طلاق توافقی یکی از رایج‌ترین روش‌های پایان دادن به زندگی مشترک در سال‌های اخیر است. این نوع طلاق زمانی شکل می‌گیرد که زن و شوهر با رضایت و توافق دوجانبه، تصمیم به جدایی می‌گیرند و مراحل آن را از طریق سامانه تصمیم، مشاوره‌های اجباری و در نهایت مراجعه به دادگاه طی می‌کنند. اما همیشه این تصمیم نهایی نیست.
در بسیاری از موارد، زوجین پس از ثبت درخواست یا حتی پس از صدور حکم دادگاه، به دلایل مختلفی مانند بهبود روابط، ملاحظات خانوادگی یا پشیمانی، تصمیم به انصراف از طلاق توافقی می‌گیرند. همین موضوع، ضرورت آشنایی با شرایط، مراحل، و آثار قانونی انصراف از طلاق را دوچندان می‌کند. پیش از ادامه این مطلب یادآور می شویم که اگر به دنبال انصراف از طلاق توافقی هستید و قصد بازگشت به زندگی دارید، برای شما آرزوی موفقیت در ادامه زندگی تان داریم.
در این مقاله قصد داریم به صورت جامع و کاربردی، روند لغو دادخواست طلاق توافقی، تفاوت‌های حقوقی قبل و بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش، نقش وکالت بلاعزل، و مواردی چون انصراف در سامانه تصمیم، حذف دادخواست از سامانه مسیر و نمونه لایحه انصراف از طلاق را بررسی کنیم. اگر شما یا یکی از اطرافیانتان درگیر این مسئله هستید، تا پایان همراه ما باشید تا با جزئیات قانونی و راهکارهای عملی این موضوع آشنا شوید.
انصراف از طلاق توافقی در چه مراحلی ممکن است؟
طلاق توافقی زمانی اتفاق می‌افتد که زن و مرد با رضایت کامل تصمیم به جدایی گرفته و با هم در مورد تمام مسائل مربوط به طلاق، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و سایر موضوعات به توافق رسیده باشند. این نوع طلاق در ظاهر ساده‌تر از سایر انواع طلاق است، اما پیچیدگی‌هایی دارد که در صورت عدم آگاهی، می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی جدی شود.
یکی از سؤالات رایج در این خصوص آن است که آیا امکان انصراف از طلاق توافقی وجود دارد؟ پاسخ این است که بله؛ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱ این امکان را برای زوجین فراهم کرده تا در صورت پشیمانی، بتوانند از ادامه روند طلاق صرف‌نظر کنند. اما زمان و مرحله‌ای که این انصراف در آن صورت می‌گیرد، تأثیر مستقیم بر روند قضایی و اعتبار گواهی‌های صادره دارد.
در واقع، انصراف از طلاق توافقی ممکن است در مراحل مختلفی از فرآیند صورت گیرد:
- 🔹 پیش از مراجعه به مشاوره خانواده در سامانه تصمیم
- 🔹 در حین جلسات مشاوره و پیش از صدور گواهی عدم انصراف از طلاق
- 🔹 پس از صدور گواهی عدم انصراف ولی قبل از ثبت دادخواست در دادگاه
- 🔹 پس از ثبت دادخواست ولی پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش
- 🔹 پس از صدور حکم دادگاه و قبل از اجرای صیغه طلاق در دفترخانه
در هر یک از این مراحل، قواعد حقوقی خاصی بر انصراف حاکم است. اگر انصراف پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش باشد، دادگاه می‌تواند قرار رد یا استرداد دادخواست صادر کند. اما اگر انصراف بعد از صدور این گواهی باشد، ماجرا متفاوت است و در مواردی حتی با وجود پشیمانی، ممکن است طلاق به‌صورت غیابی ثبت شود؛ مگر اینکه یکی از طرفین اختیار وکالت بلاعزل برای طلاق نداشته باشد.
در جدول زیر می توانید به صورت خلاصه امکان انصراف را در مراحل مختلف و آثار آن را مشاهده فرمایید:
| 🧩 مرحله طلاق توافقی | ⚖️ امکان انصراف | 📌 نکات و آثار حقوقی |
|---|---|---|
| پیش از ثبت‌نام در سامانه تصمیم | ✅ بله | هیچ اثر قانونی ثبت نشده؛ صرفاً عدم اقدام کافی است. |
| در حین جلسات مشاوره سامانه تصمیم | ✅ بله | با عدم پیگیری، پرونده مختومه می‌شود؛ گواهی صادر نمی‌شود. |
| پس از صدور گواهی عدم انصراف (بهزیستی) | ✅ بله | اگر دادخواستی ثبت نشده باشد، انصراف بدون نیاز به اقدام خاص ممکن است. |
| پس از ثبت دادخواست ولی قبل از صدور گواهی عدم امکان سازش | ✅ بله | با استناد به ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی می‌توان دادخواست را مسترد کرد. |
| پس از صدور گواهی عدم امکان سازش | ⚠️ محدود | تنها با عدم حضور در دفترخانه طی ۳ ماه، گواهی منقضی می‌شود. در صورت وجود وکالت بلاعزل، طلاق ثبت می‌شود. |
تفاوت انصراف از طلاق قبل و بعد از صدور گواهی عدم سازش
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در انصراف از طلاق توافقی باید به آن توجه کرد، مرحله‌ای است که در آن قصد انصراف دارید. قانون، بسته به اینکه در کدام بخش از فرآیند طلاق توافقی باشید، آثار و تبعات متفاوتی برای انصراف پیش‌بینی کرده است. به‌طور کلی، تفاوت اصلی میان انصراف پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش و پس از آن است.
✅ انصراف قبل از صدور گواهی عدم امکان سازش
اگر زوجین یا یکی از آن‌ها، پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش تصمیم به انصراف بگیرند، مسیر قانونی انصراف بسیار ساده‌تر و بدون هزینه حقوقی جدی خواهد بود. در این مرحله، زوجین می‌توانند به‌سادگی از ادامه فرآیند صرف نظر کرده و از دادگاه تقاضای استرداد یا ابطال دادخواست را داشته باشند.
بر اساس ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، هر یک از طرفین می‌توانند تا قبل از پایان اولین جلسه دادرسی، دادخواست خود را مسترد کنند. اگر این انصراف در اولین جلسه باشد، دادگاه قرار استرداد دعوا صادر می‌کند. در غیر این صورت و تا قبل از صدور رأی نهایی، قرار ابطال دادخواست صادر خواهد شد.
همچنین در صورتی که زوجین هنوز وارد مرحله رسیدگی قضایی نشده باشند (مثلاً در حال طی کردن مشاوره‌های سامانه تصمیم باشند)، با عدم پیگیری پرونده، عملاً پرونده از جریان خارج خواهد شد و نیازی به اقدام خاصی نخواهد بود.
❌ انصراف بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش
اما اگر گواهی عدم امکان سازش صادر شده باشد، انصراف دیگر به سادگی مراحل قبل نخواهد بود. در این مرحله:
- گواهی صادر شده تا ۳ ماه اعتبار دارد و در این مدت باید در دفترخانه رسمی ثبت طلاق مورد استفاده قرار گیرد.
- اگر یکی از طرفین (مثلاً مرد یا زن) از ثبت طلاق منصرف شود و در دفترخانه حضور پیدا نکند، طلاق ثبت نمی‌شود.
- با پایان مهلت ۳ ماهه، اعتبار گواهی از بین رفته و کل فرآیند طلاق باید از ابتدا آغاز شود.
- اگر زن دارای وکالت بلاعزل برای اجرای صیغه طلاق باشد، حتی با عدم حضور مرد، طلاق قابل اجرا و ثبت است.
- در مقابل، اگر زن در دفترخانه حضور نیابد و مرد دارای اختیار باشد، طلاق به صورت غیابی اجرا و ثبت می‌شود و مراتب به زن اعلام خواهد شد.
بنابراین، اگرچه انصراف از طلاق در مراحل اولیه آسان‌تر است، پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، این موضوع تابع محدودیت‌های زمانی و حقوقی خاصی می‌شود که ممکن است در صورت ناآگاهی، به ثبت طلاق ناخواسته بینجامد.
پشیمانی و انصراف از طلاق توافقی توسط زوج یا زوجه چه شرایطی دارد؟
یکی از پرسش‌های رایج در مسیر طلاق توافقی آن است که اگر یکی از زوجین در میانه مسیر از تصمیم خود پشیمان شود، آیا به‌تنهایی می‌تواند از طلاق منصرف شود؟ پاسخ به این سؤال، بستگی مستقیم به مرحله‌ای دارد که طلاق در آن قرار دارد و همچنین به وجود یا عدم وجود وکالت بلاعزل میان زوجین.
✅ پشیمانی زن و انصراف از طلاق توافقی
در صورتی که زن، پس از ثبت درخواست طلاق توافقی یا حتی بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش دچار تردید شود و تصمیم به بازگشت بگیرد، همچنان می‌تواند انصراف دهد. البته آثار حقوقی این پشیمانی به مرحله رسیدگی بستگی دارد:
- اگر زن پیش از رسیدگی قضایی یا قبل از صدور گواهی عدم سازش پشیمان شود، می‌تواند با مراجعه به دادگاه، دادخواست خود را پس بگیرد یا ابطال آن را درخواست کند.
- اگر زن بعد از صدور گواهی و در مرحله مراجعه به دفترخانه تصمیم به انصراف بگیرد و در محل حاضر نشود، زوج می‌تواند اظهارنامه‌ای به او ارسال کند و پس از یک هفته، صیغه طلاق به‌صورت غیابی اجرا و در شناسنامه ثبت شود.
- اگر زن دارای وکالت بلاعزل برای طلاق باشد، حتی اگر مرد بعداً منصرف شود، زن به تنهایی می‌تواند طلاق را ثبت کند.
✅ پشیمانی مرد و انصراف از طلاق توافقی
پشیمانی مرد نیز تابع قواعد مشابهی است، اما از آنجا که در اغلب موارد زوج اجرای صیغه طلاق را برعهده دارد، انصراف او می‌تواند فرآیند را کاملاً متوقف کند؛ مگر در شرایط خاص:
- اگر مرد پیش از صدور گواهی عدم سازش پشیمان شود، می‌تواند با درخواست کتبی به دادگاه، از ادامه روند طلاق صرف‌نظر کند.
- اگر مرد پس از صدور گواهی حاضر به مراجعه به دفترخانه نشود، امکان ثبت طلاق از بین می‌رود. البته اگر زوجه وکالت بلاعزل در اختیار داشته باشد، می‌تواند بدون حضور مرد طلاق را ثبت کند.
به این ترتیب، قانون به هر یک از زوجین این اختیار را داده تا در صورت پشیمانی، روند طلاق توافقی را متوقف کنند. اما موفقیت در این مسیر مستلزم شناخت دقیق موقعیت حقوقی، آگاهی از اختیارات قانونی و در بسیاری موارد، بهره‌گیری از مشاوره وکیل خانواده است.
نحوه لغو درخواست طلاق در سامانه تصمیم و سامانه مسیر
با اجرای ماده ۲۵ قانون حمایت خانواده، فرآیند طلاق توافقی در ایران به سامانه‌ای تحت عنوان سامانه تصمیم منتقل شده است. این سامانه زیر نظر بهزیستی فعالیت دارد و هدف اصلی آن کاهش طلاق‌های شتاب‌زده از طریق برگزاری جلسات مشاوره خانواده است. پس از طی جلسات مشاوره، در صورت اصرار زوجین بر جدایی، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر و ارائه آن برای ثبت دادخواست در سامانه عدالت الزامی می‌شود.
اما اگر زوجین پس از ثبت‌نام در سامانه تصمیم یا حتی در مراحل بعدی، دچار تردید شده و قصد لغو طلاق را داشته باشند، این امکان برای آنان وجود دارد. نحوه لغو درخواست بسته به مرحله‌ای که زوجین در آن قرار دارند، متفاوت است.
✅ انصراف از طلاق در سامانه تصمیم
- چنانچه زن و شوهر پس از ثبت اطلاعات اولیه در سامانه تصمیم ولی پیش از تکمیل جلسات مشاوره، تصمیم به ادامه زندگی مشترک بگیرند، می‌توانند بدون نیاز به هیچ اقدام رسمی، صرفاً با عدم پیگیری روند جلسات مشاوره، به‌صورت ضمنی از درخواست طلاق صرف‌نظر کنند.
- در این حالت، پرونده به صورت خودکار مختومه شده و گواهی عدم انصراف از طلاق صادر نمی‌شود.
- در نتیجه، بدون صدور گواهی، امکان ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نیز وجود نخواهد داشت.
✅ حذف دادخواست از طریق سامانه مسیر
پس از دریافت گواهی عدم انصراف و ثبت رسمی دادخواست طلاق توافقی، اطلاعات پرونده وارد سامانه مسیر می‌شود. در این مرحله، تنها روش معتبر برای لغو دادخواست، استرداد رسمی آن از طریق ارائه لایحه به دادگاه خانواده است.
مراحل حذف یا انصراف از دادخواست ثبت‌شده در سامانه مسیر:
- تنظیم لایحه استرداد دعوا یا انصراف از طلاق توافقی مطابق ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی؛
- ارائه لایحه به شعبه رسیدگی‌کننده همراه با کپی کارت ملی و سایر مستندات؛
- ثبت درخواست در دفتر خدمات الکترونیک قضایی؛
- صدور قرار استرداد یا ابطال دادخواست توسط دادگاه، بسته به مرحله دادرسی.
در برخی موارد، قاضی با توجه به انصراف زوجین، پیشنهاد می‌کند روند صلح و سازش ادامه یابد یا پرونده مختومه شود.
🔍 نکته مهم:
زوجین باید توجه داشته باشند که عدم حضور در جلسات مشاوره یا دادگاه، به تنهایی معادل انصراف رسمی نیست. در صورتی که گواهی عدم سازش صادر شده باشد، تنها عدم حضور در دفترخانه طی مهلت ۳ ماهه موجب بی‌اعتباری آن می‌شود.
آثار و اعتبار قانونی گواهی عدم سازش و گواهی عدم انصراف از طلاق
در فرآیند طلاق توافقی، دو گواهی مهم و تأثیرگذار وجود دارد که بسیاری از زوجین در خصوص آثار حقوقی و مدت اعتبار آن‌ها دچار ابهام می‌شوند:
۱. گواهی عدم انصراف از طلاق
۲. گواهی عدم امکان سازش
هر یک از این گواهی‌ها در مرحله‌ای خاص از فرایند طلاق صادر می‌شوند و اعتبار قانونی مشخصی دارند. آشنایی دقیق با نقش و اثر آن‌ها در امکان یا عدم امکان انصراف از طلاق، برای جلوگیری از اقدامات نادرست ضروری است.
📌 گواهی عدم انصراف از طلاق
این گواهی توسط مراکز مشاوره خانواده بهزیستی و پس از گذراندن جلسات مشاوره در سامانه تصمیم صادر می‌شود. در واقع این گواهی نشان می‌دهد که زوجین با وجود تلاش مشاوران برای ایجاد صلح، همچنان بر طلاق توافق دارند.
✅ نکات کلیدی:
- بدون این گواهی، امکان ثبت دادخواست طلاق توافقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی وجود ندارد.
- گواهی عدم انصراف از طلاق تنها به مدت محدود (معمولاً تا ثبت دادخواست) اعتبار دارد و خود به‌تنهایی منجر به ثبت طلاق نمی‌شود.
- اگر زوجین بعد از صدور این گواهی پشیمان شوند و دادخواستی ثبت نکنند، عملاً فرآیند متوقف شده و نیازی به ابطال گواهی نیست.
⚖️ گواهی عدم امکان سازش
این گواهی توسط دادگاه خانواده صادر می‌شود و تأیید می‌کند که طرفین شرایط طلاق توافقی را دارا هستند و می‌توانند به دفترخانه مراجعه و صیغه طلاق را جاری کنند.
✅ نکات مهم:
- این گواهی سه ماه اعتبار قانونی دارد.
- اگر ظرف این مدت یکی از زوجین در دفترخانه حاضر نشود یا مدارک ناقص باشد، اعتبار گواهی از بین می‌رود و باید مجدداً تمام مراحل طلاق طی شود.
- در صورت وجود وکالت بلاعزل برای طلاق، عدم حضور طرف دیگر مانع ثبت طلاق نخواهد بود.
- اگر هیچ‌یک از زوجین در مهلت سه‌ماهه مراجعه نکنند، گواهی باطل تلقی شده و ثبت طلاق ممکن نیست.
🔍 تفاوت کلیدی این دو گواهی:
| نوع گواهی | صادر کننده | مرحله صدور | اعتبار قانونی | اثر اصلی |
|---|---|---|---|---|
| گواهی عدم انصراف از طلاق | مرکز مشاوره بهزیستی | پس از جلسات سامانه تصمیم | تا زمان ثبت دادخواست | پیش‌نیاز طرح دادخواست |
| گواهی عدم امکان سازش | دادگاه خانواده | پس از رسیدگی قضایی | ۳ ماه از تاریخ صدور | مجوز اجرای صیغه طلاق در دفترخانه |
نمونه لایحه انصراف از طلاق توافقی
زمانی که یکی از زوجین یا هر دو، پس از ثبت دادخواست طلاق توافقی تصمیم به بازگشت و ادامه زندگی مشترک می‌گیرند، لازم است انصراف خود را به صورت رسمی به دادگاه اعلام نمایند. این انصراف باید از طریق ارائه لایحه یا درخواست کتبی به شعبه رسیدگی‌کننده انجام شود تا دادگاه با صدور قرار مناسب، رسیدگی را متوقف یا دادخواست را باطل کند.
مطابق ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، استرداد دعوا پیش از اتمام دادرسی قابل پذیرش است و در صورت ارائه به موقع، دادگاه می‌تواند یکی از قرارهای زیر را صادر کند:
- قرار استرداد دعوا: اگر انصراف پیش از اولین جلسه دادرسی باشد.
- قرار ابطال دادخواست: اگر انصراف پس از ثبت دادخواست ولی پیش از صدور رأی باشد.
- بی‌اثر شدن گواهی عدم امکان سازش: اگر پس از صدور گواهی، زوجین یا یکی از آن‌ها در دفترخانه حضور نیابند.
📄 نمونه لایحه انصراف از طلاق توافقی:
ریاست محترم شعبه … دادگاه خانواده شهرستان …
با سلام و احترام
اینجانب … (نام کامل خواهان)، با شماره ملی …، ساکن …، در خصوص پرونده کلاسه … به خواسته طلاق توافقی که با توافق میان اینجانب و همسرم خانم/آقای … مطرح گردیده بود، با توجه به شرایط جدید به وجود آمده و به استناد ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، بدین‌وسیله انصراف رسمی خود را از ادامه رسیدگی به دادخواست مذکور اعلام می‌نمایم.
خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به صدور قرار استرداد دعوا / قرار ابطال دادخواست اقدام لازم صورت گیرد.
با احترام
نام و نام خانوادگی
امضا
تاریخ
📌 نکات حقوقی مهم درباره انصراف از طلاق توافقی
✅ انصراف باید کتبی باشد و تنها با عدم حضور در جلسات دادگاه یا دفترخانه به‌تنهایی معتبر نیست؛ مگر پس از صدور گواهی و سپری شدن مدت اعتبار آن.
✅ چنانچه طلاق در دفترخانه ثبت نشده باشد، عدم مراجعه یا اعلام انصراف کتبی می‌تواند مانع نهایی شدن جدایی شود.
✅ اگر یکی از طرفین دارای وکالت بلاعزل باشد، انصراف طرف مقابل ممکن است مانع اجرای طلاق نشود.
✅ در صورت پشیمانی و وجود اختلاف نظر، مراجعه به وکیل خانواده توصیه می‌شود تا نحوه دفاع و اقدام صحیح انجام گیرد.
سوالات متداول
در ادامه این مطلب سوالات متداول پیرامون انصراف از طلاق توافقی که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی مطرح شده است را به اختصار مشاهده می فرمایید:
❓ به دلیل مخالفت شدید با همسرم و خانواده او، درخواست طلاق توافقی از طریق سایت داده‌ام و نوبت مشاوره داده شده است. می‌خواهم انصراف بدهم. چگونه می‌توانم این کار را انجام دهم؟
✅ اگر هنوز وارد مرحله رسیدگی دادگاه نشده‌اید، می‌توانید از طریق تماس با مرکز مشاوره یا عدم پیگیری جلسات، انصراف خود را اعلام کنید. در صورت تماس مشاور یا مرکز مربوطه، کافی‌ست اعلام کنید که دیگر تمایلی به ادامه روند ندارید. در صورت لزوم، ارائه درخواست کتبی به دادگاه یا مرکز مشاوره نیز امکان‌پذیر است.
❓ به دلیل اشاره به بیماری و سرد مزاجی همسرم و عدم تمایل به درمان، درخواست طلاق توافقی دادم. آیا می‌توانم در نقطه اول انصراف دهم؟
✅ بله، تا پیش از صدور حکم دادگاه، هر زمان که بخواهید می‌توانید از درخواست طلاق توافقی منصرف شوید. کافی‌ست با مراجعه به دادگاه یا مشاوره، انصراف خود را به‌صورت رسمی اعلام کنید تا رسیدگی متوقف شود.
❓ همسرم چند ماه پیش از طریق مشاوره درخواست طلاق توافقی داده و الان ابلاغیه دادگاه آمده است. ایشان می‌خواهند انصراف دهند و طلاق ندهند. آیا این امکان وجود دارد؟
✅ بله، طلاق توافقی نیاز به رضایت هر دو نفر دارد. اگر یکی از طرفین منصرف شود، فرآیند طلاق متوقف می‌شود؛ به‌شرطی که هنوز حکم قطعی صادر نشده باشد.
❓ بعد از صدور حکم طلاق توافقی، آیا یکی از زوجین می‌تواند از طلاق منصرف شود؟
✅ پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، انصراف فقط با عدم حضور در دفترخانه طی ۳ ماه اعتبار گواهی ممکن است. اما اگر در دادنامه، حقی برای انصراف قید نشده باشد، ادامه روند نیاز به بررسی دقیق شرایط پرونده دارد. مشاوره با وکیل در این مرحله توصیه می‌شود.
❓ در خرداد ۱۴۰۳ ازدواج کردم و همسرم به مدت یک شب ماند و بعد ترک منزل کرد. بعد از چند بار تلاش برای بازگشت، پیشنهاد طلاق توافقی داد. آیا می‌توانم از طلاق انصراف دهم؟
✅ بله، انصراف از طلاق توافقی در هر مرحله‌ای که توافق نهایی ثبت نشده باشد، امکان‌پذیر است. حتی در جلسه مشاوره می‌توانید عدم تمایل به ادامه روند را اعلام کنید تا طلاق متوقف شود.
❓ اگر کسی به دلیل عصبانیت و تصمیم عجولانه به خاطر خیانت همسر، درخواست طلاق توافقی داده باشد، می‌تواند منصرف شود؟
✅ بله، تصمیم‌گیری‌های احساسی در طلاق توافقی قابل بازنگری هستند. اگر هنوز حکم نهایی صادر نشده باشد و توافق قطعی صورت نگرفته، می‌توانید با مراجعه به دادگاه، انصراف خود را ثبت کنید.