تقسیم‌نامه زمین کشاورزی یکی از مهم‌ترین ابزارهای حقوقی برای تعیین سهم مالکان مشاع در زمین‌های کشاورزی است. در بسیاری از خانواده‌ها، زمین کشاورزی به‌عنوان یک دارایی ارزشمند نسلی، میان ورثه یا شرکا به‌صورت مشترک باقی مانده و استفاده از آن بدون تعیین حدود دقیق مالکیت، موجب بروز اختلاف‌های متعدد می‌شود.
در چنین شرایطی، تنظیم تقسیم‌نامه رسمی نه‌تنها از بروز تعارض‌های آتی جلوگیری می‌کند، بلکه امکان بهره‌برداری قانونی و بهینه از زمین را نیز فراهم می‌سازد. این مقاله با هدف بررسی مفهومی، حقوقی و اجرایی تقسیم‌نامه زمین کشاورزی، به تبیین شرایط تنظیم، مراحل قانونی، امکان ابطال و نمونه عملی آن می‌پردازد تا خوانندگان بتوانند با آگاهی کامل نسبت به حقوق خود تصمیم‌گیری کنند.
تقسیم نامه زمین کشاورزی چیست؟
تقسیم نامه زمین کشاورزی به سندی گفته می‌شود که در آن مالکان یک زمین مشاع (به‌ویژه زمین کشاورزی)، با توافق یکدیگر یا به‌موجب حکم دادگاه، حدود و سهم دقیق خود را از زمین مشخص می‌کنند. این سند می‌تواند به‌صورت عادی و غیررسمی تنظیم شود اما برای برخورداری از ارزش قانونی و قابلیت استناد در مراجع قضایی یا ثبتی، باید به‌صورت رسمی و از طریق دفاتر اسناد رسمی ثبت گردد.
📌 چرا تنظیم تقسیم نامه زمین کشاورزی اهمیت دارد؟
زمین‌های کشاورزی به دلیل ماهیت فیزیکی و استفاده‌های بهره‌بردارانه، در صورت عدم تعیین دقیق مرزها و مالکیت، زمینه‌ساز اختلافات گسترده می‌شوند. با تنظیم یک تقسیم‌نامه، مالکان می‌توانند سهم خود را مستقل کرده و بدون دخالت یا نیاز به رضایت سایر شرکا، در زمین خود بهره‌برداری نمایند.
📌 تفاوت تقسیم نامه با افراز و تفکیک زمین
در حقوق ایران، تقسیم‌نامه با افراز و تفکیک تفاوت‌هایی دارد. تقسیم‌نامه بر اساس توافق شرکا یا رأی دادگاه درباره زمین مشاع تدوین می‌شود، اما افراز معمولاً از طریق اداره ثبت انجام می‌شود و تفکیک ناظر بر جداسازی فیزیکی ملک بدون الزام به توافق شرکا است. تقسیم‌نامه حالت توافقی دارد و به شرط رعایت شرایط قانونی، معتبر و لازم‌الاجرا است.
📌 زمینه‌های حقوقی و قانونی تقسیم نامه زمین کشاورزی
مطابق ماده 589 قانون مدنی، هر شریک می‌تواند تقاضای تقسیم مال مشاع را داشته باشد، مگر اینکه قانون مانع باشد یا طرفین توافق کرده باشند که ملک تقسیم نشود. بنابراین اصل بر جواز تقسیم است، مگر در موارد خاص مثل وجود وقف یا ممنوعیت قانونی تقسیم.
اگرچه ممکن است برخی شرکا تقسیم نامه دستی یا غیررسمی تنظیم کنند، اما برای برخورداری از اعتبار در اداره ثبت، محاکم دادگستری و جلوگیری از ابطال احتمالی، توصیه می‌شود که تقسیم‌نامه در دفترخانه رسمی تنظیم شود. تقسیم‌نامه عادی ممکن است در صورت بروز اختلاف، به‌راحتی از سوی یکی از طرفین انکار یا غیرقابل استناد تلقی گردد.
شرایط قانونی تنظیم تقسیم نامه زمین کشاورزی
برای اینکه بتوان تقسیم‌نامه‌ای تهیه کرد، باید زمین در مالکیت مشاع بین دو یا چند نفر باشد. مشاع یعنی هر شریک در جزء جزء زمین، حق مالکیت دارد و تا زمانی که تقسیم‌نامه تنظیم نشده، نمی‌توان سهم دقیق هر فرد را تعیین کرد. بر همین اساس، تقسیم‌نامه در مورد املاک مفروز (با مالکیت اختصاصی) موضوعیت ندارد.
✅حق درخواست تقسیم برای هر شریک
مطابق ماده 589 قانون مدنی، هر شریک می‌تواند هر زمان که بخواهد، درخواست تقسیم مال مشاع را بدهد؛ مگر اینکه در قرارداد مشارکت، طرفین توافق کرده باشند که تقسیم تا مدت مشخصی ممنوع باشد یا قانون خاصی مانع آن باشد (مانند اراضی وقفی).
✅لزوم رضایت یا تصمیم قضایی در تقسیم
در صورتی که همه شرکا درباره نحوه تقسیم توافق داشته باشند، می‌توانند به‌صورت توافقی تقسیم‌نامه تنظیم کنند. اما اگر اختلافی در نحوه تقسیم وجود داشته باشد، باید دادگاه وارد عمل شود و مطابق ماده 591 قانون مدنی، در صورت عدم توافق، قاضی حکم به تقسیم صادر می‌کند، مشروط بر اینکه تقسیم موجب ضرر فاحش به هیچ‌یک از شرکا نشود.
✅محدودیت قانونی در تقسیم زمین کشاورزی
در برخی موارد قانون تقسیم زمین را ممنوع کرده است؛ مثلاً:
- اگر تقسیم باعث کاهش فاحش ارزش ملک شود (ماده 593)
- اگر بعد از تقسیم، سهم شرکا از مالیت بیفتد (ماده 595)
- یا زمین متعلق به چند موقوف‌علیه باشد و وقف شده باشد (ماده 597)
✅باطل بودن تقسیم نامه در صورت اشتباه یا تقلب
طبق ماده 601 قانون مدنی، اگر پس از تقسیم مشخص شود که زمین به‌اشتباه تقسیم شده یا بخشی از آن متعلق به شخص ثالث است، تقسیم‌نامه باطل می‌شود. همچنین در صورت وجود فریب، جعل، یا اطلاعات غلط، دادگاه می‌تواند حکم به ابطال تقسیم‌نامه بدهد.
✅لزوم حضور نماینده قانونی برای افراد محجور یا غایب
اگر در بین شرکا افراد محجور (مثلاً صغیر یا فرد تحت قیمومیت) یا غایب مفقودالاثر وجود داشته باشند، تقسیم باید تحت نظارت دادگاه و با دخالت قیم یا تعیین امین اموال غایب مفقودالاثر انجام شود تا حقوق این افراد به‌درستی رعایت شود.
نحوه تنظیم و نوشتن متن تقسیم نامه زمین کشاورزی
تنظیم تقسیم‌نامه معمولاً با توافق ابتدایی شرکا آغاز می‌شود. در این مرحله، افراد با رضایت یکدیگر، درباره نحوه تقسیم، حدود سهم، نحوه استفاده و مالکیت توافق می‌کنند. این توافق، باید به‌صورت مکتوب درآید تا در صورت بروز اختلاف، امکان اثبات آن وجود داشته باشد.
📌 نگارش متن تقسیم‌نامه عادی پیش از رسمی شدن
نخست، یک نسخه از تقسیم‌نامه به‌صورت عادی (دستی) میان شرکا تنظیم می‌شود. در این متن باید موارد زیر به‌طور دقیق قید شود:
-
مشخصات کامل شرکا (نام، نام خانوادگی، کد ملی، محل اقامت)
-
مشخصات زمین (مساحت، پلاک ثبتی، آدرس دقیق، موقعیت جغرافیایی)
-
توصیف دقیق سهم هر شریک (به متر مربع یا هکتار و مشخص شدن بخش مربوط به هر نفر)
📌 ارجاع به دفتر اسناد رسمی برای رسمیت دادن به سند
سندی که میان طرفین به‌صورت دستی تنظیم شده، برای کسب اعتبار قانونی و قابلیت اجرا باید در دفتر اسناد رسمی ثبت گردد. دفاتر اسناد رسمی پس از بررسی اسناد مالکیت، هویت شرکا، نقشه زمین و صحت توافق، اقدام به تنظیم و ثبت رسمی سند تقسیم‌نامه می‌کنند.
📌 عناصر ضروری در متن تقسیم‌نامه رسمی
در تقسیم‌نامه‌ای که در دفترخانه ثبت می‌شود، علاوه بر اطلاعات پایه، باید موارد زیر نیز درج گردد:
- ذکر تاریخ دقیق تنظیم سند
- تعهد هر شریک نسبت به عدم ادعا نسبت به سهم دیگران
- ذکر اینکه تقسیم‌نامه مطابق قانون مدنی و با رعایت تمام شرایط قانونی تدوین شده است
- امضای همه شرکا و در صورت نیاز، شاهدین یا وکیل قانونی
⚖️عدم امکان فسخ یا تغییر تقسیم‌نامه بدون دلیل قانونی
پس از تنظیم رسمی تقسیم‌نامه، هیچ‌کدام از شرکا به‌تنهایی نمی‌توانند آن را فسخ یا تغییر دهند، مگر اینکه یکی از شرایط بطلان محقق شود؛ مثلاً وجود اشتباه اساسی، رضایت مبتنی بر فریب یا عدم اهلیت قانونی یکی از طرفین.
هرچند تنظیم تقسیم‌نامه ممکن است ساده به‌نظر برسد، اما پیچیدگی‌های حقوقی در مالکیت مشاع، مفروز، قوانین ارث و تعارض منافع، ایجاب می‌کند که پیش از هر اقدامی، با وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در امور املاک و اراضی کشاورزی مشورت شود.
مراحل و مدارک لازم برای دریافت تقسیم نامه رسمی زمین کشاورزی
فرایند قانونی و مستنداتی که برای رسمی کردن تقسیم‌نامه نیاز است به شرح زیر است.
✅مرحله اول: تهیه توافق‌نامه ابتدایی بین شرکا
در گام نخست، شرکا باید توافق خود را به‌صورت مکتوب ثبت کنند. این توافق‌نامه می‌تواند به‌صورت عادی تنظیم شود و مبنای اولیه برای مراجعه به دفتر اسناد رسمی و ثبت رسمی تقسیم‌نامه محسوب می‌گردد. دقت در شفافیت و کامل بودن این توافق‌نامه، از بروز اختلافات بعدی جلوگیری می‌کند.
✅مرحله دوم: جمع‌آوری مدارک هویتی و مالکیتی
برای تنظیم تقسیم‌نامه رسمی، ارائه مدارک زیر الزامی است:
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی تمامی شرکا
- سند مالکیت رسمی زمین کشاورزی
- مستنداتی که اثبات‌کننده مالکیت مشاع هر شریک باشد (مانند گواهی انحصار وراثت در ارث یا تقسیم نامه ارث)
- نقشه دقیق زمین (در صورت لزوم با تأیید کارشناس رسمی دادگستری)
- متن تقسیم‌نامه عادی یا حکم دادگاه مبنی بر تقسیم
✅مرحله سوم: مراجعه به دفتر اسناد رسمی
با آماده‌سازی مدارک، شرکا یا نماینده قانونی آن‌ها (وکیل)، باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و درخواست ثبت رسمی تقسیم‌نامه را ارائه دهند. سردفتر پس از بررسی صحت مدارک، اقدام به تنظیم سند رسمی تقسیم‌نامه خواهد کرد.
✅مرحله چهارم: پرداخت هزینه‌های مربوط به ثبت سند
برای صدور سند رسمی تقسیم‌نامه، پرداخت هزینه‌هایی مانند حق‌التحریر دفترخانه، هزینه استعلام ثبتی، و در مواردی حق‌الزحمه کارشناس لازم است. نرخ حق‌التحریر معمولاً در حدود ۱۰۰ هزار تومان است اما ممکن است با توجه به محل و حجم کار تغییر یابد.
✅مرحله پنجم: تحویل نسخه رسمی تقسیم‌نامه به هر شریک
پس از ثبت رسمی سند، دفترخانه نسخه‌ای از تقسیم‌نامه را در اختیار هر یک از شرکا قرار می‌دهد. از این پس، هر شریک می‌تواند با استناد به سند رسمی، برای اخذ سند مفروز، اقدام قانونی کند یا سهم خود را مستقل بفروشد یا بهره‌برداری نماید.
📌 نکته: اگر توافقی در کار نباشد، چه باید کرد؟
در صورتی که میان شرکا توافقی حاصل نشود، هر شریک می‌تواند با تنظیم دادخواست، از دادگاه تقاضای صدور حکم تقسیم را مطرح کند. این فرآیند طولانی‌تر و پرهزینه‌تر است، اما در موارد اختلافی، تنها راه رسمی و قانونی خواهد بود.
ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی و پیامدهای آن
ابطال تقسیم‌نامه به معنای از بین رفتن اعتبار حقوقی سندی است که میان شرکا تنظیم شده و به‌موجب آن، سهم هر یک در زمین کشاورزی مشخص شده است. این فرآیند معمولاً در شرایطی مطرح می‌شود که یکی از طرفین مدعی شود تقسیم‌نامه به‌درستی، مطابق قانون یا بدون رضایت واقعی او تنظیم نشده است.
⚠️دلایل رایج ابطال تقسیم‌نامه زمین کشاورزی
برخی از مهم‌ترین دلایلی که موجب ابطال یک تقسیم‌نامه می‌شود عبارت‌اند از:
-
❌ عدم رعایت مقررات قانونی: مثلاً تقسیم برخلاف مقررات ارث یا قوانین مربوط به مالکیت زمین کشاورزی باشد.
-
❌ فقدان رضایت کامل یا وجود اجبار: اگر یکی از طرفین بدون رضایت واقعی یا تحت فشار سند را امضا کرده باشد.
-
❌ وجود اشتباه فاحش در تقسیم: مانند اشتباه در مساحت سهم، شماره پلاک، یا ارزش‌گذاری زمین.
-
❌ تقلب یا ارائه اطلاعات نادرست: اگر یکی از طرفین به‌واسطه اطلاعات خلاف واقع، تقسیم‌نامه را تنظیم کرده باشد.
-
❌ عدم صلاحیت تنظیم‌کننده سند: تنظیم توسط فرد فاقد صلاحیت یا بدون دخالت دفترخانه رسمی.
⚖️مراحل اقدام برای ابطال تقسیم‌نامه
برای درخواست ابطال تقسیم‌نامه، اقدامات زیر لازم است:
-
مشاوره حقوقی اولیه با وکیل متخصص اراضی کشاورزی
-
جمع‌آوری مدارک و مستندات اثبات ادعا (سند مالکیت، توافقات قبلی، شهادت شهود و…)
-
تنظیم و ثبت دادخواست ابطال تقسیم‌نامه در دادگاه حقوقی
-
رسیدگی قضایی و ارائه دفاعیات طرفین
-
صدور حکم نهایی دادگاه مبنی بر تأیید یا رد ابطال تقسیم‌نامه
🔍پیامدهای ابطال تقسیم‌نامه رسمی
ابطال سند تقسیم‌نامه موجب می‌شود زمین به وضعیت پیش از تقسیم بازگردد، یعنی حالت مشاعی دوباره برقرار شود. پیامدهای احتمالی شامل موارد زیر است:
-
نیاز به تنظیم تقسیم‌نامه جدید با توافق یا حکم دادگاه
-
افزایش اختلافات بین شرکا
-
محدودیت در نقل‌وانتقال و بهره‌برداری از زمین
-
در موارد خاص، درخواست خلع ید ملک مشاع یا رفع تصرف از شخصی که سهمی نداشته است
📌 نکته حقوقی
بر اساس نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۲/۱۰۶۷ مورخ ۱۴۰۲/۱۲/۲۳، در صورتی که یکی از طرفین به اشتباه تصور مالکیت مشاع داشته و تقسیم انجام داده باشد، پس از مشخص شدن اختصاصی بودن ملک، می‌تواند دعوای ابطال تقسیم‌نامه را مطرح کرده و در صورت نیاز، درخواست خلع ید یا رفع تصرف نیز ارائه دهد.
نمونه متن تقسیم نامه زمین کشاورزی بین وراث
تقسیم نامه رسمی زمین کشاورزی
تاریخ تنظیم: [تاریخ دقیق به شمسی]
محل تنظیم: [نام شهرستان / دفترخانه شماره …]مشخصات متوفی:
نام و نام خانوادگی: [مثلاً حاج حسن رضایی]
شماره شناسنامه: […]
کد ملی: […]
تاریخ فوت: […]
محل اقامت متوفی در زمان حیات: […]مشخصات زمین مورد تقسیم:
محل وقوع: استان […]، شهرستان […]، روستای […]
پلاک ثبتی: […]
مساحت کل: [مثلاً 6000 متر مربع]
نوع کاربری: کشاورزی
حدود اربعه:
شمالاً به […]
جنوباً به […]
شرقاً به […]
غرباً به […]
مشخصات وراث:
نام: […]، فرزند: […]، کد ملی: […]، نسبت با متوفی: فرزند
نام: […]، فرزند: […]، کد ملی: […]، نسبت با متوفی: همسر
(تمامی وراث باید دقیق با کد ملی و نسبت فامیلی فهرست شوند)مفاد تقسیم‌نامه و توافق‌نامه میان وراث:
وراث فوق‌الذکر با رضایت کامل، بدون اجبار و با رعایت قوانین ارث، زمین کشاورزی یادشده را به شرح زیر میان خود تقسیم نموده‌اند:
سهم شماره یک:
بخش شمالی زمین به مساحت [مثلاً 2000 متر مربع] به آقای [نام وارث] اختصاص یافت.سهم شماره دو:
بخش میانی زمین به مساحت [2000 متر مربع] به خانم [نام وارث] تعلق گرفت.سهم شماره سه:
بخش جنوبی زمین به مساحت [2000 متر مربع] به آقای [نام وارث] واگذار گردید.شرایط و تعهدات طرفین:
کلیه وراث متعهد می‌گردند که پس از امضای این تقسیم‌نامه، هیچ‌گونه ادعای مالکیت نسبت به سهم سایرین نداشته باشند.
این تقسیم‌نامه با اطلاع و رضایت طرفین، و با رعایت مفاد قانون مدنی و مقررات ارث تنظیم شده است.
در صورت بروز اختلاف، طرفین ابتدا از طریق مذاکره و در صورت لزوم، از طریق مراجع قانونی اقدام خواهند کرد.
گواهی و امضای طرفین:
وراث زیر با امضای این سند، صحت و دقت مفاد آن را تأیید و رضایت کامل خود را اعلام می‌دارند:
نام وارث: […] – امضا: […]
نام وارث: […] – امضا: […]
نام وارث: […] – امضا: […]
گواهی شهود:
نام و نام خانوادگی: […]، شماره ملی: […] – امضا: […]
نام و نام خانوادگی: […]، شماره ملی: […] – امضا: […]
تنظیم‌کننده سند:
نام وکیل یا سردفتر رسمی: […]
شماره پروانه / دفترخانه: […]
امضا و مهر
هزینه ثبت رسمی تقسیم نامه زمین در دفترخانه
ثبت قانونی تقسیم‌نامه در دفاتر اسناد رسمی مستلزم پرداخت هزینه‌هایی است که بسته به نوع زمین، تعداد شرکا، مدارک موجود و تعرفه‌های رسمی متغیر خواهد بود. این هزینه‌ها معمولاً به‌صورت قانونی محاسبه می‌شود.
✅هزینه حق‌التحریر دفترخانه
طبق تعرفه مصوب دفاتر اسناد رسمی، حق‌التحریر برای ثبت سند تقسیم‌نامه زمین معمولاً از حدود ۱۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود. البته این مبلغ بسته به حجم سند، تعداد طرفین و محل تنظیم ممکن است افزایش یابد.
✅هزینه استعلام ثبتی و مالیاتی
در صورت نیاز به استعلام وضعیت ثبتی زمین یا بدهی‌های مالیاتی، دفاتر اسناد رسمی ممکن است هزینه‌هایی بابت این خدمات از متقاضی دریافت کنند. این موارد معمولاً جزئی اما الزامی‌اند.
✅هزینه کارشناس رسمی (در صورت نیاز)
در برخی موارد که نیاز به ارزیابی دقیق مساحت، ارزش یا قابلیت تقسیم زمین باشد، حضور کارشناس رسمی دادگستری الزامی است. حق‌الزحمه این کارشناس بسته به پیچیدگی زمین و تعرفه‌های سالانه تعیین می‌شود. شما می توانید از محاسبه گر آنلاین هزینه های کارشناسی برای محاسبه رایگان استفاده نمایید.
✅هزینه وکیل یا مشاور حقوقی
در صورتی که فرایند تنظیم تقسیم‌نامه را به وکیل واگذار کنید، دستمزد او به‌صورت توافقی و بسته به حجم کار و مسئولیت قانونی مشخص می‌شود. این هزینه معمولاً جدا از هزینه‌های دفترخانه است.
✅هزینه‌های دادگاه (در صورت وجود اختلاف)
اگر تقسیم‌نامه در نتیجه رأی دادگاه تنظیم شود، هزینه‌های دادرسی مانند هزینه ثبت دادخواست، اوراق دعوی، هزینه کارشناسی، هزینه وکیل و سامانه ثنا نیز به مجموع هزینه‌ها افزوده خواهد شد.
✅جمع‌بندی مالی برای ثبت رسمی تقسیم‌نامه
در حالت ساده، برای ثبت رسمی تقسیم‌نامه در دفترخانه ممکن است حدود ۳۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان در حالت پایه پرداخت شود. در شرایط خاص یا وجود اختلافات، این مبلغ می‌تواند به چند میلیون تومان هم برسد.
سوالات متداول
در ادامه این بخش سوالات متداول پیرامون تقسیم نامه زمین را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی تلفنی مطرح شده است:
❓زمین‌هایی که طبق تقسیم‌نامه به ما رسیده‌اند کمتر از مقدار تقسیم‌نامه هستند. باید چه کار کنیم؟
✅ اگر تقسیم اشتباه باشد، می‌توانید با طرح دعوا موضوع را پیگیری کنید و درخواست تصحیح تقسیم یا جبران خسارت نمایید. در این موارد بررسی نقشه‌ها، استعلام ثبتی و کارشناس رسمی اهمیت دارد.
❓اگر در مورد زمین‌هایی تقسیم‌نامه‌ای تنظیم شود، آیا تقسیم‌نامه‌ای که تاریخ قدیمی‌تری دارد معتبر است یا آن که تاریخ جدیدتری دارد؟
✅ تقسیم‌نامه‌ای معتبر است که قانونی باشد و باطل نشده باشد. اگر تقسیم‌نامه اول به صورت قانونی باطل نشده باشد، همان معتبر است. تقسیم‌نامه دوم زمانی اعتبار دارد که اولی فسخ یا ابطال شده باشد.
❓در سال ۷۹ قطعه زمینی بین من و دو خواهرم تقسیم شد. طبق تقسیم‌نامه، دو خواهرم از قسمت بالا ۲۱۰ متر سهم بردند و مابقی زمین به متراژ ۶۲۰ متر به من تعلق گرفت. امسال با دریافت نقشه هوایی مشخص شد که زمین من ۲۴۰ متر بزرگتر است. آیا این ۲۴۰ متر اضافی به من تعلق دارد؟
✅ باید مجدداً تقسیم صورت گیرد و بر اساس نقشه و شواهد موجود، متراژ اضافی بررسی و تصمیم‌گیری شود. ممکن است نیاز به توافق جدید یا حکم دادگاه باشد.
❓هزار متر مربع زمین بین خواهر و برادران تقسیم شود. پدر و مادر فوت کرده‌اند و ۸ فرزند دختر و یک فرزند پسر وجود دارد. سهم هرکدام چند متر است؟
✅ در چنین شرایطی، بر اساس قانون ارث، پسر دو برابر دختر سهم دارد. بنابراین، هر خواهر حدود ۱۰۰ متر و برادر حدود ۲۰۰ متر سهم خواهد برد.
❓سه سال پیش چند قطعه زمین با تقسیم‌نامه دست‌نوشته و چند شاهد بین وراث تقسیم شد. برادر بزرگم می‌گوید برگه اصلی گم شده و مشکل‌تراشی می‌کند. از نظر قانونی چه اقداماتی باید انجام دهم؟
✅ اگر نسخه‌ای از تقسیم‌نامه را ندارید یا آن را نمی‌توان اثبات کرد، می‌توانید از دادگاه درخواست تقسیم ترکه کنید تا طبق مدارک موجود و گواهی‌ها، وضعیت مالکیت مجدد بررسی و تعیین شود.