برگه طلاقنامه توافقی نیز به عنوان خروجی نهایی این فرآیند صادر می‌شود؛ اما قبل از آن باید توافقات زوجین به‌صورت رسمی مکتوب شده و از سوی دادگاه تأیید گردد. این توافقات در قالب یک متن حقوقی به نام توافقنامه طلاق توافقی یا تفاهم‌نامه جدایی تنظیم می‌شود و سپس در دفتر ثبت طلاق به‌صورت رسمی درج خواهد شد.
🔹 تنظیم توافقنامه با وکیل یا دفتر اسناد
برای تنظیم توافقنامه طلاق، دو روش وجود دارد:
-
با حضور در دفتر وکیل متخصص طلاق توافقی:
زوجین می‌توانند به یک وکیل مجرب مراجعه کرده و ضمن بیان توافقات خود درباره مهریه، نفقه، حضانت فرزند، جهیزیه و سایر موضوعات، از او بخواهند متن رسمی و قابل ارائه به دادگاه را تنظیم کند. این روش مزایای زیادی دارد:-
جلوگیری از بروز اختلاف‌های آینده
-
رعایت اصول قانونی در نگارش متن
-
تضمین پذیرش توافقنامه توسط دادگاه
-
-
ثبت توافق در دفترخانه اسناد رسمی:
اگر زوجین قصد دارند بدون مراجعه به وکیل، توافقات خود را ثبت کنند، می‌توانند با مدارک شناسایی و توافق کتبی، به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کنند و توافقنامه را در قالب سند رسمی به ثبت برسانند. در این حالت، هیچ‌کدام از طرفین نمی‌توانند بعدها از مفاد آن عدول کنند.
📝 توجه: بهتر است در هر حالت، متن توافقنامه را دقیق، شفاف و بدون ابهام تنظیم کنید. مثلاً به‌جای نوشتن «نفقه ندارد»، دقیقاً بنویسید: «زوجه نفقه سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ را دریافت کرده و ادعایی ندارد.»
🔹 طلاق توافقی بدون حضور زوجین
یکی از مزایای بزرگ طلاق توافقی، امکان انجام کامل مراحل بدون حضور فیزیکی زوجین است. اگر هر یک از طرفین یا هر دو، تمایلی به حضور در جلسات دادگاه و دفترخانه نداشته باشند، می‌توانند با تنظیم وکالت‌نامه رسمی، انجام تمام مراحل را به وکلای خود بسپارند.
برای این کار، کافی است در دفتر اسناد رسمی، وکالت‌نامه‌ای با اختیار «ثبت طلاق توافقی» تنظیم شود که شامل اختیارات زیر باشد:
- قبول و بذل مهریه
- تعیین وضعیت نفقه، حضانت و جهیزیه
- حضور در مشاوره اجباری
- اجرای صیغه طلاق در دفترخانه
- امضای طلاقنامه نهایی
⚖️ این روش به‌ویژه برای زوجینی که در شهرهای مختلف زندگی می‌کنند یا به‌دلیل شرایط عاطفی یا امنیتی نمی‌خواهند روبه‌روی هم قرار بگیرند، گزینه‌ای مناسب و مؤثر است.
سوالات متداول
در ادامه این مطلب سوالات متداول پیرامون برگه طلاق که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی تلفنی مطرح شده است را مشاهده می فرمایید:
❓ بعد از درخواست طلاق، از شورای حل اختلاف ابلاغیه آمد و یک برگه امضا کردیم. الان خبری نیست، آیا بعدش از دادگاه پیامی می‌آید؟
✅ شما باید مراحل را پیگیری کنید و مطمئن شوید که برگه‌ای که امضا کرده‌اید دقیقاً چیست. در صورتی که مشکلی پیش آمده، می‌توانید به صورت حضوری به شورا مراجعه کرده و وضعیت درخواست خود را بررسی کنید.
❓ بعد از انجام طلاق، به ما یک برگه کپی دادند. آیا این برگه، طلاقنامه اصلی است؟ آیا اصل طلاقنامه پیش دفترخانه می‌ماند؟
✅ خیر، کپی برگه‌ای که به شما داده شده، طلاقنامه اصلی نیست. طلاقنامه اصلی معمولاً در دفترخانه ثبت می‌شود و نسخه‌ای از آن به زوجه تحویل داده می‌شود.
❓ با همسرم برای طلاق توافقی به توافق رسیدیم و برگه‌ای امضا کردیم که از حضانت و مهریه گذشتم. اما الان نمی‌خواهم طلاق بگیرم و همسرم برگه را به من نمی‌دهد. چه کاری باید بکنم؟
✅ برگه‌ای که امضا کرده‌اید به تنهایی ارزش قانونی زیادی ندارد مگر اینکه به دادگاه ارائه شود. اگر قصد طلاق ندارید، نیازی به نگرانی نیست. در هر صورت، برای اطلاعات بیشتر و کارآمد، می‌توانید با یک وکیل مشورت کنید تا حقوق خود را بهتر بشناسید.
❓ با همسرم دعوا کردیم و او به خانه پدرش رفت و گفت طلاق گرفته‌ایم. پدرم به من برگه‌هایی داد تا امضا کنم و گفت طلاق نیستند ولی بعد فهمیدم طلاقنامه بوده‌اند. حالا چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
✅ موضوع شما نیازمند بررسی دقیق‌تر است. بهتر است با یک وکیل مشورت کنید تا مدارک و شواهد را بررسی کرده و راهنمایی دقیق‌تری به شما ارائه دهد. اگر امضای شما بدون اطلاع و تأیید شما بوده، ممکن است بتوانید از طریق قانونی اعتراض کنید.
❓ برای طلاق با همسرم توافق کردیم و قاضی گفت نامه طلاق ابلاغ می‌شود. اما هنوز خبری نیست، باید چکار کنم؟
✅ برای دریافت ابلاغیه، باید منتظر بمانید. در صورتی که مدت زیادی گذشته و خبری نشده، می‌توانید به دادگاه مراجعه کرده و وضعیت پرونده خود را پیگیری کنید.
❓ در سامانه تصمیم برای طلاق ثبت‌نام کردم، اما پشیمان شدم. چطور می‌توانم آن را لغو کنم و آیا کاغذی به در منزل ارسال می‌شود؟
✅ اگر پشیمان شده‌اید، می‌توانید پیگیری‌های مربوطه را انجام ندهید و درخواست شما به خودی خود لغو خواهد شد. همچنین، برگه‌ای به در منزل ارسال نمی‌شود مگر اینکه مراحل دیگری انجام شود.