شهادت شهود همواره یکی از مهم‌ترین ادله اثبات دعوا در نظام قضایی ایران به شمار می‌آید؛ چه در پرونده‌های حقوقی و چه کیفری، قاضی می‌تواند بر اساس اظهارات شهود رای صادر کند. با این حال، اعتبار شهادت مشروط به وجود شرایط قانونی و شرعی در شاهد و مفاد شهادت است. چنانچه یکی از طرفین دعوا نسبت به صلاحیت شهود یا صحت اظهارات آن‌ها تردید داشته باشد، می‌تواند از ابزار قانونی اعتراض به شهادت شهود استفاده کند؛ اعتراضی که در اصطلاح حقوقی به آن «جرح شهود» گفته می‌شود.
در مواردی، شاهد دارای خصومت شخصی با طرف دعواست، یا از شرایط قانونی نظیر عدالت، بلوغ، عقل و طهارت مولد برخوردار نیست، یا حتی عامداً شهادتی خلاف واقع داده است؛ در چنین شرایطی، سکوت در برابر شهادت ممکن است به صدور رأی ناعادلانه منتهی شود. بنابراین آشنایی با مفاهیم قانونی، شرایط جرح و تعدیل شهود و نحوه اعتراض به شهادت دروغ، نقش مهمی در دفاع از حقوق افراد ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی جامع مبانی قانونی، مراحل اعتراض، آثار حقوقی، نمونه لایحه و آراء وحدت رویه در خصوص اعتراض به شهادت شهود می‌پردازیم.
اعتراض به شهادت شهود یعنی چه؟
شهادت یا گواهی، یکی از معتبرترین دلایل اثبات دعوا در نظام حقوقی ایران است که در بسیاری از دعاوی مدنی و کیفری نقش تعیین‌کننده دارد. منظور از شهادت، بیان اطلاعات از سوی شخصی غیر از طرفین دعواست که واقعه‌ای را به نفع یا ضرر یکی از طرفین دیده یا شنیده است. اما هر نوع اظهار نظری تحت عنوان شهادت پذیرفته نیست؛ بلکه شهود باید دارای ویژگی‌ها و شرایط مشخصی باشند تا اظهارات آنان مورد توجه و استناد دادگاه قرار گیرد.
در صورتی که یکی از طرفین دعوا، نسبت به صلاحیت شاهد یا درستی شهادت او اعتراض داشته باشد، می‌تواند از ابزار قانونی “اعتراض به شهادت شهود” استفاده کند. این اقدام در اصطلاح فقهی و حقوقی “جرح شهود” نامیده می‌شود و به معنای اعلام عدم صلاحیت شاهد از نظر قانونی و شرعی است. قانون‌گذار در ماده ۱۹۱ قانون مجازات اسلامی، امکان جرح شهود را به رسمیت شناخته و مقرر کرده است که اگر شاهد شرایط قانونی مانند عدالت، عقل، بلوغ یا نداشتن خصومت شخصی را نداشته باشد، می‌توان او را جرح و شهادتش را بی‌اعتبار اعلام کرد.
از سوی دیگر، اعتراض به شهادت تنها به دلیل فقدان شرایط شاهد محدود نمی‌شود، بلکه در صورتی که مشخص شود شاهد به دروغ شهادت داده، نیز می‌توان به آن اعتراض کرد. در این حالت، اصطلاح “شهادت کذب” به کار می‌رود که جرم انگاری شده و قابل پیگرد کیفری نیز خواهد بود.شما می توانید برای کسب اطلاعات در مورد انواع شهود، اعتبار شهادت به اقرار، شرایط و آثار حقوقی آن را مشاهده فرمایید.
در نهایت، اعتراض به شهادت شهود راهی برای حفظ حقوق طرفین دعوا در برابر شهادت‌های مغرضانه، ناقص یا خلاف واقع است که باید با آگاهی و تسلط کافی بر مفاد قانونی انجام گیرد.
شرایط قانونی اعتراض به شهادت شهود
اعتراض به شهادت شهود که در فقه و قانون با اصطلاح “جرح شهود” شناخته می‌شود، تنها زمانی از سوی دادگاه پذیرفته می‌شود که بر مبنای شرایط خاص و قانونی باشد. به عبارت دیگر، نه‌تنها خود شاهد باید شرایط خاصی داشته باشد، بلکه محتوای شهادت نیز باید واجد استانداردهای قانونی و شرعی باشد. در این بخش به بررسی دقیق شرایطی می‌پردازیم که در صورت فقدان آن‌ها، طرف مقابل می‌تواند به شهادت شهود اعتراض کند.
📌1.شرایط قانونی مربوط به شخص شاهد
- ✅ بلوغ و عقل: شاهد باید بالغ (رسیده به سن شرعی) و عاقل باشد. بنابراین، شهادت افراد نابالغ (کودکان) یا افراد مجنون، از نظر قانون فاقد اعتبار است.
- ✅ عدالت: یکی از مهم‌ترین شرایط شاهد در امور کیفری و در برخی دعاوی حقوقی، داشتن عدالت است. عدالت به معنای پایبندی فرد به اصول دینی، اخلاقی و رعایت حلال و حرام است. در صورت اثبات فقدان عدالت، می‌توان شاهد را جرح کرد.
- ✅ طهارت مولد: طبق دیدگاه فقهی، شاهد باید حلال‌زاده باشد. اگر ثابت شود فرد طهارت مولد ندارد (فرزند نامشروع است)، شهادتش قابل استناد نخواهد بود.
- ✅ عدم داشتن نفع در دعوا: شاهد نباید در نتیجه دعوا نفع مستقیم یا غیرمستقیم داشته باشد. چنانچه معلوم شود فرد ذی‌نفع است، دادگاه می‌تواند شهادت او را بی‌اعتبار بداند.
- ✅ نبود خصومت شخصی: وجود دشمنی یا خصومت شدید شخصی بین شاهد و یکی از طرفین دعوا، از مواردی است که می‌تواند باعث بی‌اعتباری شهادت گردد.
- ✅ عدم اشتغال به تکدی‌گری یا ولگردی: بر اساس قانون، افرادی که به‌صورت مستمر تکدی‌گری می‌کنند یا بدون شغل مشخص در اماکن عمومی پرسه می‌زنند، صلاحیت قانونی برای ادای شهادت را ندارند.
📌2.شرایط قانونی مربوط به محتوای شهادت
- ✅ شهادت باید از روی علم و یقین باشد: شهادت‌های مبتنی بر ظن و گمان، فاقد ارزش قضایی است. شاهد باید اموری را که شخصاً دیده یا شنیده با اطمینان کامل بیان کند.
- ✅ تناقض نداشتن در اظهارات شهود: اگر اظهارات شهود با یکدیگر متناقض باشد یا درباره یک موضوع، روایت‌های متفاوتی ارائه دهند، ارزش شهادت آن‌ها کاهش می‌یابد یا به‌طور کلی رد می‌شود.
- ✅ مطابقت با موضوع دعوا: محتوای شهادت باید به‌طور مستقیم با دعوای مطرح شده مرتبط باشد. اگر موضوعی خارج از دعوا مطرح شود، دادگاه آن را نادیده خواهد گرفت.
- ✅ شهادت بستگان نزدیک: اگرچه طبق قانون جدید، شهادت بستگان در بسیاری از موارد پذیرفته شده است، اما در برخی دعاوی خاص همچنان ممکن است به آن ایراد وارد شود و مورد اعتراض واقع گردد.
📌3.اعتراض در صورت شهادت دروغ (شهادت کذب)
یکی دیگر از مهم‌ترین شرایط اعتراض، کذب بودن شهادت است. اگر یکی از طرفین دعوا اثبات کند که شاهد به دروغ شهادت داده یا از روی عمد و علم مطالب خلاف واقع را مطرح کرده است، می‌تواند ضمن اعتراض، شکایت کیفری نیز مطرح نماید. این موضوع تحت عنوان شهادت کذب، مطابق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، جرم‌انگاری شده و برای آن مجازات حبس یا جزای نقدی پیش‌بینی شده است.
در نتیجه، اعتراض به شهادت شهود باید مبتنی بر دلایل قانونی مشخص باشد و صرف نارضایتی از محتوای شهادت، دلیل موجه برای جرح محسوب نمی‌شود. داشتن اطلاعات کافی در این خصوص و مشاوره با وکیل مجرب، می‌تواند مسیر اعتراض را هدفمند و مؤثر کند.
نحوه اثبات شهادت دروغ و برخورد قانونی با آن
شهادت در دادگاه یکی از مهم‌ترین دلایل اثبات دعواست. با این حال، گاهی ممکن است یکی از شهود به دلایل شخصی، تعصب، دشمنی یا منافع فردی، شهادت دروغ بدهد. این رفتار در نظام حقوقی ایران نه‌تنها از نظر اخلاقی مردود است، بلکه جرم‌انگاری شده و با مجازات کیفری روبه‌رو خواهد بود. برای مقابله مؤثر با شهادت کذب، آشنایی با روش‌های اثبات دروغ‌گویی شهود و همچنین روند قانونی پیگیری این جرم ضروری است.
📌روش‌های اثبات شهادت دروغ
- ✅ استفاده از شهود معارض (شاهد مخالف)
یکی از موثرترین روش‌ها، ارائه شهودی است که روایت آن‌ها با شهادت شهود دروغگو در تضاد باشد. این اختلاف در اظهارات، می‌تواند دادگاه را به وجود تناقض آشکار و در نتیجه دروغ‌بودن بخشی از شهادت‌ها مشکوک کند. - ✅ پرسش‌های دقیق، جزئی و فنی از شهود
طرف مقابل می‌تواند در جلسه دادگاه با طرح سوالات جزئی، دقیق و متوالی از شهود، آن‌ها را در تناقض‌گویی بیندازد. این تکنیک، به‌ویژه زمانی موثر است که شاهد موضوعی را بر اساس دروغ بیان کرده باشد و در بازگویی جزئیات دچار لغزش شود. - ✅ ارائه مدارک و مستندات متضاد با شهادت
اگر بتوان با ارائه سند، فیلم، پیام، مکاتبه یا شهادت دیگران ثابت کرد که گفته‌های شاهد خلاف واقع بوده است، این موضوع می‌تواند موجب بی‌اعتباری شهادت و حتی اثبات کذب بودن آن شود. - ✅ تعارض در شهادت چند شاهد
در صورتی که چند شاهد یک موضوع را به‌گونه‌ای تعریف کنند که با یکدیگر تضاد داشته باشد (مثلاً زمان یا مکان واقعه متفاوت بیان شود)، این امر می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از بی‌اعتباری شهادت‌ها تلقی شود.
📌اقدامات قانونی در برابر شهادت دروغ (شهادت کذب)
- ✅ شکایت کیفری بابت شهادت کذب
مطابق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، هرکس در دادگاه نزد مقامات رسمی درباره موضوعی شهادت دروغ بدهد، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس یا پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد شد. برای شروع فرآیند کیفری، باید با ارائه شکواییه شهادت کذب به دادسرا، علیه شاهد شکایت رسمی مطرح شود. - ✅ اعاده دادرسی پس از اثبات شهادت دروغ
چنانچه شهادت دروغ موجب صدور حکم قطعی شده باشد و بعداً کذب بودن آن از طریق دادگاه کیفری به اثبات برسد، امکان اعاده دادرسی طبق بند “ث” ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری فراهم است. در این صورت، دادگاه موظف است دوباره پرونده را رسیدگی کند. - ✅ تحقیق از شاهد توسط دادگاه
دادگاه‌ها طبق قانون موظفند شاهدان را به صورت جداگانه و بدون حضور یکدیگر مورد تحقیق قرار دهند. همچنین، شاکی یا متهم نیز می‌تواند در قالب “پرسش مستقیم” از شاهد سوال بپرسد و تضاد در پاسخ‌ها را آشکار کند. این حق در مواد ۲۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی و ۳۲۶ آیین دادرسی کیفری به‌صراحت به رسمیت شناخته شده است. - ✅ مجازات ادای شهادت دروغ در دادسرا (مرحله تحقیقات)
مطابق رأی وحدت رویه شماره ۸۳۵ دیوان عالی کشور، شهادت دروغ در دادسرا نیز جرم است؛ حتی اگر در مرحله تحقیقات مقدماتی ادا شود. بنابراین، صرفاً محدود به دادگاه نیست و هرگونه شهادت کذب رسمی قابل تعقیب است.
📌نکات مهم در شکایت از شهادت دروغ
- عنصر معنوی جرم: برای اثبات شهادت کذب، باید نشان داد شاهد عالماً و عامداً دروغ گفته است، نه از روی اشتباه یا سهو.
- اثبات دروغ بودن شهادت، حتماً باید در دادگاه کیفری انجام شود تا امکان تاثیرگذاری در رأی قبلی فراهم گردد.
- اثبات کذب بودن شهادت صرفاً از طریق صدور رأی برائت در دادگاه قبلی، کفایت نمی‌کند، مگر آنکه دادگاه دلیل کذب بودن را در رأی خود تصریح کند.
در نتیجه، اثبات شهادت دروغ از نظر قانونی، فرآیندی حساس اما ممکن است. لازم است برای اثربخشی این اقدام، از ترکیب دلایل فنی، مدارک و استفاده از مشاوره حقوقی تخصصی بهره برد.
پیامدهای اعتراض به شهادت شهود و آثار آن
اعتراض به شهادت شهود – چه در قالب جرح شهود (یعنی ایراد به شرایط قانونی شاهد) و چه به دلیل شهادت دروغ – یکی از ابزارهای مهم دفاعی در روند رسیدگی قضایی محسوب می‌شود. این اعتراض، در صورتی که با دلایل و مستندات کافی همراه باشد، می‌تواند آثار و پیامدهای مهمی در جریان دادرسی و حتی پس از صدور حکم ایجاد کند. در این بخش، به مهم‌ترین پیامدهای حقوقی، کیفری و دادرسی اعتراض به شهادت شهود می‌پردازیم.
📌بی اعتباری شهادت در صورت اثبات جرح شهود
- ✅ رد شهادت به‌عنوان دلیل اثباتی
اگر اعتراض به شاهد (جرح) مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد، قاضی می‌تواند آن شهادت را از زمره دلایل معتبر کنار بگذارد. در این صورت، شهادت فاقد ارزش اثباتی می‌شود و ممکن است دادگاه بدون توجه به آن، مبادرت به صدور رأی کند یا حتی روند رسیدگی را از ابتدا تجدید نماید. - ✅ نقض یا تغییر حکم صادره
چنانچه رأی دادگاه مبتنی بر شهادتی صادر شده باشد که بعداً خلاف واقع یا فاقد اعتبار تشخیص داده شود، امکان نقض رأی در مرحله تجدیدنظر یا فرجام وجود دارد. در برخی موارد، این موضوع حتی می‌تواند از موجبات اعاده دادرسی باشد.
📌مسئولیت کیفری شاهد در صورت شهادت دروغ
- ✅ مجازات کیفری برای شاهد دروغگو
در صورتی که معلوم شود یکی از شهود به‌عمد و با قصد گمراهی دادگاه، شهادت خلاف واقع داده است، مطابق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، به حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی محکوم می‌شود. - ✅ ورود دادسرا به موضوع جرم
اثبات شهادت کذب، موضوعی است که می‌تواند از طریق شکایت کیفری طرف متضرر، توسط دادسرا بررسی شود. حتی اگر پرونده اصلی به پایان رسیده باشد، دادسرا مستقل از نتیجه آن دعوی می‌تواند به جرم شهادت کذب رسیدگی کند.
📌امکان اعاده دادرسی در صورت اثبات شهادت کذب
- ✅ بازگشایی پرونده مختومه شده
اگر شهادت دروغ باعث صدور رأی قطعی شده باشد، اثبات این موضوع در دادگاه کیفری، از موارد اعاده دادرسی خواهد بود. طبق بند «ث» ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری، اگر «ثابت شود که حکم دادگاه بر اساس شهادت خلاف واقع صادر شده»، محکوم‌علیه می‌تواند درخواست اعاده دادرسی نماید. - ✅ اثر مستقیم در احقاق حق از دست‌رفته
اعتراض مؤثر به شهادت کذب ممکن است منجر به ابطال حکم ظالمانه و اعاده حیثیت فردی شود که پیش‌تر بر اساس آن شهادت محکوم شده بود.
📌ارزیابی مجدد شهادت در قالب “اماره قضایی”
✅ تغییر ارزش اثباتی شهادت: حتی در صورتی که اعتراض به شهادت به‌صورت کامل منجر به رد آن نشود، قاضی ممکن است ارزش شهادت را به‌جای دلیل شرعی، در حد اماره قضایی بسنجد. این موضوع موجب کاهش وزن اثباتی شهادت در رأی نهایی می‌شود.
📌تأثیر در روند دادرسی و تأخیر در صدور رأی
✅ لزوم بررسی‌های بیشتر توسط دادگاه:اعتراض به شهادت باعث می‌شود دادگاه ملزم به بررسی دوباره شرایط شاهد، استماع شهود جدید یا تحقیقات تکمیلی شود که طبیعتاً روند رسیدگی را کندتر اما دقیق‌تر می‌سازد.
📌امکان تنظیم شکواییه کیفری علیه شاهد
✅ دادخواست مستقل بابت شهادت دروغ:در مواردی که طرف مقابل قصد دارد علاوه بر اعتراض در پرونده اصلی، موضوع شهادت دروغ را به‌عنوان جرم مستقل پیگیری کند، می‌تواند شکواییه‌ای مستقل تنظیم کرده و در دادسرای محل اقامت شاهد یا محل وقوع جرم، طرح دعوی نماید.
در نتیجه، اعتراض به شهادت شهود اگر مستدل و مستند باشد، می‌تواند نه‌تنها باعث تضعیف و بی‌اثر شدن شهادت شود، بلکه در موارد خاص، زمینه‌ساز تغییر رای، پیگرد کیفری شاهد و احقاق حقوق قانونی طرف مقابل گردد.
رأی وحدت رویه در مورد شهادت شهود
یکی از ابزارهای بسیار مهم برای تفسیر واحد قوانین و ایجاد انسجام در رویه قضایی، آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور است. در خصوص شهادت شهود، چند رأی وحدت رویه مهم وجود دارد که بررسی آن‌ها می‌تواند دید روشنی نسبت به قابلیت استناد، حدود اعتراض و شرایط اعتبار شهادت به دست دهد. در این بخش، به دو نمونه از مهم‌ترین این آراء می‌پردازیم:
📌رأی وحدت رویه شماره ۳۷۰۰: شهادت کذب و اعاده دادرسی
✅ خلاصه رأی:
بر اساس این رأی، اگر ادعای شهادت دروغ مطرح شود، اعاده دادرسی تنها در صورتی قابل پذیرش است که کذب بودن شهادت، در دادگاه کیفری اثبات شده باشد.
این رأی وحدت رویه تأکید می‌کند که صرف ادعای دروغ بودن شهادت کفایت نمی‌کند. بلکه فرد باید ابتدا از طریق شکایت کیفری، حکم محکومیت شاهد بابت شهادت کذب را دریافت کند. پس از آن، امکان طرح اعاده دادرسی در پرونده اصلی فراهم می‌شود.
اگر کسی تنها بر اساس ظن یا برداشت شخصی مدعی دروغ بودن شهادت شهود شود و نتواند آن را در محکمه کیفری اثبات کند، رأی صادر شده به استناد آن شهادت همچنان معتبر باقی می‌ماند.
📌رأی وحدت رویه شماره ۸۳۵: شمول جرم شهادت کذب در مرحله تحقیقات مقدماتی
✅ خلاصه رأی:
این رأی مربوط به شهادت دروغ در دادسرا و در جریان تحقیقات مقدماتی است. دیوان عالی کشور اعلام کرده است که شهادت دروغ، حتی اگر در مرحله بازپرسی و نه دادگاه ارائه شده باشد، مشمول ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی بوده و جرم محسوب می‌شود.
برخی معتقد بودند که تنها شهادت دروغ در دادگاه جرم است، اما این رأی وحدت رویه تأکید می‌کند که شهادت کذب در هر مرحله از رسیدگی رسمی قضایی حتی در دادسرا نیز جرم محسوب می‌شود.
این رأی موجب شد تا راه برای پیگیری کیفری شهود دروغگو حتی در مرحله بازپرسی نیز باز شود. به این ترتیب، دامنه برخورد با شهادت‌های نادرست گسترش یافت.
📌نتیجه‌گیری از آرای وحدت رویه
- شهادت دروغ، نیازمند اثبات قضایی است؛ صرف ادعا کافی نیست.
- شهادت دروغ در هر مرحله رسمی دادرسی جرم است، نه فقط در دادگاه.
- با اثبات شهادت کذب، امکان اعاده دادرسی فراهم می‌شود.
- آرای وحدت رویه برای همه محاکم لازم‌الاجرا است و قاضی نمی‌تواند برخلاف آن حکم دهد
نمونه لایحه اعتراض به شهادت شهود
زمانی که یکی از طرفین دعوا به صحت یا اعتبار شهادت شهود طرف مقابل اعتراض دارد، می‌تواند با تنظیم لایحه رسمی به دادگاه ارائه دهد. در این لایحه، دلایل بی‌اعتباری شهادت یا جرح شهود باید به طور مستند و مستدل بیان شود. در ادامه، یک نمونه لایحه اعتراض به شهادت شهود ارائه می‌گردد:
✍ نمونه لایحه
ریاست محترم شعبه … دادگاه عمومی (حقوقی یا کیفری) …
با سلام و احترام؛
احتراماً، در خصوص پرونده کلاسه … مطروحه در آن شعبه محترم، به استحضار می‌رساند که اینجانب … (نام معترض)، نسبت به شهادت شهود معرفی‌شده از سوی طرف مقابل (خواهان/خوانده) اعتراض داشته و دلایل زیر را جهت بی‌اعتباری شهادت ایشان به حضور تقدیم می‌دارم:۱. شهود معرفی‌شده، شرایط قانونی لازم برای ادای شهادت را فاقدند. به عنوان نمونه:
آقای/خانم … دارای سابقه کیفری بوده و از عدالت ساقط است.
شاهد … با اینجانب دارای خصومت شخصی است که در جلسه … دادگاه نیز بیان گردید.
یکی از شهود، فاقد بلوغ یا عقلانیت لازم بوده و شرایط سنی یا عقلی وی مورد تأیید نیست.
۲. شهادت‌های ارائه‌شده با یکدیگر تناقض دارند و از نظر زمانی و محتوایی، فاقد انسجام است.
۳. به استناد ماده ۱۹۱ قانون مجازات اسلامی، از دادگاه محترم تقاضای تحقیق بیشتر درباره صلاحیت شرعی و قانونی شهود و در صورت احراز عدم صلاحیت، عدم ترتیب اثر به شهادت آن‌ها را دارم.
۴. اینجانب آمادگی ارائه شهود معارض یا دلایل تکمیلی جهت اثبات نادرستی ادعای طرف مقابل را دارم.
با توجه به مراتب فوق، تقاضای رسیدگی و اتخاذ تصمیم شایسته دارم.
با تشکر
امضا – تاریخ
برای دریافت متن فوق بر روی نمونه لایحه اعتراض به شهادت شهود کلیک فرمایید.
سوالات متداول
در ادامه این مطلب سوالات متداول پیرامون اعتراض به شهادت شهود در دادگاه در صورت شهادت دروغ را که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال مطرح شده است را مشاهده می فرمایید:
❓ دو نفر حمله کردند و درگیری به شکستن مچ پای من انجامید، و دو شاهد دارم. آیا آن دو نفر می‌توانند به گواهی شاهدها اعتراض کنند؟
✅ بله، طرف مقابل می‌تواند با استناد به دلایل قانونی، به شهادت شهود اعتراض کند (جرح شهود). اما این اعتراض باید مبتنی بر مواردی مانند بی‌عدالتی، ذی‌نفع بودن یا خصومت شخصی باشد و قاضی در پذیرش یا رد شهادت نقش تعیین‌کننده دارد.
❓ طرف دوم قرارداد پس از انعقاد فوت کرد و وارث ادعا می‌کند که امضا جعل شده است. آیا می‌توان به نظر کارشناس آگاهی اعتراض کرد و از شهود استفاده کرد؟
✅ بله، در صورت ادعای جعل می‌توانید درخواست ارجاع به هیئت کارشناسی سه نفره دهید. همچنین می‌توانید از شهود استفاده کنید، اما شهادت آن‌ها باید مستدل، معتبر و مطابق با شواهد موجود در پرونده باشد تا مورد توجه قاضی قرار گیرد.
❓ در دادگاه تجدیدنظر، تقاضای شهادت شهود در مورد خیانت در امانت شد، اما من اعتراض کردم. آیا می‌توانم به روند دادگاه اعتراض کنم و آیا شهادت قابل قبول است؟
✅ در صورت عدم تطابق گفته‌های شاهد یا تضاد در اظهارات او، اعتراض به روند دادرسی و خود شهادت امکان‌پذیر است. اگر به بی‌طرفی یا عدالت شک دارید، می‌توانید اعتراض مستند خود را به دادگاه بالاتر ارائه دهید.
❓ از شخصی بابت توهین و تهدید به قتل شکایت کردم و سه شاهد معرفی کردم، اما دادیار منع تعقیب صادر کرد. علت این کار چیست و اگر اعتراض کنم، روش چگونه است؟
✅ ممکن است دادیار دلایل و شهادت‌ها را برای اثبات کافی ندانسته باشد. شما می‌توانید به این تصمیم اعتراض کرده و با ارائه مدارک تکمیلی و دلایل مستند، درخواست رسیدگی مجدد در دادگاه تجدیدنظر دهید.
❓ همسر و دختر شخصی در دادگاه شهادت داده‌اند، اما ما اعتراض کردیم. آیا می‌توانیم به شهادت آنان اعتراض کنیم؟
✅ خیر، شهادت بستگان نزدیک مثل همسر و فرزند بر اساس قوانین فعلی مانعی ندارد و به تنهایی موجب بی‌اعتباری شهادت نمی‌شود. اعتراض باید بر اساس سایر دلایل مانند ذی‌نفع بودن یا عدم عدالت باشد.
❓ شاهدی که خود مسبب دعوا بوده، آیا می‌تواند به عنوان شاهد دیگری در دادگاه شهادت دهد و شکایت‌کننده چه اقدامی باید انجام دهد؟
✅ اگر شاهد در بروز دعوا نقش داشته یا دارای خصومت شخصی باشد، می‌توان به صلاحیت او اعتراض کرد. برای این کار باید دلایل و مدارک مستندی به دادگاه ارائه دهید تا اعتبار شهادت او زیر سوال برود.